عباسپور (1384)، چنین تعریفی از مدیریت منابع انسانی ارائه میدهد:
« عبارت است ازجذب واستخدام، آموزش وبهسازی، به کارگیری وانتصاب ونگهداشت منابع انسانی درجهت تحقق اهداف سازمان.»
از نظر عابدینی کارشناس شورای عالی آموزش و پرورش: در حالت کلی نظام مدیریت منابع انسانی را می‌توان در مولفه‌های اصلی گزینش واستخدام، روابط کارکنان، حقوق و دستمزد، آموزش وتوسعه، ارزشیابی عملکرد و بازخورد بيان کرد. با توجه به اجزای پنجگانه نظام مدیریت منابع انسانی، مفهوم بهرهوری، به ویژه بهرهوری منابع انسانی، در چارچوب مدیریت منابع انسانی مطرح شده است كه از جایگاه ویژهای برخوردار است. سؤال اصلی اين است که مديران چگونه مي‌توانند پس از جذب و استخدام كاركنان قابل، شايسته و دارای مهارتهای ویژه را حفظ کنند و زمان طولانی تر و موثرتری از خدمات آنها در جهت اهداف سازمان بهره ببرند و از نیروهای فاقد صلاحیت و بی انگیزه خلاصی یابند. پاسخ به اين پرسش از موضوعات محوری است كه امروزه توجه مسئولان نظام آموزش و پرورش را به خود معطوف کرده است، به ويژه مسائل تاثيرگذار و تعیین کننده‌ای مانند سبك‌هاي زندگي، پيشرفت جهاني شدن، مسائل معيشتي و اقتصادي، تغيير نگرش‌ها و … باعث خروج يا تغييرات انگيزشي كاركنان آموزشي شده است. اين مسئله، اگرچه به نوبه خود چالش برانگیز و زنگ خطري در نظام تعليم و تربيت است و به تلاش و تفكر مديريتي قابل توجهي نيازمند است اما فقدان الگوهای نظام‌مند، منسجم و عملي، كاهش انگيزه های خدمتی در حوزه های مختلف اداری و آموزشی به تدريج سازمانها را ناگزیر از جذب نيروهای نه چندان كارآمد و فاقد انگیزه‌های لازم مي‌كند كه نتيجه آن اختلال بسيار جدی در لايه های اصلی نظام خدمت رسانی و ناكارآمدی سازمان خواهد بود.
از مولفه‌های اساسی مديريت منابع انسانی، نگهداری بهینه كاركنان توان‌مند و واجد صلاحیت میباشد که عبارت از مجموعه برنامه‌ها و اقداماتی است که آموزش، تربیت و توان‌مندسازی مطلوب‌تر منابع انسانی شاغل، حمایت‌های مادی و معنوی، ارائه تسهیلات و خدمات مناسب، ایجاد امنیت روانی و شغلی منابع انسانی را شامل میشود که در نهایت به رشد و تعالی و حفظ موقعیّت مناسب، افزایش انگیزه، تجارب و در نهایت به رضایت شغلی منجر شده و فعالیت بیش‌تر و تعلق خاطر آنان را در پی دارد. و از آنجا که آموزش و پرورش و بطور خاص مدارس نقشی موثر درارتقاء همه جانبه جامعه ایفا می کنند، مدیریت منابع انسانی آن نیز باید به طور جدی مورد توجه و مطالعه قرار گیرد. (عابدینی،1392)
حال با توجه به مطالب گفته شده قصد بر این است که فعالیتهای مدیریت منابع انسانی در مدارس دولتی و مدارس غیرانتفاعی- غیردولتی مورد بررسی و مقایسه قرار گیرد تا راهکارهای مناسب اتخاذ شود.
