2-3-3- گونه های گردشگری 40
2-3-4- تاریخچه گردشگری 40
2-3-5- اهمیت گردشگری در توسعه کشورها 42
2-3-6- جایگاه کارآفرینی در گردشگری 45
2-3-7- تأثیر کارآفرینی در چرخه عمر محصولات گردشگری 48
2-3-8- عوامل مرتبط بر توسعه فرصت های کارآفرینی در گردشگری 51
2-4- تعاونی و اهمیت آن در گردشگری 54
2-4-1- مفهوم تعاون و تعاونی 54
2-4-2- تعاونی های گردشگری 55
2-4-3- اهداف تعاونی های توريستی 57
2-4-4- انواع تعاونی گردشگری 58
2-4-5- مروری بر مطالعات بهینه کاوی انجام شده در خصوص تعاونی های گردشگری 59
2-5- مروری بر مطالعات پیشین 65
2-5-1- مروری بر مطالعات خارجی 65
2-5-2- مروری بر مطالعات داخلی 67
فصل سوم: روش تحقیق
3-1- روش پژوهش 73
3-2- جامعه و نمونه آماری پژوهش 73
3-3- مراحل و طرح کار 73
3-3-1- طراحی ابزار پژوهش(پرسشنامه) 74
3-3-2- بررسی روايی پژوهش 74
3-3-3- بررسی پايايی پژوهش 74
3-3-4- تجزیه و تحلیل داده ها 75
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل دادهها
4-1 – مقدمه 77
4-2- تجزیه و تحلیل داده ها 78
4-2-1- تشریح ویژگی آمار توصیفی پاسخگویان به پرسشنامه 78
4-2-2- نتایج آزمون فریدمن برای پاسخ به سئوال اول 81
4-2-3- نتايج آمار توصيفی داده ها برای پاسخ به سئوال دوم 85
4-2-4-بررسی اولويت عوامل مرتبط بر توسعه کارآفرینی برای پاسخگویی به سئوال سوم 94
4-3- جمع بندی نتايج تجزيه و تحليل داده ها 95
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری
5-1- مقدمه 97
5-2- نتايج و دستاوردهای پژوهش 97
5-2-1- پاسخ به سئوال اول تحقیق 98
5-2-2- پاسخ به سئوال دوم تحقیحق 102
5-2-3- پاسخ به سئوال سوم تحقیق 104
5-2-4- مقایسه دستاوردهای تحقیق با مطالعات مشابه 105
5-3- نتیجه گیری 107
منابع و ماخذ
پيوستها
فهرست جدولها
عنوان صفحه
جدول 2-1: تعاربف کارآفرینی بر حسب سیر زمانی و بعد تأکیدی 23
جدول 2-2: نگرش به توسعه ی کارآفرینی و شاخصهای سنجش آن 30
جدول 2-3: نقش کارآفرینی در مراحل چرخه عمر مقصد 50
جدول 2- 4: عوامل مرتبط در به وجود آوردن فرصت های کارآفرینی در گردشگری 53
جدول 2- 5: جمع بندی تجارب تعاونیهای گردشگری در کشورهای منتخب 60
جدول 3-1: نتایج آزمون آلفای کرونباخ 75
جدول 4-1- نتايج آزمون فريدمن پرسشنامه 82
جدول 4-2- نتايج جدول آزمون فريدمن 82
جدول4-3: نتايج توصيفی داده های تحقیق در خصوص عوامل مرتبط بر توسعه کارآفرینی 87
جدول 4-4: نتايج آزمون T تک نمونه ای 88
جدول 4-5- نتايج آزمون فريدمن جهت عوامل اصلی مرتبط بر توسعه کارآفرینی در تعاونی های گردشگری 94
جدول 4-6- نتايج جدول آزمون فريدمن برای اولویت بندی عوامل اصلی مرتبط بر توسعه کارآفرینی 95
جدول 5-1- مؤلفه های مرتبط بر توسعه کارآفرینی در تعاونی های گردشگری 99
فهرست اشکال و نمودارها
عنوان صفحه
شکل 2-1 : شمای کلی از فضای کارآفرینی 29
شکل 2-2: نمودار مراحل چرخه عمر مقصد گردشگری 49
شکل 2-3: عوامل مرتبط بر توسعه کارآفرینی گردشگری 52
شکل 2-4: مدل مفهومی تحقیق 72
نمودار 4-1- توزيع جنسيت پاسخ دهندگان (نمونه آماری) 78
نمودار 4-2: توزيع سنی پاسخ دهندگان (نمونه آماری) 79
نمودار4-3- توزيع تحصيلی پاسخ دهندگان (نمونه آماری) 80
نمودار4-4- توزيع تجربه کاری پاسخ دهندگان (نمونه آماری) 81
فصل اول
کليات تحقيق
1-1- مقدمه
امروزه همه کشورهای جهان به عنوان یک اصل و شاخص توسعه،سعی در افزایش درآمد ملی دارند و برای نیل به این هدف مهم نیز از راهکارهای گوناگون و متعددی با مدیریت کارآمد و تدبیر و هوشمندی سود میجویند.یکی از شناخته شدهترین و محبوب ترین این راهکارها در نزد مسؤولان و دولتها، صنعت گردشگری است.
