تحقیق می‌باشد که در آن یافته های تحقیق و توصیف تحلیل آن‌ها و نیز پیشنهادهایی منتج از تحقیق، جهت پژوهش‌های آتی ارائه گردیده است.
در پایان نیز منابع و مآخذ و چکیده انگلیسی آورده شده است.
فصل دوم
مبانی نظری و پيشينه تحقيق
2-1- مقدمه
در این فصل سعی می‌شود ادبیات تحقیق در دو بخش مبانی نظری تحقیق و پیشینه تحقیق مورد بررسی و مطالعه قرار گیرد.
پیش بینی ورشکستگی شرکت ها از حدود 50 سال پیش موضوع مهم جهانی شده بود. شاید علت آن از یک سو، اهمیت ارزیابی حسابرسان از ریسک ورشکستگی و تداوم فعالیت شرکت ها و در کنار آن افزایش خطر تقلب در صورت های مالی با توجه به سقوط شرکت هایی مانند وردکام، انرون و …بوده و از سوی دیگر هزینه های اقتصادی و اجتماعی قابل ملاحظه ای بود که ورشکستگی شرکت ها به سهامداران، اعتبار دهندگان، مؤسسات اعتباری و بانک ها، مدیران، کارکنان شرکت، مشتریان و … و در مجموع به اقتصاد ملی تحمیل می کرد. این امر منجر به تلاش های قابل ملاحظه محققان برای ایجاد و بهبود مدل های ورشکستگی شده است. مدل پیش بینی ورشکستگی با ارائه سیگنال های هشدار دهنده از ورشکستگی احتمالی، مدیریت وسرمایه گذاران و کلیه ذینفعان را قادر می سازد تا اقدامات بازدارنده انجام داده و مدت زمان تحمل زیان ها و ریسک تصمیم گیری را کاهش دهند. جذابیت ماندگار این رشته منجر به مطالعات متنوع با متغیرهای پیش بین، روش های آماری و رویکردهای پیش بینی متفاوت شده است. طی دهه های اخیر، روش های استفاده شده در هدف پیش بینی، ماهیت اطلاعات استفاده شده و ابزارهای محاسباتی مبتنی بر شبکه های عصبی، منطق فازی، الگوریتم ژنتیک و ابزارهای هیبریدی در پیش بینی مالی طی سال های اخیر رواجی دو چندان یافته اند. با این وجود، درباره تحقیق هایی که در زمینه پیش بینی ورشکستگی شرکت های انجام شده، چندین نقطه ضعف عمده بیان شده است. نخستین نقطه ضعف این تحقیقات، نبود یک تئوری اقتصادی عمومی درباره بحران مالی است که بتوان با استفاده از آن متغیرهایی را که باید در الگو گنجانده شود تعیین کرد. نقطه ضعف دوم مربوط به ارائه تعاریف متفاوت درباره رویداد مورد نظر است. همه تعاریف به کار رفته در تحقیق ها شامل رویدادهای قابل مشاهده همچون ورشکستگی قانونی، ناتوانی در پرداخت وام و عدم پرداخت سود تقسیمی سهام ممتاز محدود بوده اند. همچنین نمی توان نتایج حاصل از توان برتر پیش بینی برخی از نسبت های مالی را تعمیم داد و بدان وسیله رابطه ای از یک تئوری حسابداری مبتنی بر عوامل پیش بینی کننده ورشکستگی شرکت حتی با ثبات نسبی ارائه نمود (ریاحی بلکویی، 1381).
