1-7. تعاریف مفهومی و عملیاتی 10
1-7-1. تعاریف مفهومی 10
1-7-2. تعاریف عملیاتی 11
فصل دوم: ادبیات و پیشینه تحقیق
2-1. پیش درآمد 14
2-2. تعریف روش تدریس 15
2-3. اهمیت شناخت روش های تدریس 17
2-4. تناسب سنجی روش های تدریس 18
2-5. تناسب روش های تدریس با اهداف آموزشی 19
2-6. تعریف بدیعه پردازی 19
2-7. هدف الگوی بدیعه پردازی 24
2-8. اثرات آموزشی .پرورشی الگوی تدریس بدیعه پردازی 24
2-9. مزایای روش بدیعه پردازی 25
2-10 مراحل اجرای الگوی بدیعه پردازی 26
2-11. شرح و بسط قیاس 26
2-12. کاربرد کاربرد قیاس در علوم تجربی 27
2-13. نقش الگوی بدیعه پردازی درعلوم تجربی 27
2-14. چارچوب اجرای روش تدریس بدیعه پردازی 29
2-15. مهم ترین ویژگی روش تدریس بدیعه پردازی 32
2-16. روش های تدریس سنتی ومتداول 35
2-17. ماهیت یادگیری 37
2-18. تعاریف یادگیری 37
2-19. انواع یادگیری 39
2-20. عوامل مؤثر 40
2-21. بنیاد فلسفی نظریههای یادگیری 41
2-22. نظریههای یادگیری 42
2-23. یادداری 44
2-24. انگیزش پیشرفت تحصیلی 45
2-25. نقش انگیزش در یادگیری 47
2-26. نظریههای انگیزش در یادگیری 47
2-27. پیشینه تحقیق 51
2-27-1. پیشینه در داخل کشور 51
2-27-2. پیشینه در خارج کشور 53
فصل سوم: روش شناسی پژوهش
3-1. مقدمه 57
3-2. روش تحقیق 57
3-3. جامعه آماری 57
3-4. روش نمونه گیری و حجم نمونه 57
3-5. روش جمعآوری اطلاعات 57
3-6. ابزارهای مورد استفاده 58
3-7. روش اجرای آموزش بدیع پردازی 58
3-8. روش آماری تجزیه و تحلیل دادهها 61
3-9. روایی و پایایی پرسشنامه 61
3-10. روش پایایی پرسشنامههای مورد استفاده 62
3-11. چگونگی نمرهگذاری و تحلیل پرسشنامه انگیزش پیشرفت تجصیلی هارتر 62
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل دادهها
4-1. پیش درآمد 65
4-2. مقایسه و تحلیل آزمونهای یادگیری 65
4-3. مقایسه و تحلیل آزمونهای یادداری 67
4-4. تحلیل و مقایسه آزمونهای انگیزه پیشرفت تحصیلی 66
فصل پنجم: بحث و تفسیر و جمعبندی
5-1. پیش درآمد 75
5-2. خلاصه تحقیق 75
5-3. بحث و تفسیر یافته‌ها 76
5-4. محدودیت‌های پژوهش 79
منابع و ماخذ 81
الف: منابع فارسی 81
ب: منابع لاتین 85
ب: ضمائم 89
فهرست جداول
جدول 3-1. بسته آموزشی علوم تجربی ارائه شده در گروه آزمایشی ……………………………………………60
جدول 4-1. جدول مربوط بهt مستقل بین دانش‌آموزان دو گروه (آموزش‌دیده بدیعه پردازی با سایر الگوهای سنتی از نظر میزان یادگیری 66
جدول شماره 4-2. تحلیل کواریانس نمرات پس آزمون روش تدريس بدیعه پردازی بر ميزان يادگيري دانش‌آموزان گروه آزمایش 66
جدول 4-3. جدول شماره 4-3 : تحلیل کواریانس نمرات پس آزمون روش تدريس سنتي بر ميزان يادگيري دانش‌آموزان گروه آزمایش 67
جدول 4-4. جدول شماره 4-4: جدول مربوط به t مستقل بین دانش‌آموزان دو گروه (آموزش‌دیده بدیعه پردازی با سایر الگوهای سنتی از نظر میزان یادداری 67
جدول 4-5: تحلیل کواریانس نمرات پس آزمون روش تدريس بدیعه پردازی بر ميزان یادداری دانش‌آموزان گروه آزمایش 70
جدول4-6. تحلیل کواریانس نمرات پس آزمون روش تدريس سنتي بر ميزان یادداری دانش‌آموزان گروه آزمایش 70
