
انب مطابق ضوابط و مقررات رفتار نموده و در صورت ابطال مدرك تحصيليام هيچگونه ادعايي نخواهم داشت.
نام و نام خانوادگي: آزاده نعمتالهي
تاريخ و امضاء:
تشکر و قدردانی:
حمد و سپاس خدای عزوجل، علیم و معلم را سزاست که انسان را شایسته معرفت آموزی و علماندوزی آفرید. و ادای سپاس و احترام نسبت به استادان و دوستان که در تدوین این پژوهش مشوق اینجانب بودهاند.
در این میان نخست وظیفه خود میدانم که از استادان بزرگوار جناب آقای دکتر میرخلیلی و جناب آقای دکتر حسن رحیم زاده که با کمک بی دریغ خود و نظرات گران بها در تکمیل این پژوهش مرا یاری فرمودند صمیمانه تشکر کنم. از خداوند متعال برایشان سلامتی و طول عمر با برکت خواهانم.
تقدیم به:
مادر عزیز و مهربانم
که اسطوره گذشت و ایثار است
و مرحوم پدر خوبم
که همواره جایش در کنار ما خالی است؛
روحش شاد و گرامی (فاتحه مع صلوات).
فهرست مطالب
عنـوان صفحـه
چکیده 1
مقدمه 2
فصـل اول: کلیـات
کلیات 4
1-1-تعریف موضوع 5
1-2- سابقه تحقیق 6
1-3- اهداف تحقیق 7
1-4- روش تحقیق 8
1-5- سؤالات تحقیق 9
1-6- فرضیه های تحقیق 9
فصـل دوم: شباهتهای ثبت بینالمللی ورقه اختراع با حقوق ایران
2-1- حقوق مالکیت فکری 11
2-2- تعریف حقوق مالکیت فکری از نظر سازمان جهانی مالکیت فکری Intellectual Property 14
2-2-1- مالکیت صنعتی Industrial Property؛ 14
2-2-1-1- حقوق معنوی (اخلاقی)؛ 15
2-2-1-2- حقوق مادی؛ 15
2-2-2- حقوق مالکیت ادبی و هنری Copyright؛ 15
2-2-2-1- آثار مورد حمایت مالکیت ادبی و هنری 17
2-2-2-2- شرایط لازم برای بهرهمندی از حمایت مالکیت ادبی و هنری 17
2-2-2-3- حقوق مادی ناشی از مالکیت ادبی و هنری 17
2-2-2-4- حقوق معنوی ناشی از مالکیت ادبی و هنری 18
2-3- وظایف سازمان جهانی مالکیت فکری 19
2-4- دیدگاه حقوقدانان مختلف در مورد ماهیت مالکیت فکری 20
2-5- ضرورت حمایت از حقوق مالکیت فکری 21
عنـوان صفحـه
2-6- عوارض عدم حمایت از حقوق مالکیت فکری 22
2-7- بررسی سیر تکمیلی تاریخچه مالکیت فکری در ایران 22
2-8- جایگاه ثبت اختراع در ایران 23
2-9- چگونگی ثبت اختراع در ايران 25
2-10- ثبت اختراع در کشور ژاپن 25
2-11- مشترکات بین حوزهی بینالملل با حقوق داخلی ایران 26
2-11-1- تشکیل پرونده در مرجع تعیین شده برای ثبت ورقه اختراع 26
2-11-2- شرایط ماهوی حمایت از اختراعات 26
2-11-2-1- تازگی داشتن 26
2-11-2-2- ابتکاری بودن 30
2-11-2-3- کاربرد صنعتی 30
2 -11-2-4- لزوم همراه کردن نمونه ای از طرح صنعتی در زمان ثبت طرح صنعتی 32
2-11-3- شرایط سلبی ثبت اختراع 32