بسیاری از کشورها، از راه توسعه و گسترش صنعت گردشگری و جذب گردشگران داخلی و خارجی موفق شده‌اند، درآمدهای فراوانی به دست آورند و نیز کشور خودشان را به مردم جهان بشناسانند. بهطوری که حتی درآمد بعضی از کشورها، تنها از راه صنعت گردشگری تأمین میشود.برای مثال کشورهای اسکاندیناوی،ترکیه، تایلند، چین و ژاپن و فرانسه از راه جلب گردشگران خارجی درآمد فراوانی بدست میآورند و در این کشورها مقادیر قابل توجهی از درآمد ملی از همین راه تأمین می‌گردد.
تعاونیهای گردشگری به عنوان تشکلهای غیردولتی در بسیاری از کشورها نقش خود را در توسعه گردشگری به خوبی ایفا کردهاند. این تعاونی ها کلیه مراحل گردشگری مشتمل بر تبلیغات، پذیرش، راهنمایی، اسکان، مسافرت و… مرتبط با گردشگران را به خوبی ساماندهی و برگزار میکنند.
از طرف دیگر امروزه بر نقش مؤثر کارآفرينی در توسعه ی اقتصادی بسيار تأکيد میشود. با توجه به اينکه يکی از جنبههای توسعه ی اقتصادی، توسعهی بخش گردشگری میباشد، با تکيه بر نوآوری و با اعمال تغييراتی در سطوح مختلف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و سرمايه گذاری لازم میتوان به کشف بازارهای جديد و ارائه ی محصولات و خدماتی متفاوت پرداخت.مناطق روبه رشدی وجود دارد که دارای ويژگیهای فرهنگی و طبيعی بسيار میباشند و پتانسيل لازم برای شکلگيری و توسعه ی کارآفرينی در بخش گردشگری را دارا میباشند.
لذا در مطالعه پيش رو با توجه به موارد مذکور به دنبال نقش عوامل مرتبط با توسعه كارآفرينی در تعاونیهای گردشگری در استان مازندران میباشد.
1-2- بيان مسئله
یکی از مهمترین برنامهها و مباحثی که همواره، از سوی دولتها مطرح شده است تلاشی برای ایجاد میلیونها فرصت شغلی جدید و مهار نرخ بیکاری بوده است. هر چند تلاش دولتها و سرمایهگذاریهای صورت گرفته در این بخش بر کسی پوشیده نیست اما آن گونه که طرحهای دولت بر روی کاغذ مشکل بیکاری جوان را در کشور حل کرده است، در عمل محقق نشده و کشور همچنان با بیکاری گسترده به ویژه در میان فارغ التحصیلان دانشگاهی مواجه است.
بدین رو يكی از مهمترين مشكلات موجود در جامعه امروز ما كه تبعات بسيار شديدی نيز در ابعاد اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سياسی داشته، مسأله اشتغال و ايجاد فرصتهای شغلی است. امروزه ايجاد اشتغال بهعنوان يكی از مهمترين شعارهای سياستمداران مورد توجه بوده و در تبيين اهداف و سياستهای كلان اقتصادی، نرخ بيكاری، بهعنوان يكی از محوری‌ترين متغيرهای هدف مورد توجه خاص قرار میگيرد، به‌همين دليل از ديرباز يكی از مهمترين دغدغههای دولتها ايجاد فرصتهای شغلی جديد و كاهش نرخ بيكاری بوده و هست. ايجاد اشتغال در كشور باتوجه به ابلاغ سياستهای اصل44 و تأكيد بر خصوصی‌سازی و كوچككردن دولت، ساير بخشها را نيز دخيل می‌كند. بخش خصوصی و تعاونی بهعنوان متوليان اصلی ايجاد شغل در كشور مورد توجه قرار گرفته‌اند و نقش دولت بهعنوان يك مكانيسم حمايتی و نظارتی مورد توجه می باشد(رحمن زاده،1385).
در اين گذار باتوجه به تأكيدات صورت گرفته در سند برنامه چهارم، سند چشمانداز و اصل 44 بخش تعاونی جايگاه ويژهای يافته است كه در خود قابليت ايجاد مشاغل جديد را داراست، ولی مسأله اين است كه صرف تأكيد بروی تعاونی شغل ايجاد نمیشود و بايستی سياست‌ها و راهكارهايی به منظور تشويق افراد برای سرمايهگذاری و مشاركت درنظر گرفته شود تا توسعه و اشتغالزايی تعاونیها در چارچوب برنامه‌های توسعه ملی قرار گيرد(سازمان مدیریت و برنامه- ریزی کشور، 1382). پس مسأله اصلی نبود چشمانداز روشنی از برنامه اقدامات در زمينه اشتغالزايی در تعاونی‌هاست، آيا با توسعه تعاونیها و گسترش آنها اشتغال ايجاد میشود؟ جواب اين سوال روشن است و مطالب زيادی در اين زمينه نگاشته شده است و همه اين موارد تأكيد براين دارد كه هر اقدامی كارآفرينانه نيست.