جدول 4-7. جدول مربوط به t مستقل بین دانش‌آموزان دو گروه (آموزش‌دیده بدیعه پردازی با سایر الگوهای سنتی از نظر میزان انگیزش پیشرفت تحصیلی 72
جدول 4-8. تحلیل کواریانس نمرات پس آزمون روش تدريس بدیعه پردازی بر ميزان انگیزش پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان گروه آزمایش 73
جدول 4-9. تحلیل کواریانس نمرات پس آزمون روش تدريس سنتي بر ميزان انگیزش پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان گروه آزمایش. 73
فهرست پیوستها
پیوست1. 89
پیوست2. پرسشنامه انگیزش تحصیلی هارتر 90
چکیده:
تحقیق حاضر به منظور بررسی میزان اثربخشی روش تدریس بدیعهپردازی و روش رایج، بر بادگیری و یادداری و انگیزش پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دختر پایه ششم درس علوم تجربی شهرستان دالاهو در نیمسال تحصیلی92-93 صورت گرفت. جامعه آماری شامل کلیه دانش‌آموزان دختر پایه ششم ابتدایی و از بین جامعه مذکور یک مدرسه به صورت تصادفی انتخاب و سپس نمونه‌گیری تصادفی چند مرحله‌ای 50 نفر انتخاب شدند که 25 نفر در گره آزمایش و 25 نفر در گروه کنترل قرار گرفتند.روش انجام این تحقیق، شبه آزمایشی و طرح تحقیق مورد استفاده، طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل بوده است. ابزارهای اندازه‌گیری به کار رفته در تحقیق شامل پرسشنامه محقق ساخته و تست انگیزش پیشرفت هارتر می‌باشد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روشهای آمار توصیفی(میانگین،انحراف معیار) و در بخش استنباطی از آزمون t مستقل و تحلیل کوواریانس استفاده گردید.
نتایج به دست آمده نشان داد که میزان یادگیری، یادداری و انگیزش پیشرفت تحصیلی درس علوم تجربی در گروه آزمایشی که به روش بدیعه پردازی آموزش دیده بودند نسبت به گروه کنترل که به روش سنتی آموزش داده شدند بیشتر و تفاوت بین میانگین های آنها معنادار است.
واژه های کلیدی: روش بدیعهپردازی، روش رایج؛ یادگیری؛ یادداری؛ انگیزش پیشرفت تحصیلی؛ دانش‌آموزان دختر ابتدایی شهرستان دالاهو.
فصل اول
کلیات تحقیق
1-1. مقدمه
با ورود به هزاره سوم ميلادي، دانش تجربي نو و پيشرفتهاي فن آوری این امكان را فراهم ساخته است كه بازنمايي ذهني انسان از كره زمين به «دهكده جهاني» و بزرگراه‌های اطلاعاتي بهبودیافته و ضرورت چاره‌جویی در مسائل اجتماعي، اقتصادي، فرهنگي و در مجموع بهرهمندي از كيفيت بهزيستي
و باهم زيستي بيش از پيش احساس می‌گردد (احقر، 1383). از آنجايي كه آموزش و پرورش در شکل‌دهی سرمايه انساني و اجتماعي نقش تعیین‌کننده‌ای داشته است بنابراین؛ انتظار مي رود نسل امروز را براي زندگي در جامعه فردا آماده سـازد و با توجه به اهميت علوم تجربی، آگـاه بودن از وضعيت و ماهيت دانش علمي، چگونگي خلق آن و وابستگي به آن، نه تنها براي دانشمندان بلكه براي همه ما بخش عمده‌ای از آموزش را تشکیل می‌دهد (به نقل ازبی. آر. هرگهنام،2001 ترجمه سیف، علی‌اکبر). اگر بپذيريم كه علوم در تعيين جايگاه فرهنگي، اجتماعي و اقتصادي يك جامعه نقش مؤثري دارد آنگاه به اهميت آموزش علوم و نيز لزوم همگاني كردن آن بيشتر پي مي‌بريم.
