اران افزايش مييابد. پژوهش حاضر يک هدف اصلي را دنبال مينمايد:
بررسي شاخص حاکميت شرکتي و هزينه سرمايه در شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران.
و اهداف فرعي اين تحقيق عبارت‌اند از:
1- بررسی رابطه بین شاخص حاکمیت شرکتی و هزینه حقوق صاحبان سهام
2- بررسی رابطه بین شاخص حاکمیت شرکتی و هزینه بدهی
3- بررسی رابطه بین شاخص حاکمیت شرکتی و میانگین موزون هزینه سرمایه
در صورت اثبات فرضيههاي اين پژوهش مديران شرکت‌ها و مؤسسات ميتوانند با استفاده از نتايج پژوهش و با تغيير در سطح مکانيزمهاي حاکميت شرکتي، هزينه سرمايه را کاهش داده و به تبع آن ارزش شرکت و ثروت سهامداران را افزايش دهند.
1-5- سؤال پژوهش
سؤال اصلی پژوهش حاضر اين است که آيا شاخص حاکمیت شرکتی بر روی هزینه سرمایه شرکت‌ها تأثیر دارد؟ به‌عبارت‌دیگر، بین شاخص حاکمیت شرکتی و هزينه سرمايه شرکت‌ها رابطه معناداری وجود دارد؟
1-6- فرضیههای پژوهش
فرضیه اول: بین شاخص حاکمیت شرکتی و هزینه حقوق صاحبان سهام رابطه معنا‌دار وجود دارد.
فرضیه دوم: بین شاخص حاکمیت شرکتی و هزینه بدهی رابطه معنا‌دار وجود دارد.
فرضیه سوم: بین شاخص حاکمیت شرکتی و میانگین موزون هزینه سرمایه رابطه معنا‌دار وجود دارد.
1-7- تعاريف عملياتي متغيرها
1-7-1- متغیر مستقل
شاخص حاکمیت شرکتی(GOV-SCORE) = اين شاخص از چک‌لیست محاسبهي شاخص حاكميت شركتي بر اساس استانداردهاي ISS و تحقيق گري و گونزالز (2008) در قالب 8 طبقه و 21 سؤال بر مبناي مطالعه ملکیان و دریایی (1390) استخراج‌شده است.5
1-7-2- متغیر وابسته
هزینه‌ی حقوق صاحبان سهام(IMPLIED CoC)= بر مبنای مدل گوردون محاسبه می‌شود.
هزینه‌ی بدهی((CoDEBT= از تقسیم هزینه بهره بر متوسط بدهی بلندمدت و کوتاه‌مدت محاسبه می‌شود.
هزینه سرمایه(WACC)= نرخی است که از طریق تعیین میانگین موزون نرخ هزینه سرمایه کلیه منابع مالی به کار گرفته شده در شرکت به دست می‌آید.
1-7-3- متغیر کنترلی
نسبت سود به هزینه‌ی بهره(INTCOV) = که از تقسیم سود عملیاتی شرکت j به هزینه بهره در سال t بدست می آید.
اهرم مالی(LEV6)= این نسبت، رابطه منابع مالی مورداستفاده واحد تجاری را از لحاظ بدهیها یا حقوق صاحبان سهام تعیین و ارزیابی میکند و درواقع نحوه ترکیب آن‌ها را بررسی می‌نماید. این نسبت به‌صورت کل بدهی به‌کل دارایی محاسبه می‌شود.
اندازه شرکت(SIZE) = در این پژوهش از لگاریتم طبیعی داراییهای شرکت در پایان سال به عنوان اندازه شرکت استفاده شده است.
(داراییهای شرکت در پایان سال)Log = اندازه شرکت
جدول (1-1): توصیف همه‌ی متغیرهاي مورد استفاده در پژوهش
نوع متغیر
متغیر
تعریف متغیرها
وابسته
IMPLIED CoC
هزینه‌ی حقوق صاحبان سهام که بر مبنای مدل گوردون محاسبه می‌شود.
