ك چند متغيره و آزمون فرضيه‌هاي تحقيق 51
3-10- اندازهگيري متغيرها 52
3-10-1- متغير مستقل 53
3-10-2- متغيرهاي وابسته 55
3-10-3- متغيرهاي مستقل کنترلي 56
3- 11- خلاصه فصل 57
فصل چهارم :تجزيه و تحليل داده‌ها و يافته‌هاي پژوهش
4-1- مقدمه 59
4-2- آمار توصيفي 59
4-2-1- آمار توصيفي تجديد ارائه صورتهاي مالي 59
4-2-2- آمار توصيفي متغيرهاي کنترلی تحقيق 63
4-2-2 آزمون تفاوت میانگین نسبتهای مالی (متغیرهای کنترلی) 64
4-5- آزمون فرضيه‌هاي تحقيق 69
4-5-1- رابطه بين تجديد ارائه صورتهاي مالي و احتمال 69
4-5-2- رابطه بين تجدید ارائه فرصتطلبانه و احتمال درماندگی مالی 72
4-10- خلاصه فصل 73
فصل پنجم :نتيجهگيري و پيشنهادات
5-2- خلاصه موضوع و روش تحقيق 75
5-3- خلاصه يافته‌هاي تحقيق 76
5-4- نتيجهگيري و بررسي تطبيق يافتهها 77
5-5- محدوديتهاي تحقيق 78
5-7- پيشنهادات 79
5-7-1- پيشنهادات مبتني بر نتايج تحقيق 79
5-7-2- توصيه براي تحقيقات آتي 80
5-9- خلاصه فصل 80
منابع 82
فهرست جداول:
عنوان صفحه
جدول (4-1): آمار توصيفي تجديد ارائهها 62
جدول (4-2): آمارههای توصیفی متغیرهای کنترلی تحقیق 64
جدول (4-3): آزمون مقایسه میانگین سود عملیاتی به فروش خالص 65
جدول (4-4): آزمون مقایسه میانگین کل بدهیها به کل داراییها 66
جدول (4-5): آزمون مقایسه میانگین داراییهای آنی به کل داراییها 67
جدول (4-6): آزمون مقایسه میانگین فروش به داراییهای جاری 68
جدول (4-7): آزمون مقایسه میانگین هزینه بهره به سود ناخالص 69
جدول (4-8): رابطه بین تجدید ارائه و درماندگی مالی شرکتها 71
جدول (4-9): رابطه بین تجدید ارائه فرصت طلبانه و درماندگی مالی شرکتها 73
جدول (5-1): خلاصه يافته‌هاي تحقيق 77
چکيده:
در این تحقیق رابطه بین گزارشگري مالي متقلبانه و درماندگي مالي شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، بررسی شدهاست. به عبارت ديگر، در اين تحقيق به اين موضوع پرداخته شدهاست كه آيا ارائه متقلبانه صورتهاي مالي مي‌تواند به عنوان نشانهاي مبني بر درماندگي مالي شركت در آينده باشد. به منظور تعيين گزارگري مالي متقلبانه، از تجديد ارائه صورت هاي مالي استفاده شدهاست تجديد ارائه صورتهايي مالي مي‌تواند حاوي نشانههايي مبني بر وجود مشكلات مالي قابل توجه در شركت. به ويژه در زماني كه تجدید ارائه صورتهای مالی متقلبانه ارزیابی شود انتظار ميرود شركت درگير بحران مالي اساسيتري باشد.
به منظور آزمون فرضیه های تحقیق از داده های مربوط به 70 شرکت مشمول ماده 141 قانون تجارت و 70 شرکت دیگر که مشمول ماده 141 قانون تجارت نبوده اند اما از منظر اندازه، صنعت فعالیت و دوره مالی با شرکت های مشمول ماده 141 انطباق داده شده اند، طی دوره زمانی 1382-1391 استفاده شده است. به منظور آزمون فرضیه های تحقیق از رگرسیون لوجستیک استفاده شده است و با بهره گیری از نرم افزار Stata فرضیه های تحقیق آزمون شده است.
