پایان نامه با کلید واژه های پیشگیری از جرم، قرآن کریم، دانشگاه آزاد اسلامی، جرم شناسی

1-5-1- هدف اصلی
تبیین صیانت و پیشگیری از جرم و گناه از منظر قرآن کریم و راهکارهای نهادینه کردن آن در بین کارکنان ناجا.
1-5-2- اهداف فرعی
1. تبیین معنا، مفهوم، اهمیت، ضرورت و شیوه های صیانت از منظر قرآن کریم .
2. تبیین معنا، مفهوم، اهمیت، ضرورت و شیوه های پیشگیری از وقوع جرم وگناه از دیدگاه قرآن کریم.
3. تبیین راهکارهای نهادینه کردن صیانت و پیشگیری در بین كاركنان ناجا.
1-6-پیشینه تحقیق
با وجود تک نگاری‌ها و مقاله‌های نوشته شده گوناگون، تاکنون نوشته مستقلی درباره صیانت و پیشگیری از جرم و گناه از دیدگاه قرآن و راهکارهای نهادینه کردن آن در بین کارکنان ناجا منتشر نشده است و این نوشتار به دنبال آن است که راهکارهای علمی و عملی برای جامعه کارکنان ناجا با استفاده از قرآن کریم ارایه نماید. در نظام حقوقی پس از انقلاب اسلامی در دانشگاه ها، حوزه های علمیه و حتی قوای سه گانه علی رغم اینکه جرم شناسی آن هم با تلاش تعداد کمی از اساتید علاقمند به این رشته موضوع بحث قرار گرفته است، اما «جرم شناسی دینی» چندان موردتوجه واقع نگردیده است. متاسفانه در نظام دانشگاهی مباحث جرم شناسی و پیشگیری از جرم از حقوق غرب متاثر بوده و کمتر به پیشگیری از جرم از منظر سیاست جنایی اسلام پرداخته است. از طرفی در حوزه‌های علمیه، صاحبان فن و متخصصین علوم دینی نیز رغبت زیادی به ورود به این بحث ها نشان نداده اند و در واقع جرم شناسی دینی و سیاست جنایی اسلام غریب مانده است، علی رغم اینکه امكان دسترسي به منبع عظیمی چون قرآن کریم وجود دارد. لذا ضرورت تحقیق پیرامون نگرش قرآنی به مقوله بزهکاری و پیشگیری از آن و شناسایی راهکارهای ارایه شده، اهمیت پرداختن موضوع را به خوبی آشکار می‌سازد.
اما در ارتباط با خود موضوع که صیانت و پیشگیری از جرم و گناه در آموزه های قرآنی است، تا آنجا که نگارنده بررسی کرده است یک مقاله با عنوان «استراتژی قرآن در مواجهه با انحرافات اجتماعی» یافت شد که در دو قسمت توسط حجه الاسلام نصراله آقاجانی در دو شماره مجله کتاب زنان (شماره 18و17) در سال 1381 نگاشته شده است.
نویسنده در قسمت اول مقاله با ارائه تعاریف و مفاهیم جامعه شناختی، انحراف‌ها از دیدگاه قرآن کریم و مبانی نظری آسیب شناسی اجتماعی از منظر قرآن کریم را بررسی کرده و در قسمت دوم انواع مختلف انحراف‌های اجتماعی و راه‌های مقابله با آنها را از دیدگاه قرآن مورد بررسی قرار داده است.