وابسته
WACC
هزینه سرمایه، نرخی است که از طریق تعیین میانگین موزون نرخ هزینه سرمایه کلیه منابع مالی به کار گرفته شده در شرکت به دست می‌آید
وابسته
CoDEBT
هزینه‌ی بدهی که از تقسیم هزینه بهره بر متوسط بدهی بلندمدت و کوتاه‌مدت محاسبه می‌شود
مستقل
GOV-SCORE
این شاخص طبق مقاله ملکیان و دریایی از چک‌لیست حاکمیت شرکتی استخراج می‌شود
کنترلی
SIZE
لگاریتم طبیعی داراییهای شرکت در پایان سال
کنترلی
LEV
اهرم مالی: کل بدهیها تقسیم بر کل دارایی‌ها
کنترلی
INTCOV
نسبت سود عملیاتی شرکت j به هزینه‌ی بهره در سال t
1-8- جامعه و نمونه آماری
جامعه آماری این پژوهش کلیه شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران میباشد که از ابتدای سال 1388 تا پایان سال 1392 در بورس اوراق بهادار تهران فعال بودهاند.
نمونه آماری این پژوهش 110 شرکت است که بین سالهای 1388 تا 1392 در بورس اوراق بهادار تهران پذیرفته‌شده و ویژگیهای زیر را داشته‌اند:
1- براي رعايت قابليت مقايسه پذيري، دوره مالي آن‌ها منتهي به پايان اسفندماه باشد.
2- شرکت در دوره موردمطالعه تغییر سال مالی نداشته باشد.
3- نماد معاملاتی شرکت فعال و حداقل یک‌بار در سال معامله شده باشد.
4- اطلاعات مالی شرکت در دوره مورد مطالعه در دسترس باشد.
6-شرکت در دوره مورد بررسی دارای زیان نباشد.
5- شرکتهایی که جزء بانکها و مؤسسههاي مالی (شرکت‌های سرمایه‌گذاری، واسطه‌گری مالی، شرکت‌های هلدینگ، بانکها و لیزینگ) نباشند
بنابراین روش نمونه‌گیری حذفی سیستماتیک است و بر اساس ملاحظات فوق شرکتهایی که شرایط مذکور را نداشته‌اند از نمونه حذف شده‌اند.
1-9- حدود مطالعاتی
1-9-1- قلمرو زمانی پژوهش
قلمرو زمانی پژوهش دوره‌ی 5 ساله 1388 تا 1392 را در بر میگیرد. دلایل انتخاب آن به شرح زیر است: 1- اطلاعات و دادههای بیشتری از شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس، طی سالهای مذکور در سازمان بورس اوراق بهادار موجوداست. 2- هر چه طول دوره پژوهش طولانی‌تر باشد، اعتبار نتایج پژوهش نیز معتبرتر است.
1-9-2- قلمرو مکانی پژوهش
قلمرو مکانی پژوهش، شامل کلیه شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران میباشد. دلایل انتخاب آن به شرح زیر است:
1-دسترسی به اطلاعات مالی شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار امکان‌پذیر است.
2-معیارها و ضوابط خاصی برای پذیرش و ادامه فعالیت شرکت‌ها در بورس و نحوه گزارشگری آن‌ها وضع‌شده است. از این رو به نظر می‌رسد اطلاعات مندرج در صورت‌های مالی این شرکت‌ها از اعتبار لازم برخوردار و همگن‌تر باشد.
1-9-3- قلمرو موضوعی پژوهش
موضوع پژوهش ازجمله موضوعات تحقیقات اثباتی حسابداری است. پژوهش حاضر سعی دارد تا تأثیر شاخص حاکميت شرکتي را بر هزينه سرمايه شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران را مورد بررسی قرار دهد.