2-11-3-1- فاقد کاربرد بودن در صنعت 33
2-11-3-2- مغایرت نداشتن اختراع با نظم عمومی 40
2-11-4 – تسلیم گواهینامه اختراع به شخص مخترع 42
2-11-5 – حق تقدم در ثبت اختراع 42
2-11-6- انتشار اظهار نامه ثبت در روزنامهی رسمی 43
2-11-7 – امکان طرح دعوی بر علیه شخص مخترع 44
2-11-8- اعتبار ورقه اختراع 46
2-11-9 – قابلیت نقل و انتقال حقوق مربوط به حق اختراع 47
2-11-10 – پیوستن به معاهده همکاری ثبت اختراع پی سی تی 47
2-11-10-1 – مزایای ثبت اختراع در قالب معاهده پی سی تی 47
2-11-10-2- چگونگی انجام مراحل چهارگانه فاز بینالمللی این معاهده 48
2-11-11- موافقتنامهی تریپس 50
2-11-11-1- تاریخچه 50
2-11-11-2- مهمترین ویژگیهای موافقتنامهی تریپس 51
عنـوان صفحـه
2-11-12 – مزایا و معایب اعطای حق اختراع 51
2-11-12-1 – حق اختراع و نوآوری 51
فصـل سوم: اختصاصات ثبت بینالمللی ورقه اختراع و ثبت در حقوق ایران
فصل 3- اختصاصات حوزهی داخلی و حوزهی بینالملل 54
3-1- نظامهای ثبت اختراع در جهان 54
3-1-1- نظام اعلامی 54
3-1-2- نظام بررسی ماهوی (ماهیتی یا تحقیقی) 54
3-2- مقایسه شیوه های ثبت اختراع در ایران و سایر کشورها 54
3-2-1- بررسی اختراع اظهار شده 55
3-2-2- کشور ایران 55
3-2-3- کشور امریکا 56
3-3- احراز ابتکاری بودن موضوع اختراع 58
3-3-1- معیارهای ارزیابی شرط گام ابتکاری 59
3-3-1-1- اداره ثبت اختراع و علائم تجاری آمریکا 59
3-3-1-1-1- معیار اصلی 59
3-3-1-1-1-1- رای «گراهام» 59
3-3-1-1-1-2- رای «کی اس آر» 60
3-3-1-1-2- معیارهای ثانوی 62
3-3-1-2- اداره ثبت اختراع اروپا 62
3-3-1-2-1- معیار اصلی (روش مشکل- راه حل) 62
3-3-1-2-2- معیارهای ثانوی (فرعی) 63
3-3-1-3- اداره ثبت اختراع ژاپن 64
3-3-1-3-1- معیار اصلی 64
3-3-1-3-2- معیار ثانوی 65
3-3-1-4- وضعیت حقوق ایران 65
3-4 پیوستن به نظامهای ثبت منطقه ای 67
عنـوان صفحـه
3-5 ساختار حمایت قانونی از بعد ملی 67
3-5-1- اروپا 67
3-5-1-1- کنوانسیون اختراع اروپا 67
3-5-1-1-1- جنبه های شکلی و رویه قضایی حقوق اختراع اروپایی 69
فصـل چهارم: نتایج، ایرادات و پیشنهادات
فصل چهارم 71
4-1- تحلیلها و نکات مربوط به حق اختراع 71
4-1-1- اهمیت توجه نمودن به مقوله حق اختراع 71
4-1-1-1- منتج شدن اختراع (بتنت) به محصول تجاری 71
4-1-1-2- جلوگیری از موازی کاری 71
4-1-2- چالشهای عدم توجه به مقوله حق اختراع 71
4-1-2-1- عدم آشنایی قشر دانشگاهی و حتی مراکز تحقیقات ثبت اختراع 71
