
1-1- مقدمه….. 2
1-2- بیان مسئله 3
1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق 6
1-3-1- اهمیت 6
1-3-2- ضرورت 6
1-4- فرضیه های تحقیق 7
1-4-1 فرض كلي 7
1-4-2 فرضيه های اختصاصي 7
1-5- اهداف تحقيق 8
1-5-1 هدف كلي 8
1-5-2- اهداف اختصاصي 8
1-6- پیش فرض 8
1-7- قلمرو تحقیق 9
1-7-1- محدوده تحت کنترل محقق 9
1-7-2 محدودیت های خارج از کنترل محقق 9
1-8-1- خستگي موضعی 9
1-8-2- زمان رسیدن به پایداری 10
1-8-3- حركت پرش- فرود 10
فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه تحقیق
2-1- مقدمه….. 12
2-2-1- پایداری پوسچرال 13
2-2-2- پایداری پویای پوسچرال 14
2-2-3- جنبههای حرکتي پایداری 14
2-2-4- اجزاي اسکلتي- عضلاني پایداری 15
2-2-5- جنبههای بيومکانيکي پایداری 16
2-2-6- روشهای اندازهگیری پايداري 17
2-2-7- زمان رسيدن به پايداري………………………………………………………………………………………….. 18
2-3- نیروی عکسالعمل زمین 23
2-3-1- مؤلفههای نیروی عکسالعمل زمین 23
2-3-2- اندازهگیری نیروی عکسالعمل زمین 24
2-4- حرکت پرش- فرود 26
2-5- .خستگی 27
2-5-1- مکانیزمهای خستگی: پیرامونی و مرکزی 27
2-5-2- آسیبهایی که در اثر خستگی روی میدهد 28
2-5-3- روشهای تعیین خستگی عضلانی 29
2-5-3-1- روش مکانیکی 29
2-5-3-2- روش فیزیولوژیکی 29
2-5-3-3- روش الکترومایوگرافی سطحی 30
2-6- ارتباط خستگي با كنترل پاسچر 30
2-7- مروري بر تحقيقات گذشته 31
2-8- جمعبندی 34
فصل سوم: روش تحقیق
3-1- مقدمه….. 36
3-2- روش تحقيق 36
3-3- مدل تحقیق 36
3-4- طرح تحقیق 36
3-5- نوع تحقیق 36
3-6- جامعه آماری 36
3-7- نمونه آماری 37
3-8- متغيرهاي تحقيق 37
3-8-1- متغير مستقل 37
3-8-2- متغير وابسته 37
3-9- ابزار جمعآوری اطلاعات 37
3-9-3- نرم افزار ریاضیاتی متلب 38
3-10- شيوه اجراي آزمون 38
3-10-1- حداکثر پرش عمودي 39
3-10-2- پروتکل پرش- فرود 40
3-11- فرکانس نمونهبرداری 43
3-12- تجزیه وتحلیل اطلاعات نيروي عكسالعمل 44
3-12-1- به دست آوردن خط پایه 45
3-12-2- فیت کردن نمودار چند جملهای درجه سه 46
3-13- روش تجزیهوتحلیل آماري و نوع آزمونهای مورد استفاده 46
فصل چهارم: یافته ها
4-1- مقدمه….. 49
4-2- مشخصات فیزیکی آزمودنیها 49
4-3- اطلاعات توصیفی مربوط به آزمودنیها: 50
4-3-1- حداكثر پرش ارتفاع آزمودنيها و زمان رسیدن به درماندگی 50
4-4- آمار استنباطی 50
4-5- آزمون فرضیههای پژوهش 51
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری
5-1- مقدمه….. 61
5-2- خلاصهی تحقیق 61
5-3- بحث و نتیجهگیری 63
5-4- نتیجهگیری 71
5-5- پیشنهادهای برخاسته از تحقیق 72
5-6- پیشنهادها برای تحقیقات آینده 73
منابع……………………………………………………………………………………………………………………………….71
پیوست.……………………………………………………………………………………………………………………………82
فهرست جداول
جدول 3-1. محاسبه ی خط پایه………………………………………………………………………………………………45
جدول 4-1. میانگین و انحراف استاندارد ویژگیهای فیزیکی آزمودنیها 48
جدول 4-2. میانگین و انحراف استاندارد پرش سارجنت و زمان رسیدن به واماندگی 49
جدول 4-3. نتایج آزمون آماری k-s 50
جدول 4-4. میانگین و انحراف استاندارد زمان رسیدن به پایداری پای برتر قبل و بعد از خستگی 51
جدول 4-5. میانگین و انحراف استاندارد زمان رسیدن به پایداری پای غیر برتر قبل و بعد از خستگی 53
جدول 4-6 نتایج آزمون لیون در جهت قدامی- خلفی………………………………………………………………….54
جدول 4-7 نتایج آزمون تحلیل واریانس در جهت قدامی- خلفی…………………………………………………..55
جدول 4-8 نتایج آزمون لیون در جهت داخلی- خارجی……………………………………………………………….54
جدول 4-9 نتایج آزمون تحلیل واریانس در جهت داخلی- خارجی…………………………………………………55
فهرست تصاویر
تصویر 2-1. شیوه های محاسبه ی TTS…………………………………………………………………………………….21