1-10- روش انجام پژوهش
این پژوهش، پژوهشی کاربردي است. طرح پژوهش آن از نوع شبه تجربی و با استفاده از رویکرد پس رویدادي (از طریق اطلاعات گذشته) است. از روش پس رویدادي زمانی استفاده می‌شود که پژوهش‌گر پس از وقوع رویدادها به بررسی موضوع می‌پردازد. افزون بر این، امکان دستکاري متغیرهاي مستقل وجود ندارد (نمازي، 1379). براي تجزیهوتحلیل اولیه دادهها و محاسبه متغیرهاي پژوهش از نرم‌افزار اکسل و به‌منظور انجام آزمون‌های آماري و تجزیهوتحلیل نهایی، از نرم‌افزارهاي Eviews و استاتا استفاده می‌شود.
1-11- روش و ابزار جمع‌آوری اطلاعات
در این پژوهش براي جمع‌آوری دادهها:
اطلاعاتی که مربوط به مبانی نظري پژوهش بود، به روش کتابخانه‌ای و از منابع مختلف مانند کتب، مجلات تخصصی فارسی و لاتین و نشریات معتبر بین‌المللی که به‌صورت آنلاین در پایگاه‌های اینترنتی موجود بودند، جمع‌آوری گردید.
اطلاعات و داده‌هاي خام موردنیاز شرکت‌ها، به منظور بررسی فرضیههای پژوهش از طریق مراجعه مستقیم به گزارش‌های هیئت‌مدیره، صورت‌های مالی شرکت‌ها و گزارش حسابرس مستقل و نرم‌افزار ره‌آورد نوین جمع‌آوری گردید.
در این پژوهش از تکنیک دادههای پانلی و از نرم افزارEviews و استاتا برای تجزیهوتحلیل دادهها و تخمین مدل استفاده گردیده است.
1-12- استفادهکنندگان پژوهش
نتايج اين پژوهش ميتواند موردتوجه سياستگذاران بازار سرمایه برای تقويت متغيرهاي حاکميتي مورداستفاده قرار گيرد. تحقيق حاضر براي تمامي گروههاي درگير تصميمات مالي شامل نهادهای سرمایه‌گذاري، سرمایه‌گذاران فعلي و بالقوه، مديران شرکت‌ها، سازمان بورس اوراق بهادار و همچنين براي دانشجويان رشته مديريت مالي و حسابداري مفيد خواهد بود.
1-13- تعريف واژهها و اصطلاحات
حاکمیت شرکتی7: دستگاهی است که شرکت‌ها از طریق آن هدایت و کنترل می‌شوند. ساختار حاکمیت شرکتی توزیع حقوق و مسئولیت‌ها بین بخش‌های مختلف در شرکت مثل اعضاي هیئت‌مدیره، مدیران، سهامداران و سایر ذینفعان را مشخص و وظایف و رویه‌های تصمیم‌گیری در امور شرکت را روشن میکند. به‌طورکلی حاكميت شركتي قوانين، مقررات، ساختارها، فرآيندها، فرهنگ‌ها و سیستم‌هایی است كه موجب دستيابي به هدف‌های پاسخگويي، شفافيت، عدالت و رعايت حقوق ذینفعان می‌شود و به‌عبارت‌دیگر: مجموعه روابط میان مدیریت (اجرایی)، هیئت‌مدیره، سهامداران و سایر ذینفعان یا طرفان ذی‌ربط در یک شرکت (حساس یگانه، ١٣٨٥).
شاخص حاکمیت شرکتی: شاخص حاكميت شركتي، شاخصي است كه به وسيلهي آن ميزان رعايت استانداردهاي مربوط به حاكميت شركتي بوسيلهي شرکت‌ها نشان داده ميشود. در كشورهاي مختلف سازمان‌های مختلفي اين رتبه‌بندی را انجام می‌دهند؛ اما در كشور ما نهاد خاصي براي اين كار وجود ندارد. بنابراين، نرخ حاكميت شركتي، بر اساس چک‌لیستي كه به هشت طبقه افشا، اخلاق تجاري، آموزش، رعايت الزامات قانوني، حسابرسي، مالكيت، ساختار هیئت‌مدیره، مديريت دارایی‌ها و نقدينگي تقسیم‌شده بود، محاسبه‌شده است. هر پاسخ مثبت یک نمره به شاخص حاکمیت شرکت‌ها اضافه میکند. به‌این‌ترتیب رتبه حاکمیت شرکتی هر شرکت تعیین خواهد شد که از صفرتا بیست‌ویک خواهد بود. شرکت‌های با رتبه بالاتر دارای حاکمیت باکیفیت بهتر می‌باشند.