این نوع تحقیقات که البته محدود هم می‌باشند، رابطه دین (به مفهوم کلی آن) را با جرم، انحراف و کنترل اجتماعی به صورت تجربی مورد بررسی قرار داده و نتایج بعضا متناقضی را هم ارائه نموده‌اند، اما در هیچ یک از آنها راهکارهای پیشگیرانه دین و به ویژه اسلام به صورت جزئی و تفصیلی مورد بحث قرار نگرفته است.
پژوهش های داخل کشور که در ارتباط با پیشگیری و کنترل اجتماعی صورت گرفته به شرح زیر است:
-کتابی با عنوان «نقش اسلام در پیشگیری و کاهش بزهکاری» توسط آقای مهدی علیزاده در سال 1382 انتشار یافته است و بخش هایی از آموزه های پیشگیرانه اسلامی را ارائه نموده است.
-کتابی با عنوان «پیشگیری و ریشه یابی جرم در اسلام» توسط آقای عباسعلی محمودی در سال 1361در تهران انتشار یافته است و ضمن علت شناسی جرم و انحراف از دیدگاه اسلام به ارائه راهکارهای پیشگیرانه از دیدگاه اسلام پرداخته است.
-پایان نامه ای با عنوان «پیشگیری از وقوع جرم در اسلام » در سال 1371در دانشگاه شهید بهشتی توسط آقای مرتضی درودیان نگاشته شده است و درآن به برخی از اعتقادات و اخلاقیات پیشگیرانه اسلام پرداخته شده است .
-پایان نامه ای با عنوان «نقش امر به معروف ونهی از منکر در پیشگیری از جرم» توسط آقای سید هادی آل طاهر در سال 1377 در دانشگاه آزاد اسلامی واحد نراق نوشته شده است و در آن به تاثیر یکی از آموزه های قرآنی بر پیشگیری از جرم پرداخته شده است.
-پایان نامه ای با عنوان «سیاست کیفری اسلام در پیشگیری از جرایم و کاهش بزهکاری» توسط آقای مراد کیانی، در سال 1378در دانشگاه آزاد اسلامی واحد نراق نوشته شده است که در آن به تاثیر سیاست کیفری اسلام بر پیشگیری از جرم و کاهش بزهکاری پرداخته شده است.
-پایان نامه ای با عنوان «امر به معروف و نهی از منکر و نقش آن در پیشگیری از وقوع جرم» در سال 1379در دانشگاه آزاد اسلامی توسط آقای سلیمان کامیابی نوشته شده است و در آن به آثار بازدارنده امر به معروف ونهی از منکر پراخته شده است.
-پایان نامه ای با عنوان «نقش تعالیم دین اسلام در پیشگیری از وقوع جرم» در سال 1384 در دانشگاه آزاد اسلامی توسط آقای حسن پوریانی مهدیرجی نگاشته شده است و در آن به بعضی از دستورات اخلاقی پیشگیرانه اسلام پرداخته است.
آنچه در این تحقیقات مورد بررسی قرار گرفته است، تاثیر بخش هایی از آموزه های دینی بر پیشگیری از جرم می باشد؛ اما در هیچ یک از آن‌ها تحقیق جامعی در رابطه با صیانت و پیشگیری از جرم و گناه در قرآن و راه‌های نهادینه کردن آن در بین کارکنان ناجا صورت نگرفته؛ چیزی که این تحقیق به دنبال ارائه آن می باشد.

