پایان نامه با کلید واژگان کیفیت زندگی، مدیریت استرس، پیش آزمون، گروه کنترل

سپاسگزاری

فهرست مطالب
عنوان صفحه

چکیده 1
فصل اول: مقدمه پژوهش 2
بیان مسأله 3
فرضیات پژوهش 6
تعریف عملیاتی متغیرها 7
فصل دوم: پيشينه‌ي پژوهش 8
موضع‌گیری‌های نظری در خصوص ناباروری 8
ناباروری 10
علل جسمانی ناباروری 11
ناباروری از دیدگاه‌های مختلف 12
تاثیر ناباروری بر روابط زوجین 13
موضع گیری‌های نظری در خصوص کیفیت زندگی 14
کیفیت زندگی و ناباروری 14
کیفیت زندگی 15
ويژگي‌هاي كيفيت زندگي 17
ابعاد و جنبه‌های کیفیت زندگی 17
موضع گیری‌های نظری در خصوص افکار خودآیند منفی 19
افکار خودآیند منفی و ناباروری 19
افکار خودآیند منفی 19
سازمان سلسله مراتبی تفکر 20
خصوصیات افکار خودآیند 21
ماهیت افکارخودآیند منفی 22
انواع تفکر منفی و تحریفات شناختی 22
افکار منفی و رفتارها 23
موضع گیری‌های نظری در خصوص استرس 24
استرس و ناباروری 24
استرس 24
انواع استرس 25
تاثیرات استرس 26
پاسخ‌های احتمالی استرس بر سلامت 26
موضع گیری‌های نظری در خصوص مدیریت استرس 27
منابع مختلف مبارزه با استرس 28
انواع مقابله کارآمد 29
اهداف طراحی برنامه مدیریت استرس 31
مؤلفه‌های مدیریت استرس 32
جمع بندی 33
فصل سوم: روش پژوهش 34
طرح پژوهش 34
شرکت کنندگان 34
ابزارهای پژوهش 35
مقیاس کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی 35
مقیاس افکار خودکار منفی 35
پرسشنامه اضطراب، افسردگی و استرس 35
شیوه اجرای پژوهش 36
خلاصه محتوای جلسات 36
روش تجزيه و تحليل داده‌ها 37
فصل چهارم: يافته‌هاي پژوهش 38
بررسی جمعیت شناختی 38
بررسی توصیفی داده‌ها 39
بررسی استنباطی فرضیه‌ها 40
آزمون فرضیه اول 40
آزمون فرضیه دوم 41
آزمون فرضیه سوم 42
فصل پنجم: بحث و نتيجه‌گيري 43
بحث و نتيجه گيري نهایی 43
جمع بندی نهایی 45
محدودیت‌ها 46
پیشنهادات 47
منـابع 48
منابع فارسی 48
منابع لاتين 53
پیوست 57
پیوست 1 (پرسشنامه کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی) 57
پیوست 2 (مقیاس افکار خودکار منفی) 62
پیوست 3 ( مقیاس افسردگی، استرس و اضطراب) 63
پیوست 4 (پروتکل آموزش مدیریت استرس به شیوه شناختی – رفتاری) 65
Abstract 90

