
1-6-ساختار پایاننامه 8
فصل دوم ادبیات موضوع 9
2-1-مقدمه 10
2-2-خلاصه مطالعات صورت گرفته در زمینه حوزههای مختلف آمادگی سازمان 11
2-2-1-مدل حنفی زاده، خدابخشی 11
2-2-2-مدل الاوماری 12
2-2-3-مدل CSPP 12
2-2-4-مدل APEC 13
2-2-5-مدل WITSA 13
2-2-6-مدل CIDCM 14
2-2-7-مدل TOHOSTCA 14
2-2-8-مدل OITIM 15
2-2-9- مدل ویلد و فرن باخ 15
2-2-10- مدل میرزایی و مدنی 15
2-2-11-مدل ارزیابی آمادگی ERP 16
2-2-12-مدل ارزیابی آمادگی CRM 16
2-2-13-مدل ارزیابی آمادگی BIS 17
2-2-14-مدل ارزیابی آمادگی B toB EC 18
2-3-طبقهبندی مدلهای بیانشده 18
2-4-معرفی سرویسگرایی در سازمان 19
2-4-1-سازمان و معماری سازمانی 19
2-4-2-معماری سرویسگرا 20
2-4-3-خواص معماری سرویسگرا 22
2-4-4- نکات مهم سرویسگرایی 24
2-4-5-مزایای معماری سرویسگرا 24
2-4-6-لایههای معماری سرویسگرا 26
2-4-7-عوامل بحرانی موفقیت سرویسگرایی 29
2-4-8-برخی چالشهای مطرح در حوزه سرویسگرایی 31
2-4-9-گامهای متدولوژی بهبود مداوم برای معماری سرویسگرا 32
2-5-آشنایی مقدماتی با مبحث فازی 34
2-5-1- مبحث فازی و استدلال تقریبی 34
2-5-2-نظریه فازی 35
2-5-3-منطق فازی و کاربرد آن در تصمیمگیری 36
2-5-4-روشهای تصمیمگیری چندمعیاره 37
2-5-4-1-متد AHP 37
2-5-4-2-متد ANP 39
2-5-5- بررسی چند مدل ارزیابی با استفاده از تئوری فازی 40
2-6-جمعبندی 44
فصل سوم روش تحقیق 45
3-1-مقدمه 46
3-2-آشنایی با عوامل بحرانی معماری سرویسگرا 48
3-2-1- مفهوم معماری سرویسگرا 48
3-2-2-عوامل بحرانی موفقیت سرویسگرایی 49
3-2-3-چارچوب حاکمیت سرویسگرایی در سازمان 49
3-2-4-بررسی مطالعات قبلی انجام شده در تعیین شاخصهای آمادگی سازمان برای پذیرش رویکرد سرویسگرا 52
3-3-طراحی اولیه مدل مفهومی آمادگی سرویسگرا 71
3-4-معرفی متدولوژی طراحی 79
3-4-1-مفاهیم منطق فازی 79
3-4-2- تابع عضویت 80
3-4-3-قوانین 81
3-4-4-عملگرهای منطق فازی (T-norms) 82
3-4-5-سیستم استنتاج فازی 83
3-4-6-انواع سیستم فازی 84
3-4-7-مراحل پیادهسازی سیستم استنتاج فازی ممدانی 85
3-4-7-1-فازیسازی 85
3-4-7-2-تعریف قواعد فازی 87
3-4-7-3-اجتماع خروجیهای قوانین (ترکیب) 90
3-4-7-4-دی فازی (قطعی ساز) 90
3-5-جمعبندی 92
فصل چهارم تشریح مدل پیشنهادی و ارزیابی مدل 94
4-1-مقدمه 95
4-2-مدل پیشنهادی فازی 95
4-2-1-محاسبه وزن شاخصها به روش فازی 96
4-2-2-مرحله اول: فازیسازی 102
4-2-3-مرحله دوم: پایگاه قواعد فازی 104
4-2-4-مرحله سوم: فازی زدائی 105
4-2-4-مرحله چهارم: تست مدل 105
4-3-مطالعهٔ موردی 106
4-3-1-معرفی سازمان 106
4-3-2-بررسی نتایج به دست آمده از وضعیت آمادگی سازمان 107
4 -4-تشریح زیرابعاد مدل پیشنهادی به همراه راهکارهای پیشنهادی در جهت بهبود زیرشاخصهای سازمان مورد مطالعه 109
