1-7-8 انگيزه و رضايت 16
فصل دوم (الف ـ مباني نظري پژوهش ب ـ پيشينه‌ی پژوهش)
2-1مقدمه 18
2-2 مفهوم برنامه‌ی درسي 19
2-1-2جمع بندي تعاريف ارائه شده از برنامه درسي 20
2-2-2عناصر برنامه درسي 22
2-3-2رويكردهاي برنامه درسي 23
2-1-3-2رويكرد علمي و فني 24
2-2-3-2 رويكرد غير علمي – غير فني 24
2-4 فلسفه‌ی زيربنايي رويكردآموزش محوري وپژوهش محور 25
2-5 برنامه درسي آموزشي محور 26
2-1-5 عناصر برنامه‌ی درسي آموزش محور 28
2-2-5 الگوي هاي رويكرد آموزش محور 28
2-3-5 مهمترين شيوه هاي تدريس در رويكرد آموزش محور 28
2-1 -2-5 الگوي مهارت آموزي 29
2-1-1-2-5 مراحل الگوي مهارت آموزي 29
2-1-3-5 مهمترين شيوه تدريس الگوي مهارت آموزي در رويكرد آموزش محور 30
2-2-2-5 الگوي پيش سازمان دهنده 31
2-1-2-2-5 اصول اساسي الگوي پيش سازمان دهنده 31
2-2-3-5- مهمترین شیوه تدریس الگوی پیش سازماندهنده در رویکرد آموزش محور 32
2-6 برنامه درسي پژوهش محور 33
2-1-6 عناصر برنامه درسي پژوهش محور 35
2-2-6 مراحل وفرايند پژوهش محوري 37
2-3-6 مهارتهاي برنامه‌ی درسي پژوهش محور 38
2-4-6 الگوي برنامه درسي پژوهش محور 40
2-1-4-6 الگوي كاوشگري 40
2-2-4-6 ساختار الگوي كاوشگري 41
2-3-4-6 مراحل اجراي الگوي كاوشگري 42
2-4-4-6 مهمترين شيوه هاي تدريس، در الگوي كاوشگری 44
2-1-4-4-6 روش اكتشافي 44
2-2-4-4-6 مراحل روش تدريس اكتشافي 45
2-3-4-4-6 روش آزمايشگاهي 46
2-5-6 تمهيد مقدمات در برنامه درسي علوم به شيوه پژوهش محور 49
2-3 برنامه درسی علوم 51
2-1-3- رویکرد برنامه درسی علوم در دوره ابتدایی 54
2-2-3 اهداف كلي برنامه‌ی درسي علوم در دوره‌ی ابتدايي 54
2-3-3 محتواي برنامه‌ی درسي علوم دوره‌ی ابتدايي 55
2-4-3 شيوه هاي تدريس در برنامه‌ی درسي علوم در دوره‌ی ابتدايي 56
2-5-3 ارزشيابي از دانش آموزان در برنامه‌ی درسي علوم در دوره‌ی ابتدايي 56
2-1-5-3 روشها وابزار جمع آوري اطلاعات درارزشيابي توصيفي 57
2-6-3 وضعيت كنوني برنامه درسي علوم. در دوره‌ی ابتدايي 58
2-7-3سواد علمي ـ فناورانه،به عنوان يك هدف محوري 59
2-1-7-3 تبديل دانش آموزبه يادگيرنده‌ی مادام العمريك ضرورت انكار ناپذير است. 60
2-2-7-3 يادگيري مادام العمر منوط به كسب دانش پايه،مهارت يادگيري و اعتقاد به يادگيري است. 60
2-8-3 اهداف كلي در طرح جديد آموزش علوم تجربي 60
2-1-8-3 انتقال دانستني هاي لازم 61
2-2-8-3 ايجاد و پرورش مهارت هاي لازم 62
2-1-2-8-3 مهارت مشاهده 63
2-1-1-2-8-3 مشاهده شباهت‌ها و تفاوت‌ها 64
2-2-1-2-8-3 مشاهده براي افزايش دانش 64