آموزش علوم و فناوري يكي از پايه‌هاي اساسي آموزش و پرورش است كه تأثیر مستقيم آن در توسعه فرهنگي، اقتصادي، سياسي، اجتماعي و افزايش سرمایه‌های مادي و معنوي يك جامعه به خوبي مشخص شده است. یکی از مشکلات مهم و اساسی در نظام آموزش و پرورش خصوصاً در کشور ما، به کار نگرفتن روشهای تدریس نوین در آموزش است به همین سبب کیفیت آموزشی از سطح مطلوب برخوردار نیست و دانش‌آموزان علاقه زیادی به تحصیل نشان نمیدهند. یکی از دلائل آن عدم آشنایی معلمان با روشهای نوین تدریس است. پیشرفت روزافزون علوم و تحقیقات گوناگون در حیطه‌های مختلف حاکی از آن است که اطلاعات بشر روزبه‌روز افزایش می‌یابد و مطالب جدیدی به دست می‌آید. امروزه هر فردی ناچار به استفاده یافته‌های جدید است روش تدریس فعال و نوین که در آن مشارکت دانش‌آموز و معلم را می‌طلبد و به جای انتقال مطالب به دانش‌آموز، به افزایش توانایی یادگیرنده در فرایند یادگیری عنایت دارد. به دلایل متعدد از جمله تاکید بر اصولی از کلیات نظام آموزش و پرورش کشور و اهداف دوره‌های تحصیلی، نگرش‌های جهانی، رشد روزافزون تحقیقات، سرعت فن آوری و تکنولوژی، ضرورت کار بست تدریس فعال را می‌طلبد (احمدی، 1386).
ادیان و رهبران مصلح اجتماعی نیز تأکید بر نوعی فعال‌سازی ذهن و جلوگیری از تقلید کورکورانه در اصول و روشهای زندگی دارند، لذا آموزش و تدریس‌های متکی بر روشهای فعال گامی است در اشاعه و ترویج علم و پرورش انسان‌های آزاد و آگاه که می‌توانند در توسعه و فناوری مثمر ثمر باشند در روش تدریس فعال، سعی بر این است که فراگیران خود در کسب مفهوم سهیم باشند و از طرق مختلف به فعالیت‌های ذهنی، علمی، فردی و گروهی برخوردار گردند (مشایخ، 1386).
از مهم‌ترین دستاوردهای آموزش علوم در مدارس، تربيت افرادي است كه داراي معلومات و آگاهي‌هاي لازم هستند تا بتوانند منطقي فكر كرده و آگاهانه تصميم بگيرند (پرویزیان،1384). در چند دهه اخير، نگرش جهانيان در مورد فرايندهاي ياددهي- يادگيري به طور كامل تغيير کرده است. در سالهاي نه چندان دور، بسياري اعتقاد داشتند كه ذهن دانش‌آموزان همانند ظرف‌های خالي است كه در انتظار پر شدن با دانش و معلومات است در دنیای کنونی پیشرفت و توسعه هر جامعه را بیش ازهر چیز درگرو تربیت نیروهای انسانی کارآمدی می‌دانند که بتوانند با اندیشه پویا و خلاق خود امکانات بالقوه موجود در آن جامعه را به امکانات بالفعل و قابل‌استفاده تبدیل نمایند (میرشمشیری،1390). در پژوهش‌های متعددی نشان داده‌شده است که آموزش درس علوم تجربی، درسی عملی و آزمایشگاهی است اما در ایران بیشتر از روشهای سنتی استفاده میشود و رویکرد معلم محوری خاصی بر آن حاکم است. فعالیت‌های تجربی در آموزش این درس در نظام آموزشی کشور جز در موارد اندک، در بیشتر موارد به شیوه سنتی است؛ لذا دانش‌آموزان ممکن است به هدف‌های مورد نظر این درس نائل نشوند. در چنین وضعیتی آموزش درس علوم تجربی به شیوه سنتی و حافظه مدار و سخنرانی هرگز دانش‌آموزان را برای مواجهه با مسایل در هم تنیده دنیای امروز و فردا آماده نخواهد کرد. (یوسفی، قاسمی،1388).
