
ين اقدامات و پیامدهای آن، در اين پژوهش مورد بررسي قرار گرفته است.
1-2- بيان مسأله تحقیق:
در قرن جدید چالش اصلی بشر، یافتن روشی منصفانه و پایدار برای تولید، مصرف وزندگی کردن است. در این میان دغدغههای مصرف کنندگان در برابر پاسخگویی زیست محیطی که با قوانین زیست محیطی نیز هم راستا شده، تعداد روبه رشد شرکتها را به منظور طراحی و ایجاد برنامههای محیط زیست دوستانه تحت فشار قرار داده است (مین وگیل،2001). در سال 1970، در روز زمین، جنبشی جدید برای حفظ محیط زیست به وجود آمد که برای آموزش دادن به افراد درباره خطرهای ناشی از آلودگی، آموزشهایی در سطح وسیع بدهد. در آن زمان، بیشتر مردم علاقهای به مسأله حفظ محیط زیست نداشتند. ولی در سال 1990 در روز زمین در سراسر آمریکا مردم به این موضوع توجه کردند و مقالههایی در مجلههای مشهور و روزنامهها منتشر شد. چنین به نظر میرسد که آن روز به عنوان یک نقطه آغاز برای دهه زمین به وجود آمد که طرفداران حفظ محیط زیست دارای نیروهای تودهای و جهانی شدند (کاتلر2، 1386). از آن جا که منابع محدود بوده و خواستههای بشر نامحدود است، برای بازاریابان مهم است که بدون نقصان در دستیابی به اهداف سازمانی، منابع را به طور کارآمد به مصرف رسانند. بازاریابی سبز یک استراتژی بازاریابی است که به بازاریابان در دستیابی به این هدف کمک میکند. این نوع بازاریابی، از طریق ایجاد مزایای قابل تشخیص زیست محیطی بر اساس آنچه که مشتری انتظار آن را دارد از محیط زیست حمایت میکند (دعایی، 1385). از این رو شرکتها باید تأثیرات منفی زیست محیطی خود را در تولید، توزیع، تأمین مواد اولیه و مصرف انرژی به طرز قابل توجهی کاهش دهند. در غیر این صورت به وسیله قوانین و تقاضای سرسختانه مشتریان به عقب رانده خواهند شد (گرانت3، 2008 ). بنابراین بهترین استراتژی برای بازاریابان ارائه اطلاعات مشروح در مورد اعتبار زیست محیطی محصولاتشان به مشتریان است (هارتمن وآپولازا4، 2006). در این راستا شرکت باید با اطلاع رسانی اقداماتی که در زمینه سبز نمودن فعالیتهای خود نموده نظر مشتریان را جلب نماید. بازاریابی سبز فرآیندی اجتماعی است که افراد گروهها از طریق مبادله محصولات و ارزش آنها، نیاز و خواسته خود را از طریق روش اخلاقی که آثار منفی بر محیط زیست را حداقل کند، برآورده میکنند. به عبارت دیگر، به گفته ‘پولونسکی’ بازاریابی سبز شامل تمام فعالیتهایی است که برای ایجاد و تسهیل مبادلات به منظور ارضای نیازها و خواستههای بشری طراحی میشود به طوری که این ارضای نیازها و خواستهها، حداقل آثار مضر و مخرب روی محیط زیست را داشته باشند (کندی5، 2008). برای مثال شرکت مکدونالد با تبلیغ پیامد اقداماتی که در جهت کاهش میزان اتلاف در حین فعالیتهای بازاریابی انجام داده، سبز نمودن فعالیتهای خود را به اطلاع مصرف کنندگان رسانده است (گراو و همکاران6، 1996). از سوی دیگر از آنجا که مشکلات زیست محیطی که مردم با آنها مواجه هستند، روزبه روز در حال افزایش است، باید آگاهی زیست محیطی آنها ارتقاء یابد (جهری و ساهاساکمونتری7،1998). زیرا مشتریان برای خرید آگاهانه نیازمند اطلاعات هستند و فقدان اطلاعات میتواند مانع از بهکارگیری معیارها و ویژگیهای سبز در هنگام تصمیم به خریدشان گردد. (پراکاش8،2002).
در دنیای امروز محیط زیست و دغدغههای حفظ آن روز به روز در حال رشد است. در این راستا عواملی وجود دارد که از لحاظ قانونی بازدارندهای برای از بین بردن محیط زیست است، برای مثال در سال 1992 ISO 14000 که مربوط به مدیریت محیط زیست میباشد تصویب شد که شامل ISO 14001, 14004, 14010, 14011, 140012, 140013, 14020, 14030, 14040 می باشد. (موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران،1386). از این رو شرکتهای تولیدی برای حفظ بازار خود باید این استانداردها را رعایت کنند. از طرفی مصرف کنندگان هم دغدغهی آینده محیط زیست را دارند بنابراین به سمت خرید محصولاتی میروند که کمترین اثرات منفی بر محیط را دارد. بر همین اساس این تحقیق چگونگی پیاده کردن آمیخته بازاریابی سبز برای فروش محصول و باقی ماندن در بازار را بررسی میکند و همچنین دیدگاه مشتریان محصولات لبنی صالح را نسبت به محیط زیست تشخیص داده و از آن در جهت افزایش فروش محصولات استفاده کنیم.