1-2- ضرورت و اهمیت انجام تحقیق
از آنجا که یکی از زیر بناییترین نهادهای تمامی جوامع بشری پس از خانواده، آموزش و پرورش است، هر ساله منابع انسانی و مالی بسیار عظیمی برای تعلیم و تربیت مورد استفاده قرار میگیرد. از آنجایی که امروزه مدیران علاوه بر مهارتهای پایه نیازمند مهارتهای پیچیده‌تری هستند و منابعی که در اختیار آموزش و پرورش قرار میگیرد، محدود است در نتیجه ارتقای بهرهوری در آموزش و پرورش بایستی از طریق ارتقای بهرهوری در مدارس توسط مدیران و به تبع آن معلمان صورت گیرد.(بارنی،2006)
اگر آموزش و پرورش، تغییرات کیفی در فرهنگ حاکم بر جامعه بوجود آورد، بدون شک می‌تواند از طریق تحول در رفتار مردم و شکل نهادهای اجتماعی، پیشرفت های قابل ملاحظهای در نرخ رشد بهرهوری بوجود آورد.(چانگ، 2002)
مدیریت منابع انسانی تخصص ویژهای است و روز به روز نیز بر نقش، جایگاه و اهمیت آن در سازمانها افزوده میشود. این امر می‌تواند در جلب رضایت یا نارضایتی کارکنان و دستیابی به هدفهای سازمانی نقش بسزایی ایفا نماید. در عصر حاضر، مدیران ارشد سازمان به این نتیجه رسیده‌اند که بدون یک مدیر منابع انسانی موثر و کارآمد، امکان رسیدن به هدفهای سازمانی بسیار مشکل است. علاوه بر این، تحقیقات موجود نمایانگر این واقعیت است که رابطه‌ای بسیار قوی بین انجام وظایف و مسئولیت‌های اجتماعی یک سازمان، از یک طرف و عملکرد واحد مدیریت منابع انسانی آن، از طرف دیگر، وجود دارد و از طرف دیگر رقابتی شدن بازار و سازمانها، تغييرات نيروی انسانی را در مسيری قرار داده که از منابع انسانی به‌‌عنوان سلاح برتر استراتژيک و مهم‌ترين عامل رسيدن به مزيت رقابتی ياد میشود.(جزنی،1380)
معلمان، در فرايند تعليم و تربيت رکن اصلی و عامل بنيادين محسوب مي‌شود و دستيابی به اهداف نظام آموزش و پرورش، بدون وجود معلمانی برخوردار از توان‌مندي‌ها و صلاحیت‌های حرفه‌ای ميسر نمي‌شود. برای آنکه چنين معلمانی در اختيار نظام تعليم و تربيت کشور باشند، فرايند جذب، تربيت و به کارگيری منابع انسانی آموزش و پرورش (معلم و نيروي‌های پيرامون وي) بايد نظام‌مند و مبتنی بر اهداف معين و از پيش تعريف شده باشد. خلاء الگوی مناسب برای تربيت معلمان آموزش و پرورش، موجب بروز آشفتگی و سردرگمی در شيوه تربيت و تأمين منابع انسانی در دستگاه تعليم و تربيت شده است که کاهش چشمگير کارآمدی و اثربخشی آنان از عواقب ناگوار آن است و بيم آن مي‌رود که اين خلاء طی سال‌های آتی افت شدید و ناگهانی کيفيت معلمان و منابع انسانی را، که اصلي‌ترين عامل در فرايند تربیت دانشآموزان به شمار مي‌رود، موجب شده و به تبع آن مشکلات آموزش و پرورش را تشديد نمايد.(میرکمالی،1389)
عابدینی (1392) براین عقیده است که تحقیقات موجود در حوزه مدیریت منابع انسانی نمایانگر این واقعیت است که رابطه‌ای بسیار قوی بین انجام وظایف و مسئولیت‌های اجتماعی یک سازمان، از یک طرف و عملکرد واحد مدیریت منابع انسانی آن، از طرف دیگر، وجود دارد و از طرف دیگر رقابتی شدن بازار و سازمانها، تغييرات نيروی انسانی را در مسيری قرار داده که از منابع انسانی به‌‌عنوان سلاح برتر استراتژيک و مهم‌ترين عامل رسيدن به مزيت رقابتی ياد میشود. بنابراین لازم است با چشم‌اندازی روشن و با طراحی اصولی از اين مرحله گذر كنيم؛ هر چند تأسیس دانشگاه فرهنگیان می‌توانست بخشی از این نگرانی و دغدغه‌ها را بر طرف نماید، ولی فقدان برنامه ریزی نظام مند، سازمان و تشکیلات ناکارآمد، ضعف شدید محتوای آموزشی؛ به ویژه بلاتکلیفی در وضعیت هیئت های علمی و فقدان معیارهای علمی و قابل دفاع درگزینش کارکنان در مرکز و پردیس های استان ها که باید به تربیت معلمان واجد صلاحیت بپردازد، چندان افق روشن و امیدبخشی را فراروی دیدگان ما قرار نمی‌دهد و هر روز نگرانی از دچار شدن این دانشگاه به سرنوشت دانشگاه‌های وابسته به آموزش و پرورش، مانند دانشگاه تربیت معلم را تشدید میکند.