فهرست جداول
عنوان صفحه

جدول 2-1: قسمتی از الگوی سیستمی کیفیت زندگی 16
جدول 2-2 : ابعاد و جنبه‌هاي تشكيل‌دهنده كيفيت زندگي ارائه شده توسط سازمان جهاني بهداشت 18
جدول 4-1 : توزیع سنی آزمودنی‌ها 38
جدول 4-2 : وضعیت تحصيلی آزمودنی‌ها 38
جدول 4-3 : شاخص‌هاي توصيفي دو گروه در متغير کیفیت زندگی در پیش آزمون و پس آزمون 39
جدول 4-4: شاخص‌هاي توصيفي دو گروه در متغير افکار خودآیند منفی در پیش آزمون و پس آزمون 39
جدول 4-5: شاخص‌هاي توصيفي دو گروه در متغير استرس در پیش آزمون و پس آزمون 40
جدول 4-6 : آزمون لون برای اطمینان از همگنی واریانس‌های متغیر کیفیت زندگی در گروه آزمایش و کنترل 40
جدول 4-7 : نتايج آزمون ANCOVA برای بررسی میانگین پس آزمون گروه آزمایش با میانگین پس آزمون گروه کنترل با کنترل اثر پیش آزمون در متغیر کیفیت زندگی 41
جدول 4-8 : آزمون لون برای اطمینان از همگنی واریانس‌های متغیر افکار خودآیند منفی در گروه‌های آزمایش و کنترل 41
جدول 4-9 : نتايج آزمون ANCOVA برای بررسی میانگین پس آزمون گروه آزمایش با میانگین پس آزمون گروه کنترل با کنترل اثر پیش آزمون در متغیر افکار خودآیند منفی 41
جدول 4-10 : آزمون لون برای اطمینان از همگنی واریانس‌های متغیر استرس در گروه‌های آزمایش و کنترل 42
جدول 4-11 : نتايج آزمون ANCOVA برای بررسی میانگین پس آزمون گروه آزمایش با میانگین پس آزمون گروه کنترل با کنترل اثر پیش آزمون در متغیر استرس 42

چکیده
یکی از انتظارات و اهدافی که افراد در تشکیل خانواده دارند، داشتن فرزند است که این امر می‌تواند بنیان خانواده را تحکیم بخشد. ناباروري یک رویداد منفی بسیار مهم در زندگی است که منجر به مشکلات روانی و تجربیات استرس‌زای هیجانی می‌شود و بر ابعاد مختلف زندگی افراد تاثیر مي‌گذارد. برای مقابله با واکنش‌های روانی ناشی از ناباروری، روش‌های مختلفی وجود دارد. هدف از انجام این پژوهش، بررسی اثربخشی آموزش گروهی مدیریت استرس بر کاهش استرس، افکار خودآیند منفی و افزایش کیفیت زندگی زنان نابارور می‌باشد. پژوهش حاضر یک مطالعه‌ي شبه آزمایشی با پیش آزمون، پس آزمون با گروه کنترل مي‌باشد. جامعه آماری زنان ناباروری بودند که در مهر ماه 1393 به کلینیک نوین شهر مشهد مراجعه کرده بودند. 24 زن نابارور با بهره‌گیری از روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمون (12 نفر) و کنترل (12 نفر) قرار گرفتند. طي 10 جلسه، هر جلسه به مدت يك ساعت و سی دقيقه، آموزش گروهی مدیریت استرس (شناختی ـ رفتاری) برای گروه آزمايش انجام پذيرفت و گروه کنترل هیچگونه مداخله‌ای دریافت ننمود. ابزار به کار رفته در این پژوهش، مقیاس کفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی، مقیاس افکار خودکار منفی و پرسشنامه اضطراب، افسردگی و استرس DASS-21 بود. یافته‌های توصیفی نشان مي‌دهد که آموزش مدیریت استرس، باعث کاهش افکار خودآیند منفی و استرس می شود و همچنین کیفیت زندگی زنان بارور گروه آزمایش را در مقایسه با گروه کنترل افزایش می دهد. نتایج تحلیل کوواریانس (ANCOVA) نشان مي‌دهد که تفاوت بین دو گروه، معنی دار است (05/0P). نتایج پژوهش حاکی از اثر بخشی آموزش مدیریت استرس بر کاهش استرس، کاهش افکار خودآیند منفی و همچنین افزایش کیفیت زندگی زنان نابارور می‌باشد.

