
1-11-2 پیشینه پژوهش در ایران 59
2-11-2 پیشینه پژوهش درخارج از کشور 68
3-11-2 مروری بر استنتاج از پیشینهها 73
فصل سوم: روششناسی پژوهش
1-3 مقدمه 75
2-3 نوع و روش پژوهش 75
4-3 جامعه و نمونه 75
5-3 ابزار پژوهش 75
6-3 روش تجزیه و تحلیل دادهها 77
7-3 روش اجرای پژوهش 77
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل دادههای پژوهش
1-4 مقدمه 81
2-4 یافتههای توصیفی 81
1-2-4 اطلاعات جمعیتشناختی پژوهش 81
2-2-4 پاسخ به پرسش اول پژوهش 82
3-2-4 پاسخ به پرسش دوم پژوهش 92
4-2-4 پاسخ به پرسش اصلی پژوهش 109
فصل پنجم: بحث، نتیجهگیری، پیشنهادها
1-5 مقدمه 113
2-5 بحث و نتیجهگیری از یافتههای پژوهش 113
1-2-5 بحث و نتیجهگیری یافتههای پرسش اصلی پژوهش 113
2-2-5 بحث و نتیجهگیری یافتههای پرسش اول پژوهش 115
3-2-5 بحث و نتیجهگیری یافتههای پرسش دوم پژوهش 119
3-5 پیشنهادهای اجرایی پژوهش 120
4-5 پیشنهادهایی برای پژوهشهای آینده 121
فهرست منابع و مآخذ 121
منابع فارسی 121
منابع انگلیسی 128
پیوستها أ
فهرست جداول و نمودارها
جدول شماره 1-2 ویژگیهای خواندن اجمالی 35
جدول شماره 2-2 ویژگیهای تندخوانی 36
جدول شماره 3-2 ویژگیهای عبارتخوانی 37
جدول شماره 4-2 ویژگیهای دقیقخوانی 38
جدول شماره 5-2 ویژگیهای خواندن تجسسی 39
جدول شماره 6-2 ویژگیهای خواندن انتقادی 40
جدول شماره 7-2 ویژگیهای خواندن برای درک زیبایی و جنبههای هنری مطلب 41
جدول شماره 1-3 توصیف نمرهگذاری متغیرعادتهای خواندن 76
جدول شماره 2-3 توصیف نمرهگذاری متغیر عادتهای مطالعه 76
جدول شماره 3-3 ضریب پایایی پرسشنامه عادتهای خواندن و مطالعه 77
جدول شماره 1-4 توزیع فراوانی «جنسیت» پاسخدهندگان 79
جدول شماره 2-4 توزیع فراوانی «مقطع تحصیلی» پاسخدهندگان 80
جدول شماره 3-4 میانگین، انحراف استاندارد و واریانس مربوط به متغیر عادتهای خواندن 80
جدول شماره 4-4 توزیع فراوانی و درصد انواع موادخواندنی 81
جدول شماره 5-4 میانگین، انحراف استاندارد و واریانس انواع موادخواندنی 82
جدول شماره 6-4 توزیع فراوانی و درصد مقدار زمان خواندن برحسب دقیقه دریک روز 83
جدول 7-4 میانگین، انحراف استاندارد و واریانس مقدار زمان خواندن برحسب دقیقه دریک روز 84
جدول شماره 8-4 توزیع فراوانی و درصد مجراهای دستیابی به موادخواندنی 85
جدول شماره 9-4 میانگین، انحراف استاندارد و واریانس مجراهای دستیابی به موادخواندنی 86
جدول شماره10-4 توزیع فراوانی و درصد زمانهای خواندن 86
جدول شماره 11-4 میانگین، انحراف استاندارد و واریانس زمانهای خواندن 87
جدول شماره 12-4 توزیع فراوانی و درصد مکانهای خواندن 88
جدول شماره 13-4 میانگین، انحراف استاندارد و واریانس مکانهای خواندن 89
جدول شماره 14-4 میانگین رتبه اولویتهای هدف از خواندن 89
جدول شماره15-4 یافتههای توصیفی مربوط به متغیر عادتهای مطالعه 90
نمودار 4-4 یافتههای توصیفی مربوط به متغیر عادتهای مطالعه 91
جدول شماره 16-4 توزیع فراوانی و درصد تمرکز 91
