فهرست مطالب
عنوان صفحه
چكيده 1
فصل اول: كليات تحقيق
1-1- مقدمه 3
1-2- بيان مسأله 4
1-3- اهميت و ضرورت تحقيق 7
1-4- اهداف تحقيق 8
1-5- فرضيه‌هاي تحقيق 8
1-6- مباني نظري فرضيه‌هاي تحقيق 9
1-7- قلمرو تحقيق 11
1-7-1- قلمرو موضوعي 11
1-7-2- قلمرو زماني 11
1-7-3- قلمرو مكاني 11
1-8- تعريف اصطلاحات و واژه‌ها 12
فصل دوم: ادبيات و پيشينه تحقيق
2-1- مقدمه 14
2-2- بخش اول: مباني نظري تحقيق 15
2-2-1- پيشينه مختصر حسابرسي در ايران 15
2-2-2- شناخت واحد مورد رسيدگي، محيط و نوع فعاليت آن 18
2-2-3- شناخت از سيستم كنترل داخلي واحد مورد رسيدگي 19
2-2-4- استفاده از خدمات حسابرس داخلي 20
2-2-5- تأثير كاهش در هزينه و زمان اجراي حسابرسي بر كارايي حسابرسي 21
2-2-6- استفاده از خدمات كارشناسي 21
2-2-7- كنترل كيفيت حسابرسي اطلاعات مالي تاريخي 22
2-2-8- حسابرسان مستقل 23
2-2-9- استفاده كنندگان گزارش حسابرس مستقل (حسابرسان ديوان محاسبات) 24
2-2-10- ضرورت و اهداف و اصول كلي حسابرسي 26
2-2-10-1- ضرورت حسابرسي 26
2-2-10-2- هدف حسابرسي 27
2-2-10-3- اصول كلي حسابرسي 27
2-2-11- مراحل مختلف حسابرسي صورتهاي مالي 28
2-3- بخش دوم: پيشينه تحقيق 30
2-3-1- تحقيقات داخلي 30
2-3-2- تحقيقات خارجي 32
فصل سوم: روش‌شناسي و طرح تحقيق
3-1- مقدمه 40
3-2- روش تحقيق 41
3-3- جامعه آماري تحقيق 42
3-4- ابزار جمع‌آوري اطلاعات 42
3-4-1- پايائي تحقيق 43
3-4-2- روائي تحقيق 44
3-5- ابزار اندازه‌گيري و مقياس‌هاي مورد استفاده 44
3-6- مقياس ليكرت 45
3-7- روش تجزيه و تحليل اطلاعات 46
3-8- تحليل‌هاي آماري آزمون t استيودنت 47
3-8-1- آزمونt استیودنت یک نمونه ای 47
3-8-2- آزمونt استیودنت دو نمونه ای 48
3-9- روش توزيع پرسشنامه 50
3-10- پرسشنامه هاي جمع آوري شده و قابل استفاده 51
3-11- خلاصه فصل 52
فصل چهارم: تجزيه و تحليل اطلاعات
4-1- مقدمه 54
4-2- روش تجزيه و تحليل داده‌ها 54
4-3- تجزيه و تحليل توصيفي 54
4-3-1- توزيع فراواني بر حسب جنسيت 54
4-3-2- توزيع فراواني بر حسب سن 56
4-3-3- توزيع فراوني بر حسب ميزان تحصيلات 57
4-3-4- توزيع فراواني بر حسب سابقه خدمت 58
4-4- يافته‌هاي استنباطي 59
4-4-1- فرضيه اول 61
4-4-2- فرضيه دوم 62
4-4-3- فرضيه سوم 63
4-4-4- فرضيه چهارم 64
4-4-5- فرضيه پنجم 65
4-4-6- فرضيه ششم 66
4-4-7- فرضيه هفتم 67
4-4-8- فرضيه هشتم 68
4-5- آنالیز واریانس 71
فصل پنجم: نتيجه‌گيري و پيشنهادات
5-1- مقدمه 75
5-2- نتيجه‌گيري 76
5-2-1- نتيجه آزمون فرضيه اول 76
5-2-2- نتيجه آزمون فرضيه دوم 76
5-2-3- نتيجه آزمون فرضيه سوم 77
5-2-4- نتيجه آزمون فرضيه چهارم 77
5-2-5- نتيجه آزمون فرضيه پنجم 78
5-2-6- نتيجه آزمون فرضيه ششم 79
5-2-7- نتيجه آزمون فرضيه هفتم 79
5-2-8- نتيجه آزمون فرضيه هشتم 80
