چکیده:
جامعه اسلامی نیز مانند هر جامعه دیگر نیاز به فرهنگ دارد. فرهنگ‌سازمانی در جامعه اسلامی بااخلاق، رفتار و ارزش‌های اسلامی آمیخته بوده و این ارزش‌ها فرهنگ‌سازمانی را تحت تأثیر قرار می‌دهند. بنابراین اگر ارزش‌ها شناخته نشوند و یا شناخت درستی از ارزش‌ها نداشته باشیم، نمی‌توانیم یک برنامه‌ریزی درست داشته باشیم. جامعه اسلامی نیاز به‌نوعی از فرهنگ دارد که باارزش‌های انسانی و دینی و مبانی اخلاقی آن پیوستگی داشته و آرمان‌های اسلامی را موردتوجه و عنایت قرار دهد.
این تحقیق باهدف شناسایی و رتبه‌بندی عوامل مؤثر بر تقویت فرهنگ‌سازمانی مبتنی بر ارزش‌های اسلامی کارکنان دانشگاه سیستان بلوچستان انجام‌شده است که یک پژوهش توصیفی هست. جامعه آماری این تحقیق را کارکنان دانشگاه سیستان و بلوچستان تشکیل می‌دهند که حدوداً 700 نفر می‌باشند. حجم نمونه 153 نفر است. در این روش از روش نمونه‌گیری تصادفی استفاده‌شده است. جهت گردآوری داده‌ها نیز از پرسشنامه‌های استاندارد استفاده گردیده است. برای تعیین روایی با استفاده ازنظر اساتید محترم و مشاور و برای تعیین پایایی از آلفای کرونباخ استفاده شد که میزان آن 868/. به دست آمد. داده‌های حاصل از پرسشنامه در دودسته آمار توصیفی و استنباطی مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت در قسمت آمار توصیفی به بررسی میانگین، واریانس، انحراف معیار، و در قسمت آمار استنباطی ابتدا برای شناسایی از طریق مصاحبه و سپس برای رتبه بندی از آزمون T و فریدمن توسط نرم‌افزار21 SPSS استفاده شده است. حاصل این فعالیت ها که گام به گام و با راهنمائی، مشورت و مصاحبه با استادان دانشگاه همراه بود، استخراج و شناسایی 6 شاخص اصلی و 17 شاخص فرعی بود که به پیشنهاد استاد راهنما به صورت پرسشنامه تنظیم و در معرض نظرسنجی و آزمون قرار گرفت؛ بعد از جمع آوری نظرات، پیشنهادها و انتقادها، محقق با راهنمایی استادان، به تحلیل موراد و نقطه نظرهای به دست آمده پرداخته شد که حاصل آن به صورت الگوی نهایی فرهنگ سازمانی مبتنی بر ارزش های اسلامی نمود یافته است.
كلمات كليدي: فرهنگ، اسلام، ارزش‌های اسلامی، فرهنگ اسلامی
عنوان صفحه
فصل اول 1
1-1- مقدمه 2
1-2- بیان مسئله 3
1-3- ضرورت و اهمیت 4
1-4- اهداف تحقیق 5
1-5- سؤالات تحقیق 5
1-6- روش تحقیق 6
1-7- روش گردآوری اطلاعات و داده‌ها 6
1-8- قلمرو موضوعی، مکانی و زمانی تحقیق 6
1-9- تعریف واژه‌ها و اصطلاحات 7
1-10- خلاصه فصل اول 7
فصل دوم 9
2-1- مقدمه 10
2-2- بخش اول: فرهنگ‌سازمانی 10
2-2-1- تعریف فرهنگ 10
2-2-2- انواع فرهنگ 13
2-2-3- دین و ارتباط آن بافرهنگ 14
2-2-4- فرهنگ پژوهی و فرهنگ‌سازی در جمهوری اسلامی ایران 14
2-2-5- تعریف فرهنگ‌سازمانی 15
2-2-6- اهمیت شناخت فرهنگ برای سازمان‌ها 16