4-4-1-زیربعد آمادگی فرهنگ سازمانی 109
4-4-2- زیربعد آمادگی مدیریت سازمانی 111
4-4-3- زیربعد آمادگی آگاهی سرویسگرایی 111
4-4-4- زیربعد آمادگی استراتژی سرویسگرایی 112
4-4-5- زیربعد آمادگی حاکمیت IT 113
4-4-6- زیربعد آمادگی حاکمیت سرویسگرایی 114
4-4-7- زیربعد آمادگی زیرساختهای فناوری سرویسگرایی 115
4-4-8- زیربعد آمادگی تسهیل استفاده مجدد سرویسها 116
4-5-خلاصه فصل 117
فصل پنجم نتیجهگیری و پیشنهادات 119
5-1- خلاصه تحقیق 120
5-2-مزایای مدل پیشنهادی 121
5-3-اقدامات آتی 121
منابع 122
Abstract 127
فهرست جداول
جدول (1)-مقایسهای از مدلهای مختلف ارزیابی مذکور 19
جدول (2)-ابعاد و شاخصها و زیرشاخصهای مطرح در ادبیات موضوع سنجش آمادگی سرویسگرایی. 72
جدول(3)-مدل مفهومی اولیه ارزیابی آمادگی معماری سرویسگرایی -ابعاد و شاخصها و زیرشاخصهای موثر. 77
جدول (4)-جدول تبدیل اعداد فازی مثلثی به اعداد قطعی 96
جدول(5)-مدل مفهومی ارزیابی آمادگی معماری سرویسگرایی -ابعاد و شاخصها و زیرشاخصهای موثر به همراه وزن هر زیرشاخص 97
جدول (6) عدد فازی هر متغیر کلامی ورودی 102
جدول (7)- عدد فازی هر متغیر کلامی خروجی 103
فهرست تصاویر
شکل (1)-رابطه بین ساختار-بعد و شاخص 11
شکل (2)-لایههای مختلف معماری سرویسگرا 27
شکل (3)-گامهای متدولوژی بهبود مداوم برای معماری سرویسگرا 33
شکل (4)- چارچوب ANP برای ارزیابی آمادگی ERP 42
شکل(5)-مراحل انجام پایان نامه 47
شکل (6)- هرم مؤلفههای فنی و رهبری خدمتگزار در سازمان سرویسگرا 54
شکل (7) ارائه خدمات به گروههای مختلف ذینفعان در سازمان سرویسگرا 55
شکل (8)- لایههای بنیادی سازمان سرویسگرا 55
شکل(9)-تابع عضویت 80
شکل(10)-ساختار یک FRBS 82
شکل(11)-شمای کلی از یک سیستم استنتاج فازی 84
شکل(12)-نمایش اعداد مثلثی- ضابطه تابع مثلثی 86
شکل(13)-نمایش اعداد ذوزنقهای – ضابطه تابع ذوزنقهای 86
شکل(14)-نمایش اعداد گوسی- ضابطه تابع گوسی 87
شکل (15)-سیستم استدلال فازی ممدانی با سه متغیر ورودی و یک متغیر خروجی 88
شکل(16)-نمودار سیستم های استنتاج طراحی شده 90
شکل(17)- مرکز ثقل 91
شکل(18)- میانگین مراکز 92
شکل(19)-ماکزیمم عضویت 92
شکل (20)-توابع عضویت متناظر ورودیهای سه سطح 102
شکل (21)-توابع عضویت متناظر خروجیهای سه سطح 103
شکل (22) سیستم استنتاجی زیربعد آمادگی آگاهی سرویسگرایی 103
شکل (23)-خروجی حاصل از قوانین زیربعد آمادگی آگاهی سرویسگرایی 109
شکل (24)-سطح خروجی زیربعد آمادگی مدیریت سازمانی 109
فصل اول
کلیات تحقیق
1-1- مقدمه