بخش اول
مبانی نظری تحقيق
2-2- عوامل مؤثر در اتخاذ تصميمات سرمايه گذاری
در عرصه پر رقابت بازارهای اقتصادی امروز، دو موضوع برای مدیران و سرمایه گذاران اهمیت فراوانی دارد: اول اینکه مدیران شرکت همواره در تکاپوی کسب سود بیشتر و در نتیجه افزایش ثروت بنگاه از طرق مختلف بر می‌آیند و دوم اینکه سرمایه گذاران هم درصدد کسب منافع بیشتر با استفاده از تحلیل‌های خود از صورت‌های مالی شرکت‌ها هستند. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که تمامی کسانی که به نحوی با بنگاه اقتصادی در ارتباط هستند میزانی از تجزیه و تحلیل‌های مختلف از صورت‌های مالی را با توجه به میزان دانش و آگاهی خود، برای اتخاذ بهترین تصمیم به عمل می‌آورند.
در اتخاذ تصمیمات سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار اولین و مهم‌ترین عاملی که فرا روی سرمایه گذاران می‌باشد، عامل قیمت است. عوامل مؤثر بر قیمت سهام را می‌توان به دو دسته‌ی عوامل درونی و بیرونی تقسیم نمود. عوامل درونی می‌تواند شامل مواردی همچون: مدیریت شرکت، عایدی هر سهم، روند قیمت سهام در گذشته، نسبت قیمت بر درآمد، دارایی‌ها و نرخ بازده آن، ساختار مالی شرکت، تقاضا برای محصول شرکت، نرخ هزینه سرمایه، تصرف- تملک- ادغام، سود و سیاست‌های تقسیم سود، سهام جایزه، تجزیه سهام، افزایش سرمایه، جریان نقدینگی شرکت و … باشد. عوامل بیرونی هم می‌تواند شامل موارد: عوامل اقتصادی، عوامل سیاسی و نظامی، و عوامل فرهنگی و رفتاری به طور کلی باشد (یاری، 1385).
بررسی روند تغییرات قیمت سهام متداول‌ترین روش در زمان خرید سهام می‌باشد. از این رو برای بدست آوردن یک نتیجه منطقی و منصفانه، آگاهی از عوامل مؤثر بر قیمت سهام حائز اهمیت می‌باشد. از آن جا که قیمت سهام تحت تأثیر عوامل زیادی تغییر می‌کند و هر کدام از این عوامل به نوعی باعث کاهش یا افزایش قیمت سهام می‌شود، در یک جمع بندی کلی می‌توان گفت که قیمت سهام تحت تأثیر دو مجموعه از عوامل بیرونی و درونی تغییر می‌نماید.
2-2-1- عوامل بيرونی
منظور آن دسته از وقایع، حوادث و تصمیماتی است که در خارج از شرکت رخ می‌دهد و از کنترل شرکت خارج است، ولی بر قیمت سهام شرکت مؤثر است. عوامل بیرونی به سه دسته عوامل اقتصادی، سیاسی و نظامی، فرهنگی و رفتاری تقسیم می‌شوند (یاری، 1385).
2-2-1-1- عوامل اقتصادی
به طور کلی به کلیه تصمیمات، وقایع و حوادثی که در سطح اقتصاد ملی کشور رخ می‌دهد و بر فعالیت‌های یک بنگاه و میزان سودآوری آن متأثر است گفته می‌شود. عوامل اقتصادی معمولاً به دو دسته کلی اقتصاد خرد و اقتصاد کلان تقسیم می‌شوند. اقتصاد خرد بیشتر به مباحث درون صنعت و مواردی که بنگاه اقتصادی می‌تواند بر آن تأثیر مستقیم داشته باشد، مربوط می‌شود همانند مالیات و نرخ ارز و اقتصاد کلان هم به مباحث و سیاست‌های کلان مالی که توسط دولت طراحی و پیاده سازی می‌شود و بنگاه به طور مستقیم با آن روبرو نیست گفته می‌شود مانند سیاست‌های پولی بانک مرکزی و یا سیاست‌های کلان قیمت گذاری محصولات که از سوی دولت اتخاذ می‌گردد (یاری، 1385).