2-2-7- ارتباط بین فرهنگ حاکم بر جامعه و فرهنگ‌سازمانی 16
2-3- بخش دوم: ارزش‌های اسلامی 17
2-3-1- تعریف ارزش 17
2-3-2- تعریف اسلام 17
2-3-3- ارزش‌های اسلامی در سازمان 18
2-3-4- انواع و ملاک ارزش‌ها در نظام ارزشی اسلام 19
2-3-5- آثار ارزش‌های اسلامی در سازمان و تحقق اهداف فردی و سازمانی 20
2-3-6- قلمرو دین اسلام 20
2-3-7- فرهنگ و احیای ارزش‌های اسلامی 20
2-4- بخش سوم: فرهنگ اسلامی 22
2-4-1- تعریف فرهنگ اسلامی 22
2-4-2- مبانی فرهنگ اسلامی 22
2-4-3- ابعاد فرهنگ اسلامی 23
2-4-4- منبع تعالیم فرهنگ اسلامی 23
2-4-5- ویژگی و اصالت فرهنگ و تمدن اسلامی 24
2-4-6- اصول و پایه‌های اساسی فرهنگ اسلامی 25
2-4-7- خطوط اساسی فرهنگ اسلامی 26
2-4-8- اصول حاکم بر پرورش فرهنگ اسلامی 26
2-4-9- اشاره‌ای به فرهنگ بومی 29
2-4-10- فرهنگ ملی، اسلامی 29
2-4-11- مقایسه‌ای بین فرهنگ اسلامی بافرهنگ غربی 30
2-4-12- تمایز فرهنگ اسلامی بافرهنگ‌های دیگر 31
2-4-13- ناهماهنگی نظام‌های تربیتی مدرن بافرهنگ اسلامی و ایرانی 32
2-4-14- نقش و جایگاه فرهنگ و تمدن ایرانی- اسلامی در عرصه جهانی 32
2-4-15- فرهنگ ایرانی – اسلامی و جهانی‌شدن (چالش‌ها و فرصت‌ها) 33
2-4-16- کارآمدی فرهنگ اسلامی 35
2-4-17- بنیادهای کارآمدی فرهنگ اسلامی 35
2-4-18- زمینه‌های فرهنگی توسعه و پیشرفت در اسلام 37
2-4-19- نگاه تکلیفی و مسئولانه در فرهنگ اسلامی 40
2-4-20- معادله نبودن قدرت و ثروت در فرهنگ اسلامی 41
2-4-21- فرهنگ اسلامی و توسعه پایدار 41
2-4-22- فرهنگ اسلامی و هویت جامعه 42
2-4-23- فرهنگ اسلامی و بهره‌وری 42
2-4-24- راه‌کارهای صیانت از فرهنگ اسلامی 43
2-5- بخش چهارم: عوامل مؤثر بر تقویت فرهنگ اسلامی 45
2-5-1- تعهد کاری 45
2-5-2- انواع تعهد کاری در دیدگاه چلبی با توجه به‌نظام های چهارگانه پارسونز 46
2-5-3- مؤلفه‌های تعهد کاری 47
2-5-4- اخلاق و اخلاق کاری 50
2-5-5- تمایز اخلاق اسلامی و غیر آن 52
2-5-6- فلسفه اخلاق اسلامی از منظر شهید مطهری:رفیعی و همکاران 53
2-5-7- مؤلفه‌های اخلاق اسلامی 54
2-5-8- اصول اخلاقی از دیدگاه سازمانی 58
2-5-9- موانع پذیرش اصول اخلاقی در سازمان 58
2-5-10- رفاه و آسایش 60
2-5-11- مؤلفه‌های رفاه و آسایش 60
2-5-12- مردم‌داری در کار 64
2-5-13- مؤلفه‌های مردم‌داری 65
2-5-14- معیارهای مردم‌داری در مدیریت اسلامی 66
2-5-15- مؤلفه‌های بهبود مستمر 67
2-5-16- نظریه‌های اساسی یادگیری 71
2-5-17- انگیزه معنوی کار 71
2-5-18- مؤلفه‌های انگیزه معنوی در کار 72
2-5-19- پیشینه تحقیق 73
2-5-20- خلاصه فصل دوم 74
فصل سوم 76
3-1- مقدمه: 77
3-2- روش تحقیق 77
3-3- قلمرو تحقیق 77
3-3-1- قلمرو موضوعی:. 77
3-3-2- قلمرو مکانی:. 77
3-3-3- قلمرو زمانی: 78
3-4- جامعه آماری 78
3-5- نمونه و روش نمونه‌گیری 78