حال با توجه به مستندات و مطالب گفته شده که از سوی شورای عالی آموزش و پرورش ارائه شده است، قصد بر آن است که بررسی و ارزیابی دقیق فعالیتهای مدیریت منابع انسانی در آموزش و پرورش و در مدارس دولتی و مدارس غیرانتفاعی- غیردولتی انجام و مقایسه شود واز آنجا که چنین تحقیقی را در سال تحصیلی اخیر در شهر مشهد کسی انجام نداده است به نظر میرسد ضرورت دارد که در این زمینه مطالعه و تحقیق شود.
1-3- اهداف تحقیق
1-3-1- هدف اصلی:
بررسی و مقایسه تطبیقی فعالیتهای مدیریت منابع انسانی در مدارس دولتی و مدارس غیرانتفاعی- غیردولتی.
1-3-2- اهداف فرعی:
1- بررسی و مقایسه تطبیقی آموزش و بالندگی در مدارس دولتی و مدارس غیرانتفاعی- غیردولتی.
2- بررسی و مقایسه تطبیقی فعالیتهای کارگروهی در مدارس دولتی و مدارس غیرانتفاعی- غیردولتی.
3- بررسی و مقایسه تطبیقی فعالیتهای ارزیابی عملکرد در مدارس دولتی و مدارس غیرانتفاعی- غیردولتی.
4- بررسی و مقایسه تطبیقی فعالیتهای تعریف شغل در مدارس دولتی و مدارس غیرانتفاعی- غیردولتی.
5- بررسی و مقایسه تطبیقی فعالیتهای پاداش انجام شده در مدارس دولتی و مدارس غیرانتفاعی- غیردولتی.
6- بررسی و مقایسه تطبیقی بین فعالیتهای مشارکت کارمندان در مدارس دولتی و مدارس غیرانتفاعی- غیردولتی.
1-4- فرضیه های تحقیق
1-4-1- فرضیه اصلی:
هیچ تفاوت قابل توجهی بین فعالیتهای مدیریت منابع انسانی در مدارس دولتی و مدارس غیر انتفاعی- غیردولتی وجود ندارد.
1-4-2- فرضیات فرعی:
1- هیچ تفاوت معناداری بین آموزش و بالندگی انجام شده در مدارس دولتی و مدارس غیر انتفاعی- غیردولتی وجود ندارد.
2- هیچ تفاوت معناداری بین فعالیتهای کارگروهی در مدارس دولتی و مدارس غیر انتفاعی- غیردولتی وجود ندارد.
3- هیچ تفاوت معناداری بین فعالیتهای ارزیابی عملکرد در مدارس دولتی و مدارس غیر انتفاعی- غیردولتی وجود ندارد.
4- هیچ تفاوت معناداری بین فعالیتهای تعریف شغل در مدارس دولتی و مدارس غیر انتفاعی- غیردولتی وجود ندارد .
5- هیچ تفاوت معناداری بین فعالیتهای پاداش در مدارس خصوصی و مدارس غیر انتفاعی- غیردولتی وجود ندارد.