2-2-1-2- عوامل سياسی و نظامی
به تجربه ثابت شده که یکی از ویژگی‌های بورس اوراق بهادار تأثیر فوری مسائل سیاسی روی معاملات بورس می‌باشد. به عنوان مثال، احتمال به قدرت رسیدن یک جناح سیاسی تندرو که با دیدگاه های حاکم بر شرایط اقتصادی فعلی مخالف است و یا فوت ناگهانی یکی از مقالات بلند پایه یک کشور و یا ملی کردن تمام یا بخشی از دارایی‌های خصوصی، همگی می‌توانند جز عوامل سیاسی مؤثر قرار گیرند. همچنین قطع رابطه سیاسی و اقتصادی با کشورها نیز می‌تواند بر قیمت سهام مؤثر باشد، به خصوص اگر آن کشور دارای روابط اقتصادی تنگاتنگی با سایر کشورها باشد. مسائلی مثل جنگ نیز روی قیمت‌های سهام تأثیر بسزایی دارند چون مردم بیشتر به دنبال حفاظت از جان و مال خود هستند، معمولاً پس اندازهای خود را به صورت نقد نگهداری می‌کنند و دنبال سرمایه گذاری نیستند. برعکس، در زمان صلح به دنبال سرمایه گذاری‌های مختلف و افزودن بر سرمایه های خود می‌باشند. به طور اجمالی انگیزه سرمایه گذاری در مردم تا حدود زیادی به احساس آنان در مورد امنیت سرمایه گذاری در جامعه بستگی دارد (یاری، 1385).
2-2-1-3- عوامل فرهنگی و رفتاری
منظور از عوامل فرهنگی، همان فرهنگ سرمایه گذاری حاکم بر جامعه است. آگاهی مردم نسبت به بازار سهام و مؤسسات و شرکت‌های مالی، می‌تواند موجب رونق بازار مبادله سهام شود. مهم‌ترین عاملی که می‌تواند بر فرهنگ سازی برای سرمایه گذاری در سهام مؤثر باشد اعتماد در جامعه است. هرچه میزان اعتماد به اطلاعات مالی و گزارشگری شرکت‌ها بیشتر باشد فرهنگ سرمایه گذاری همگانی در کشور زودتر شکل گرفته و همه اقشار جامعه می‌توانند از آن بهره ببرند. البته رفتارها و انتظارات سرمایه گذاران در قیمت سهام مؤثر است. قیمت سهام معمولاً تجلی کننده انتظارات سهامداران و سرمایه گذاران در بازارهای اوراق بهادار می‌باشد، به طوری که هر تصمیم و واقعه ای در مورد شرکت‌ها روی دهد که با انتظارات سرمایه گذاران مغایر باشد، بر روی قیمت سهام اثر می‌گذارد (یاری، 1385).
در اینجاست که نقش مؤسسات رتبه بندی شرکت‌ها در هر کشور جایگاه والای خود را باز می‌یابد. یک موسسه رتبه بندی معتبر علاوه بر نظر حسابرسان در مورد صورت‌های مالی، می‌تواند به طور جداگانه باعث ایجاد اطمینان و اعتبار و اعتماد سازی در جامعه، نسبت به اطلاعات ارائه شده توسط شرکت‌ها در صورت‌های مالی گردد که این امر مسلماً موجب بهبود فرهنگ سرمایه گذاری نیز می‌شود.
همچنین نظریه انتظار عقلایی بر این ایده استوار است که مردم رفتار عقلایی دارند و بهترین عمل ممکن را انجام می‌دهند. به موجب این نظریه تصور مردم از آینده با توجه به همه اطلاعات در دسترس و همچنین استنباط آن‌ها از کارکرد اقتصاد شکل می‌گیرد. بر اساس نظریه انتظارات عقلایی، قیمت سهام تجلی اطلاعات حال و انتظارات مربوط به آینده است. عامل مهمی که موجب تغییر قیمت‌ها می‌شود اطلاعات جدید است یعنی اطلاعاتی که کاملاً جدید و خارج از حوزه شرکت می‌باشد. مثل اطلاع از وضعیت سیاسی و یا اطلاع از تغییر قوانین بانک‌ها و . . . (یاری، 1385).