جدول شماره17-4 میانگین، انحراف استاندارد و واریانس تمرکز 92
جدول شماره 18-4 توزیع فراوانی و درصد یادآوری 94
جدول شماره 19-4 میانگین، انحراف استاندارد و واریانس یادآوری 95
جدول شماره20-4 توزیع فراوانی و درصد سازماندهی زمان 96
جدول شماره 21-4 میانگین، انحراف استاندارد و واریانس سازماندهی زمان 97
جدول شماره 22-4 توزیع فراوانی و درصد مطالعه یک فصل 98
جدول شماره 23-4 میانگین،انحراف استاندارد و واریانس مطالعه یک فصل 99
جدول شماره 24-4 توزیع فراوانی و درصد گوش کردن و یادداشتبرداری 100
جدول شماره 25-4 میانگین،انحراف استاندارد و واریانس گوش کردن و یادداشتبرداری 101
جدول شماره26-4 توزیع فراوانی و درصد برگزاری امتحانات 102
جدول شماره 27-4 میانگین،انحراف استاندارد و واریانس برگزاری امتحانات 104
جدول شماره 28-4 توزیع فراوانی و درصد انگیزه 105
جدول شماره 29-4 میانگین،انحراف استاندارد و واریانس انگیزه 106
چکیده
عادتهای خواندن و مطالعه یکی از مهمترین عوامل تاثیرگذار بر موفقیت تحصیلی و اجتماعی در دانشجویان است. جایگزینی عادتهای صحیح خواندن و مطالعه برای رسیدن به یادگیری، آموزش و بالندگی دانشجویان در همه زمینهها توصیه میشود. هدف پژوهش حاضر بررسی عادتهای خواندن و مطالعه دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبایی است. در مطالعه توصیفی حاضر تعداد 313 نفر از بین 1747 نفر از دانشجویان به روش نمونهگیری تصادفی ساده انتخاب شدهاند که 353 پرسشنامه جمعآوری گردید. ابزارهای این پژوهش شامل، پرسشنامه عادتهای خواندن عبدالکریم و حسن (2006) و پرسشنامه عادتهای مطالعه (PSSH) کالج ریدوود اثر پالسانی و شارما است. روایی پرسشنامهها توسط متخصصین تایید و پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ، برای دو پرسشنامه به ترتیب 96/0 و 85/0 محاسبه گردید. دادهها از طریق آمار توصیفی (فراوانی، درصد فراوانی، میانگین، انحراف استاندارد و واریانس) با نرمافزار آماری SPSS تجزیه و تحلیل شده است. یافتهها نشان میدهد، دانشجویان کتب درسی را اولویت اول خود برای انواع مواد خواندنی انتخاب کردهاند. مقدار زمان خواندن یک ساعت در شبانهروز و در هفته 8-7 ساعت است؛ پاسخگویان اولین مجرا برای دستیابی به مواد خواندنی را اینترنت انتخاب کردهاند که ترجیح میدهند در هنگام شب و در خانه بخوانند؛ هدف آنها از خواندن در اولویت اول کسب اطلاعات است. عمده مشکلات دانشجویان مورد پژوهش در زمینه عادتهای مطالعه به ترتیب در زمینه برگزاری امتحانات با میانگین (365/1)، انگیزه (394/1)، تمرکز (411/1)، سازماندهی زمان (447/1)، یادآوری (459/1)، مطالعه یک فصل (523/1)، و گوش کردن و یادداشتبرداری (6/1) میباشد، بنابراین به طورکلی میتوان گفت عادتهای مطالعه دانشجویان در حد متوسط است. و به نظر میرسد دانشجویان راه و روش صحیح خواندن و مطالعه را نیاموختهاند، لذا پیشنهاد میشود که راه و روش صحیح و عادتهای مناسب خواندن و مطالعه آموزش داده شود.
