طرح پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………………………………..53
جامعه پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………………………..53
روش و ابزار گردآوری اطلاعات……………………………………………………………………………………………………………………54
روش تجزیه و تحلیل داده های پژوهش………………………………………………………………………………………………………58
فصل چهارم:یافته‌های پژوهش
اطلاعات توصیفی…………………………………………………………………………………………………………………………………………60
شاخص‌های توصیفی متغیره………………………………………………………………………………………………………………………..60
یافته‌های استنباطی……………………………………………………………………………………………………………………………………..62
فصل پنجم:بحث و نتیجه گیری
بحث …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….77
نارسایی کنش‌های اجرایی و علائم ADHD بزرگ‌سال…………………………………………………………………………….77
راهبردهای نظمجویی شناختی هیجان و علائم ADHD بزرگ‌سال………………………………………………………..82
هوش هیجانی و علائم ADHD بزرگ‌سال……………………………………………………………………………………………….84
محدودیت‌ها و پیشنهادهای پژوهش…………………………………………………………………………………………………………..88
منابع……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..91
پیوست ها.
فهرست جداول
عنوان و شماره صفحه
جدول 4-1 شاخص‌های توصیفی میانگین و انحراف استاندارد متغیرهای پژوهش………………………………………57
جدول 4-2 همبستکی بین نمرات ADHD و متغیرهای پیشبین………………………………………………………………59
جدول 4-3 تحلیل رگرسیون چندمتغیره مولفه نارسایی کنش‌های اجرایی و علائم ADHD ………………..63
جدول 4-4 تحلیل رگرسیون چندمتغیره راهبردهای نظمجویی شناختی هیجان و علائم ADHD…………65
جدول 4-5 تحلیل رگرسیون چندمتغیره مولفه های هوش هیجانی و علائم ADHD………………………………67
جدول 4-6 تحلیل رگرسیون چند متغیره مولفه های نارسایی کنش‌های اجرایی، راهبردهای نظمجویی شناختی هیجان و هوش هیجانی با علائم ADHD…………………………………………………………………………………68
فهرست نمودارها
عنوان و شماره صفحه
نمودار4-1 نمودار مقادیر باقی مانده و پیش بینی شده استاندارد……………………………………………………………..62
مقدمه
اولين موضوعي كه درباره‌ی اختلال نارسایی توجه1 همراه با فزون‌کنشی2 (ADHD) به ذهن اكثر مردم خطور می‌کند اين است كه «كودكان مبتلا به اين اختلال نمی‌توانند در كلاس حواس خود را جمع كنند و به مطالب درسي توجه داشته باشند، حواس آن‌ها به‌راحتی پرت می‌شود، نمی‌توانند ساكت باشند، بی‌قرار و ناآرام هستند، زياد حرف می‌زنند و به‌سختی می‌توانند اعمال و رفتار خود را كنترل كنند».به‌عبارت‌دیگر تصور اكثر مردم درباره‌ی ADHD اين است كه مبتلايان به اين اختلال دو مشكل رفتاري عمده دارند 1.نارسایی توجه 2.فزون‌کنشی – زودانگیختگی3 (ويس4، 2008). اختلال ADHD يك اختلال عصب رفتاري5، بسيار شايع و زود بروز با علت‌های ژنتيكي، رفتاري و بيولوژيكي است كه با نشانه‌های رفتاري نارسایی توجه، فزون‌کنشی و زودانگیختگی در طول چرخه‌ی زندگي مشخص می‌شود (اسپنسر6 و همكاران، 2007). براي این‌که كودك مبتلا به ADHD تشخيص داده شود، بايد نشانه‌های فراگير7 داشته باشد، يعني این‌که نشانه‌های اختلال در چند موقعیت مشاهده شود. اختلال نارسایی توجه /فزون‌کنشی ازنظر تاريخي تصور می‌شد كه اختلالی خاص كودكان است كه منجر به تأخیر رشد كنترل تكانه می‌گردد و در نوجواني از بين می‌رود. فقط در چند