هستند با پرداخت مبالغي به فدراسيونهاي بينالمللي يا تيمهاي محبوب و مطرح در جهان، از مزاياي بينظير تبليغات در مسابقات برخوردار ميشوند. براي مثال، هزينه تبليغات شرکت توليدي وسايل ورزشي “نايک” در مسابقات فوتبال جام جهاني 2002 معادل 100 ميليون دلار و آديداس 44 ميليون دلار بوده است. تيم فوتبال برزيل، با انعقاد يک قرارداد 10 ساله به مبلغ 182.25 ميليون يورو با شرکت “نايک” در سال 1996، موظف به پوشيدن پيراهن توليدي اين شرکت شد. البته توسعه صنعت ورزش مستلزم گسترش باشگاههاي ورزشي، مکانهاي ورزشي، تأمين تجهيزات آموزشي و پرداخت هزينههاي مربوط به دستمزد کارکنان، مربيان، بازيکنان است که با توجه به حرفهاي شدن اکثر رشتههاي ورزشي به توانمندي باشگاهها براي جذب منابع مالي نياز دارد. استقبال باشگاههاي ورزشي براي فروش محبوبيت خود و بدست آوردن درآمد از تبليغ، يکي از اهداف مهم اقتصادي در صنعت ورزش به شمار ميرود. بنابراين، در صنعت ورزش علاوه بر توليد کنندگان لوازم ورزشي، باشگاهها نيز درآمدهاي قابل توجهي از تبليغات و فروش لوازم، به ويژه پيراهن بازيکنان کسب ميکنند و بخشي از درآمد آنها در کنار ساير محصولات فرعي، به اين امر اختصاص دارد (گزارش مرکز پژوهشهاي مجلس، 1389).
2-6-3-7 افزايش سلامتي، بهره وري و کاهش هزينه ها
بر اساس نظر ميشل بويت33 (2000)، بالا بودن سطح استاندارد سلامتي جوامع، موجب بهرهوري و موفقيت بيشتر ميشود. ورزش و تفريحات سالم در زمان اوقات فراغت، علاوه بر سلامت جسمي و رواني شخص، موجب افزايش کارآيي و جلوگيري از بيماريها و معضلات فردي و اجتماعي و در پي آن صرفهجويي در هزينههاي درماني ميشود. تدابير پيشگيرانه شرکتها در زمينه سلامت کارکنان، با هدف صرفهجويي در هزينههاي درماني و ضررهايي که به دليل غيبت از کار پيش ميآيد، يا با هدف تبليغ شرکتي با کارايي مطلوب و کارکنان سالم اتخاذ ميگردد. شادابي جسمي و روحي کارکنان و اعضاي خانوادههايشان، نتايج زير را در پي دارد:
– کاهش دفعات بيماري و درنتيجه آن غيبت از کار در سال بصورت کاملاً محسوس.
– افزايش فشارپذيري در محيط کار.
– استفاده بيشتر از امکانات رفاهي.
– افزايش حساسيت نسبت به عوامل و رفتارهاي ريسکدار مثل دخانيات، الکل و… .
– افزايش کارآيي کارکنان.
– بهبود تراز هزينهها- درآمدها به نفع درآمدها (جلالي فراهاني، 1387).
2-6-4 آثار اقتصادي رويدادهاي ورزشي
انجام سرمايه‌گذاري‌هاي عمومي و دولتي براي برگزاري وقايع ورزشي بزرگ مزاياي اقتصادي فراواني براي اقتصاد و جامعه به همراه دارد. معمولاً در اين خصوص چهار متغير مورد بررسي قرار ميگيرد:
الف) اشتغال و دستمزدها: پروژه‌هاي کلان ورزشي منجر به ايجاد فرصتهاي شغلي ميشوند. فرصتهاي شغلي کوتاهمدت در بخش ساخت‌وساز استاديومهاي ورزشي و فرصتهاي شغلي بلندمدت در کسب و کارهاي جانبي مانند صنعت گردشگري، رستوران‌داري و غيره.