نتایج به دست آمده نشان می دهد، در حالی که نمی توان رابطه معناداری بین تجدید ارائه صورت های مالی و درماندگی مالی شرکت در دوره مالی آتی مشاهده نمود، در نظر گرفتن نوع تجدید ارائه، محتوای اطلاعاتی تجدید ارائه را افزایش می دهد. به این ترتیب که، شرکت هایی که تجدید ارائه آنها از نوع فرصت طلبانه بوده است، با احتمال بیشتری در آینده دچار درماندگی مالی خواهند شد.
واژگان کليدي: تجدید ارائه صورتهای مالی؛ انگیزههای مدیریت؛ درماندگی مالی؛ ماده 141 قانون تجارت؛ تجدید ارائه های فرصت طلبانه.
مقدمه:
در مفاهيم نظري گزارشگري مالي، هدف تهيه صورت هاي مالي، به عنوان هسته اصلي گزارشگري اين طور تعريف شده است: «ارائه اطلاعاتي مالي، تلخيص و طبقه بندي شده درباره وضعيت، عملكرد و انعطاف پذيري مالي واحد تجاري است كه براي طيف گسترده، از استفاده كنندگان صورت هاي مالي در اتخاذ تصميمات اقتصادي مفيد واقع شود (مفاهیم نظری گزارشگری مالی، 1391).
از طرف ديگر، در فصل خصوصيات كيفي اطلاعات مالي مفاهيم نظري گزارشگري مالي آمده است: «استفاده كنندگان صورت هاي مالي بايد بتوانند صورت هاي مالي (وضعيت و عملكرد مالي ) را طي زمان و همچنين با صورت هاي مالي واحدهاي تجاري مختلف، مقايسه كنند. بدين ترتيب، ضرورت دارد آثار مالي معاملات و ساير رويدادهاي مشابه در داخل واحد تجاري و در طول زمان براي آن واحد تجاري با ثبات رويه اندازه گيري و ارائه شود و بين واحدهاي تجاري مختلف نيز هماهنگي در رویه های اندازه گيري و گزارشگري رعايت گردد.
آنچه از مطالب مزبور مي توان نتيجه گرفت، اين است كه اطلاعات مالي واحدهاي تجاري مي تواند مفيد واقع شود، كه بتوان آن را با اطلاعات مشابه سال هاي گذشته همان واحد، و يا با اطلاعات مشابه ساير واحدهايي كه در آن صنعت فعاليت مقايسه كرد (نویسی و همکاران، 1384). اما به تغييرات مستمر و مداومي كه در شرايط اقتصادي و اجتماعي صورت مي گيرد، تغيير در اصول و روش هاي حسابداري، و به علت پيچيدگي و حجم بالاي معاملات تجاري بروز اشتباه در گزارشگري مالي، و در نتيجه تجديد ارائه صورت هاي مالي منتشر شده اجتناب ناپذير به نظر ميرسد. چالشي كه محتوای اطلاعاتی صورت های مالی را خدشه دار مي سازد، تجديد ارائه صورت هاي مالي ناشي از تغييرات حسابداري و اصلاح اشتباهات گذشته است.
اين عارضه علاوه بر قابليت مقايسه، مي تواند قابليت اتكاي صورت هاي مالي را نيز در هاله اي از ابهام قراردهد؛ كه در اين صورت، حتي هدف اوليه صورت هاي مالي تهيه خود (ارائه اطلاعات مفيد در اخذ تصميمات اقتصادي ) نيز برآورده نخواهد شد.