دورین وکرب (2009). در تحقیق خود به این نتیجه رسیده در آموزش به شیوه سنتی دانش‌آموزان نتوانسته‌اند از علومی که یاد گرفتهاند در زندگی روزمره خود استفاده کنند. شمار کج فهمیهای دانش‌آموزان بسیار زیاد بوده است و بالغ بر90/. از فارغ‌التحصیلان سواد علمی را به دست نمی‌آورند و حتی از مهم‌ترین هدف‌های مفروض در آموزش نیز مهجور مانده‌اند. وی معتقداست که برای داشتن نظام آموزشی سازنده، نظام سنتی باید متحول شود و به سوی آموزش خلاق هدایت گردد.
موالم (2010). در تحقیق خود بیان داشته است که دانش‌آموزان اغلب نمی‌توانند از دانش خود برای توضیح و پیش‌بینی پدیده‌ها استفاده کنند و در حل مسایل جدید ناتوان هستند، این مشکل ناشی از این واقعیت است که آموزش‌های داده‌شده فاقد راهبردهای کیفی مورد نیاز برای استدلال آنها می‌باشد (امام قلی وند،1385).
سازه انگیزه تحصیلی در محیط‌های آموزشی به رفتارهایی که به یادگیری و پیشرفت مربوط است اطلاق میشود (کاستلو،2008). انگیزه تحصیلی را تمایل یادگیرنده به مشغول و درگیر شدن در فعالیت‌های یادگیری و تلاش مستمر در انجام دادن و پایان رساندن آن فعالیت می‌دانند (بریانت،2010).
پژوهش‌ها نشان می‌دهد كه يادگيري مفاهيم، در شرايطي رخ می‌دهد كه دانش‌آموزان انگيزه پیداکرده و به طرف مطلب جديد جذب شوند. شیوه‌های نوين تدریس در آموزش و پرورش كمك می‌کند كه دانش‌آموزان به كارهاي نو دست بزنند و باهر موضوعي خلاقانه برخورد كنند. در نظام‌های آموزشي نيز تاكيد عمده بر پرورش خلاقيّت دانش‌آموزان است. خلاقيّت براي بقاي هر جامعه‌ای لازم است و براي ايجاد و تداوم آن در افراد، بايستي عادت به تفكر را در آنها ايجاد كرد چرا كه خلاقیّت با تفكر به وجود می‌آید.
يكي از هدف‌های مهم در محيط پرتلاطم و متغير كنوني، آموختن شیوه‌های خلاقيّت و نوآوري است و يكي از الگوهاي تدريس كه باعث پرورش ظرفيت مشکل‌گشایی دانش‌آموزان و هدایت آنها به بيان خلاق میشود الگوی بديعهپردازي است. روش تدریس بدیعهپردازی ازجمله روشهای پرورش خلاقیت محسوب میشود که به وسیله ویلیام جی. جی. گوردون و همکارانش (1961). ابداع گردید.
گوردون مطالعه موردی بر روی افرادی را آغاز کرد که به طور همزمان در پروژه مربوط به خلاقیت و روانکاوی درگیر بودند. نتایج مصاحبه‌ها، گویای علاقه فزاینده به تشابهات خلاق در علوم بود