هر مجموعه، سازمان و ارگان برای حفظ موجودیت و پیشبرد اهداف خود در فضای رقابتی امروز، نیازمند انطباق با شرایط موجود و بنابراین ناگزیر از ایجاد تغییرات مداوم در خود است. این تغییرات باعث میشود تا سازمان یا مجموعه به طور مداوم پیچیدهتر شود. در این جا است که نقش فن آوری اطلاعات پررنگتر میشود زیرا بدون استفاده از آن هزینه و زمان بسیار زیادی مورد نیاز خواهد بود که صرف آن غیرممکن مینماید و در صورت ممکن بودن نیز، مشکلات بسیاری در راستای انجام کارها و دستیابی به اهداف سازمان ایجاد میکند. رشد روزافزون تغییرات در سازمانها از یک سو و نیاز شدید به بهرهگیری از فناوری اطلاعات و ارتباطات در آنها از سوی دیگر، ایجاب میکند که تا حد ممکن این دو (اعمال تغییرات در سازمان و تغییر متناسب با آنها در عملکرد و ساختارهای فناوری اطلاعات و زیرساختهای سختافزاری، نرمافزاری و اطلاعاتی سازمان) با هم هماهنگ باشند. این امر به معنای آن است که بتوانیم در انتقال تغییرات از فرایندها، دادهها و سایر موارد سازمان به برنامهها و سایر مقولات مربوط به IT انعطاف ایجاد کنیم. یکی از مهمترین رویکردهایی که این هدف را دنبال میکند، رویکرد معماری سرویسگرا 1است.
برای معماری سرویسگرا تعاریف مختلفی بیانشده است از جمله:
چارچوبی برای یکپارچهسازی فرآیندهای حرفه و پشتیبانی آنها توسط فناوری اطلاعات با کمک مؤلفههای استاندارد و امن تحت عنوان سرویس که قابلیت استفاده مجدد و اتصال به یکدیگر جهت پوشش تغییرات حرفه را دارا میباشند.
معماری سرویسگرا شامل سیاستها، تجارب و چارچوبهایی است که کارکردهای سیستمی را قادر میسازد به صورت مجموعهای از سرویسهای توزیعشده در اندازههای مورد نظر سازمان تعریف شوند.
چارچوبی وسیع و استاندارد که سرویسها در آن ساخته، مستقر و مدیریت میشوند و هدفش افزایش چابکی زیرساختهای فناوری اطلاعات در جهت واکنش سریع به تغییرات در نیازهای کسب و کار میباشد.
روشی برای طراحی و پیادهسازی نرمافزارهای گسترده سازمانی به وسیله ارتباط بین سرویسهایی که دارای خواص اتصال سست و قابل استفاده مجدد هستند.
سبکی از معماری است که از اتصال سست سرویسها جهت انعطافپذیری و تعامل پذیری حرفه و به صورت مستقل از فناوری پشتیبانی میکند و از ترکیب مجموعه سرویسهای مبتنی بر حرفه تشکیل شده که این سرویسها انعطافپذیری و پیکربندی پویا را برای فرآیندها محقق میکنند.
انگیزه اصلی و مهمترین دستاورد از ایجاد معماری سرویس گرا، نیاز به افزایش انعطافپذیری و سرعت و چابکی فناوری اطلاعات در قبال نیاز به تغییر در سازمان و به تبع آن تغییر در ساختار IT سازمان است. در سازمانی که بتواند به اهداف فوق برسد، فرایندها و سرویسها کاملاً انعطافپذیر بوده و میتوانند بر اساس نیاز متخصصان کسب و کار و بدون نیاز به پرسنل فنی به سرعت ایجاد و پیکربندی شوند. این تصویر از سازمان چابک با نیازهای رو به رشد محیطهای متغیر کاری و با توجه به محدودیتهای زیرساختهای فنی و سازمانی وفق دارد.