کلمات کلیدی: مدیریت استرس، استرس، افکار خودآیند منفی، کیفیت زندگی، ناباروری

فصل اول: مقدمه پژوهش

ازدواج یک پدیده‌ی اجتماعی است که نه تنها در ثبات و نظم جامعه نقش دارد بلکه نوعی سلامت جسمی و روانی را برای افراد جامعه به دنبال دارد (صادقی، باباپور و صالحی، 1386). یکی از انتظارات و اهدافی که افراد در تشکیل خانواده دارند، داشتن فرزند است که این امر مي‌تواند بنیان خانواده را تحکیم بخشد، نیاز عاطفی و روحی افراد را برطرف نماید و در نهایت موجب تداوم نسل گردد ( عباسی شوازی، عسگری خانقاه و رازقی نصرآباد، 1384). برای اغلب زنان، مادر شدن نشانه‌ی جنسیت مونث و برای مردان، پدر شدن نشانه‌ی بارز قدرت مردانگی بشمار می‌رود؛ و برای اغلب زوج‌ها، پدر و مادر شدن نشانه‌ی عشق آنان به یکدیگر است (جونز1، 1977؛ به نقل از موسوی فر و شفیقی، 1383). ناباروري2 در سراسر جهان و در همه فرهنگ‌ها به عنوان یک تجربه استرس زا، بحرانی و تهدید کننده ثبات فردي، زناشویی، خانوادگی و اجتماعی شناخته شده است (کاوینگتون3 و هامربرنز4، 2007). سازمان بهداشت جهانی (WHO5) از ناباروري به عنوان یک معضل بهداشت عمومی در سراسر دنیا نام برده است (بویوین6، بونتینگ7، کالینز8 و نیگرن9 ، 2007). ناباروري نيز يکي از مشکلات فردي و اجتماعي است که مي تواند افراد مبتلا را در معرض فشارهاي رواني گوناگون قرار دهد (قربانی و میلانی‌فر، 1388). ناباروري يك رويداد منفي بسيار مهم زندگي است كه تاثیرات مخربي روي كيفيت زندگي 10افراد مي‌گذارد (چوبفروش‌زاده، کلانتری و مولوی، 1389). همچنین ناباروری باعث افکار منفی این افراد نسبت به خود و زندگی می شود. علی‌رغم اعتقاد برخی از مردم، مبنی بر نقش خود زوجین در ناباروری، برخی استرس را نیز عامل ایجاد ناباروری می‌دانند (اریکا و تیلور11، 2002). بر اساس شواهد موجود عوامل روانی مي‌تواند در نتیجه‌ی برخی از درمان‌های ناباروری نقش داشته باشد. برای مثال تجربه‌ی استرس از طریق تاخیر یا عدم تخمک گذاری مي‌تواند در نتیجه درمان ناباروری اثر بگذارد (رجوعی، 1376). با وجود تاثیر پذیری در هر دو جنس، به نظر مي‌رسد که زنان نابارور، سطوح بالاتری از استرس و آشفتگی روانی را تجربه می‌کنند (ماتسوبایاشی12 و همکاران، 2004؛ ویس13، ماتجو 14و اوربانک15، 2004؛ ویشمن16 و همکاران، 2009). مدیریت استرس کمک می‌کند که از افکار و موقعیت‌هایی که باعث استرس می‌شوند آگاه‌تر شویم. همچنین تکنیک‌های موثری را برای مقابله با استرس فراهم می‌کند (آنتونی و همکاران، 2007؛ به نقل از آل محمد و همکاران، 1388). لذا ناباروری به نوبه‌ی خود می‌تواند روی تمامي‌ جنبه‌های زندگی انسان تاثیرگذار باشد. بنابراین در پژوهش حاضر سعی بر این است که با آموزش مدیریت استرس به شیوه‌ی شناختی ـ رفتاری بتوان کیفیت زندگی این افراد را بهبود بخشید و همچنین باعث کاهش استرس و افکار خودآیند منفی آنها شد تا باعث آرامش خاطر آنها شود.