2-3-1-2-8-3 استفاده از مشاهده به هدف طرح پرسش و يافتن پاسخ 64
2-4-1-2-8-3 مشاهده براي كمك به بسط مفهوم 65
2-5-1-2-8-3 مشاهده براي بسط اطلاعات 66
2-6-1-2-8-3 مشاهده براي ايجاد انگيزه براي شروع يك پژوهش 66
2-2-2-8-3 مهارت برقراري ارتباط 67
2-1-2-2-8-3 شيوه هاي پرورش مهارت برقراري ارتباط 67
2-3-2-8-3 مهارت اندازه گيري 69
2-4-2-8-3 مهارت كاربرد ابزار 70
2-5-2-8-3 مهارت استنباط كردن و يا تفسير يافته‌ها و نتيجه گيري 71
2-6-2-8-3 پيش بيني كردن 73
2-7-2-8-3 مهارت تشخيص متغيرها 75
2-8-2-2-3 مهارت فرضيه سازي 75
2-9-2-8-3 مهارت طراحي تحقيق 76
2-3-8-3 ايجاد و پرورش نگرش هاي لازم 77
2-1-3-8-3 مهمترين اهداف نگرشي در برنامه‌ی درسي علوم در دوره‌ی ابتدايي 78
2-7 پيشينه تحقيقاتي 80
2-1-7 تحقيقات انجام شده در ايران 80
2-2-7 تحقيقات انجام شده در كشورهاي خارجي 84
فصل سوم: روش شناسي پژوهش
3-1 مقدمه 88
3-2 روش تحقیق 88
3- 3 حجم جامعه آماري 89
3- 4 حجم نمونه آماري 89
3- 5 متغييرهاي تحقيق 89
3- 1- 5 متغيير هاي مستقل 89
3- 2- 5 متغييرهاي وابسته 90
3-6 روش نمونه گيري 90
3- 7 ابزار گردآوري اطلاعات 90
3- 8 روش‌ها‌ی آماري و ابزار تجزيه و تحليل داده‌ها 91
3- 9 روش اجرا وجمع آوري اطلاعات 92
فصل چهارم – تجزيه وتحليل يافته ها
4-1 مقدمه 94
4-2 نتايج توصيفي 94
4-3 نتايج تحلیلی 95
4-3-1 تحلیل مقایسه دانستنی‌های ضروری برنامه درسی پژوهش محور و آموزش محور 104
4-3-2 تحلیل مقایسه مهارتهای ضروری برنامه درسی پژوهش محور و آموزش محور 104
4-3-3 تحلیل مقایسه نگرشهای ضروری برنامه درسی پژوهش محور و آموزش محور 105
4-3-4 تحلیل مقایسه رضایت دانش آموزان در شیوه‌های برنامه درسی پژوهش محور و آموزش محور 106
فصل پنجم- بحث، نتيجه گيري و پيشنهادات
5- 1 مقدمه 108
5- 2 يافته هاي پژوهش 109
5 -1- 2 يافته هاي توصيفي پژوهش 109
5 – 3 نتيجه گيري در مورد فرضيه هاي پژوهش 110
5-4 پيشنهادهاي پژوهش 112
5- 1- 4 پيشنهادات كاربردي 112
5-2-4 پيشنهاد براي پژوهشهاي بعدي 113
5-5 محدوديتهاي پژوهش 114
فهرست منابع و مأخذ 115
منابع لاتين 120
پیوستها 121
چکیده لاتین 127
فهرست جداول
عنوان صفحه
جدول2-1 (نگرش هاي عمده در هر پايه ) 78
جدول3-1 (مربوط به فرضيه‌ی 1 تحقيق) 91
جدول 3-2 ( مربوط به فرضيه‌ی 2 تحقيق) 91
جدول 3-3 (مربوط به فرضيه‌ی 3 تحقيق) 91
4-2-1 جدول توصیفی دانستنی‌های ضروری آموزش محور 96
4-2-2 جدول توصیفی دانستنی‌های ضروری پژوهش محور 97
4-2-3 جدول توصیفی مهارتهای ضروری پژوهش محور 98
4-2-4 جدول توصیفی نگرشهای ضروری پژوهش محور 99