دهه‌ی گذشته بوده است كه ADHD در بالغين شناخته شده است و به‌طور موفقیت‌آمیزی درمان شده است. (كاپلان8 و سادوك9، 2007 ). در رابطه با شيوع اين اختلال، آدلر10 و همكاران اظهار می‌دارند كه ADHD به‌طور تقريبي در 3 تا 7 درصد كودكان مدرسه رو و 5 درصد بزرگ‌سالان رخ می‌دهد (به نقل از جاردين11 لوبی12 و ایرلوین13، 2011) كه هردوی دختر و پسر را تحت تأثیر قرار می‌دهد (فارونه14 و همكاران، 2000). در بررسي ديگري دانشمندان نشان دادند كه 2 تا 8 درصد جمعیت کالج‌ها سطوح ازنظر باليني معناداري از نشانه‌های ADHD را گزارش کرده‌اند و حداقل 25 درصد از دانش آموزان كالج كه داراي ناتوانایی‌هایی هستند مبتلا به ADHD تشخيص داده می‌شوند (دي پاول15 و همكاران، 2009). در ايران پژوهشهای اندكي در رابطه با شيوع ADHD كودك و بزرگ‌سال انجام‌شده است. در پژوهشی که در تبریز انجام شد ميزان شيوع ADHD بزرگ‌سال در جمعيت موردبررسی 5/5 % نشان داد شد. مردان نسبت به زنان شانس بيشتري براي ابتلا به اختلال ADHD بزرگ‌سالی (4% در برابر 5/1%)نشان دادند (امیری و همکاران،1389). بزرگ‌سالان مبتلا به ADHD وضعیت اجتماعي اقتصادي پایین‌تر، دشواری‌های شغلي بيشتر و تغيرات شغلي بيشتري داشتند. بارکلی نیز اظهار می‌دارد که : بزرگ‌سالان مبتلا به ADHD، مشکلاتی را در زمینه‌های مدیریت پول، رانندگی، پیروی از قانون (رفتار ضداجتماعی)، مصرف مفرط مواد یا وابستگی یا سوءمصرف آشکار، مدیریت رفتار و فرزند پروری، اداره‌ی خانواده، حفظ سلامتی و حتی کارکرد جنسی را ذکر کرده‌اند (بارکلی16، مورفی17 و فیشر18، ۲۰۰۸ ).
مطالعه‌ی پیامدهای ADHD کودکان و نوجوانان پیشنهاد می‌کند که نوعی رابطه بین کمبود مهارت‌های اجتماعی و عزت‌نفس با ایجاد دشواری‌های تحصیلی، رفتاری، آموزشی، هیجانی و بین فردی در آینده وجود دارد (فایجل، ۱۹۹۵، به نقل از شاو-زیرت19 و همکاران، ۲۰۰۵). مک گاگ20 و همکاران (2005) در پژوهشی به بررسی شیوع اختلال‌های همبود در بیماران ADHD و دیگر بیماران روان‌پزشکی پرداختند و نشان دادند که افراد مبتلا به ADHD در طول عمرشان 87% حداقل یک اختلال و 56% دارای 2 اختلال بودند در مقایسه با آن‌ها دیگر بیماران روان‌پزشکی 64%یک اختلال و 27% دو اختلال را به‌صورت همبود داشتند. در رابطه با سبب‌شناسی این اختلال عوامل گوناگونی را مطرح کرده‌اند، ازجمله مطالعات ژنتیک مولکولی که قصد دارند ژن‌های مرتبط با ADHD را که زمینه‌ساز آن هستند را شناسایی کنند. برخی از یافته‌های نویدبخش‌تر ،ژن‌های مرتبط با قلمرو انتقال‌دهنده‌ها را دربرمی‌گیرند. به‌طور ویژه دو ژن دوپامینی مختلف در ADHD نقش دارند. یک ژن دریافت‌کننده‌ی دوپامینی که DRD4 نامیده می‌شود و یک ژن انتقال‌دهنده‌ی دوپامین که DAT1 نامیده می‌شود. علاوه بر این عوامل دیگری ازجمله نقش سموم محیطی (مانند سرب، افزودنی‌ها، رنگ‌های مصنوعی و نیکوتین) (کرینگ21 و جانسون22، دیویسون23 و نیل24، 2012) و تأثیرات خانوادگی را مطرح کرده‌اند (مش25 و ولف26، 2008). پژوهش ها در زمینهی تصویربرداری عصبی نشان داده‌اند که نواحی مختلف مغزی ازجمله ناحیه‌ی خلفی جانبی قشر پیش پیشانی در ADHD نقش دارند و نشان داده‌شده که این ناحیه با حل مسئله، حفظ توجه و کنش‌های اجرایی مرتبط است (سادک27، 2014). کنش اجرایی اصطلاح نسبتاً مبهمی است