واژههای کلیدی: خواندن، مطالعه، عادت خواندن، عادت مطالعه، دانشجویان
1-1 مقدمه
موضوع مطالعه و خواندن در تاریخ مدنیت انسانی از دیرباز عنصری فرهنگی مطرح و محسوب شده است. انسان از دیرباز شناخت زندگی را با متغیر مطالعه و خواندن در متون مورد تتبع قرار میداد، و برای این نیاز، منطق فرهنگی میآورد، اگر چه دگرگونی و تغییرات فناوری و ملزومات آن، مطالعه و خواندن را در دوره معاصر متحول کرد (شعبانی، نادری، 1388).
خواندن؛ آغاز آموزش، و آموزش ، آغاز پرورش و تربیت است. آموزش و پرورش با خواندن آغاز میگردد و میتوان پنداشت که خواندن آغاز حرکت از تاریکی و جهل به سوی نور و روشنایی است. خواندن و نوشتن سرآغاز شعور ، بصیرت و شناخت انسانهاست (شیکرانز1، 1388). لذا در جهان امروز هیچ فردی از خواندن بینیاز نیست، زیرا جز این هم راهی برای دست یافتن به تجارب انسان در قرون متمادی وجود ندارد. بنابراین، هر محیط آموزشی، در هر مقطعی، ناگزیر است، باروشها و شیوههای گوناگون و ابتکاری کودکان و نوجوانان را به (خواندن) مداوم و کتابخوانی برانگیزد و منابع یادگیری مورد نیاز روز را در اختیار انسان بگذارد» (شعاری نژاد، 1378).تعریف خواندن به عنوان یک گام عام آمده است و آن عبارت استاز: فرایند اختلاف نظر و یا نشانهخوانی میباشد. خواندن به معنای درک مطالب نوشتاری و چاپی، و یا خواندن، فرایند شناختی معرفی شده، که در آن دیدگاههای خواننده و فرایند خواندن ارتباط زیاد با مطلبی که بناست فراگرفته شود پیدا میکند (براتی علویجه، 1383). با خواندن کتاب به طور مکرر و داشتن یک عادت خواندن خوب خواننده میتواند عقاید دیگران را آنالیز کند و یک تفکر انتقادیتری داشته باشد (کانینگهام و استانوویچ2، 2001). خواندن، خوانندگانی با دانش فراوان، درک و احساس ارزشها، و همچنین توانایی درک باورهای دیگران و توسعه بزرگترین فضایل فراهم میکند (آن نامالایی3 و مونیاندی، 2013؛ به نقل از کوک، هالرن، ا برین4، 1998).
در فرهنگ معین برای مطالعه این تعریفها آورده شده است: به دقت نگریستن به چیزی برای وقوف به آن، خواندن کتاب یا نوشتهای و فهمیدن آن، نگاه در چیزی برای وقوف به آن، قرائت نوشتهای برای درک آن (معین، 1375).مطالعه به عنوان یک مهارت اجتماعی، نردبان ترقی و تکامل هر ملت است. بین مطالعه و رشد افراد و جوامع همبستگی بسیار بالایی وجود دارد. آموختن و یادگرفتن مهارتهای مطالعه سبب میشود که افراد از مطالعه لذت ببرند، اوقات فراغت خود را پر کنند و گامهای موثری در مسیر کمال بردارند و پیامد آن سلامت و رشد فرد و جامعه خواهد بود (ذوالفقاری، 1384). جامعه سالم، جامعهای است که اعضایش بتوانند ضمن رفع نیازهای زندگی، از طریق اشتغال متعارف، از سرگرمیهای سالم و روابط انسانی مطلوب و شعف عاطفی که از صرف صحیح اوقات فراغت خویش حاصل میکنند چنان مسرور شوند که برای لذتی زودگذر، راه انحراف در پیش نگیرند. مطالعه و کتابخوانی، از آموزندهترین روشهایی است که با فراهم آوردن زمینههای لازم و ایجاد انگیزه، لذت، اشتیاق و تشویق، میتواند عادت به مطالعه خواندنیهای مناسب و مفید را در جامعه به وجود آورد. (یغمایی، خندان، 1383) .