4-1-2-2- عدم توجه به مقوله اختراع (بتنت) به عنوان یکی از زیرساختهای جنبش نرمافزاری از سوی مسئولان تصمیمگیر 72
4-2- ایرادات وارد بر مقررات موجود در زمینه ثبت اختراع در ایران 72
4-3- نتیجه 75
4-4- پیشنهادات 76
منابع 78
فهرست اشکال
عنـوان صفحـه
شکل 1- تصویر نمونه سند اختراع منتشر شده توسط اداره ثبت اختراعات امریکا 57
چکیده
سابقهی ثبت اختراع و حمایت آن توسط دولتها به بیش از چند صد سال میرسد. در زمان کنونی دیگر تنها اموال مادی و محسوس نیستند که، دارای ارزش اقتصادی باشند. بلکه، علائم تجاری، طرحهای صنعتی ابتکاری و همچنین ورقه های اختراع نقش بسیار ارزنده ای در اقتصاد کشورها دارند. لذا با توجه به اینکه حق اختراع یک حق مالی است و استفاده و بهرهبرداری از این حق، برای مخترع و یا هر شخصی که او صلاح بداند میباشد. بنابراین باید ورقهی اختراع در جایی ثبت شود تا مانع از استفادهی غیر مجاز دیگران شود.از این جهت است که، نظام حقوقی کشورها برای حمایت از مخترع و به هدر نرفتن تلاشهایی که در جهت کشف آن اختراع داشته است، حقوقی را برای مخترع در نظر گرفتهاند. و اگر مخترع پس از رسیدن به اختراعش آن را به ثبت نرساند و دیگران از اختراع او تقلید کنند، نظام حقوقی نمیتواند حمایتی از مخترع بنماید. بین کشورها تفاوت قابل توجه در مورد موضوع قابل ثبت به عنوان اختراع وجود دارد. ثبت اختراع به طور كلي توليد و يا فرآيندهايي را در بر میگیرد که شامل جنبههاي تكنيكي يا عملكرد جديد باشد.در هر كشوري ثبت اختراع جزء حقوق داخلي آن كشور محسوب میشود. در صورتی که ثبت اختراع جنبه بینالمللی داشته باشد از حقوق بینالمللی برخوردار شده، ساير كشورها را از دخل و تصرف در ابداع ايجاد شده منع میکند.یکی از شاخصهای بسیار مهم در ارزیابی توسعهیافتگی کشورها نحوه ثبت و حمایت از نوآوریهای علمی، فنی و هنری و سازوکارهای انجام این کار در کشورهاست. بسیاری از سرمایهگذاریهای خارجی و جذب بودجههای تحقیقاتی بینالمللی در کشورهایی توصیه میشوند که دارای ساختاری قابل اعتماد برای حفظ و صیانت از دانش تولید شده جهانی و داخلی باشند. لذا اختراعات و سایر نوآوریهای علمی، فنی و هنری میتوانند برای پیشرفت و توسعه کشور کمک قابل توجهی بنماید. از سوی دیگر ثبت اختراع به شکل ملی و بینالمللی دارای قواعد و اصولی است که باید رعایت گردد و عدم آشنایی با این اصول ممکن است ثبت اختراع را با مشکلات فراوان روبه رو کند و یا فرصت ثبت را از فرد سلب نماید. در این تحقیق تلاش شده است که به مقایسهی ثبت اختراع در دو حوزهی بینالملل و حوزهی داخلی ایران پرداخته شود.