5-3- پيشنهادات تحقيق 81
5-3-1- پيشنهادات مبتني بر آزمون فرضيات 81
5-3-2- پيشنهادات براي تحقيق‌هاي آتي 82
5-4- محدودیت های تحقیق 82
پیوست ها 83
منابع و مأخذ 91
فهرست جداول
عنوان صفحه
جدول 3-1: ساختار کلی جدول آنالیز واریانس 50
جدول 3-2: پرسشنامه هاي جمع آوري شده 51
جدول شماره4-1- فراوانی بر حسب جنسیت 55
جدول شماره 4-2- فروانی بر حسب سن 56
جدول شماره 4-3- فروانی بر حسب تحصیلات 57
جدول شماره 4-4- فروانی بر حسب سابقه خدمت 58
جدول شماره 4-5- پایایی پرسشنامه 60
جدول شماره 4-6- خروجی spss آزمون تی فرضیه اول 61
جدول شماره 4-7- خروجی spss آزمون تی فرضیه دوم 62
جدول شماره 4-8- خروجی spss آزمون تی فرضیه سوم 63
جدول شماره 4-9- خروجی spss آزمون تی فرضیه چهارم 64
جدول شماره 4-10- خروجی spss آزمون تی فرضیه پنجم 65
جدول شماره 4-11- خروجی spss آزمون تی فرضیه ششم 66
جدول شماره 4-12- خروجی spss آزمون تی فرضیه هفتم 67
جدول شماره 4-13- خروجی spss آزمون تی دو نمونه مستقل 69
جدول شماره 4-14-آنالیز واریانس 72
جدول شماره 4-15-میزان اثر استفاده از خدمات حسابرس داخلی بر کارایی حسابرسی در سطوح مختلف تحصیلی 73
فهرست نمودارها
عنوان صفحه
نمودار شماره 4-1- جنسیت 55
نمودار شماره 4-2- نمودار فراوانی سن پاسخ دهندگان 56
نمودار شماره 4-3- میزان تحصیلات 57
نمودار شماره 4-4- میزان سابقه کاری مدیران 58
چكيده
حسابرسي فعاليتي مهم و حساس است كه توسط افراد مجاز و به قصد بررسي جستجوگرانه و شواهد براي اظهارنظر در مورد مطلوبيت ارائه صورتهاي مالي انجام مي گيرد. كيفيت حسابرسي و گزارشهاي حسابرسي نيز داراي اهميت ويژه اي است. لذا تحقيق حاضر به منظور بررسي عوامل مؤثر بر كارايي حسابرسي صورتهاي مالي طراحي و اجرا شده است و همچنين ديدگاه دو گروه متخصص يعني حسابرسان مستقل و حسابرسان ديوان محاسبات را با هم مقايسه مي نمايد. متغيرهاي مورد نظر به عنوان متغيرهاي مؤثر بر كيفيت حسابرسي شامل: 1) شناخت حسابرسان از محيط كار و نوع فعاليت صاحبكار، 2) شناخت حسابرسان به سيستم كنترل داخلي، 3) بررسي اثر استفاده از خدمات حسابرسي داخلي، 4) كاهش هزينه اجراي حسابرسي، 5) كاهش مدت زمان اجراي فرايند حسابرسي، 6) استفاده از خدمات كارشناسي، 7) اجراي سياست هاي كنترل كيفيت حسابرسي اطلاعات مالي است. بدين منظور از پرسشنامه استاندارد سنواتي استفاده شده است كه روايي و پايايي آن مورد آزمون قرار گرفت. آزمونهاي مورد استفاده در اين تحقيق شامل آزمون T- Test يك نمونه اي، دو نمونهاي مستقل و آناليز واريانس (ANOVA) است. و نتايج تحقيق نشان مي دهد هر يك از متغيرهاي مذكور بر كيفيت حسابرسي و كارايي آن مؤثر است. و بين ديدگاه حسابرسان مستقل و حسابرسان ديوان محاسبات براي نقش هر يك از اين متغيرها تفاوت معني داري وجود دارد.