بیان مسأله
در حقیقت والد شدن مرحله‌ی مهمی از رشد روانی ـ جنسی و اجتماعی زنان و مردان محسوب می‌شود و مشخص کننده‌ی بسیاری از اهداف آنها در آینده و تکمیل کننده‌ی نیاز آنان است (شرود17، 2004؛ درادزل18 و اسکرپیولک19، 2009). تحقیقات نشان می‌دهند طی دوران جوانی و میانسالی حدود 90 تا 95 درصد زنان و مردان در پی فرزند دار شدن هستند (آیرلند20، 1993؛ به نقل از دنیلاک21، 2001). اگرچه بیشتر زوجین طی 12 ماه نخست، موفق به تحقق چنین امری می‌شوند، اما حدود 17 درصد از آنان با مشکل عمده ای به نام ناباروری رو به رو خواهند شد (آلبریچ22، کویل23 و لیبر24، 1990؛ به نقل از دنیلاک، 2001)؛ که پس از انجام آزمایشات لازم و درمان، حدود 3 تا 5 درصد از آنان همچنان بدون فرزند باقی خواهند ماند (بالن25 و باس26، 2004؛ کرائیچ27، گارنفسکی28 و ولیتسترا 29، 2008).
ناباروري، يك تجربه‌ي استرس‌زاست و از نظر پزشكي، به عنوان ناتواني براي بارور شدن بعد از يكسال (يا بيشتر) آميزش جنسي منظم بدون جلوگيري از حاملگي يا به عنوان ناتواني براي به دنيا آوردن يك كودك زنده، اگر تعدادي بارداري وجود داشته باشد، تعريف شده است (به نقل از نیکلز30، پیس-نیکلز31، بکوار32و ناپیر33 ، 2000). ناباروری اگرچه یک بیماری نیست، ولی از آنجایی که تمام جنبه‌های زندگی فرد را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد (هارت34، 2002)، مي‌تواند باعث اختلال‌های مهم جسمانی و عاطفی گردد (بهرامی و همکاران، 1389). ناباروری، دید فرد نسبت به خودش، روابطش و حتی چشم اندازی که از آینده در ذهن دارد را متاثر می‌سازد (هارت، 2002؛ به نقل از ظریف گلباریزدی، 1390).
مشکل ناباروری در دنیای امروز به صورت یک نگرانی اجتماعی درآمده و با معضلات روانشناختی و اجتماعی متعددی همراه است. این پدیده به عنوان حادثه‌ای استرس‌زا، هیجان آور و ناکام کننده برای زوجین به خصوص زنان مطرح مي‌باشد (شاکری، حسینی، گلشنی، صادقی و فیض الهی، 1385). تقریباً یک زوج از هر شش زوج، ناباروری را در بعضی از مراحل زندگی شان تجربه مي‌کنند (اسپیراف،1991؛ به نقل از رمضانی و میردامادی، 1381). مطابق آمارها ایران دارای یک و نیم میلیون زوج نابارور مي‌باشد (عباسی شوازی و همکاران، 1384). شیوع ناباروری در ایران نزدیک به آمار جهانی است و 2/13 درصد مي‌باشد (دریکوند مقدم، دل پیشه و سایه میری، 1392). چنین نتایج آماری، ضرورت درمان‌های روانشناختی را برای زوجین نابارور که اکنون تبدیل به بخش گسترده‌ای از جامعه نسبت به گذشته شده‌اند، خاطر نشان مي‌سازد.
ناباروری با در بر داشتن بیشتر شرایط یک حادثه بحران ساز، همچون طول مدت، شدت شرایط، پیش بینی ناپذیر بودن و قابل کنترل نبودن شرایط، مي‌تواند بحرانی چند سویه را در زندگی افراد نابارور پدید آورد (نیلفروشان و همکاران، 1384؛ به نقل از ظریف گلباریزدی، 1390). در واقع، هنگامی که آرزوی فرزند دار شدن با