3-6- ابزار و روش گردآوری اطلاعات و داده‌ها 79
3-6-1- مطالعات کتابخانه‌ای 79
3-6-2- تحقیقات میدانی 79
3-7- پرسشنامه 79
3-8- روایایی پرسشنامه 83
3-9- پایایی پرسشنامه 84
3-10- روش تجزیه‌وتحلیل داده‌ها 86
3-11- ابزار تجزیه‌وتحلیل داده‌ها 86
3-12- خلاصه فصل سوم 86
فصل چهارم 87
4-1- مقدمه 88
4-2- بخش اول: تجزیه‌وتحلیل داده‌های جمعیت شناختی 88
4-2-1- توزیع پاسخ دهنگان بر پایه سن 88
4-2-2- توزیع پاسخ دهنگان بر پایه جنسیت 89
4-2-3- توزیع پاسخ دهنگان بر پایه تحصیلات 90
4-2-4- توزیع پاسخ دهنگان بر پایه سابقه کار 90
4-3- بخش دوم: تجزیه‌وتحلیل آماری سؤالات تحقیق 91
4-3-1- مصاحبه خبرگی 91
4-3-2- تحلیل توصیفی 93
4-3-3- تحلیل استنباطی 93
فصل پنجم 113
5-1- مقدمه 114
5-2- خلاصه یافته‌های تحقیق 114
5-3- نتیجه گیری و تحلیل یافته های تحقیق 115
5-3-1- نتایج حاصل از آمار توصیفی 115
5-3-2- نتیجه‌گیری و تحلیل یافته‌های سوال اول تحقیق 115
5-3-3- نتیجه‌گیری و تحلیل یافته‌های سوال دوم 115
5-4- پیشنهادات مبتنی بر نتایج 116
5-5- پیشنهادات برای محققین آینده 117
5-6- محدودیت‌ها 117
5-7- خلاصه فصل 117
8 پیوست …………………………………………………………………………………………………………………………………………135
فهرست جدول‌ها
عنوان جدول
2 1تعاریف و سیر تکاملی اخلاق 51
3 1- طیف لیکرت 82
3 2- سوالات پرسش نامه 82
3 3- شاخص ها و عامل های مدل پیشنهادی تحقیق 83
3 4- بررسی پایایی پرسش نامه 87
4 1- توزیع پاسخ دهنگان بر پایه سن 90
4 2- توزیع پاسخ دهنگان بر پایه جنسیت 91
4 3- توزیع پاسخ دهنگان بر پایه تحصیلات 92
4 4- توزیع پاسخ دهنگان بر پایه سابقه کار 93
جدول 4 5- مصاحبه خبرگی 94
جدول 4 6- نتایج میانگین، انحراف معیار، حداقل و حداکثر داده های پژوهش 95
جدول 4 7- شاخص های آمار توصیفی پاسخگویان در ارتباط با خود کنترلی 96
جدول 4 8- آزمون تک نمونه ای برای مقایسه میانگین مربوط به خودکنترلی 96
جدول 4 9- شاخص های آمار توصیفی پاسخگویان در ارتباط با مسئولیت پذیری 97
جدول 4 10- آزمون تک نمونه ای برای مقایسه میانگین مربوط به مسئولیت پذیری 97
جدول 4 11- شاخص های آمار توصیفی پاسخگویان در ارتباط با تکریم ارباب رجوع 98
جدول 4 12- آزمون تک نمونه ای برای مقایسه میانگین مربوط به تکریم ارباب رجوع 98
جدول 4 13- شاخص های آمار توصیفی پاسخگویان در ارتباط با محیط کار مناسب 99
جدول 4 14- آزمون تک نمونه ای برای مقایسه میانگین مربوط به محیط کار مناسب 99
جدول 4 15- شاخص های آمار توصیفی پاسخگویان در ارتباط با امنیت شغلی 99
جدول 4 16- آزمون تک نمونه ای برای مقایسه میانگین مربوط به امنیت شغلی 100
جدول 4 17- شاخص های آمار توصیفی پاسخگویان در ارتباط با حقوق و دستمزد 100
جدول 4 18- آزمون تک نمونه ای برای مقایسه میانگین مربوط به حقوق و دستمزد 101