6- هیچ تفاوت معناداری بین فعالیتهای مشارکت کارمندان در مدارس دولتی و مدارس غیر انتفاعی-غیردولتی وجود ندارد .
1-5- قلمرو تحقیق
1-5-1- قلمرو مکانی تحقیق: این تحقیق در نواحی هفت گانه آموزش و پرورش شهر مشهد انجام خواهد پذیرفت.
1-5-2- قلمرو زمانی تحقیق: این تحقیق در سال تحصیلی 94-1393 انجام خواهد پذیرفت.
1-5-3- قلمرو موضوعی تحقیق: این تحقیق در خصوص مقایسه فعالیتهای مدیریت منابع انسانی در مدارس دولتی و غیر دولتی مقطع ابتدایی خواهد بود.
1-6- تعریف واژهها و اصطلاحات مورد استفاده تحقیق
1-6-1- فعالیتهای مدیریت منابع انسانی: در این تحقیق بر آنیم تا شش فعالیت حوزه مدیریت منابع انسانی را که شامل:1- فعالیتهای مربوط به آموزش و بالندگی 2- فعالیتهای کارگروهی 3- فعالیتهای مربوط به ارزیابی عملکرد 4- فعالیتهای معرفی شغل 5- فعالیتهای مربوط به پاداش 6- فعالیتهای مشارکت کارکنان را در مدارس دولتی و غیردولتی بررسی و مقایسه کنیم.
1-6-2- مدارس دولتی: به مدارسی اطلاق می شود که کلیه هزینه ها و مخارج آن توسط دولت تامین و اجرا میگردد.
1-6-3- مدارس غیردولتی- غیرانتفاعی: به مدارسی اطلاق میشود که کلیه و یا بخش اعظمی از مخارج و هزینه های آن توسط بخش خصوصی و والدین دانشآموزان تامین و اجرا میگردد.
فصل دوم : ادبیات موضوع و پیشینه تحقیق
2-1- مدیریت منابع انسانی
مدیریت منابع انسانی در واقع جنبه های انسانی مدیریت را در بر می گیرد زیرا انسان عامل مهمی در رسیدن به هدف های سازمان و مدیریت است،(ابطحی، 1383).به گفته ج. سینجر(2005)، تحقیقات امروزی نمایانگر این واقعیت است که رابطه نزدیکی بین نحوه مدیریت منابع انسانی و امکان رسیدن به هدف های سازمانی وجود دارد. از اینروست که امروزه مدیریت منابع انسانی به منزله یکی از شریان های مهم و حیاتی سازمان محسوب می گردد. مدیریت منابع انسانی تخصص ویژهای است که میکوشد رضایت کارکنان و هدفهای سازمان را تامین کند و به سیاستگذاری پرسنلی بپردازد. (آهنگر،1392)
مدیریت منابع انسانی مهمترین عامل در ارتقاء کیفیت و کمیت تولیدات و ارائه خدمات در سازمان به شمار میرود. مدیران منابع انسانی کسانی هستند که مسائل مربوط به نیروی انسانی یک سازمان را تامین و یا تحقق هدفهای سازمان و کارکنان آن را پیگیری و اجرا می کنند. (فضلعلي زاده ،1386)
2-2- سیر تحول فعالیتهای مدیریت منابع انسانی
روند رشد و توسعه مدیریت منابع انسانی از دو دهه گذشته با یکسری دگرگونی ها آغاز شده است. در این مدت، این حوزه به عنوان یکی از عمده ترین موضوعات به ثبت رسیده و مستندسازی شده در عرصه مدیریت کسب و کار معرفی شده است. این دگرگونی ها که بر پایه تغییرات اقتصادی، فناوری، حقوقی و اجتماعی جهان و به ویژه تحت تاثیر تغییرات ساختاری، صنفی، موقعیت جغرافیایی و یا انتظارات رو به رشد سازمانها از منابع انسانی شکل گرفته است، نقش و سهم منابع انسانی و شیوه های انجام کار را دستخوش تغییر و تحول بسیار