کارآفرينی فرايند ايجاد ارزش از راه تشکيل مجموعه منحصر بفردی از منابع بهمنظور بهرهگيری از فرصتهاست(مقيمی،1381). در اقتصاد رقابتی و مبتنی بر بازار که با تحولات و تغييرات سريع و شتابان محيط همراه است، از کارآفرينی بهعنوان موتور توسعه اقتصادی ياد میشود که می تواند سبب رشد و توسعه اقتصادی کشورها، افزايش بهرهوری، ايجاد اشتغال و رفاه اجتماعی شود(مليتو،1380). تأسيس و فعال نمودن تعاونیها و توسعه فعاليتهای کارآفرينانه در آن باتوجه به توزيع نامتعادل درآمد حاصل از رشد اقتصادی كشور راهحل مناسبی برای توسعه فعاليتهای کارآفرينی و تحقق عدالت اجتماعی است(جعفرزاده و همکاران،1383). تعاونیها علاوه بر ايجاد اشتغال زمينه مناسبی برای شکلگيری مشارکت‌های مردمی و گسترش خلاقيت و نوآوری بهمنظور تحقق عدالت اقتصادی واجتماعی می باشند. به اين دليل تعاونیها برای ايجاد و تأمين شرايط و امكانات كار برای همه به منظور رسيدن به اشتغال كامل، قرار دادن وسايل كار در اختيار افراد قادر به كار ولی فاقد وسايل كار، پيشگيری از تداول ثروت در دست افراد و گروه‌های خاص برای تحقق عدالت اجتماعی، جلوگيری از كارفرمای مطلق شدن دولت، قرارگرفتن مديريت و سرمايه و منافع حاصل در اختيار نيروی كار و تشويق و بهرهبرداری مستقيم حاصل كار، پيشگيری از انحصار، احتكار، تورم و اضرار به غير و… می توانند مثمرثمر باشند(چراغعلی،1383).
يافته‌ها نشان می دهد تمامی شركتها به تعاونی كارآفرين نياز ندارند. بعضی از شركتها كسبوكار خود را به نحو احسن و مؤثر و برنامهريزی شده به پيش میبرند، اما بعضی ديگر به يك شوك و القای خلاقيت نياز دارند. خصوصاً اگر در محيط‌های ناآرام و محيطهايی كه دچار تغييرات سريع و آنی شده‌اند كار كنند، زيرا چنين محيطهايی غيرقابل پيشينی هستند و برنامهريزی برای آنها مبهم است (شین1،2000). خودباوری، ريسکپذيری، انگيزه پيشرفت، خلاقيت و … از ويژگیهای کارآفرينی در بخش تعاونی است، ولی گروهی از کارشناسان حمايتهای مستقيم و غيرمستقيم دولت را عامل مهمی در موفقيت کارآفرينان در بخش تعاونی کشورهای درحال توسعه میدانند (لاک2 و همکاران، 2003). برخی معتقدند که برای ارتقاء توانمندی، دولت بايد كمبود نقدينگی و سرمايه کارآفرينی در بخش تعاونی را مورد توجه قرار دهد و به نحو مقتضی اين مشكل را حل كند. بسياری از کارشناسان بر لزوم اجرای برنامه‌های آموزشی و مشاورهای دولت برای قابليت آفرينی در ميان کارآفرينان بخش تعاونی و هدايت آنان در مسير کارآفرينی تأکيد بهعمل آورده‌اند. ولی گروهی از کارشناسان معتقدند که حمايتهای مستقيم دولت به صورت کمکهای مالی بهصورت وامهای کمبهره و بلندمدت، برای توسعه کارآفرينی در کارآفرينی بخش تعاونی ضروری است (هیسریج3 و همکاران، 2002). برخی نيز معتقدند که نقش دولت برای توسعه کارآفرينی به حمايتهای مالی محدود نمیشود و اجرای همزمان سياستهای مناسب آموزشی و فرهنگی، اصلاح و تسهيل قوانين مرتبط با کسب و کار، برای پرورش و حضور نيروهای کارآفرين ضروری است (شین، 2000). مطالعات تجربی نشان میدهد، که وامهای دولتی با نرخهای بهره ارزان يا سبب شکلگيری شرکت‌های صوری می‌گردد که در عمل وجود خارجی ندارند، و يا به تأسيس شرکت‌های ضعيفی منجر می شوند که عموما قادر به ادامه کار نيستند، بهعلاوه پرداخت وامهای كم بهره و با اقساط بلندمدت، و تأمين تسهيلات بيمه سرمايهگذاری و… از سوی دولت،