1-7-کاربردهای تحقیق
1. برای تصمیم گیری در کمیسیون های صیانت و پیشگیری.
2. براي استفاده در پليس پيشگيري ناجا جهت طراحي و اجراي هرچه بهتر وظايف و مأموريت‌هاي محوله.
3. برای استفاده در کلاس‌های آگاه سازی کارکنان کادر و وظیفه.
4. برای استفاده در برنامه های دروس ع.س کارکنان ناجا.
5. برای استفاده دفتر مطالعات و تحقیقات اسلامي ساعس ناجا در امور پژوهشی.
6. برای استفاده در مراکز آموزش ناجا به عنوان متون درسی.
1-8-روش تحقیق
تحقیقات در این پژوهش از نوع بنیادی است و از روش کتابخانه ای و مطالعات اسنادی در این پژوهش استفاده گردیده است. همچنین به دلیل کیفی بودن بررسی‌ها و مطالعات، این پژوهش روش توصیفی را به کار برده است.

1-9-تعریف واژگان کلیدی
1-9-1-صیانت
به معنای حفظ کردن، نگاه داشتن و نگاهداری می باشد و به مجموعه اقداماتی اطلاق می شود که هدف آن حفظ سرمایه‌های انسانی سازمان با تقویت عنصر بازدارندگی درونی از طریق ترویج فرهنگ صحت عمل، ارشاد و آگاه‌سازی کارکنان می باشد و در جای دیگر صیانت به مجموعه اقدامات، سیاست‌ها و تدابیر متخذه که به منظور حفظ و نگهداری سازمان و کارکنان ناجا در برابر تهدیدها و آسیب پذیری‌ها صورت می‌پذیرد را صیانت یا ملاحظات صیانتی گویند (دستورالعمل اجرائی آئین نامه تشویق فرماندهان، روسا و مدیران در زمینه کاهش جرائم و تخلفات،1389، ص3).
1-9-2-پیشگیری
واژه پیشگیری در مفهوم متعادل آن در معانی«پیش دستی کردن، پیشی گرفتن و به جلو چیزی شتافتن» و همچنین «آگاه کردن، خبر چیزی را دادن و هشدار دادن» است و برابر مفهوم کلی، انجام هر اقدامی که علیه جرم بوده و آن را کاهش دهد پیشگیری محسوب می‌شود (نسل،1387، صص35-34).

1-9-3-جرم
برابر ماده2 قانون مجازات اسلامی 1370 مقرر می‌دارد: «هر فعل یا ترک فعلی که در قانون برای آن مجازات تعیین شده باشد، جرم محسوب می‌شود» (ایرانشاهی،1389،ص27).
1-9-4-گناه
گناه به معنای خلاف است و در اسلام هر کاری که برخلاف فرمان خداوند باشد، گناه محسوب می‌شود. گناه هر چند کوچک باشد، چون نافرمانی خدا است، بزرگ است (قرائتی،1386،صص7-6).

فصل دوم
صیانت

2-1- مقدمه
در اين فصل پس از شناخت معنا و مفهوم صيانت، به اهميت و ضرورت آن پرداخته و با بيان اينكه لفظ صيانت و مشتقات آن در قرآن به طورمستقيم بيان نشده و تنها به الفاظ و واژه‌هاي مترادف آن از قبيل تقوا، حيا، عفت، اعتصام، عصمت و آياتي كه معنا و مفهوم صيانتي داشته‌اند پرداخته ‌است؛ خواننده را به سمت و سويي مي‌برد که اگر اين چارچوب و اصول صيانتي را رعايت نمايد، به رستگاري و تقرب الهي دست می‌یابد. در ادامه به تقوا به عنوان سمبل معنايي و مفهومي-که به بهترين صورت صيانت را توضيح مي‌دهد- اشاره مي‌نمايیم.
در انتها نيز پس از اينكه انواع صيانت را بيان مي‌نمايیم به ارائه شيوه‌هاي صيانت علمي و عملي و زيرشاخه‌هاي آن پرداخته مي شود.

