پایان نامه با کلمات کلیدی قیمت سهام، متغیرهای حسابداری، سود سهام، ارزش دفتری

زیابی رابطه بین متغیرهای حسابداری و قیمت سهام در بورس اوراق بهادار تهران

استاد راهنما
جناب آقاي دکتر حسین پناهیان

نگارنده
مهناز محمدپور كوله يي
بهمن ماه 1393

سپاسگزاری:

نخستین سپاس و ستایش از آن خداوندی است که بنده کوچکش را در دریای بیکران اندیشه، قطره‌ای ساخت
تا وسعت آن را از دریچه اندیشه‌های ناب آموزگارانی بزرگ به تماشا نشیند.
لذا اکنون‌که در سایه‌سار بنده‌نوازی‌هایش پایان‌نامه حاضر به انجام رسیده است، بر خود لازم می‌دانم تا مراتب سپاس را از بزرگوارانی به‌جا آورم که اگر دست یاریگرشان نبود، هرگز این پایان‌نامه به انجام نمی‌رسید.
ابتدا از استاد گران‌قدرم جناب آقای دکتر حسین پناهیان که زحمت راهنمایی این پایان‌نامه را بر عهده داشتند، کمال سپاس را دارم.
سپاس آخر را به مهربان‌ترین همراهان زندگی‌ام، به پدر و مادرم تقدیم می‌کنم که حضورشان در
فضای زندگی‌ام مصداق بی‌ریای سخاوت بوده است.

تقدیم به:

به‌پاس تعبیر عظیم و انسانی‌شان از کلمه ایثار و ازخودگذشتگان
به‌پاس عاطفه سرشار و گرمای امیدبخش وجودشان که در این سردترین روزگاران بهترین پشتیبان است
به‌پاس قلب‌های بزرگشان که فریادرس است و سرگردانی و ترس در پناهشان به شجاعت می‌گراید
و به‌پاس محبت‌های بی‌دریغشان که هرگز فروکش نمی‌کند
این مجموعه را به پدر و مادر عزیزم تقدیم می‌کنم
با سپاس از سه وجود مقدس:
آنان که ناتوان شدند تا ما به توانایی برسیم…
موهایشان سپید شد تا ما روسفید شویم…
و عاشقانه سوختند تا گرمابخش وجود ما و روشنگر راهمان باشند…
پدرانمان
مادرانمان
استادانمان