2-2-2- عوامل درونی
منظور از عوامل درونی، عواملی است که در داخل شرکت بر قیمت سهام تأثیر می‌گذارند و یا تصمیماتی که در داخل شرکت اتخاذ می‌شوند و بر قیمت سهام اثر می‌گذارند (یاری، 1385).
2-2-2-1- مديريت
از مهم‌ترین عوامل درونی تأثیر گذار بر قیمت سهام می‌توان به مدیریت اشاره نمود که بسیار حائز اهمیت است. عملکرد شرکت به میزان زیادی به مدیریت شرکت و استفاده درست از منابع بستگی دارد. قیمت سهام شرکت‌هایی که دارای مدیریت با ثبات‌تری هستند نسبت به سایر شرکت‌ها بیشتر خواهد بود. حسن شهرت و اعتبار مدیران و همچنین خبره و کارآمد بودن از عواملی است که می‌تواند بر این افزایش، تأثیرگذار باشد. به طور کلی هر تغییری در هیأت مدیره می‌تواند بر قیمت سهام تأثیرگذار باشد (یاری، 1385).
2-2-2-2- عايدی هر سهم و سياست‌های تقسيم سود
رقم بدست آمده به عنوان درآمد هر سهم، نمایانگر میزان سود ویژه ای است که به هر سهم در یک سال تعلق گرفته است. بر این اساس سرمایه گذار می‌تواند سودآوری شرکت را اندازه گیری نموده و با مقایسه ارقام مربوط به سال‌های مختلف، افزایش یا کاهش آن را محاسبه نماید. سود محور اصلی و تعیین کننده موقعیت یک واحد است و انتظارات افراد را نسبت به آینده شکل می‌دهد (یاری، 1385).
از آن جا که در کشور ایران، سود شرکت‌ها در پایان سال مالی تعیین گردیده و در مجامع عمومی میزان سود قابل تقسیم معین و در مدت تعیین شده پرداخت می‌گردد، بنابراین هرچه تاریخ پرداخت سود نزدیک‌تر شود، در صورت ثابت بودن سایر عوامل، قیمت سهام نیز ممکن است افزایش پیدا نماید. در هر صورت تحت شرایط ثابت و مساوی، قیمت سهم قبل و بعد از پرداخت سود متفاوت خواهد بود.
2-2-2-3- روند قيمت سهام در گذشته
سرمایه گذاران حرفه ای معمولاً به روند قیمت سهام اهمیت می‌دهند. روند قیمت سهام شرکت‌ها به تدریج برای عموم شناخته می‌شوند و کم کم دارای حسن شهرت یا سوء شهرت می‌گردند. برای خریدار یک سهم خاص ضروری است که ببیند شهرت این سهام در چه سویی حرکت می‌کند. البته حسن شهرت سهام یک شرکت به عوامل متعددی بستگی دارد، ولی تأثیر این عوامل روی عامل قیمت منعکس می‌شود (یاری، 1385).
2-2-2-4- نسبت قيمت به درآمد
یکی از عوامل مهم برای تصمیمات سرمایه گذاران که می‌تواند با توجه به اطلاعات صورت‌های مالی مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد و آن‌ها را در اخذ تصمیمات سرمایه گذاری هدایت نماید، نسبت قیمت به درآمد است. علت اهمیت این عامل هم این است که از تقسیم قیمت بازار بر درآمد سالانه شرکت بدست می‌آید و بنابراین سرمایه گذار می‌تواند محاسبه نماید که ظرف چه مدت، درآمد حاصل از سرمایه گذاری بازده مورد انتظار او را پوشش داده است. حتی اگر قسمتی از عایدی شرکت بدون تقسیم در بین سهامداران، راهی اندوخته های شرکت گردد باز هم متعلق به سهامداران است و در نهایت به آنان باز خواهد گشت (یاری،