ب) استاديومهاي ورزشي و ميراث آنها: با ميزباني رويدادهاي ورزشي در يک کشور و يا منطقه، استاديومهاي ورزشي زيادي ايجاد يا بازسازي ميشوند که هم بر اشتغال اثر مثبت دارد و هم سرمايه ملي محسوب ميشود.
ج) گردشگري: از طريق بازاريابي و فعاليت رسانهها، شهر يا کشور ميزبان مسابقات ورزشي (مثل جام جهاني فوتبال) قادر به جذب گردشگر در هنگام برگزاري مسابقات و بعد از آن خواهد بود. معمولاً گردشگرها، در محل، منطقه يا کشور ميزبان پول خرج ميکنند که موجب رونق اقتصادي ميشود.
د) سرمايهگذاري در زيرساخت‌ها و بازسازي و نوسازي شهري: رويدادهاي ورزشي مهم موجب حرکت تعداد زيادي از ورزش‌دوستان به آن شهر يا کشور ميشود و لذا تقاضا براي زيرساخت‌هاي شهري که دولت، باني تأسيس يا بهبود آنها است، افزايش مي‌يابد. سرمايه‌گذاري‌هاي مرتبط با اين شرايط عبارتند از: هتلها، حمل‌ونقل کارا و مخابرات و غيره (هوانگ، 2011).
منافع اقتصادي رويدادهاي ورزشي مثل جام جهاني يا المپيک دو نوع ميباشد: اثرات اقتصادي کوتاهمدت و اثرات اقتصادي بلند مدت. اکثر مطالعات اقتصادي، تأثير کوتاهمدت را تجزيه و تحليل ميکنند و تعداد کمي از آنها منافع بلندمدت را در نظر ميگيرند.
2-6-4-1 اثرات اقتصادي کوتاه مدت
اساساً مطالعه تأثير اقتصادي کوتاهمدت، هزينههاي چندين گروه، شامل ورزشکاران، مقامات، پرسنل، رسانهها و تماشاچيان را در برميگيرد. اثر کوتاهمدت از سه طريق بدست ميآيد:
الف) اثر مستقيم: تأثير مستقيم، تغيير در فعاليتهاي اقتصادي آن کشور که اولين بار، توسط گروههاي فوقالذکر هزينه ميشود، ميباشد. اين اثر همان تقاضاي کلي است که از طريق يک فعاليت يا خدمت ورزشي ايجاد ميشود.
ب) اثر غيرمستقيم: اين اثر، تغييرات ايجاد شده در توليد و اشتغال در ساير بخشهايي است که خدمات و کالاهاي ويژهاي براي صنايعي که بطور مستقيم درگير رويدادهاي ورزشي هستند، ارائه ميدهند. براي مثال در طول برگزاري يک رويداد ورزشي، هتلها، رستورانها و مغازهها بطور مستقيم فعاليت ميکنند و صنايعي که مواد لازم براي اين خدمات را ارائه ميدهند نيز منافع زيادي بدست ميآورند.
ج) تأثير تحميلي: اين تأثير تغيير در فعاليت اقتصادي است که توسط خانوارهاي محل که درآمد خود را خرج ميکنند بوجود آمده است. و اين درآمد، مستقيم يا غير مستقيم از کساني بدست آمده است که کالا يا خدمتي را در طول برگزاري رويداد ورزشي ميخرند.
مجموع اثرات غيرمستقيم و تحميلي، اثر ثانويه فعاليت يا خدمات داده شده در طول برگزاري رويداد ورزشي، ناميده ميشود. و مجموع سه اثر مستقيم، غيرمستقيم و تحميلي، تأثير کل رويداد بر يک کشور يا منطقه ميباشد (اشنفلدر، 1390).
2-6-4-2 اثرات اقتصادي بلند مدت
اثرات اقتصادي بلندمدت، بر منافع بلندمدتي اطلاق ميشود که منطقه يا کشور ميزبان، پس از برگزاري يک فعاليت يا رويداد ورزشي از آن بهرهمند خواهد شد. چنين تأثيراتي شامل:
الف) ساخت و توسعه امکانات جديد.