فصل اول: کلیات تحقیق
1-1 مقدمه 2
1-2 بیان مسئله تحقیق 3
1-3 اهمیت و ضرورت تحقیق 5
1-4 اهداف تحقیق 6
1-5 سؤالات تحقیق 6
1-6 فرضیه‌های تحقیق 7
1-7 روش پژوهش 7
1-8 قلمرو پژوهش 8
1-8-1 قلمرو موضوعی 8
1-8-2 قلمرو مکانی 8
1-8-3 قلمرو زمانی 8
1-9 تعریف واژه‌ها و اصطلاحات تحقیق 9
1-10ساختار تحقیق 9
فصل دوم:ادبیات و پیشینه تحقیق
2-1 مقدمه 12
2-2 بازار مالی 13
2-2-1 کارکردهای اقتصادی بازار مالی 13
2-2-2 طبقه‌بندی بازارهای مالی 14
2-2-2-1 بازار پول 15
2-2-2-2 بازار سرمایه 15
2-3 سهام شرکت‌ها 16
2-3-1 اوراق بهادار 16
2-3-2 سهام عادی 16
2-3-3 بازده سهام 17
2-3-3-1 اجزای بازده 17
2-3-4 دلايل پرداخت سود سهام 18
2-3-5 روش‌های پرداخت سود سهام 19
2-3-5-1 پرداخت سود سهام به‌صورت وجه نقد 19
2-3-6 سود سهمي 20
2-3-6-1 شيوه پرداخت سود سهام در ايران 21
2-3-7 سیاست‌های متداول تقسيم سود 21
2-3-7-1 نسبت سود تقسيمی ثابت 22
2-3-7-2 پرداخت سود ثابت 22
2-3-7-3 پرداخت منظم سود ثابت بعلاوه يک مبلغ اضافی 22
2-3-7-4 نظریه‌های مختلف درباره سياست پرداخت سود سهام 23
2-3-8 مکاتب فکري در مورد تقسيم سود 23
2-3-9 نظريه ارتباط سیاست‌های تقسيم سود با قيمت سهام 24
2-3-9-1 فرضيه علامت‌دهی سود سهام 25
2-3-10 محدودیت‌ها و عوامل مؤثر بر سیاست‌های تقسيم سود 27
2-3-10-1 دسترسی شرکت‌ها به بازارهای پول و سرمایه 27
2-3-10-2 محدودیت‌هاي قانوني 27
2-3-10-3 ماليات 28
2-3-10-4 نياز سهامداران 28
2-4 سودآوری و فرصت‌های سرمایه‌گذاری 29
2-4-1 ارزش‌گذاری سهام شرکت‌هاي تازه‌وارد به بازار 29
2-5 پیشینه تحقیق 35
2-5-1 تحقیق خارجی 35
2-5-2 تحقیق داخلی 41
2-6 جمع بندی ادبیات تحقیق 51
2-7 مدل مفهومی تحقیق 57
فصل سوم:روش اجرای تحقیق
3-1 مقدمه 59
3-2 روش کلی تحقیق 59
3-3 جامعه آماری 60
3-4 نمونه آماری 61
3-4-1 حجم نمونه و کفایت آن 61
3-4-2 روش نمونه‌گیری و دلیل انتخاب 61
3-5 روش گردآوری داده‌ها 62
3-6 ابزار گردآوری داده‌ها 62
3-7 پایایی و اعتبار ابزار تحقیق 62
3-8 روش‌ها و ابزار تجزیه‌وتحلیل داده‏ها 63
3-8-1 مدل تحقیق 65
3-8-1-1 مدل ریاضی تحقیق 66
3-8-1-2 تعریف متغیرها 66
3-8-1-3 نحوه اندازه‌گیری متغیرها 66
3-8-1-4 دسته‌بندی متغیرها 67
3-8-1-5 رابطه بین متغیرها 67
3-8-1-6 اندازه‌گیری رابطه 68
3-8-2 نرم‌افزارها 68
3-9 روش واکاوی مدل‌ها و آزمون فرضیات 68
3-9-1 روش panel data 69
3-9-2 روش اثرات ثابت 70
3-9-3 آزمون‌هاسمن 71
3-9-4 آزمون معنی‌دار بودن مدل 72
3-9-5 آزمون معنی‌دار بودن ضرایب 73
3-9-6 آزمون مربوط به بررسي نرمال بودن توزيع متغيرها 73
3-9-7 آزمون‌های مربوط به مفروضات مدل رگرسیون خطی 74
3-9-7-1 فرض نرمال بودن باقیمانده‌ها 74
3-9-7-2 فرض عدم وجود هم خطی بين متغيرهاي مستقل 74
3-9-7-3 فرض مستقل بودن باقیمانده‌ها 75
3-9-7-4 فرض عدم وجود ناهمسانی واریانس‌ها میان باقیمانده‌ها 77
3-10خلاصه فصل 77
فصل چهارم:بیان یافته‌ها
4-1 مقدمه ‏ 79
4-2 توصیف جامعه آماری 79
4-3 توصیف نمونه آماری 81
4-4 توصیف یافته‌ها 82
4-5 تحلیل پیش‌فرض‌ها 83
4-6 تحلیل رابطه بین قیمت سهام و متغیرهای حسابداری 94
4-7 جمع‌بندی 103
فصل پنجم:تلخیص،نتیجه‌گیری و پیشنهادها
5-1 مقدمه 108
5-2 خلاصه یافته‌ها 109
5-3 نتیجه‌گیری 112
5-4 پیشنهادهای کاربردی 114
5-5 پیشنهادها برای تحقیقات آتی 115
5-6 محدودیت‌های تحقیق 116
پيوست ها:
پيوست الف: ليست شركت هاي جامعه آماري 118
پيوست ب: خروجی‌های نرم‌افزار Spss و Eviews 124
منابع و ماخذ:
منابع فارسي 126
منابع لاتین 129
منابع اینترنتی 130