فصل اول:
کليات تحقيق
1-1- تشريح و بيان مسئله
در این پژوهش رابطه بین گزارشگري مالي متقلبانه و احتمال درماندگي مالي آتي شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بررسی میشود. به عبارت ديگر، در اين تحقيق به اين موضوع پرداخته مي‌شود كه آيا ارائه متقلبانه صورتهاي مالي مي‌تواند به عنوان نشانهاي مبني بر درماندگي مالي شركت در آينده باشد. به منظور تعيين گزارگري مالي متقلبانه، از تجديد ارائه صورت هاي مالي استفاده شدهاست. درحالي كه تعداد رو به رشد تجديد ارائه صورتهاي مالي شركتهاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران نگرانيهايي را در بازار سرمايه به وجود آورده است و باعث كاهش اعتماد سرمايهگذاران و جامعه به حرفه حسابداري و فرايند گزارشگري مالي شركتها شدهاست، پيامهاي مستتر در تجديد ارائه صورتهاي مالي، كماكان براي سرمايهگذاران و محققان و ساير اشخاص درگير در فرايند گزارشگري مالي شركتها (مانند نهادهاي نظارتي و تدوين كنندگان مقررات حسابداري) در پردهاي از ابهام باقيماندهاست.
تحقيقات انجام شده در كشورهاي توسعه يافته نشان دادهاست كه به طور كلي بازار سرمايه از خود واكنش شديدي به تجديد ارئه صورتهاي مالي نشان ميدهد. براي مثال ميتوانيم مشاهده كنيم كه قيمت سهام و ضريب واكنش سود پس از اعلام تجديد ارائه صورتهاي مالي كاهش قابل توجهي خواهند داشت (اندرسون و يون، 2002؛ گريفين و همكاران، 2004). همچنين امكان اعلام دعاوي حقوقي عليه شركتهايي كه صورتهاي مالي خود را تجديد ارائه ميكنند افزايش مييابد (پالمورس و همكاران، 2004؛ پالمورس و اسچولز، 2004). در محيط اقتصادي ايران اين موضوع از آن جهت اهميت ويژه دارد كه بر اساس ماده 141 قانون تجارت، هر ذينفعي مي‌تواند با مراجعه به محاكم قضايي خواستار توقف عمليات شركتهايي شود كه مشمول اين ماده قانوني هستند.
واكنش بازار و ساير مراجع به تجديد ارائهها به ويژه در خصوص تجديد ارائههايي كه متقلبانه تلقي ميشوند شديدتر است. تجديد ارائههايي كه از انگيزههاي گزارشگري مالي متقلبانه مديران شركتها نشات گرفتهاند مي‌تواند حاوي نشانههايي مبني بر وجود شرايط وخيم مالي در شركت باشند. براي مثال پالمورس و همكاران (2004) نشان دادند كه در موارد تجديد ارائه اعلام شده از سوي سازمان بورس و اوراق بهادار يا تجديد ارائههاي الزام شده از سوي حسابرسان، بازار با شدت بيشتري قيمت سهام شركتها را كاهش ميدهد. در حالتي كه تجديد ارائه صورتهاي مالي از سوي سرمايهگذاران متقلبانه ارزيابي شود، به صداقت مديريت و شهرت و اعتبار شركت خدشه وارد خواهد شد.
به هر حال تجديد ارائه صورتهايي مالي مي‌تواند حاوي نشانههايي مبني بر وجود مشكلات مالي قابل توجه در شركت باشد. به ويژه در زماني كه تجديد ارائه صورتهاي مالي متقلبانه ارزيابي شود، انتظار ميرود شركت درگير بحران مالي اساسيتري باشد. بنابراين در اين تحقيق شرايطي جستجو مي‌شود كه بر اساس آن تجديد ارائه صورتهاي مالي حاوي نشانههايي مبني بر احتمال بروز درماندگي مالي آتي در اين دسته از شركتها باشد.