ب) شناخت ملي و بينالمللي منطقه ميزبان، و ملت آن منطقه به خاطر در معرض گسترده رسانه بودن.
ج) منافع اقتصادي و اجتماعي از جمله ايجاد شغل آموزشي، برنامههاي آموزشي جوانان و سرمايهگذاري براي توسعه اقتصادي و اجتماعي و فرهنگي (همان).
بر اساس مطالعه آندرف (2000)، حدود 95 درصد ميزباني رويدادهاي بزرگ ورزشي در سي کشور توسعه يافته و فقط 5 درصد در کشورهاي در حال توسعه انجام ميگيرد. لذا منافع حاصل از اين ميزباني، جذب گردشگر و درآمد آن عايد کشورهاي پيشرفته ميگردد. با توجه به اطلاعات موجود، اکثر کشورهاي پيشرفته، از دهه 1970 به بعد، يکبار ميزباني مسابقات جام جهاني فوتبال يا بازيهاي المپيک را تجربه کردهاند (الهي، 1386). امروزه دولتها، در سراسر جهان، منابع بسياري را هزينه ميکنند تا بتوانند ميزباني رويدادهاي بزرگ را بدست آورند. براي مثال، کشور قطر در چند سال اخير تلاشهاي زيادي را براي بدست آوردن ميزباني جام جهاني 2022 انجام داد و به اين مهم دست يافت. زيرا ميزباني يک رويداد ورزشي سرمايهگذاري مناسبي براي رشد اقتصادي يک منطقه يا کشور، به شمار ميرود و تأثيرات مهمي بر اقتصاد آنها دارد. همين موضوع باعث شده که محققان اقتصادي، اثرات و منافع اقتصادي چنين رويدادهايي را محاسبه نمايند. اولين مطالعه علمي که با چنين رويکردي انجام شد، اثرات اقتصادي ميزباني بازيهاي المپيک 1984 لس آنجلس را مورد ارزيابي قرار داده است. پس از آن، مطالعات اقتصادي زيادي بر روي اين موضوع انجام شد که برگزاري مسابقات و رويدادهاي بزرگ ورزشي چه اثراتي بر روي شاخصهاي اقتصادي کشور ميزبان خواهد داشت. با مطالعه تأثيراتي که ميزباني اين رويدادها بر اقتصاد کشورها داشته، به سادگي ميتوان دريافت که چرا بعضي از کشورها بصورت بي امان بر سر گرفتن ميزباني اين رويدادها در حال رقابت هستند (کاظم، 1381).
پريوس34 (2000) در تحقيق خود، مهمترين اهداف کشورها براي ميزباني رويدادهاي بينالمللي ورزش را اينگونه بيان ميکند:
الف) معرفي کشور يا منطقه ميزبان به جهانيان.
ب) ترويج نظام سياسي کشور ميزبان.
ج) ايجاد شرکاي جديد تجاري براي کشور.
د) جلب سرمايهگذاري جديد و تحکيم سرمايهگذاري پيشين.
ه) ارتقاء صنعت گردشگري.
و) ايجاد اشتغال و فرصتهاي کسب وکار.
بر اساس مطالعات انجام شده، برگزاري مسابقات بزرگ و بينالمللي فوتبال توانسته است بر سه شاخص مهم اقتصاد کلان کشورهاي ميزبان تأثير داشته باشد. شاخصهاي بيان شده شامل: GDP سرانه، نرخ بيکاري و رشد اقتصادي ميباشد. در جام جهاني 2006 کره و ژاپن، اقتصاد کره جنوبي در سه شاخص ميزان جذب سرمايهگذاري، ايجاد فرصتهاي شغلي و توسعه صنايع کوچک و ايجاد کسب و کار جديد منافع زيادي بدست آورد (الهي، 1386).