جدول 4 19- شاخص های آمار توصیفی پاسخگویان در ارتباط با تعادل بین کار و زندگی 101
جدول 4 20- آزمون تک نمونه ای برای مقایسه میانگین مربوط به تعادل بین کار و زندگی 102
جدول 4 21- شاخص های آمار توصیفی پاسخگویان در ارتباط با عدالت 102
جدول 4 22- آزمون تک نمونه ای برای مقایسه میانگین مربوط به عدالت 103
جدول 4 23- شاخص های آمار توصیفی پاسخگویان در ارتباط با وفاداری 103
جدول 4 24- آزمون تک نمونه ای برای مقایسه میانگین مربوط به وفاداری 103
جدول 4 25- شاخص های آمار توصیفی پاسخگویان در ارتباط با اعتماد به نفس 104
جدول 4 26- آزمون تک نمونه ای برای مقایسه میانگین مربوط به اعتماد به نفس 104
جدول 4 27- شاخص های آمار توصیفی پاسخگویان در ارتباط با یادگیری 105
جدول 4 28- آزمون تک نمونه ای برای مقایسه میانگین مربوط به یادگیری 105
جدول 4 29- شاخص های آمار توصیفی پاسخگویان در ارتباط با مشورت 106
جدول 4 30- آزمون تک نمونه ای برای مقایسه میانگین مربوط به مشورت 106
جدول 4 31- شاخص های آمار توصیفی پاسخگویان در ارتباط با اندیشه ورزی 106
جدول 4 32- آزمون تک نمونه ای برای مقایسه میانگین مربوط به اندیشه ورزی 107
جدول 4 33- شاخص های آمار توصیفی پاسخگویان در ارتباط با کار گروهی 107
جدول 4 34- آزمون تک نمونه ای برای مقایسه میانگین مربوط به کار گروهی 108
جدول 4 35- شاخص های آمار توصیفی پاسخگویان در ارتباط با ارزشمندی کار 108
جدول 4 36- آزمون تک نمونه ای برای مقایسه میانگین مربوط به ارزشمندی کار 109
جدول 4 37- شاخص های آمار توصیفی پاسخگویان در ارتباط با خلاقیت 109
جدول 4 38- آزمون تک نمونه ای برای مقایسه میانگین مربوط به خلاقیت 109
جدول 4 39- شاخص های آمار توصیفی پاسخگویان در ارتباط با خلوص نیت 110
جدول 4 40- آزمون تک نمونه ای برای مقایسه میانگین مربوط به خلوص نیت 110
جدول 4 41- نتایج رتبه بندی آزمون فریدمن برای شاخص تعهد کاری 111
جدول 4 42- نتایج معناداری آزمون فریدمن برای شاخص تعهدکاری 111
جدول 4 43- نتایج رتبه بندی آزمون فریدمن برای شاخص اخلاق کاری 112
جدول 4 44- نتایج معناداری آزمون فریدمن برای شاخص اخلاق کاری 112
جدول 4 45- نتایج رتبه بندی آزمون فریدمن برای شاخص انگیزه در کار 113
جدول 4 46- نتایج معناداری آزمون فریدمن برای شاخص انگیزه در کار 113
جدول 4 47- نتایج رتبه بندی آزمون فریدمن برای شاخص بهبود مستمر 113
جدول 4 48- نتایج معناداری آزمون فریدمن برای شاخص بهبود مستمر 114
جدول 4 49- نتایج رتبه بندی آزمون فریدمن برای شاخص رفاه و آسایش 114
جدول 4 50- نتایج معناداری آزمون فریدمن برای شاخص رفاه و آسایش 114
جدول 4 51- نتایج رتبه بندی آزمون فریدمن برای شاخص مردم گرایی 115
جدول 4 52- نتایج معناداری آزمون فریدمن برای شاخص مردم
