منابع و ماخذ مقاله صنعت نفت ایران، شرکت ملی، خاورمیانه، درآمدهای نفتی

………………………………………………………………..58
3-5-1 تاثیرات تحریم بر صنعت نفت ایران……………………………………………………………………………………….62
3-5-1-1 افزایش ریسک سرمایه سرمایهگذاری………………………………………………………………………………….62
3-5-1-2 سابقهی تاریخی سرمایه‌گذاری خارجی در ایران…………………………………………………………………..63
3-5-1-2-1 دورهی اول ( قبل از 1310)…………………………………………………………………………………………..63
3-5-1-2-2 دورهی دوم (1335 – 1310)…………………………………………………………………………………………64
3-5-1-2-3 دورهی سوم (1357- 1335)…………………………………………………………………………………………65
3-5-1-2-4 دورهی چهارم (1372-1357)……………………………………………………………………………………….65
3-5-1-2-5 دورهی پنجم ( بعد از 1372)…………………………………………………………………………………………66
3-5-1-3 عوامل متعدد عدم جذب سرمایهگذاری خارجی…………………………………………………………………..67
3-5-1-3-1 عوامل خارجی…………………………………………………………………………………………………………….67
3-5-1-3-2 عوامل داخلی………………………………………………………………………………………………………………68
3-5-2 چاههای پیر…………………………………………………………………………………………………………………………69
3-5-3 میادین مشترک…………………………………………………………………………………………………………………….70
3-5-3-1 ميادين مشترك با عراق………………………………………………………………………………………………………72
3-5-3-2 ميادين مشترك با عربستان…………………………………………………………………………………………………74
3-5-3-3 ميادين مشترك با امارات……………………………………………………………………………………………………75
3-5-3-4 ميادين مشترك با كويت و عمان…………………………………………………………………………………………77
3-5-3-5 بزرگترين ميدان گازي جهان، مشترك بين ايران و قطر…………………………………………………………..78
3-5-4 مشکلات تامین دکلهای نفتی………………………………………………………………………………………………..80
3-5-4-1 دکلهای چینی آری یا خیر؟!……………………………………………………………………………………………..82
3-5-4-2 افزایش تعرفهی واردات دکل چینی توسط دولت………………………………………………………………….84
3-5-5 مشکلات فروش نفت…………………………………………………………………………………………………………..87
3-5-6 قانون داماتو…………………………………………………………………………………………………………………………90
3-5-7 معضل بنزین………………………………………………………………………………………………………………………..91
3-5-8 مشکلات صنعت نفت در دریای خزر……………………………………………………………………………………..93
3-5-9 مسدود کردن حساب بانکهای ایران………………………………………………………………………………………96
3-6 راهکارهای کلی مقابله با تحریم…………………………………………………………………………………………………..97
3-6-1 همگرایی با همسایگان درتدوین رژیم حقوقی برای استفاده ازمخازن مشترک……………………………….98
3-6-2 سرمایهگذاری در بخش استخراج و پالایش نفت………………………………………………………………………99
3-6-3 تزریق گاز و آب به میدانهای نفتی………………………………………………………………………………………100
3-6-4 ترتیب و انتصاب مدیران کارآمد…………………………………………………………………………………………..104
3-6-5 تعریف خط سبز در پروژههای هزینه بر چند فازی صنعت نفت……………………………………………….105
3-6-6 شدت انرژی……………………………………………………………………………………………………………………..105
3-6-7 مثالی عینی داخلی و برای مقابله با تحریم……………………………………………………………………………..106
نتیجهگیری…………………………………………………………………………………………………………………………………….117