1-3- اهمیّت و ضرورت تحقیق
در قرن جدید چالش اصلی بشر، یافتن روشی منصفانه و پایدار برای تولید، مصرف و زندگی کردن است. در این میان دغدغههای مصرف کنندگان در برابر پاسخگویی زیست محیطی که با قوانین زیست محیطی نیز هم راستا شده، تعداد رو به رشد شرکتها را به منظور طراحی و ایجاد برنامههای محیط زیست دوستانه تحت فشار قرار داده است (مین وگیل9،2001). از این رو شرکتها باید تأثیرات منفی زیست محیطی خود را در تولید، توزیع، تأمین مواد اولیه و مصرف انرژی به طرز قابل توجهی کاهش دهند. در غیر این صورت به وسیله قوانین و تقاضای سرسختانه مشتریان به عقب رانده خواهند شد (گرانت، 2008). بنابراین بهترین استراتژی برای بازاریابان ارائه اطلاعات مشروح در مورد اعتبار زیست محیطی محصولاتشان به مشتریان است (هارتمن وآپولازا، 2006). در این راستا شرکت باید با اطلاع رسانی اقداماتی که در زمینه سبز نمودن فعالیتهای خود نموده نظر مشتریان را جلب نماید. برای مثال شرکت مک دونالد با ترفیع پیامد اقداماتی که در جهت کاهش میزان اتلاف در حین فعالیتهای بازاریابی انجام داده، سبز نمودن فعالیتهای خود را به اطلاع مصرف کنندگان رسانده است (گراو و همکاران،1996). از سوی دیگر از آنجا که مشکلات زیست محیطی که مردم با آنها مواجه هستند، روزبه روز در حال افزایش است، باید آگاهی زیست محیطی آنها ارتقاء یابد (جهری و ساهاساکمونتری،1998). زیرا مشتریان برای خرید آگاهانه نیازمند اطلاعات هستند و فقدان اطلاعات میتواند مانع از بهکارگیری معیارها و ویژگیهای سبز در هنگام تصمیم به خریدشان گردد. (پراکاش،2002). در واقع این اطلاع رسانی جنبهی کلیدی بازاریابی سبز است و این امر نیز به وضوح مشخص است که شرکتها نباید مزایای زیست محیطی محصول را تا زمانی که اعتبار چنین ادعاهایی ثابت شده باشد، بیان نمایند. زیرا ممکن است نتایجی منفی به وجود آورد (پراکاش،2002) بر اساس دلایل مطرح شده شرکت لبنی صالح با توجه به خط مشی و استراتژی که برای شرکت خود ترسیم کرده و سمت و سوی بازار ایران که با توجه به مسئله جهانی شدن و نگرش مردم به کالاهایی که محیط زیست را حفظ می کنند روز به روز در حال افزایش است بنابراین این شرکت تصمیم گرفته است به مرور زمان نوع محصولات خود را به محصولات سبز ارتقاء دهد که این پایان نامه در راستای استراتژی شرکت لبنی صالح به چگونگی پیاده کردن آمیخته بازاریابی سبز برای فروش محصول و باقی ماندن در بازار را بررسی میکند و دیدگاه مشتریان محصولات لبنی صالح را نسبت به محیط زیست تشخیص داده و از آن در جهت افزایش فروش محصولات استفاده می کند.
1-4- پرسشهای تحقیق:
1-4-1- پرسش اصلی تحقیق:
آیا عناصرآمیخته بازاریابی سبز بر قصد خرید مصرف کنندگان اثر مثبت و معناداری دارند؟
1-4-2- پرسشهای فرعی تحقیق:
پرسش اول: آیا آمیخته محصول سبز بر قصد خرید مصرف کنندگان اثر مثبت و معنا داری دارد؟
پرسش دوم: آیا آمیخته ترفیع سبز بر قصد خرید مصرف کنندگان اثر مثبت و معنا داری دارد؟
پرسش سوم: آیا آمیخته توزیع سبز بر قصد خرید مصرف کنندگان اثر مثبت و معنا داری دارد؟
پرسش چهارم: آیا آمیخته قیمت کالای سبز بر قصد خرید مصرف کنندگان اثر مثبت و معنا داری دارد؟
1-5- فرضيههای تحقیق:
با توجه به اهداف و سوالات تحقيق، فرضيات اصلي و فرعي به شرح زير تدوين گردیدهاند:
1-5-1- فرضیه اصلی تحقیق:
عناصرآمیخته بازاریابی سبز بر قصد خرید مصرف کنندگان اثر مثبت و معنا داری دارند.
1-5-2- فرضیههای فرعی تحقیق:
فرضیه اول: آمیخته محصول سبز بر قصد خرید مصرف کنندگان اثر مثبت و معنا داری دارد.
فرضیه دوم: آمیخته ترفیع سبز بر قصد خرید مصرف کنندگان اثر مثبت و معنا داری دارد.
فرضیه سوم: آمیخته توزیع سبز بر قصد خرید مصرف کنندگان اثر مثبت و معنا داری دارد.