انسان در تمام طول حیات خود کنجکاو است و میخواهد شناخت بیشتری از خود و دیگران و محیط و آرا و عقاید و اندیشهها به دست آورد و خواندن و مطالعه یکی از راههای تحقق این آرمان است. عادت به مطالعه و خواندن اکتسابی است و باید از هر نظر شرایط لازم برای شکلگیری و دوام این عادت را برای افراد فراهم کرد ( قزل ایاغ، 1383).یکی از مهمترین ارکان تعلیم و تربیت در جامعه امروزی، عادت به خواندن و مطالعه است و تجربه نشان داده است کسانی که از کودکی به خواندن و مطالعه عادت کردهاند نه تنها از اوقات فراغت خود به خوبی بهره میبرند بلکه در اثر نیل به شناخت بیشتر و عمیقتر، جهت حرکت خود را بهتر میشناسند و در میدان عمل بهتر ابراز وجود میکنند. بعکس آنانی که با خواندن بیگانهاند، ناگزیر اوقات فراغت خود را به اشکال گوناگون به هدر داده، به تفریحاتی تن میدهند که گاه حتی زمینهساز کجرویها و انحرافات اخلاقیند. عادت به خواندن و مطالعه همانند بسیاری از عادتهای دیگر، در دوران کودکی شکل یافته و به همین خاطر است که آموزش برای خواندن و مطالعه به مثابه امری سرنوشتساز، عمدهترین دلمشغولی کارشناسان علم و تربیت کودکان در دنیای امروزی است (محسنی کبیر، 1377). پژوهش حاضر، به بررسی عادتهای خواندن و مطالعه پرداخته است. هدف کاربردی پژوهش حاضر تعیین عادتهای خواندن و مطالعه دانشجویان دانشگاه علامه طباطبایی و ارائه پیشنهادهایی برای عادتهای مناسب خواندن و مطالعهای اصولیتر به منظور کسب علم و دانش به عنوان زیربنا و زمینهساز توسعه و پیشرفت کشور و راهگشای بهروزی و سعادتمندی و فرزانگی جامعه و انسانها است.
2-1 بیان مسئله
از آنجا که در هر تمدن، و در هر ملتی خواندن و مطالعه به منزله ارزشی والا شناخته میشود، این تحرک آموزشی به لذتی بیبدیل، و گاهی اوقات فایدهای بیهمتا درآمده که چارچوب ویژه خود را طالب است( نادری، شعبانی، عابدی، 1389، به نقل از موکهرجی، 1379).
خواندن مهارتی است که همه ما آن را عادی میشماریم ولی در واقع فرآیندی پیچیده و عالی است که اجزای بسیار متفاوتی را در برمیگیرد.سقراط میگوید: جامعه وقتی فرزانگی و سعادت مییابد که خواندن کار روزانهاش باشد. خواندن مهمترین مهارتی است که در سالهای اولیه مدرسه حاصل میشود و تاثیر آن در طول زندگی انسان باقی میماند. توسعه خواندن به تعامل بین عوامل محیطی (انگیزش از خانه، مدرسه، و جامعه) و عوامل بیولوژیکی وابسته است. از طریق خواندن، دانش شخص درباره جهان پیرامون