هزينه سرمايه8: هزينه سرمايه، حداقل نرخ بازدهي است که شرکت بايد به دست آورد تا بتواند هزينههاي تأمين منابع مالي خود را در بازار پوشش دهد. منظور از هزینه سرمایه در این پژوهش میانگین موزون هزینه سرمایه است.
هزینه بدهی: هزینه‌ای که شرکت برای تأمین وجوه از طریق اخذ وام و یا انتشار اوراق قرضه بلندمدت متحمل می‌شود
سرمایه: واژه و مفهوم هزینه سرمايه عبارت است از ميانگين موزون هزينه سرمايه شركت كه در مفهوم عام بيان می‌شود و مفهوم سرمايه نيز شامل وجوه متعلق به صاحبان سهام شركت (سهامداران) میباشد اما سرمايه در مفهوم خاص خود به‌غیراز حقوق سهامداران كليه بدهی‌های بلندمدت شركت را در برمیگيرد بطوريكه چنانچه به اين تفاوت توجه نشود مفهوم هزينه سرمايه و محاسبات آن ما را دچار چالش ذهني خواهد كرد. براي محاسبه متوسط هزينه بايد بتوانيم هزينه هر جزء تشکیل‌دهنده وجوه مالي شركت را محاسبه كنيم هزينه بدهي و هزينه سهام ممتاز، هزينه سرمايه صاحبان (مثلاً هزينه سود تقسیم‌نشده يا سهام منتشرشده اخير) کلاً اقلامي هستند كه ما در سمت چپ ترازنامه آن را نمايش بدهي و بياني ديگر در تعريف مفهوم دارائی‌ها آن را مطابق با استانداردهاي حسابداري به شكل زير مورد تفسير قرار می‌دهیم بطوريكه افزايش خالص دارائی‌های شركت اغلب با افزايش اين اقلام (حقوق صاحبان سهام و بدهیها) همراه میباشد. (پاکروان،1391)
اندازه شرکت9: برای کنترل ویژگیهای متفاوت شرکت‌های نمونه آماری در تحقیقات مالی از یک متغیر کنترلی استفاده می‌شود.
هزینه حقوق صاحبان سهام10: عبارت است از حداقل نرخ بازدهی که شرکت باید عاید سهامداران کند تا بدان وسیله، ارزش بازار سهام آن شرکت حفظ گردد.
1-14- جمعبندي
در اين فصل، نخست به بيان مسأله پژوهش پرداخته شد. سپس با توجه به‌ضرورت و اهميت موضوع پژوهش، اهداف اساسي پژوهش بيان گرديد. در ادامه به نتايج مورد انتظار از پژوهش، سؤالاتي که اين پژوهش درصدد پاسخگويي به آن ميباشد و فرضيات پژوهش به تفکيک مطرح گرديد و سپس تعاریف متغیرها و استفادهکنندگان از پژوهش و واژهها و اصطلاحات به کار رفته در پژوهش بيان شد؛ و درنهایت؛ به روش‌ها و ابزارهاي به کار گرفته شده در پژوهش پرداخته شد. به‌طورکلی ميتوان چنين اظهار نمود که در اين فصل کلياتي راجع به علت، هدف و چگونگي انجام پژوهش ارائه گرديد.
1-15-ساختار پژوهش
پژوهش حاضر مشتمل بر پنج فصل میباشد که در فصل اول به کلیات پژوهش پرداخته می‌شود که در آن تعریف و بیان موضوع پژوهش، اهمیت، هدف، فرضیه و قلمرو متغیرهای پژوهش تشریح شد. سپس در فصل دوم در قالب دو بخش که در بخش اول، مبانی نظري مشتمل بر