جدول (2-1): خلاصه تحقیقات انجام‌شده در زمینه تحقیق حاضر 52
جدول (3-1): تعداد شرکت‌هاي منظور شده در جامعه آماری 60
جدول (4-1): توزیع جامعه آماری 80
جدول (4-2): توزیع نمونه آماری 81
جدول (4-3):توصیف یافته‌های تحقیق 82
جدول (4-4):ضرایب چولگی و کشیدگی استاندارد 84
جدول (4-5): نتايج آزمون کولموگروف اسمیرنوف برای متغیر وابسته 85
جدول (4-6):آزمون کولموگروف اسمیرنوف برای متغیر وابسته پس از نرمال‌سازی 85
جدول (4-7):آزمون کولموگروف اسمیرنوف برای متغیرهای مستقل 86
جدول (4-8):آزمون کولموگروف اسمیرنوف برای متغیرهای مستقل پس از نرمال‌سازی 87
جدول (4-9):ارزیابی نرمال بودن توزیع خطاهای مدل برآوردی 88
جدول (4-10):نتایج ارزیابی استقلال خطی متغیرهای مستقل (پیرسون) 90
جدول (4-11):آزمون همسانی واریانس‌ها (وایت) 92
جدول (4-12):خلاصه نتایج آزمون چاو 93
جدول (4-13):آزمون‌هاسمن براي مدل‌ رگرسیونی تحقیق 94
جدول (4-14):برآورد پارامترهای رابطه قیمت سهام و متغیرهای حسابداری 96
جدول (4-15):اعتبار سنجي رابطه خطي بين متغيرها 101
جدول (4-16):تحلیل واریانس 102
جدول (4-17):جمع‌بندی ارتباط بين متغيرها 106
جدول (5-1):خلاصه نتایج تحقیق 113

نمودار(3-1): مدل مفهومی تحقیق 65

چکیده
در این تحقیق، رابطه بین متغیرهای حسابداری و قیمت سهام در بورس اوراق بهادار تهران را مورد ارزیابی قرار دادیم. تحقیق موردنظر از جهت هدف، یک تحقیق کاربردی است. ازلحاظ نوع طرح تحقیق به جهت تکیه‌بر اطلاعات تاریخی، پس رویدادی است و روش استنتاج آن استقرایی و از نوع همبستگی می‌باشد. در اين راستا از سود هر سهم، سود نقدی هر سهم،ارزش دفتری هر سهم به‌عنوان سنجه‌های متغیرهای حسابداری به‌عنوان متغیرهای مستقل اصلی و از اندازه شرکت و اهرم مالی به‌عنوان سایر متغیرهای مستقل استفاده شده است.
تحقیق حاضر شامل یک فرضیه اصلی و سه فرضیه فرعی می‌باشد. جامعه مطالعاتی پژوهش حاضر شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران در طی یک دوره پنج ساله (سال‌های 1392-1388) می‌باشد. درنهایت با توجه به محدودیت‌های تحقیق اطلاعات مربوط به 125 شرکت جمع‌آوری گردید و سپس با استفاده از جدول مورگان تعداد 94 شرکت به روش نمونه‌گیری تصادفی ساده انتخاب گردید.
جهت مستندسازی نتایج تجزیه‌وتحلیل آماری و ارائه راه‌حل‌های نهایی، محقق از شیوه آماری با استفاده از نرم‌افزارهای SPSS و Eviews اقدام به تجزیه‌وتحلیل سوالات و فرضیات نموده است.
فرضیه‌های تحقیق با استفاده از رگرسیون خطی مرکب و آزمون‌های F و t تحلیل‌شده‌اند. تحليل روابط بين متغيرها نشان داد كه بين قیمت سهام با هر سه مؤلفه متغیرهای حسابداری (سود هر سهم، سود تقسیمی هر سهم و ارزش دفتری هر سهم)، رابطه مستقيمي وجود داشته و با افزايش متغیرهای حسابداری ميزان قیمت سهام نيز فزوني يافته است.

واژه‌های کلیدی:
قیمت سهام، سود هر سهم، سود تقسیمی هر سهم، ارزش دفتری هر سهم، اندازه شرکت، اهرم مالی