4-2-5 جدول توصیفی رضایت شیوه پژوهش محور 100
4-2-6 جدول توصیفی مهارتهای ضروری شیوه آموزش محور 101
4 -2-7 جدول توصیفی نگرشهای ضروری شیوه آموزش محور 102
4-2-8 جدول توصیفی رضایت دانش آموزان شیوه آموزش محور 103
جدول 4-3-1 مقایسه دانستنی‌های ضروری برنامه درسی پژوهش محور و آموزش محور 104
جدول 4-3-2 مقایسه مهارتهای ضروری برنامه درسی پژوهش محور و آموزش محور 104
جدول 4-3-3 مقایسه نگرشهای ضروری برنامه درسی پژوهش محور و آموزش محور 105
جدول 4-3-4 مقایسه رضایت دانش آموزان در شیوه‌های برنامه درسی پژوهش محور و آموزش محور 106
فهرست نمودارها
عنوان صفحه
4-2-1 نمودار توصیفی دانستنی‌های ضروری آموزش محور 96
4-2-2 نمودار توصیفی دانستنی‌های ضروری پژوهش محور 97
4-2-3 نمودار توصیفی مهارتهای ضروری پژوهش محور 98
4-2-4 نمودار توصیفی نگرشهای ضروری پژوهش محور 99
4-2-5 نمودار توصیفی رضایت شیوه پژوهش محور 100
4-2-6 نمودار توصیفی مهارتهای ضروری شیوه آموزش محور 101
4-2-7 نمودار توصیفی نگرشهای ضروری شیوه آموزش محور 102
4-2-8 نمودار توصیفی رضایت دانش آموزان شیوه آموزش محور 103
چكيده
هدف اصلي اين پژوهش بررسي اثر بخشي برنامه ي درسي علوم به شيوه ي آموزش محور با برنامه ي درسي علوم به شيوه ي پژوهش محور در دوره ي ابتدايي بود.اين پژوهش به روش شبه آزمايشي، با نمونه ايي به حجم 50 نفر از دانش آموزان دختر در پايه ي سوم ابتدايي در شهر اروميه كه به طور تصادفي و با استفاده از روش نمونه گيري خوشه اي چند مرحله ايي با فرضيه ي برنامه ي درسي علوم به شيوه ي آموزش محور با برنامه ي درسي علوم به شيوه ي پژوهش محور اثر بخش تر است اجرا شد. برای جمع آوري اطلاعات و داده ها، از پس آزمون با روايي مورد قبول كارشناسان و پايايي 68% و چك ليست مشاهده‌ی فعالیتها, با روايي قابل قبول كارشناسان وپايايي 98% استفاده گردید. اين چك ليستها توسط 4نفر از معلمان دوره ي ابتدايي، با مدرك تحصيلي ليسانس آموزش ابتدايي در هر گروه تكميل شد. در این پژوهش با توجه به مقايسه ي دو شيوه ي آموزش محور و پژوهش محور از آزمون يومن ـ ويتني استفاده شد.
يافته هاي پژوهش حاكي از آن بود كه تفاوت معناداري در دانستني ها، مهارتها، نگرشها و رضايتمندي، بين دانش آموزاني كه با شيوه ي آموزش محور آموزش ديده اند با دانش آموزاني كه به شيوه ي پژوهش محور آموزش ديده اند وجود داشته وفرضيه هاي پژوهش در سطح اطمينان 95% پذيرفته شد.در نتيجه برنامه ي درسي علوم به شيوه ي پژوهش محور در مقايسه با برنامه ي درسي علوم به شيوه ي آموزش محور در دوره ابتدايي اثر بخش تر است.