1-2- ضرورت انجام تحقيق
درماندگي مالي و ورشكستگي شركتها يكي از با اهميتترين وضعيتهاي مالي است كه يك شركت ممكن است با آن روبرو شود. اين موضوع به ويژه از ديد سرمايهذاران و نهادهاي قانوني درگير گزارشگري مالي از اهميت فراواني برخوردار است. در صورت بروز درماندگي مالي سرمايهگذاران بخش قابل توجهي از سرمايه خود را از دست ميدهند. از سوي ديگر، تجديد ارائه صورتهاي مالي يكي از بارزترين نشانههاي تقلب در گزارشگري مالي تلقي مي‌شود و تجوه بسياري از اشخاص در گير در فرايند گزارشگري مالي را به خود جلب كردهاست. تعداد رو به رشد تجديد ارائه صورتهاي مالي در بازار سرمايه ايران، باعث شدهاست نگرانيهايي اساسي در خصوص قابليت اعتماد سيستمهاي گزارشگري مالي شركتها و همچنين موثر بودن فرايندها و سيستمهاي نطارتي به وجود آيد. بررسي محتواي اطلاعاتي تجديد ارائه صورتهاي مالي مي‌تواند از اهميت بسيار زيادي برخوردار باشد. در صورتي كه تجديد ارائه صورتهاي مالي بتواند حاوي نشانههايي مبني بر بروز درماندگي مالي در آينده باشد اين اطلاعات مي‌تواند توسط سرمايهگذاران مورد استفاده قرار گرفته و واكنش مناسبي را پيش از وقوع درماندگي از خود نشان داده و پيامدهاي ناشي از درماندگي مالي را حداقل سازند.
1-3- اهداف اساسي تحقيق
اهداف این تحقیق عبارتند از:
1. بررسی رابطه بین تجدید ارائه صورتهاي مالي و احتمال درماندگي مالي شركتها در آينده
2. بررسی تاثير نوع تجدید ارائه (متقلبانه و غير متقلبانه) بر رابطه بين تجديد ارائه و احتمال درماندگي مالي آتي شركتها در آينده
1-4- سوالات تحقيق
1. چه رابطهای بین تجدید ارائه و احتمال درماندگي مالي شرکتها در آينده وجود دارد؟
2. نوع تجدید ارائه (مقلبانه در مقابل غیر متقلبانه)، چه تاثیری بر رابطه بین تجدید ارائه و احتمال درماندگي مالي شرکتها میگذارد؟
1-5- فرضيه‌هاي تحقيق
1. شركتهايي كه صورتهاي مالي خود را تجديد ارائه ميكنند با احتمال بيشتري در آينده دچار درماندگي مالي ميشوند.
2. در تجديد ارائه هاي متقلبانه احتمال درماندگي مالي شركتها در اينده بيشتر است.
1-6- روش شناسي تحقيق
1-6-1- کليات روش تحقيق و ابزار جمع آوري داده ها
اين تحقيق در حوزه تئوريهاي اثباتي مالي و حسابداري و مبتني بر اطلاعات واقعي است. روش مورد استفاده در تحقيق حاضر توصيفي–اکتشافي و از نوع همبستگي است. روش مذکور در مورد پژوهش‌هائي نظير اين تحقيق که هدف آنها کشف رابطه بين متغيرهاي مختلف مي‌باشد، سودمند است. تحقيق حاضر از آن ديدگاه که به مطالعه داده‌هاي مرتبط با مقاطع زماني خاص (شرکتهاي مختلف) ميپردازد، مقطعي است از آن لحاظ که نتايج کسب شده در اين پژوهش مي‌تواند در فرايند استفاده از اطلاعات مالي استفاده شود، از نوع تحقيق کاربردي محسوب مي‌شود. نظريه‌پردازي نيز به روش استقرائي و برمبناي يافته‌هاي تحقيقات تجربي صورت مي‌گيرد. جهت گردآوري اطلاعات مورد نياز براي انجام تحقيق از روش کتابخانهاي و بررسي اسناد و مدارک استفاده شدهاست.
1-6-2-
