اینجانب محمد شریفی دانشجوی رشته علوم اقتصادی دانشکده اقتصاد اظهار می‌دارم که این پایان‌نامه حاصل پژوهش خودم بوده و در مواردی که از منابع دیگران استفاده نموده‌ام، نشانی دقیق و مشخصات کامل آن را نوشته‌ام. همچنین اظهار می‌دارم که تحقیق و موضوع پایان‌نامه‌ام تکراری نبوده و تعهد می‌نمایم که بدون مجوز دانشگاه دستاوردهای آن را منتشر ننموده و یا در اختیار دیگران قرار ندهم. کلیه حقوق این تحقیق مطابق با آیین‌نامه مالکیت فکری و معنوی متعلق به دانشگاه شیراز است.
نام و نام خانوادگی: محمد شریفی
تاریخ و امضاء: 21/1/1391
تقدیم به
همسر صبور
و
مادر همیشه همراهم
سپاسگزاری
اکنون که کار تألیف این پایان‌نامه به اتمام رسیده است، بر خود واجب می‌دانم که از زحمات بی‌دریغ جناب آقای دکتر اکبریان که در تمامی مراحل انجام این پایان‌نامه راهنمای بنده بودند، کمال سپاس و قدردانی را داشته باشم. همچنین از جناب آقای دکتر اسلاملوئیان که دلسوزانه مرا در تکمیل و بهبود پایان‌نامه همراهی نمودند و همچنین از جناب آقای دکتر صدرایی که در انجام این پژوهش یاریگر من بودند، بسیار سپاسگزارم.
در پایان از کلیه افرادی که در تمامی مراحل انجام این پایان‌نامه مرا یاری نموده‌اند، خانواده‌ام و دوستان گرامی‌ام تشکر و قدردانی می‌نمایم و از خداوند منان توفیق روزافزون آنان را خواستارم.
صدها فرشته بوسه بر آن دست می‌زنند
کز کار خلق یک گره بسته وا کند.
چکیده
اثرات اقتصادی جریانات تجاری بر بهرهوری در صنعت خودرو :
( مطالعه موردی ایران 1386-1376 )
به کوشش
محمد شریفی
بهبود بهرهوری یکی از مهمترین عوامل در توسعه اقتصادی یک کشور به شمار میرود. تسریع در این روند، تأثیر مهمی در بهبود رقابت بینالمللی یک کشور دارد. در این تحقیق با استفاده از الگوی با دادههای پانل به بررسی اثر جریانات تجاری بر بهرهوری در صنعت خودروسازی کشور ایران طی سالهای 1386-1376 می‌پردازایم. ابتدا از الگوی سولو استفاده کرده و بهرهوری کل بنگاهها برآورد می‌گردد و در مرحله بعد تأثیر جریان تجاری و میزان سرمایهگذاری بنگاهها در بخش تحقیق و توسعه بر بهرهوری کل عوامل تولید بررسی شده است.
نتايج تخمين الگوی پانل با روش اثرات ثابت نشان میدهد که متغیرهای جریان تجاری و سرمایهگذاری بنگاه در بخش تحقیق و توسعه اثر مثبت و معناداری بر بهرهوری کل عوامل داشته است. علاوه بر این متغیرهای جریان تجاری و سرمایهگذاری بنگاه در بخش تحقیق و توسعه نیز بترتیب بیشترین تأثیر را بر بهرهوری کل عوامل بنگاهها داشتهاند، به عبارت دیگر، هر چه سهم بنگاه i-ام در میان بنگاههای دیگر بیشتر و میزان سرمایهگذاری که بنگاه جهت امر تحقیق و توسعه انجام میدهد بیشتر باشد، بهرهوری بنگاه بیشتر و آن بنگاه موفقتر خواهد بود.
کلمات کلیدی: جریان تجاری، بهرهوری کل عوامل، صنعت خودروسازی، دادههای پانل، ایران.