واژگان کلیدی: برنامه‌ی درسی آموزش محور، برنامه‌ی درسی پژوهش محور، برنامه‌ی درسی علوم
فصل اول
كليات و طرح تحقيق
1- 1 مقدمه
يكي از مسايل مهم واساسي نظامهاي آموزشي، برنامه هاي درسي مي باشد.برنامه درسي در واقع هسته ي مركزي فعاليتهاي آموزشي را تشكيل مي دهند؛يكي از عناصر اصلي برنامه ي درسي شيوه ي آموزش است.بنابراين،دركشورهايي كه نظام آموزشي آنها متمركز مي باشد تهيه وتدوين واجراي برنامه هاي درسي جايگاه بالايي دارد.با توجه به اينكه نظام آموزشي كشور ما متمركز مي باشد وكليه ي اهداف و برنامه‌ها از مركزتعيين مي گردد،اين اهميت بيشتر احساس مي شود.بنابراين برنامه ريزان درسي براين تلاشندكه بهترين ومؤثرترين برنامه ي درسي رابراي پرورش نسل آينده انتخاب نمايند.از آن جايي كه انتقال صرف دانش واطلاعات به كودكان به تنهايي براي رويارويي با عصرپيشرفت وتكنولوژي كافي نيست،بنابراين مهمترين وظيفه ونقش آموزش در مدارس بايد يادگيري وپرورش مهارتهايي باشد كه افراد را براي حل مسايل و كشف مجهولات زندگي آماده سازد (اسماعيلي،1381،ص2).
امروزه انسان در پرتو تكنولوژي هر لحظه براطلاعات و يافته هاي خود مي افزايد؛به اين دليل يافته هاي ديروزدر موزه ي كهنه جات امروزبه نمايش گذاشته مي شود.در چنين وضعيتي برنامه ي درسي به شيوه ي آموزش محور نمي تواند تمامي اطلاعات مورد نيازرا فقط از طريق كتب درسي به دانش آموزان منتقل كند.حقيقت امر آن است كه نه چنين امكاني وجود دارد ونه ضرورتي.امروزه بسياري از متخصصان تعليم وتربيت براين باورند كه به جاي تأكيد براطلاعات وحقايق وارائه آنها،بايد شيوه ي يادگيري را به دانش آموزان آموخت و آنان را به مهارتها و تواناييهايي مجهزكرد كه بتوانند دائما نيازهاي اطلاعاتي خود را برطرف سازند،تحقق چنين امري فقط در سايه ي برنامه ي درسي به شيوه ي فعال و پژوهشي امكان دارد؛همانطور كه آيزنرمي گويد”يادگيرندگان در صحنه ي واقعي زندگي با برنامه هاي درسي تعريف شده ويكساني برخورد نمي كنند”بنابراين وظيفه ي معلمان،پرورش توانايي حل مسايل ومشكلات زندگي واقعي در بچه‌ها مي باشد.با چنين برداشتي معلمان بايد با درگير كردن دانش آموزان در مسايل و موضوعات مختلف روحيه ي برخورد با مشكلات ونحوه ي حل آنها را در آنان پرورش دهند.اگر هدف اساسي تعليم وتربيت،پرورش انسانهايي آزاد،مستقل، صاحب انديشه وروحيه ي علمي باشد،انسانهايي كه داراي تفكر انتقادي واستقلال عقلاني باشند، نمي توان با استفاده از شيوه هايي كه روحيه ي انفعال فكري وپذيراي تسليم را در شاگردان پرورش مي دهند به نتيجه ي مطلوب نايل شد(فتحي واجارگاه،1389،ص153).
از آنجايي كه آموزش وپرورش يكي از زير ساختهاي اصلي هر جامعه اي جهت رشد، توسعه وپيشرفت شهروندان محسوب مي شود.اگر بپذيريم كه علوم در تعيين جايگاه فرهنگي،اجتماعي و اقتصادي يك جامعه نقش مؤثري دارد،آنگاه به اهميت آموزش علوم و نيز لزوم همگاني كردن آن بيشتر پي مي بريم.آموزش علوم و فناوري يكي از پايه هاي اساسي آموزش وپرورش است كه تأثير مستقيم آن در توسعه ي فرهنگي،اقتصادي،سياسي،اجتماعي يك جامعه به خوبي مشخص شده است.از مهمترين دست آوردهاي علوم در مدارس، آموزش مهارتهاي تحقيق در فضاي آموزشي كاوشگرانه وپرورش شهرونداني است كه داراي آگاهي هاي لازم بوده تا بتوانند منطقي فكر كرده و آگاهانه تصميم بگيرند (هارلن،به نقل از عسگري،1387،ص2).
در حال حاضرشيوه هاي آموزش علوم در بسياري از كشورها مطابق نيازهاي جوامع آنان متحول گرديده است، فقدان كار آمدي شيوه هاي سنتي علم آموزي در پاسخگويي به نيازهاي دنياي كنوني