مقدمه
حاصل عمر یک استاد، محقق و دانشمند را شاید بتوان در چند صفحه یا کتاب یا لوح فشرده خلاصه نمود. اما همین مستندات اندک میتواند منشأ اثرات مهم و نوآوریهای مفیدی باشد. این مستندات که حاصل تلفیق ممارست، علم و تجربه است، بایستی به گونهای ارائه گردد تا دانشمند از این طریق بتواند موجودیت علمی خویش را ابراز نماید. اما دغدغه دانشمند، از سویی بیان دستاوردهای خویش است تا بگوید من بیشتر از دیگران به این یافته علمی دست یافتهام و از یک سوی دیگر، او نگران حفظ اسرار علمی و یافتههای تجربی خویش است. زیرا این مستندات به راحتی توسط سودجویان و رقیبان مورد استفاده قرار میگیرد. این مطلب در کشورهای پیشرفته بیشتر مورد توجه و عنایت قرار گرفته و دولت مردان در آنجا با وضع قوانین و مقرراتی سعی در حفظ مالکیت فکری افراد نمودهاند. اما به نظر این نکته بسیار مهم در کشور ما کمتر مورد توجه قرار گرفته است. منظور از ثبت ورقه اختراع، بررسی حقوق و قوانین حاکم برای به ثبت رساندن اختراع میباشد. به نظر میرسد در بخش ثبت اختراع، متأسفانه ایران نه تنها پیشرفتی نداشته بلکه جایگاهش تنزل کرده است. جالب است اینکه بدانیم عده زیادی از مخترعین از حقوقی که قانون گذار برای آنها در نظر گرفته است، اطلاعی ندارند که میتواند باعث ایجاد مشکلاتی برای آنها و دیگران شود. این پایان نامه در چهار بخش تنظیم گردیده است؛ بخش اول مربوط به کلیات میباشد، در بخش دوم این مجموعه بعد از تعریف حقوق مالکیت فکری و دیدگاه حقوقدانان مختلف در مورد ماهیت مالکیت فکری به ریشه و پیشینه مالکیت فکری در اسلام و همچنین در حقوق ایران پرداخته شده و بعد از آن جایگاه ثبت ورقه اختراع در ایران مورد بررسی قرار میگیرد. بخش سوم به ثبت بینالمللی ورقه اختراع و چگونگی و مراحل ثبت آن در چند کشور جهان پرداخته شده است. در بخش چهارم به ارزیابی و مقایسه بینالمللی ورقه اختراع با حقوق ایران، و همچنین به نتیجهگیری و ذکر پیشنهادات پرداخته شده است.
فصـل اول:
کلیـات
کلیات
از ضرورتهای انجام این تحقیق، این است که، چون کشورهای مختلف جهان دارای آثار و محصولات ارزشمند هنری و صنعتیاند بنابراین حفظ حقوق مربوط به آنها نیازمند مشارکت و همگرایی جامعه جهانی در زمینه های متعددی است. ویکی از این زمینهها، حقوق مالکیت فکری و مصداق بارز آن در حیطه مالکیت صنعتی، «حق اختراع» است. کشور ما برای توفیق بیشتر در این زمینه تلاشهای فراوانی را در جهت هماهنگ شدن با پیشرفتها و دستاوردهای جامعه جهانی، با حفظ آرمانها و ارزشهای مختص به خویش آغاز کرده است. قانون ثبت علائم تجاري و اختراعات ايران در سال ۱۳۱۰ به تصويب رسيده است. اين قانون عليرغم ضعفهایی كه دارد، نشان دهنده قدمت و كهن سالي اين مقوله در ايران است. ثبت اختراع در ايران دارای کاستیهایی است و لذا در این زمینه توجه شایانی به حقوق مخترع نشده است. (یگانه، ۱۳۸۸).
در ایران در سال 1386 نیز قانون دیگری به نام، قانون ثبت اختراعات، طرحهای صنعتی و علائم تجاری، و در سال1387، آيين نامه اجرايي قانون ثبت اختراعات، طرحهای صنعتي و علائم تجاري به تصویب میرسد. این قانون نسبت به قانون قبل تا حدودی کاستیها را بر طرف نموده است اما با این حال ایرادتی بر این قانون وارد است.
اولین قانون مربوط به حمایت از حق مالی اختراع یک فرد، در ونیز در سال 1474 میلادی به تصویب رسیده است. این قانون با تضمین حق مخترعان در مورد اختراعاتشان و جلوگیری از تقلید و بهره برداری غیر مجاز توسط دیگران از منافع مخترعان حمایت میکند. در سال 1624 میلادی قانون انحصارات در انگلیس به تصویب میرسد که اعطای ورقهی اختراع به مخترع حقیقی را برای یک دوره محدود مقرر میدارد. (هاشمی، 1386).
اولین موافقتنامهی بینالمللی نیز در این زمینه در سال