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول: مقدمه
1-1- اهميت و ضرورت تحقيق 4
1-2-هدف تحقيق 5
1-3-سؤالات تحقيق 5
1-4-روش تحقیق 5
فصل دوم: مروری بر مطالعات انجام شده
2-1-مقدمه 7
2-2-مروری بر مطالعات انجام شده در خارج از کشور 8
2-3-مروری بر مطالعات انجام شده در داخل کشور 15
فصل سوم: مباني نظري و ساختار الگو
3-1-مقدمه 31
3-2-تاریخچه بهرهوری 32
3-3-بهرهوری، اهداف و تعاریف آن 34
3-4-بهرهوری جزئی 36
3-5-بهرهوری کل عوامل تولید 37
3-6-بهرهوری کلی 37
3-7-بهرهوري و شاخصهاي آن 38
3-7-1-شاخص بهرهوري جزیي (PFP) 39
3-7-2-شاخص بهرهوري كل (TFP) 39
3-8-عوامل مؤثر بر بهرهوری کل عوامل 40
الف) سرمایهگذاری خارجی 40
عنوان صفحه
ب) تحقیق و توسعه 40
ج) سیاست تجاری 40
د) آموزش و تحصیلات 44
ه) کارایی و دانش مدیریت 44
3-9-اندازهگيري بهرهوري کل عوامل 46
3-9-1-روشهای غير پارامتري 46
3-9-2-روش پارامتري 46
3-9-2-1-پسماند سولو 48
3-10-ساختار الگو 48
3-11-تعریف متغیرها 51
3-12-روش تحقيق 51
3-13-انواع مدلهای دادههاي ترکيبي سري زماني (پانل) 52
3-14-آزمون ايستايي در دادههاي ترکيبي 54
3-14-1-آزمون لوين و لين و چو 54
3-14-2-آزمون آيم، پسران و شين 56
3-14-3-آزمون فیشر 58
3-15-آزمونهاي تشخيص 59
3-15-1-آزمون چاو 59
3-15-2-آزمون بروش- پاگان 60
3-15-3-آزمون هاسمن 61
فصل چهارم: برآورد مدل و تحليل نتايج
4-1-مقدمه 63
4-2-الگو و متغیرهای مورد استفاده 64
4-2-1-تولید 65
4-2-2-موجودي سرمايه 65
4-2-3-نیروی کار 67
4-2-4-بهرهوري کل عوامل تولید 67
4-2-5-تحقیق و توسعه 67
4-2-6-الگوی تجاری 67
عنوان صفحه
4-3-آزمون ايستايي در دادههاي پانلی 68
4-3-1-آزمون ايستايي لوين، لين و چو 68
4-3-2-آزمون ايستايي فیشر- مربع کا 69
4-4-آزمونهاي تشخيص 69
4-4-1-آزمون چاو 70
4-4-2-آزمون بروش- پاگان 71
4-4-3-آزمون هاسمن 72
4-5-نتایج تخمین 73
فصل پنجم: خلاصه و نتيجهگيري
5-1-مقدمه 77
5-2-خلاصه 77
5-3-نتيجهگيري 78
5-4-توصيههاي سياستگذاري 80
5-5-پيشنهاد براي تحقيق آينده 80
5-6-محدودیت های تحقق 80
فهرست منابع و مأخذ
منابع آماری 81
منابع فارسی 85
منابع لاتین 87
پیوست 89
فهرست جدول ها
عنوان صفحه
جدول4-1 معناداری مقدار λ جهت بدست آوردن موجودی سرمایه 66
جدول4-2 بررسی آزمون ایستایی لوین، لین و چو در معادله تولید 68
جدول4-3 بررسی آزمون ایستایی فیشر و مربع کا در معادله بهرهوری کل عوامل 69
جدول 4-4 بررسی آزمون چاو در معادله تولید 70
جدول 4-5 بررسی آزمون چاو در معادله بهرهوری کل عوامل 70
جدول 4-6 بررسی آزمون بروش-پاگان در معادله تولید 71
جدول 4-7 بررسی آزمون بروش-پاگان در معادله بهرهوری کل عوامل 71
جدول 4-8 بررسی آزمون هاسمن در معادله تولید 73
جدول4-9 نتایج کلی تخمین در معادله تولید 74
جدول4-10 نتایج کلی تخمین معادله بهرهوری کل عوامل 74
فصل اول
مقدمه
امروزه بر کسی پوشیده نیست که صنعت خودرو سازی در جهان نقش و جایگاه ویژهای دارد. در بسیاری از کشورهای جهان صنعت خودرو سازی جزء صنایع مادر بوده و به عنوان موتور و محرکۀ اصلی تولید و توسعه اقتصادی عمل میکند. در عین حال صنعت خودرو سازی یکی از رقابتیترین صنایع جهان نیز محسوب میشود که، هر روزه در این صنعت نوآوری در محصول و بهبود کیفیت مشاهده میشود. برای ماندن در عصر پر رقابت این صنعت باید به بهبود مستمر محصولات و خدمات مرتبط با آن در تمام ابعاد توجه شود، تا با رقبای قدرتمند خارجی بتوان رقابت کرد که یکی از این روشها، بهبود بهرهوری در زمینه تولید محصولات و ارائه خدمات میباشد. .بهبود بهرهوری موضوعی است که از ابتدای تاریخ اقتصادی بشر و در کلیه نظامهای سیاسی و اقتصادی جهان مطرح بوده است. اما تحقیق در مورد چگونگی افزایش بهرهوری بطور سیستماتیک و در چهارچوب مباحث علمی تحلیلی از حدود ۲۳۰ سال پیش به این طرف بطور جدی‌تر مورد توجه اندیشمندان قرار گرفته است. اقتصاد امروزه به سرعت در حال جهانی شدن است. برخی از این نمونهها، توسعه فناوری اطلاعات کاهش موانع تعرفهای و غیر تعرفهاي، افزایش تعداد موافقتنامههای تجارت آزاد و خصوصيسازي مي‌باشند. این روند باعث افزایش رقابت در تمامي صنایع شده است و در نتیجه، رقابت روی پیشرفت و توسعه بنگاهها اثر مثبتی داشته است. – بی شک کیفیت، قیمت و سرعت سه مزیت عمدۀ رقابتی در عصر جهانی شدن میباشند، که برای دستیابی به این مزیتهای رقابتی، بنگاههای خودروسازی باید در جهت سرمایهگذاری، تربیت متخصص و انتقال تکنولوژی در زمینه‌های تحقیق و توسعه حرکت کنند. علاوه بر این، با فرآیند خصوصيسازي تولیدات نیز افزايش يافته است. در محیط رقابتی شدید، انتخاب جریان تجاری بنگاه، يكي از مهمترين استراتژیها برای افزایش رقابت است. این بدین معني است که جریان تجاری در بنگاهها فراتر یا پایین تر از ارزش واقعی آن قرار گرفته و در جایگاه حقیقی و واقعی خود قرار ندارند