تصویر 2-2. مؤلفههای نیروی عکسالعمل زمین…………….. 23
تصویر 2-2. GRF عمودی طی فرود پس از پرش 24
تصویر 3-1. اندازهگیری قد آزمودنیها با قد سنج 38
تصویر 3-2. اندازهگیری حداکثر ارتفاع پرش سارجنت.. 39
تصویر 3-4. موقعیت آزمودنیها قبل و بعد از اجرای پرش و فاصله تا مرکز صفحه نیرو… 41
تصویر 3-3. تست سورنسن……………… 42
تصویر 3-5 محاسبه ی زمان رسیدن به پایداری…………………………………………………………………………..46
فهرست نمودارها
نمودار 4-1. میانگین زمان رسیدن به پایداری پای برتر قبل و بعد از خستگی 52
نمودار 4-2. میانگین زمان رسیدن به پایداری پای غیر برتر قبل و بعد از خستگی 53
نمودار 4-3. مقایسهی میانگین زمان رسیدن به پایداری پای برتر و غیر برتر 58
فصل اول:
طرح تحقیـق
1-1- مقدمه
ثبات یا پایداری عملکردی1 یکی از اجزای ضروری برای شرکت در ورزش میباشد (1) و نقش مهمی در فعالیتهای افراد، اعم از کارهای روزانه و اجراهای سطح بالا در رشته های ورزشی بر اساس ماهیت آنها دارد. با توجه به نوع فعالیت، ورزشکاران برای اجرای بهینه مهارت ها نیازمند حفظ تعادل خود در محدودهی سطح اتکا می باشند. نوسانات بدن توسط انقباضات عضلانی و با استفاده از اطلاعات حسی در دستگاه عصبی مرکزی هم پوشانی شده، تعادل بدن حفظ میشود. کنترل پاسچر و تعادل پويا در فعاليتها و مهارتهاي ورزشي مانند بسکتبال، واليبال و اسکي از اهميت ويژهاي برخوردار ميباشد (2, 3). بسياري از ورزشکاران حرکت پرش- فرود را که از حرکات آسيبزاي ورزشي است، دراینگونه فعالیت های ورزشی اجرا ميکنند (2). ورزشکاراني که پايداري بهتری دارند و پس از اجراي حرکت پرش- فرود سريعتر به پايداري ميرسند، کمتر دچار آسيبديدگي ميگردند (2). تحقیقات نشان داده که اگر چه ورزشهای سطح بالا، تواناییهای فیزیولوژیک و حسی درگیر در کنترل تعادل را بهبود می بخشد، ولی احتمال میرود عواملی مانند خستگی عضلانی ناشی از فعالیت درماندهساز بتواند تعادل و ثبات عملکردی را کاهش دهد (4). تحقیقات متعددی نشان داده است که خستگی عضلانی بر کنترل پاسچر تاثیر منفی دارد. کنترل پاسچر هنگام ایجاد خستگی عضلانی نقش مهمی در جلوگیری از آسیبهای عضلانی اسکلتی در بسیاری از رشتههای ورزشی دارد. تحقیقات مختلف تاثیر خستگی موضعی عضلانی بر تعادل و پاسچر را بررسی کردهاند که در اکثر آنها تاثیر خستگی عضلات اندام تحتانی بر تعادل پویا و ایستا مورد بررسی قرارگرفته (5, 6) که در این مورد به عضلات تنه کمتر توجه شده است. فعالیت عضلات اطراف ستون مهرهها نقش مهمی در پایداری بدن در هنگامیکه اندام تحتانی فعالیتی را انجام می دهند ایفا میکند. لذا با توجه به نقش عضلات تنه در ثبات تنه در اجرای فعالیتهای ورزشی در این تحقیق به دنبال این هستیم تا تاثیر خستگی ارکتور اسپاینها که نقش مهمی در ثبات تنه دارد را بر زمان رسیدن به پایداری پس از فرود تکپا با اندام مسلط و غیر مسلط مورد ارزیابی قرار دهیم.
1-2- بیان مسئله
پايداري پوياي پاسچر كه بهعنوان توانايي فرد جهت حفظ تعادل از وضعيت پويا به ايستا تعريف و اندازهگيري ميشود (7) در ورزشهايي مانند واليبال، بسكتبال و يا اسكي كه در آنها ورزشكار مجبور به پايداري بدن پس از فرود ميباشد، از اهميت ويژهاي برخوردار ميباشد (2). گزارششده كه بيشترين شيوع آسيبها در ورزشهايي است كه در آنها حركات پرشي وجود دارد. بهعنوانمثال گري و همكاران (8) گزارش كردند كه 58 درصد تمام آسيبهاي زنان بسكتباليست به دنبال فرود ناشي از پرش اتفاق ميافتد. در تحقيقي ديگر گودوين- گربيريچ و همكاران (9) گزارش نمودند كه حرکت پرش- فرود در طول رقابت واليبال با 63 درصد آسيبهاي مچ پا و زانو ارتباط دارد. اين امكان وجود دارد كه درصد بالاي آسيب در مچ پا و زانو با اختلالات قدرت يا تعادل و نقص در پايداري در ارتباط باشد (10).