چکیده

با توجه به اهمیت نفت در دنیای امروز و نقش انکار نشدنی آن در واردات، صادرات، درآمد دولت، ارز مورد نیاز کشورها و تاثیر آن در تمام بخشهای اقتصادی، سیاسی و اجتماعی، تأمین با ثبات انرژی همواره یکی از مهمترین دغدغههای دولتها بوده است. مسئلهی انرژی که نفت و گاز شکل غالب و آن را تشکیل میدهد میتواند به عنوان یک اهرم در مناسبات سیاسی بکار رود و هرنوع اخلال در استخراج، فروش، واردات و یا صادرات نفت وگاز و یا کالاها و تکنولوژی وابسته به آن که شاید تحریم مهمترین آن میباشد، میتواند هزینههای زیاد و صدمات هنگفتی را بر دولتهای صادرکننده یا وارد کننده تحمیل کند. از کشف اولین چاه نفت در مسجد سلیمان که بیش از یک قرن از آن میگذرد تا به امروز این صنعت با فراز و نشیب‌های فراوانی روبه‌رو بوده است؛ از تلاش برای ملی شدن صنعت نفت و کودتای 28مرداد تا جنگ تحمیلی و تحریمها. در حال حاضر نیز بر اثر تحریمها این صنعت با چالشهای اساسی مواجه است. از تحریم خرید نفت ایران و استرداد پول نفت فروخته شده گرفته تا ممنوعیت فروش مواد خام و تکنولوژی استخراج نفت و دکلهای نفتی به ایران، و از همه مهمتر ممنوعیت سرمایهگذاری در این بخش توسط سرمایهگذار خارجی که منجر به بروز مشکلات عدیدهای در تامین بسیاری از کالاهای ضروری صنعت نفت شده است. از سوی دیگر حتی در صورت دور زدن تحریمها، اقلام مورد نیاز مهم که گاهی از تکنولوژی روز نیز برخوردار نیستند با هزینههای بیشتر و در زمان طولانیتر در اختیار پروژهها قرار میگیرند، که اثر بخشی مطلوب را ندارند. برای رهایی از این بحران باید در وهلهی اول با همراه شدن با دنیا در صدد رفع تحریمها کوشید و در حال حاضر با استفاده از راههایی برای جذب سرمایهگذار خارجی، دیپلماسی با شریکان منابع مشترک و تربیت و انتصاب مدیران کارآمد، خط سبز در پروژههای هزینه بر چند فازی صنعت نفت، تزریق گاز و آب به میدانهای نفتی و چاههای نفت پیر برای استخراج بیشتر، اثر تحریمها را کم کرد. و در نهایت باید با سرمایهگذاری در بخشهای دیگر صنعتی و اقتصادی کشور وابستگی به نفت را کم کرد.
مقدمه
در آغاز قرن بیستم، «آنتوان کتابچی» بانى و دلال قراردادى شد که پیامدهاى آن، هم در عرصهی بین‌الملل و هم در امور داخلى ایران، تغییرات شگرف و بنیادینى به وجود آورد. سال ۱۲۸۰ هجری شمسی، ویلیام ناکس دارسى با پرداخت رشوه‌هایى که کتابچى دلال آن بود و با توشیح ملوکانهی مظفرالدین شاه، حق انحصارى اکتشاف، استخراج، بهره‌بردارى، حمل و نقل و فروش نفت و فرآورده‌هاى نفتى و تمام عملیات مربوط به منابع نفت ایران را به مدت ۶۰ سال، به دست آورد. در قبال آن، ایران ۲۰هزار لیره به صورت نقد و۲۰هزار لیره به صورت سهام دریافت کرد. طبق قرارداد ۱۶درصد از منافع خالص سالانهی تمام شرکت‌هایى‌که به موجب این امتیاز تشکیل مى‌شدند، باید به ایران تعلق می‌گرفت. دارسى براى تأمین هزینه‌هاى عملیات اکتشافی، از نیروى دریایى انگلستان کمک خواست و سرانجام در پنجم خرداد ۱۲۸۷، فوران نفت از چاهى در مسجد سلیمان اسباب دگرگونى اوضاع ایران و خاورمیانه را فراهم آورد.
خبر کشف نفت در ایران، به‌سرعت در سراسر جهان پیچید. دو سال بعد، شرکت نفت «انگلیس و ایران»، با سرمایه یک میلیون پوند، براى بهره‌بردارى از این منابع تأسیس شد. این شرکت به سرعت رشد کرد و طولى نکشید که اولین پالایشگاه خاورمیانه در آبادان احداث شد و در تاریخ یکم دى ۱۲۹۱، اولین محمولهی نفتى از آبادان راهى بازار جهانى شد. سال ۱۲۹۲، چرچیل در پارلمان حضور یافت و هشدار داد: «اگر به نفت دسترسى نداشته باشیم، نمی‌توانیم غله، پنبه و هزار و یک کالاى ضرورى دیگر را به دست آوریم». او در جایگاه رئیس ستاد نیروى دریایى، چند ماه پیش از آغاز جنگ جهانى اول، موفق شد با پرداخت ۲ میلیون لیره،۵۰ درصد از سهام شرکت نفت انگلیس و ایران را خریداری کند. به این ترتیب، نفت به مؤلفه‌اى مؤثر در مسائل امنیتى و سیاسى تبدیل شد.
دکتر مصدق، در اولین اقدام خود در زمینهی نفت، طرحى دو فوریتى به مجلس تقدیم کرد که در یازدهم آذر ۱۳۲۳، با تصویب مجلس، به صورت قانون درآمد. بر اساس این قانون، هرگونه مذاکرهی رسمى و غیررسمى به منظور اعطاى امتیاز نفت ایران، ممنوع شد. تصویب این قانون آغاز نهضت ملی شدن صنعت نفت بود که در نهایت 29 اسفند 1329 به نتیجه رسید.
مصدق این نهضت را چنان به پیش برد که دولت‌های بزرگى مانند آمریکا و انگلیس، براى تأمین منافع خود، به ناچار ننگ کودتاى ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ را به جان خریدند. به این ترتیب، مصدق اگر چه از مسند نخست‌وزیرى کنار گذاشته شد، اما بر مسندى پرافتخار نشست که تا به حال برقرار و پا بر جاست. در سمت مقابل برای دسیسه‌های آمریکا و انگلیس نیز پایانی متصور نیست.
تشدید تحریم صنعت نفت ایران با هدف محروم کردن کشور از درآمدهای نفتی و وادارکردن آن به همکاری با جامعهی جهانی برای برطرف سازی ابهامات درباره ی برنامه ی احتمالی هستهای از بیش از یک سال پیش آغاز شده است. بدیهی است رصد واقع بینانهی وضع موجود میتواند در دستیابی به راهکارهای رفع و گذر از شرایط فعلی نقش بسیار عمدهای ایفا کند. بر این اساس در بررسی زیر سعی میشود تا به صورت کاملا اجمالی، پیامدهای ناشی از اعمال تحریم های نفتی بر صنعت نفت ایران به صورت فهرستوار ارایه شود. لازم به ذکر است که مسلما تاثیر تحریمها فقط به این موارد محدود نیست.
طبق برخی گزارشات در پی این تحریمها و کم شدن خرید نفت از ایران، فاصلهی بسیار زیادی بین برنامهی پیش بینی شده و عملکرد واقعی تولید دیده می شود. بر این اساس درآمد کشور و همچنین شرکت ملی نفت ایران از محل فروش نفت خام کاهش یافته است. در بخش سرمایه گذاری پروژههای نفتی، این کاهش چشمگیرتر است. حجم عظیمی از سرمایه گذاریهای شرکت ملی نفت ایران در حال حاضر در پارس جنوبی انجام میشود که در نتیجه به تولید نرسیدن