علاوه بر این، جریان تجاری همانند رقابتپذيري و بهرهوری.بنگاهها، بر كارايي کل اقتصاد نیز اثر مي‌گذارد. جریانات تجاری دو بخش دارند: تجارت معاملات آزاد1 و تجارت مشارکتی بلندمدت2. Long-term cooperative trade alsoتجارت مشارکتی has two divisions: dedicated trade, in which firms have fewبلندمدت نیز به نوبۀ خود دارای دو بخش است: تجارت اختصاصي3، که در آن شرکتهاtrade partners; and network trade, in which firms have many شرکای تجاری محدودی دارند و تجارت شبکهای4 که تعداد شرکای تجاری شرکتها زیادtrade partners. هستند. A dedicated trade is a closed trade, and has theيك تجارت اختصاصي، تجارت بستهای است وadvantages of stability of trade, ease of information transmis- مزایای پايداري آن، سهولت انتقال اطلاعاتsion, and rapid communication between partners. و ارتباط سریع بین شرکاست.A network تجارت شبکهای trade takes a middle position between arm’s length trade andدر بين تجارت معاملات آزاد وlong-term cooperative trade, so it has both competitive and تجارت مشارکت بلندمدت قرار مي‌گيرد، از این رو دارای هر دو عنصر رقابت وcooperative elements. مشارکت ميباشد.In recent years, numerous studies have found that Japanese
در سالهای اخیر، مطالعات صورت گرفته نشان داده که روابط مشارکت بلندمدت ایران میان تأمین‌کنندگان در دهه‌هاي 1370 and 1980sو 1380 در عملکرد تولیدکنندگان خودرو نقش کلیدیin automobile manufacturers’ performances early in the 19 بازي كردهاند.Contracts between purchaser and supplier were قرارداد بین خریدار و عرضهكننده در روابط مشارکتی بلندمدت بر اساس اعتماد بنا شده است.If the یعنی در این نوع رابطه تجاری اگرsupplier had a problem with cost or quality, the manufacturer عرضهكننده با هزینه یا کیفیت کالا مشکل داشته باشد، قبل از تغییر تأمینکننده به حل آنwould help to work things out before considering changing to کمک ميکند.In this relationship, relation-specific assets در این رابطه، نسبت ثابت داراییها بین تأمینکننده و عرضهکننده انباشته شده وcontributed to cost reduction and quality improvements in final به کاهش هزینه و بهبود کیفیت در كالاهای نهایی کمک مي‌كند. بر خلاف روابط تجاری goods ( Kawasaki and McMillan, 1987; Womack et al., 1990;بر خایران، relationships were dominant in the US (در ایالات متحده روابط معاملاتی بیشتر به صورت آزاد بوده است (هلپر5،1990)، یعنی در این نوع رابطه تجاری Helper, 1990اگرwas a problem caused by a supplier, the manufacturer switched تولیدکننده در معامله با يك عرضهکننده با مشکلي روبرو شد، www.elsevier.com/locate/jweto another supplier immediatelبلافاصله آن را با عرضهکننده دیگری تعويض مي‌كند.However, over the last decade, با این حال در دهه گذشته،US car manufacturers have been adopting more long-term سازندگان اتومبیل ایالت متحده بيشتر روابط مشارکتی بلندمدت را به عنوان قراردادهاي برتر انتخاب کردهاند که این سبب تمایز آنان از سازندگان خودروی ایرانی شده است.The effort to adopt long-term cooperative relationships has also تلاش برای برگزیدن روابط مشارکتی بلندمدت در ایران افزایش يافته است و به موفقیت شرکتهای آنان نیز کمک کرده است تا حدودی در ردیف شرکتهای پیشرفته خارجی بیایند.
As the economic environment proved more suitable forهمانطور که محیط اقتصادی مناسب‌تری برایnetwork trade, the trade pattern in Korea switched from تجارت شبکهای به اثبات رسیده است، جریان تجاری در ایران ازdedicated to network trade. تجارت اختصاصی به سمت تجارت