2-2- معنا و مفهوم صیانت
صیانت مفهوم عامی است که در دین مبین اسلام به آن اهتمام ویژه‌ای شده است و در تمامی احکام مدنظر بوده است و شاید بهترین واژه ای که بتواند معنای صیانت را برساند کلمه تقواست. صیانت نوعی پادتن است که فرد به واسطه آن نفس خود را مصونیت می بخشد و آینه دل خود را به وسیله آن جلا می بخشد. بنابراین برای تداعی بهتر مفهوم صیانت، نیاز است تا با آشنایی با کلمه تقوا به آن پرداخته شود. تقوا و کلمات هم‌خانواده آن در قرآن، به صورت اسمی و فعلی به دفعات زیاد بیان شده است و از جمله واژگان کلیدی است که نزدیک ترین معنا را با صیانت دارد. سرّ مطلب این است که تقوا و صیانت هر دو از اوصاف نفسانی به شمار می‌روند که دارای مراتب گوناگونی از قبیل سعه و ضیق، شدت و ضعف هستند و به نوعی در اصل وجودی، تابع و ملازم یکدیگرند که هرگاه یکی باشد دیگری نیز هست و به هر اندازه یکی بیشتر باشد دیگری نیز کامل‌تر و تمام تر است.
تقوا مشتقات زیادی دارد که به برخی از آنها اشاره می شود: وَقِیَ، وَقِیاً، وِقَایَهً و وَاقِیَهً: نگهداشت. وَقی: حمایت کرد، صیانت کرد (سياح، 1370، ج 2، ص 2219).
محمد بن مکرم معروف به ابن منظور در معنی و مفهوم وقی گفته است: وقاه الله، وقیا، وقایه و واقیه: صانه وقیت الشی واقیه اذا صنته و سترته عن الاذی (ابن منظور،1408ق، ج15،ص377).
همچنین تقی و تقوی هر دو مصدر است؛ اصل این دو “وَقْی” و “وَقْوَی” بوده كه واو به تاء تبدیل شده است. وَقْیْ عبارت است از دفع کردن خطر از چیزی به وسیله چیز دیگر (و نگهداری و حفاظت از آن). الواو و القاف و الیاء: «کلمه واحده تدل علی دفع شیءعن شیء بغیره» (ابن فارس، 1361، ج6، ص131). سپر را از آن جهت که انسان را از خطر حفظ می‌کند، «وقایه» گویند (همان).
برای توضیح بیشتر به دو آیه زیر توجه کنید:
«فَمَنَّ اللَّهُ عَلَيْنَا وَ وَقَانَا عَذَابَ السَّمُومِ؛ پس خدا بر ما منت نهاد و ما را از عذاب سموم نگه داشت.» (طور/27)
«وَقِهِمُ السَّيِّئَاتِ وَمَن تَقِ السَّيِّئَاتِ يَوْمَئِذٍ فَقَدْ رَحِمْتَهُ وَذَلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ؛ آنان را از عقوبات حفظ كن، كه هركه را در آن روز از عقوبات حفظ كنى بر او رحمت آورده‏اى و آن كاميابى بزرگى است.» (غافر/9)
واژه اتقاء از باب افتعال در دو معنی به کار رفته است: 1-اتخاذ: به معنای فراهم کردن و تهیه کردن مبدأ فعل است که بنابراین معنی عبارت وقایه، برگرفتن، فراهم کردن است پس وقایه به معنی فراهم کردن ابزار و وسیله حفظ و صیانت اطلاق می شود. 2-طلب : مفهوم اتقاء بنابر معنی طلب، حفظ و صیانت کردن است که طلب الوقایه در اینجا مصدر و به معنای حفظ و صیانت کردن در برابر امر مکروه و ناگوار است.
در تفسیر مجمع البیان طبرسی در مورد کلمه الاتقاء چنین آمده: «طلب السلامه بما یحجز عن المخافه» (طبرسی، 1368، ج2-1، ص534) و در تفسیر التحریر والتنویر در رابطه با لفظ الاتقاء آمده: «هو طلب الوقایه،الصیانه و الحفظ من المکروه» (ابن عاشور،1376،ج1،ص226). پس اتقاء بنابر یک معنی عبارت است از فراهم کردن ابزار و وسیله حفظ و صیانت و به معنای دیگر طلب حفظ و صیانت کردن است. پس در آن معنای حراست کردن و صیانت از امور هراس انگیز نهفته است؛ پرواضح است که این امور ناگوار و ناشایست می تواند از نوع شرور و آفات مادی و محسوس همچون آتش، زلزله، سیل، طوفان و… باشد و می تواند در امور معنوی که در عرف مردم و یا در فرهنگ قرآنی ناپسند است مانند گناه، بی عدالتی، شرک به خدا و… باشد. بنابراین در قرآن واژه های صیانتی برای هر دو نوع مادی و معنوی به کار رفته است. به عنوان مثال: آیه «وَ اللَّهُ جَعَلَ لَكُم مِّمَّا خَلَقَ