كلمات كليدي: كارايي حسابرسي، حسابرسان مستقل، حسابرسان ديوان محاسبات.
فصل اول
كليات تحقيق
1-1- مقدمه
صحنه جهاني به واسطه‌ي پيشرفت‌هاي فناوري، دنياي كوچك و فشرده‌اي را پي‌ريزي مي‌كند. بي‌شك انقلاب اطلاعات تأثير بسزايي در نحوه‌ي زندگي و كار داشته است. دنياي تجاري و حرفه‌اي امروز دستخوش تحولات بسياري گرديده است. جهاني شدن نه تنها به تجارت، بلكه به حرفه‌هاي مختلف نيز تسري يافته است. اين بدان معناست كه تقاضا براي دقت نظر بيشتر نسبت به نتيجه كارهاي حرفه‌اي افزايش يافته است و ديگر نمي‌توان به سيستم‌ها و روش‌هاي سنتي اتكا نمود. حسابرسي نيز به عنوان يك حرفه از اين امر مستثني نبوده و نيست.
انجام حسابرسي در سازمان‌ها، شركت‌ها، بنگاه‌هاي اقتصادي و … در بخش‌هاي عمومي و خصوصي گوياي اين است كه همه اقدامات، عملكردها و فعاليت‌ها با كارايي صورت نمي‌گيرد. استفاده نامناسب از روش‌هاي دستي و كامپيوتري، كاغذبازي‌هاي بي‌فايده، سيستم‌ها و روش‌هاي غير كاري عملياتي، سلسله مراتب يا الگوهاي ارتباطي پيچيده، دوباره كاري، مراحل كاري بي‌مورد و انجام كارهاي موازي، زمينه‌هايي از عدم وجود كارايي را در واحدهاي اقتصادي نشان مي‌دهد.
برای حسابرسان واژه کارایی واژه ناآشنایی نیست، زیرا در فرایند حسابرسی همواره می‌کوشند رسیدگی‌های خود را به صورت کارا (رسیدگی مؤثر با کمترین هزینه) به انجام برسانند.
كارايي در انجام حسابرسي هم مدنظر ارائه كنندگان و هم مدنظر دريافت كنندگان اين خدمات است، زيرا با افزايش كارايي هر دو گروه منتفع خواهند شد. اين انتفاع براي دريافت‌كنندگان به اين صورت است كه در زمان كمتر و احياناً با هزينه‌هاي كمتر خدماتي با كيفيت مناسب دريافت مي‌كنند و براي ارائه كنندگان خدمات اين انتفاع صورت افزايش در ظرفيت كاري پرسنل، عدم نياز به صرف هزينه و زمان اضافي براي انجام كاري معين، از دست ندادن صاحبكاران موجود (مشتريان موجود) و جذب صاحبكاران جديد (مشتريان جديد) و در نهايت افزايش در سود مي‌تواند باشد.