خلاصه فصل:
در اين فصل، ابتدا، عوامل مؤثر بر توسعه صنعت ورزش مورد بررسي قرار گرفت که مهمترين آنها، ميزان علاقه مردم به فعاليتها و رويدادهاي ورزشي، رشد گردشگري، تجاري شدن ورزش و … ميباشد. سپس به اثرات توسعهاي ورزش به عنوان يکي از اهداف توسعهاي سازمان ملل پرداخته شد. ورزش اثرات زيادي بر رشد و توسعه اقتصادي و اجتماعي و به طور خلاصه بر توسعه پايدار دارد. ورزش به عنوان يک کالاي سرمايهاي، داراي اثرات اقتصادي مستقيم و غيرمستقيم، کوتاه مدت و بلندمدت ميباشد که در اين فصل بطور مفصل مورد بررسي قرار گرفت.
فصل 3. مبانی نظری و تحقیقات انجام شده
3-1 مقدمه
نگريستن به ورزش، مانند يك كالاي مصرفي، باعث کاهش اهميت آن در توليد، رشد و توسعه اقتصادي شده است. هر چند پرداختن به ورزش نيازمند هزينههاي بالاي زيربنايي است ولي اين هزينهها را نمي‌توان در كنار مخارج و هزينههاي مصرفي قرار داد. امروزه به همان نسبت كه درآمدهاي ملي صرف ورزش ميشود در بعضي از رشتههاي ورزشي در كوتاهمدت و در بعضي از ديگر رشتههاي ورزشي در درازمدت ميتوان ميزان برگشت سرمايه را به صورت مستقيم و غيرمستقيم مشاهده نمود. به دنبال سرمايهگذاري در ورزش ميزان اشتغال مستقيم و غيرمستقيم افزايش مي‌يابد و در كنار آن امكان جذب درآمد از طريق برگزاري مسابقات بينالمللي، جذب گردشگران فراهم ميشود و سطح سلامت و بهداشت جسمي و رواني جامعه افزايش مي‌يابد. مانع اصلي در روند سرمايهگذاري در بخش ورزش كشورها عدم رؤيت منافع قابل برگشت حاصل از اين سرمايهگذاري به صورت مستقيم ميباشد.
نگرش مثبت به ورزش و امور جنبي آن سودهاي سرشاري را به طور مستقيم و غيرمستقيم در آينده نصيب آنان مي‌نمايد. وجود نگرش مثبت در جوامع پيشرفته نسبت به ورزش، سبب سرمايهگذاري در امر ورزش به منظور بالا بردن سطح سلامت و تندرستي و تأثير بر افزايش سطح بهرهوري در توليد گشته و همچنين بر سرمايه انساني و اجتماعي اثر ميگذارد. همين امر سبب شده كه رفته رفته بيشتر كشورهايي كه قبلاً توجه آنچناني به آن نشان نمي‌دادند سهمي رو به افزايش، براي سرمايهگذاري در امور ورزشي قايل شوند. چنان كه بودجه تربيت بدني و ورزش در كشورهاي توسعه يافته يا بعضي از كشورهاي در حال توسعه با سرعت بي‌سابقه‌اي افزايش يافته است، (براي مثال، کشور قطر قرار است براي برگزاري جام جهاني فوتبال سال 2022، 200 ميليارد دلار در بخش زیر ساختی سرمایهگذاری انجام دهد)، چرا كه اينگونه كشورها به تأثيرات درازمدت ورزش از لحاظ رشد و توسعه اقتصاد ملي واقف گشته‌اند. ورزش يك سرمايهگذاري درازمدت است كه اثر آن در رشد و توسعه معلوم و محرز است. سرمايهگذاري در ورزش از جمله سرمايه‌گذاري‌هايي است كه داراي دوران باروري هم كوتاه مدت و هم درازمدت ميباشد كه با پرداختن به آن ميتوان نتايج اجتماعي فرهنگي و نتايج اقتصادي شايان توجهي را به دست آورد و در تأمين نيازهاي جامعه و رفاه ملي كوشيد.
3-2 دولت و ورزش
همانطور که گفته شد ورزش هم بطور مستقيم و هم غير مستقيم بر رشد اقتصادي اثر ميگذارد. در اين قسمت هدف تبيين پايه نظري وجود ارتباط معنيدار بين ورزش و رشد اقتصادي است. رشتههاي ورزشي از طريق