با وجود آن که نیاز به تغییرات سریع و مداوم بسیار زیاد است، اما ممکن است برای این تغییرات موانع فنی و سازمانی ایجاد شود زیرا ممکن است ایجاد زیرساختهای مورد نیاز بسیار زمانگیرتر از آن باشد که نیاز فعلی را برآورده کند و یا به منابع بیشتری نیاز داشته و هزینههای سنگینی را بر سازمان تحمیل کند و بنابراین برای رسیدن به هدف انعطاف و سرعت، لازم است زیرساختهای فنی و کاری را طوری با بهرهگیری از یک معماری مناسب مثل معماری سرویسگرا بسازیم که حداکثر انعطاف ممکن را تضمین کند و رسیدن به هدف را ممکن سازد. از مزایای بهرهگیری از سرویسگرایی در سطح سازمان به طور کلی میتوان به موارد زیر اشاره کرد 1- چابکی-2 صرفهجویی در هزینهها 3-قابلیت استفاده مجدد-4 استقلال از تکنولوژی-5 زیرساختهای کاری مؤثر-6 فرایند مؤثرتر توسعه نرمافزار-7 احتمال موفقیت بیشتر در ایجاد تغییرات-8 امکان گرفتن بازخوردهای مناسب و اطلاعات مورد نیاز در سطوح مختلف از ذینفعان 9- کاهش قابل توجه ریسک 10- یکپارچگی آسان با شرکاء داخلی و خارجی 11- اتصال بین کسب و کار و فناوری اطلاعات.
شاید بتوان گفت که بیشتر مواردی که در بالا به آنها اشاره شد ناشی از تجزیه صحیح و مناسب مسائل مهم و مورد توجه در سازمان است زیرا این امر موجب میشود پروژههای IT کوچکتری تعریف شوند و بنابراین ریسک آنها کم شده و احتمال موفقیت آنها بسیار بالاتر میرود. از سوی دیگر استقلال این بخشهای کوچکتر از یکدیگر از ویژگیهای مهم تعریف سرویسها است که در صورت تشخیص صحیح، موجب افزایش انعطاف و سرعت در تغییرات در سازمان و ایجاد قابلیت استفاده مجدد بالا و نیز صرفهجویی در هزینهها از طریق استفاده از منابع موجود و قابل استفاده میباشد. از طرفی هدف معماری سازمانی شناخت جنبههای مختلف سازمان در سطوح مختلف مانند سطح حرفه، سطح طراحی مفهومی، سطح طراحی منطقی و فیزیکی و … است؛ بنابراین با تدوین معماری سازمانی میتوان سازمان را در وجوه مختلف اهمیت آن مورد بازشناسی قرار داد. اگر بتوان معماری سازمانی را به طور سرویسگرا تعیین و تدوین کرد، میتوان با بهرهگیری از مزایای سرویسگرایی به اهداف معماری سازمانی رسید.
از آن جا که هر گونه تصمیمگیری و سیاستگذاری در جهت رشد و توسعه سازمان در استفاده از معماریهای گوناگون از جمله معماری سرویسگرا، مستلزم آگاهی از سطح آمادگی فعلی سازمانها میباشد، اینجاست که فعالیتهای ارزیابی نقشی مهم برای تصمیمگیرندگان ایفا میکنند، در نتیجه نیازمند یک مدل ارزیابی برای آگاهی از میزان آمادگی در سازمانها در حرکت به سمت پیادهسازی معماری سرویسگرا میباشیم؛ از طرفی معمولاً تصمیمات سازمانی در محیطی غیرقطعی، مبهم و فازی، با معیارهایی ناواضح و مبهم، اطلاعات ناکافی و …اتخاذ میشود، اگر عدم اطمینان (فازی بودن) در تصمیمگیریهای انسان در نظر گرفته نشود، نتایج میتواند گمراه کننده باشد. بر خلاف روشهای پارامتری مرسوم، منطق فازی از نیاز به مدلسازی ریاضی محض و فروض توزیعی مربوطه اجتناب میکند در نتیجه در بسیاری از تحلیلهای تجربی در زمینههای سازمانی از نظریه مجموعههای فازی و مدلهای منطق فازی در راستای ارتقا،