فصل اول:
كليات تحقیق

مقدمه
اساس و پايه اصلي قیمت‌گذاری سهام شرکت‌ها طبق اظهارات مسئولين و كارشناسان سازمان بورس تهران، ‌درآمد هر سهم آن‌ها بود. اين كميته جهت قیمت‌گذاری سهام شرکت‌ها از دو روش خرده‌فروشی و عمده‌فروشی استفاده می‌نمود. تفاوت عمده محاسبه قيمت سهام در اين دو روش ناشي از متفاوت بودن اهداف سرمایه‌گذاران از خريد سهام بود،‌بديهي است كه كنترل سرمایه‌گذاری از طريق تعداد اعضاي هیئت‌مدیره انتخاب‌شده توسط وي (سرمایه‌گذار) در شركت انجام می‌پذیرفت كه بستگي به درصد سهام وي در هر شرکت داشت (جهانخاني و عبداله زاده 1379، ص 21).
متأسفانه عدم رعايت كامل مباني علمي در قیمت‌گذاری سهام و اعمال‌نظر نهادهاي دولتي عرضه‌کننده سهام باعث می‌گردد كه قيمت تعیین‌شده براي سهام ارتباط نزديك و سيستماتيكي با ارزش این‌گونه سهام نداشته باشد و ازآنجایی‌که اولين و مهم‌ترین عاملي كه در اتخاذ تصميمات سرمایه‌گذاری در بورس فرا روي سرمایه‌گذار است عامل قيمت است به‌تبع آن مقوله ارزشيابي و برآورد قيمت ذاتي سهام مطرح می‌گردد. با توجه به حجم قابل‌توجه وجوهي كه در خریدوفروش سهام مورد مبادله قرار می‌گیرد قيمت سهام باید نمودي حقيقي از ارزش واقعي (ذاتي) باشد، ازاین‌رو ضروري به نظر می‌رسد كه روش مناسب صحيح و متكي به اصول علمي در ارزشيابي اوراق بهادار فراروي جامعه سرمایه‌گذار كشور و نيز مسئولين امر در سازمان بورس اوراق بهادار تهران قرار گيرد.
ازآنجایی‌که سود به‌عنوان یکی از مهم‌ترین معیارهای ارزیابی عملکرد و تعیین‌کننده ارزش بنگاه اقتصادی تلقی می‌شود، بنابراین موضوع بررسی میزان تحقق سود برآوردی هر سهم که توسط مدیران شرکت‌ها انجام می‌شود، همچنین میزان سود تقسیمی و نحوه تقسیم سود و نیز ارزش دفتری سود هر سهم می‌تواند از دیدگاه استفاده‌کنندگان اطلاعات مالی، بااهمیت تلقی می‌گردد. با توجه به اهمیت موارد ذکرشده بر آن شدیم تا در پژوهش حاضر به بررسی آثار سود هر سهم، سود تقسیمی و ارزش دفتری سود بر قیمت سهام در شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس تهران بپردازیم.
بیان مسئله تحقیق
برخي از افراد معتقدند كه هدف اصلي شرکت‌های سهامي بايد به حداكثر رساندن رفاه اجتماعي باشد. باوجوداینکه اين هدف بسيار والا است؛ اما عملاً امکان‌پذیر نيست و به همين دليل، گروهي از افراد اعتقاددارند كه هدف شرکت‌های سهامي بايد به حداكثر رساندن قيمت سهام باشد. از سوي ديگر، قيمت سهام يكي از اقلامي است كه افراد تمايل زيادي به پیش‌بینی آن دارند؛ زيرا قيمت سهام موردتوجه استفاده‌کنندگان داخلي (مانند مديران مالي و مديران اجرايي) و استفاده‌کنندگان خارجي (مانند اعتباردهندگان و سرمایه‌گذاران) است. به‌عنوان‌مثال هدف سرمایه‌گذاران از سرمایه‌گذاری در سهام شرکت‌ها، كسب بازده معقول است. بازده سهام از دو بخش تغييرات قيمت سهام و سود سهام دريافتي تشكيل می‌شود. بنابراين، يكي از معيارهاي تصمیم‌گیری در مورد خریدوفروش سهام، قيمت سهام (يا تغييرات آن) است و به همین دليل، جهت ارائه مدل پیش‌بینی قيمت سهام بايد عوامل تأثيرگذار بر آن مشخص شوند. پژوهشگران به‌ویژه بنيادگرايان درصدد هستند كه بررسي كنند چه عواملي باارزش سهام شركت رابطه دارند (ابراهیمی و سعیدی،1389).
با استفاده از نتايج پژوهش می‌توان مؤثرترين عوامل تأثيرگذار بر قيمت سهام را مشخص نمود و به‌این‌ترتیب قيمت بازار سهام را با اين عوامل مرتبط ساخت و در راستاي تصمیم‌گیری جهت انتخاب پرتفوي سرمایه‌گذاری به کاربست.
تحقيقات حسابداري با چند