1-2- بيان مسأله
عمومیشدن مالکیت بنگاههای اقتصادی، تامین مالی(استقراض) از طریق مشارکت عمومی و خصوصیسازی بخشهای دولتی و بنگاههای تحت پوشش در سال‌های اخیراز جمله عوامل اصلی تغییرات بنیادی در محیط اقتصادی ایران است. درچنین شرایطی شفافیت و کیفیت مطلوب اطلاعات مالی و غیرمالی که پایه و اساس تصمیم‌گیری وام‌دهندگان بالفعل و بالقوه است اهميت ويژه اي دارد.با در نظر گرفتن این نكته که میزان قابلتوجهی از اطلاعات مورد نیاز استفادهکنندگان توسط مدیریت بنگاههای اقتصادی تهیه، پردازش و گزارش میشود. حصول اطمینان نسبی از کیفیت این اطلاعات ضروری به نظر میرسد.تئوریهای موجود به ویژه تئوری کارگزاری بیانگر تضاد منافع بین تولید کننده اطلاعات و استفادهکنندگان آن است این تضادمنافع مولد انگیزه لازم برای مدیریت در جهت بهینه نمودن منافع خویش بوده و منجر به حرکاتی نظیر تحریف صورتهاي مالی میگردد که غالبا زیان سرمایه‌گذاری را در بردارد. در این شرایط وجود یک مکانیزم کنترلی که به طور نسبی تضمین کننده شفافیت اطلاعات گزارش شده در صورتهاي مالی باشد ضرورت مییابد. در یک اقتصاد آزاد این مکانیزم در قالب حسابرسی مالی و توسط حسابرسان مستقل ارائه میشود (حساس یگانه و خالقی بایگی، 1383).
حسابرسی با استفاده از معیار اصول پذیرفتهشده حسابداری به ارزیابی و قضاوت در مورداطلاعات مندرج درصورت‌هاي مالی میپردازد و نتیجه کار و نظر حرفهای خود در مورد مطلوبیت صورتهاي مالی در مطابقت با اصول پذیرفته شده حسابداری را در قالب گزارش حسابرسی اظهار میکند.
حسابرسان ممکن است نتوانند تمام انتظارات استفاده کنندگان را برآورده کنند و بین عملکرد دریافتی استفادهکنندگان از حسابرسان و آنچه استفادهکنندگان از حسابرسان انتظار دارند تفاوت وجود داشته باشد و به عبارت دیگر بین تصور آنها در مورد عملکرد حسابرس مستقل و تصور حرفه حسابرسی در مورد عملکرد خویش تفاوت وجود داشته باشد. علت این شکاف ممکن است انتظارات نا معقول عدهای از استفادهکنندگان، استانداردهای حسابرسی نامناسب و یا قصور حسابرس باشد (آقایی و علیجانی، 1381).
تشخيص كارايي حسابرسي صورتهاي مالي از مسائل مورد علاقه محققان و دست‌اندركاران حرفه حسابرسي است، زيرا تفاوتهاي پايدار و سيستماتيك در متوسط كارايي حسابرسي‌هايي كه توسط مؤسسات حسابرسي مختلف انجام مي‌شود، مي‌تواند در ساختار بازار خدمات حسابرسي تأثير اساسي بگذارد. يعني آن دسته از مؤسسات حسابرسي كه در انجام حسابرسي‌هاي خود كارايي لازم را ندارند، بازار خدمات حرفه‌اي خود را از دست خواهند داد. همچنين فقدان كارايي در حسابرسي صورتهاي مالي يكي از عوامل مهم در تغيير حسابرسان توسط صاحبكاران به شمار مي‌آيد (استاين و سيمونيك، 2004)1.
كارايي در انجام حسابرسي هم مدنظر ارائه كنندگان و هم مدنظر دريافت كنندگان اين خدمات است، زيرا با افزايش كارايي هر دو گروه منتفع خواهند شد. اين انتفاع براي دريافت‌كنندگان به اين صورت است كه در زمان كمتر و احياناً با هزينه‌هاي كمتر خدماتي با كيفيت مناسب