عوامل متعددی بر پایداری عملکردی اثر میگذارند که ازجمله آنها میتوان آسیبهای عصبی- عضلانی اسکلتی، درد، انجام تمرینات ورزشی و خستگی عضلانی ناشی از فعالیت درمانده ساز و غیره را نام برد. یکی از عوامل مهم در کاهش قدرت عضله واختلال در پایداری یا تعادل خستگی عضلانی می باشد. از این منظر، تحقيقات متعددي نشان داده اند كه خستگي بر روي كنترل پاسچر تأثیر منفي دارد (4). خستگی عضلانی میتواند اطلاعات رسیده از منابع حسی به مغز را مختل کند و تعادل را از بین ببرد. همچنین سبب کاهش سرعت انتقال پیام های آوران و کندی ارسال پیام های وابران به سیستم عصبی- اسکلتی میشود و بر توانایی حرکات مؤثر جبرانی اثر منفی می گذارد (11). کنترل پاسچر پویا هنگام ایجاد خستگی عضلانی نقش مهمی در جلوگیری از آسیبهای عضلانی- اسکلتی در فعالیتهای روزانه و به ویژه اجرای بسیاری از رشتههای ورزشی دارد. به هم خوردن پاسچر پویا و ایستا در حین فعالیتهای ورزشی در نتیجۀ خستگی عضلانی، با توجه به نقش کلیدی عضلات در رشتههای مختلف ورزشی، میتواند آسیبهای جبران ناپذیری به سیستم عضلانی- اسکلتی ورزشکار وارد سازد و بر اجرای فنون ورزشی اثر منفی خواهد گذاشت. تحقیقات اولیه در مورد حرکت انسان روی خستگی اندام تحتانی تمرکز داشته، در حالیکه به عضلات تنه و نقش آنها در کنترل حرکت کمتر توجه شده است. این در حالی است که تنه 60 درصد توده ی عضلانی بدن را تشکیل میدهد و در موقعیت بالاتری نسبت به پاها قرار دارد و نقش مهمی را مانند یک پاندل معکوس اعمال می نماید. تنه تعداد زیادی مفصل دارد و از عضلات زیادی تاثیر میگیرد که باعث میشود ضمن حفظ تعادل وظایف حرکتی زیادی انجام شود (12). فعالیت عضلات اطراف ستون مهره ها در پایداری بدن هنگام انجام فعالیت توسط اندام ها ضروری است. بر این اساس، تحقیقاتی تاثیر خستگی موضعی اکستنسورهای تنه بر پاسچر ایستا را مورد بررسی قرار دادهاند. نیکلاس و همکاران (13) در تحقیقی تاثیر خستگی عضلانی اکستنسورهای تنه بر کنترل پاسچر مختل نشده در بین افراد جوان سالم را مورد بررسی قرار دادند. یافتههای تحقیق نشان داد که خستگی عضلات اکستنسور تنه، کنترل ایستادن مختل نشده را خراب میکند که در طول محور قدامی- خلفی این تغییرات بارزتر بود. سورنکوک و همکاران (14) کاهش تعادل پویا و ایستا را درنتیجه ی خستگی عضلات تنه در مردان سالم مشاهده کردند. دانیل و همکاران (15) در تحقیقی اثر خستگی عمومی را روی فرود تکپا بررسی کردند و مشاهده کردند که بعد خستگی زمان رسیدن به پایداری در دو سطح قدامی- خلفی و عمودی افزایش یافت. گیسل و همکاران (16) در مطالعهای دیگر اثر خستگی اکستنسورهای تنه را بر کنترل پاسچر در ایستادن قائم مورد بررسی قرار دادند، نتایج این تحقیق نشان داد که خستگی اکستنسورهای تنه بر کنترل پاسچر ایستادن قائم تاثیر معنی داری ندارد. رادولفو و همکاران (17) تاثیر خستگی اکستنسور های تنه بر تعادل وضعیتی جوانان و سالمندان در ایستادن یک پایی را بررسی کردند که در هر دو گروه افزایش نوسان در همه ی پارامتر های cop بلافاصله بعد خستگی مشاهده شد.
با مرور در مطالعات انجامشده، مشخص میشود که در این تحقیقات بیش تر به بررسی اثر خستگی اکستنسور های تنه بر پاسچر ایستا پرداخته شده است که در بعضی از مطالعات نتایج ضد و نقیض نیز مشاهده میشود. تحقیقاتی هم که اثر خستگی بر تعادل پس از فرود را مورد ارزیابی قرار داده اند فقط یک اندام بررسی شده است؛ بنابراین در این تحقیق به دنبال این سوال هستیم که آیا خستگی موضعی عضلات ارکتور اسپاین که راست کننده ی ستون فقرات است بر زمان رسیدن به پایداری پس از اجرای حرکت پرش- فرود که مشابه حرکات ورزشی است تاثیرگذار است؟ و اینکه این زمان برای اندام مسلط و غیر مسلط یکی است