فرضیه چهارم: آمیخته قیمت کالای سبز بر قصد خرید مصرف کنندگان اثر مثبت و معنا داری دارد.
1-6- هدف تحقيق :
1- شناسایی اثر عناصرآمیخته بازاریابی سبز بر قصد خرید مصرف کنندگان.
1-7- قلمرو تحقیق:
1-7-1- قلمرو زمانی تحقیق:
تحقیق حاضر از خرداد تا مرداد 1392 انجام شده است.
1-7-2- قلمرو مکانی تحقیق:
تحقیق حاضر در شهر بابل و شرکت لبنی صالح انجام شده است.
1-7-3- قلمرو موضوعی تحقیق:
تحقیق حاضر در حیطه مطالعات تئوری مدیریت و مدیریت بازاریابی میباشد و همچنین عواملی که بر توسعه پایدار محیط زیست اثرگذار است را بر شمرده و تأثیر آمیخته بازاریابی سبز برقصد خرید مصرف کنندگان را مورد بررسی قرار میدهد.
1-8- جنبه نوآوری و جدید بودن تحقیق:
نکته مهم در جدید بودن این تحقیق در آن است که برای نخستین بار مفهوم آمیخته بازاریابی سبز در صنایع غذایی در سطح استان مازندران تحلیل میگردد.
1-9- روش كار:
1-9-1- نوع روش تحقيق:
این تحقیق از نظر هدف کاربردی است. از نظر روش توصیفی و از نوع پژوهشهای کمی و از نظر قطعیت داده ها با توجه به داشتن فرضیه و فرضیه آزمایی از نوع تحقیقات قطعی محسوب می شود و تلاش دارد تا به یک مسئله واقعی که در عمل وجود دارد طی یک فرآیند تحقیق پاسخ دهد. برای سنجش نگرش مصرف کنندگان محصولات شرکت لبنی صالح از پرسشنامه استاندارد استفاده شده که یکی از رایجترین ابزارهای تحقیق و روش مستقیم برای کسب دادههای تحقیق است، که میتوان علاقه و نگرش فکری افراد را مورد بررسی قرار داد. همچنین چون دادههای مورد نظر از طریق نمونه گیری از جامعه، برای بررسی توزیع ویژگیهای جامعه آماری انجام میشود این تحقیق از شاخه پیمایشی است.
1-10- تعریف مفاهیم و واژگان اختصاصی تحقیق:
1-10-1- مسئولیت اجتماعی سازمان:
مسئولیت اجتماعی به تصمیم گیري سازمان بر مبناي ارزشهای اجتماعی، اصول اخلاقی و الزامات قانونی با در نظر داشتن منافع بلندمدت افراد، جوامع و محیط زیست اشاره دارد. در واقع مسئولیت اجتماعی فراتر از الزامات تکنیکی، قانونی و اقتصادي سازمان قدم برداشتن و در جهت ارتقاي کیفیت زندگی اجتماعی تلاش نمودن است. ایجاد روابطی پایدار با مشتریان، تأمین کنندگان، کارکنان و جوامع منجر به افزایش رقابت پذیري سازمان شده که خود منجر به تدوین استراتژیهایی میشود که اهمیت بیشتری به رعایت مسئولیتهای اجتماعی قائل است. اتخاذ این رویکرد منجر به رشد و سودآوري سازمان در بلندمدت میشود. در واقع بدون سودآوري، سازمان قادر به پايبندي به مسئولیت اجتماعی خود نخواهد بود (کارنا10 و همکاران،2003، ص894).
مسئولیت اجتماعی سازمان تأثیر بسزایی بر فعالیتهای بازاریابی سازمان میگذارد، که از طریق آمیخته بازاریابی نقش خود را در محیط سازمان ایفا میکند. بازاریاب از طریق ابزارهایی چون بسته بندي، تبلیغات و فروش شخصی که به منظور تولید و عرضه کالا و خدمات مورد استفاده قرار میگیرد، میتواند در اجراي مسئولیت اجتماعی سازمان قدم بردارد. همان طور که گفته شد، مسئولیت اجتماعی سازمان مفهوم گستردهای است و سازمان را نیز در برمی گیرد، از این رو بازاریاب میبایست در تعیین ترکیب آمیخته بازاریابی علاوه بر رفاه عمومی، مسایل زیست محیطی و منافع بلندمدت جامعه؛ به عامل بالقوه سود نیز توجه نماید تا بقاي سازمان را نیز تضمین نماید. (کاتلروهمکاران،2008،ص581).
1-10-2- بازاريابي سبز:
سازمانها به هنگام طراحی محصولات علاوه بر مدنظر قرار دادن معیارهاي سبز مورد نظر مصرف کنندگان، میبایست به نقشها و اثرات متفاوتی که این محصولات در بازارهاي مختلف ایفا خواهند کرد نیز، توجه نمایند. در برخی بازارها مانند محصولات پاك کننده و محصولات کاغذي میزان تغییرات که در پاسخ به چالشهای زیست محیطی صورت میگیرد بسیار گسترده است، اما در برخی بازارهاي