که به مجموعه‌ی متنوعی از توانایی‌های شناختی وابسته به هم اطلاق می‌شود که به‌طور استعاری تحت نام « اجرایی» گردآمده‌اند و دربرگیرنده‌ی فعالیت‌های برنامه‌ریزی، بازداری پاسخ، ایجاد و استفاده از راهبردها، توالی کردن اعمال به‌طور انعطاف‌پذیر، حفظ کردن مجموعه رفتاری و مقاومت در برابر محرک‌های مزاحم است (انتشل28، هیر29 و بارکلی، 2014). پژوهشهای بی‌شماری در ارتباط با نقش کنش‌های اجرایی در کودکان و بزرگ‌سالان مبتلابه ADHD انجام‌شده است و مشخص‌شده که حوزه‌های گوناگونی از کنش‌های اجرایی ازجمله حافظه‌ی فضایی فعال (یانگ30، موریس31، تون32 و تایسون33، 2006) حافظه‌ی فعال آوایی منطقی، حافظه‌ی فعال دیداری فضایی (کسپر34، آلدرسون35 و هودک36، 2012) برنامه‌ریزی، بازداری، کنترل شناختی (ون مربک37، زامورا38، گوژمان39، لوپز کابرا40 و گوتیرز41، 2013) در آن نقش دارند. همان‌طور که بارکلی (2011) مطرح می‌کند کودکان و بزرگ‌سالان اغلب کاستی‌هایی را در توانایی‌های حرکتی، شناختی و هیجانی نشان می‌دهند که بسیاری از این کاستی‌ها را می‌توان تحت عنوان کنش اجرایی نام‌گذاری کرد. بااین‌حال بارکلی (2012) انتقاداتی به پژوهشهای انجام‌شده‌ی مرتبط با کنش‌های اجرایی در ADHD وارد می‌کند که مهم‌ترین آن‌ها عدم تعریف عملیاتی مبتنی بر نظریه است. او در ادامه بیان می‌کند آزمون‌های رایجی که برای سنجش کنش‌های اجرایی ساخته‌شده‌اند، مبتنی بر نظریه نیستند و در رابطه با عدم روایی بوم‌شناختی آزمون‌های رایج برای سنجش کنش‌های اجرایی ADHD هشدارهایی به دیگر متخصصان داده است. آزمون‌های عصب روان‌شناختی رایج، کمتر مشکلات مربوط به کنش‌های اجرایی افراد ADHD را در زندگی روزمره‌ی آن‌ها منعکس می‌کنند و اغلب در محیط‌های آزمایشگاهی و مصنوعی اجرا می‌گردند و در این آزمون‌ها اغلب همه‌ی آنچه که به‌عنوان اساس کنش‌های اجرایی است، در برگرفته نمی‌شود. براون42 (2013) نیز بیان می کند که آزمون های مرتبط با کنش‌های اجرایی که به وسیله ی عصب روانشناسان استفاده می شود برای سنجش مشکلات افراد ADHD مناسب نیستند. یک رویکرد جدید و جایگزین برای رفع این مشکلات استفاده از مقیاس های درجه بندی رفتارهای مرتبط با کنش‌های اجرایی در زندگی روزمره است (روت43 و جرارد44، 2005). یکی از اینگونه ابزارهای درجه بندی، مقیاس نارسایی کنش‌هایی اجرایی است که توسط بارکلی (2011) ساخته شده است. بارکلی (2010) بیان می‌کند مفهوم‌سازی ADHD به‌صورت دوبعدی که شامل نارسایی توجه و فزون‌کنشی/ زودانگیختگی است، موجب نادیده گرفتن مفهوم دیگری که به همان اندازه نقش مرکزی در این اختلال دارد، یعنی زودانگیختگی هیجانی می‌شود. بارکلی و مورفی (2009) همچنین بیان می‌کند که تکانشگری هیجانی و نارسایی خودنظمجویی هیجانی مؤلفه‌ی مرکزی این اختلال می‌باشند و نباید صرفاً آن‌ها را مرتبط با این اختلال یا ناشی از اختلال‌های همبود با ADHD دانست . مارتل45 (2009) بیان می‌کند که خودکنترلی هیجانی شامل حداقل دو گام است: نخست، بازداری واکنش‌های هیجانی که به‌وسیله‌ی رخدادها برانگیخته می‌شوند و گام دیگر خودنظمجویی وضعیت هیجانی به‌طوری‌که ازلحاظ اجتماعی برای رسیدن به اهداف بلندمدت متناسب‌تر باشد. پژوهشهای انجام‌شده در زمینهی تصویربرداری عصبی نیز نشان داده‌اند که شبکه‌های قشر پیشانی در
