است استقلال حسابرسان از ديد سرمايهگذاران کاهش يابد، که اين باعث عکسالعمل منفي سرمايهگذاران و کاهش قيمت سهام ميشود.
هنس و همکاران147 (2008) در پژوهش خود اهميت نوع تجديد ارائه صورتهاي مالي را مورد بررسي قرار دادند. نتايج اين پژوهش نشان ميدهد که تفاوت معناداري بين واکنش منفي بازار به اعلام تجديد ارائه ناشي از نقض مقررات و تجديد ارائه ناشي از اشتباهات وجود دارد. همچنين احتمال تغيير مديران ارشد اجرايي يا مديران ارشد مالي در مواردي که تجديد ارائه ناشي از نقض مقررات باشد، بيشتر از حالتي است که تجديد ارائه ناشي از اشتباهات باشد.
جورجي و همکاران (2009)، در پژوهش خود به اين نتيجه رسيدند که عکسالعمل سرمايهگذاران نسبت به تغييرات حسابرسان بسته به دليل آن ممکن است مثبت يا منفي باشد. اگر تغيير به اين دليل باشد که حسابرسان نميتوانند بر صداقت مديريت تکيه کنند، باعث عکسالعمل منفي سرمايهگذاران، و اگر تغيير به اين دليل باشد که شرکت به دنبال يک مؤسسهي ديگر براي ارائه خدمات بهتر باشد، باعث عکسالعمل مثبت سرمايهگذاران ميشود.
اسکينر148 و سرينيواسان149(2010) در پژوهشي به بررسي رابطه بين تغيير حسابرس و کيفيت حسابرسي 2199 شرکت بورس توکيو طي دوره 6 ساله 2002 الي 2008 پرداختند. نتايج اين پژوهش حاکي از آن بود که در اکثر موارد تغيير حسابرس باعث افزايش کيفيت حسابرسي و افزايش اعتماد سرمايه‌گذارن به حسابرسي انجام شده، ميشود.
اماه و تانگ150 (2010) طي بررسي تأثير نظارت هيأت مديره و کميته حسابرسي بر احتمال تجديد ارائه، به وجود يک رابطه منفي بين نسبت اعضاي مستقل هيأت مديره و احتمال تجديد ارائه پي بردند. يافته‌هاي آنها بيانگر اين بود که وقتي بازار واکنش شديدتري به خبر تجديد ارائه نشان ميدهد، سهامداران با احتمال بيشتري دست به دادخواهي خواهند زد. بهعلاوه آنها نشان دادند رابطه مثبتي بين تجديد ارائه درآمدها و احتمال تجديد ارائه الزامي شده در نتيجه دادخواهي سهامداران وجود دارد.
کراوت و شولين151 (2010) با بررسي رابطه تجديد ارائه صورتهاي مالي و ريسک اطلاعاتي به اين نتيجه رسيدند که ريسک اطلاعاتي شرکتهاي تجديد ارائهکننده صورتهاي مالي به دنبال تجديد ارائه افزايش مييابد. آنها نشان دادند که ميزان اين افزايش ريسک اطلاعاتي به دفعات و علت تجديد ارائه صورتهاي بستگي دارد. همچنين بر اساس اين پژوهش، افزايش ريسک اطلاعاتي شرکتهاي تجديد ارائهکننده صورتهاي مالي باعث تأثير نسبتاً کمي بر شرکتهاي فعال در صنعت شرکتهاي ياد شده ميشود.
عبدالله و همکاران152 (2010) طي پژوهشي به بررسي رابطه عناصر حاکميت شرکتي و تجديد ارائه صورتهاي مالي شرکتهاي پذيرفته شده در بورس مالزي پرداختند. نتايج اين پژوهش حاکي از آن است که دليل اصلي ارائه اشتباه حسابها، متورم کردن سود است. همچنين، ميزان تمرکز مالکيت و استقلال کميته حسابرسي، شرکتها را از اشتباه ارائهکردن حسابها باز ميدارد و به اين ترتيب احتمال تجديد ارائه کاهش مييابد؛ اما با افزايش سطح بدهي، احتمال ارائه اشتباه نيز زياد ميشود.
ابيموبي و کرتو (2011) در پژوهش خود به منظور شناسايي تأثير تغيير حسابرس بر کيفيت، هزينه و استقلال حسابرسي، 250 پرسش‌نامه بين سرمايه‌گذارن در نيجريه توزيع کردند و بعد از جمعآوري پرسش‌نامه‌ها و تجزيه و تحليل آنها به اين نتيجه رسيدند که تغيير ادواردي حسابرس در برخي موارد باعث افزايش کيفيت حسابرسي و عکسالعمل مثبت سرمايهگذاران، و در نتيجه افزايش قيمت سهام ميشود، و در موارد ديگر هيچ‌گونه تأثيري بر روي کيفيت حسابرس ندارد.
اثرج و همکاران153 (2012) نشان داد افزايش در محافظه‌کاري به دنبال تجديد ارائه، مشروط به بهبود در حاکميت شرکتي است. همچنين ميزان محافظه‌کاري در شرکتهاي تجديد ارائه کننده صورتهاي مالي، در سال جديد ارائه کمتر از ميزان محافظه‌کاري در شرکت‌هايي است که اقدام به تجديد ارائه صورتهاي مالي خود نکرده‌اند.
گواچين‌تو154 (2012) در پژوهش خود رابطه بين تغييرات گروه‌هاي کنترل‌کننده مانند سهامداران، مديران عامل و هيئت مديره را با تغييرات حسابرس بررسي کرد. شواهد تجربي نشان داد تغييرات گروه‌هاي کنترل‌کننده به صورت مثبت با تغييرات حسابرس در رابطه بوده و تغييرات حسابرس محتمل‌تر خواهد بود اگر تغييرات گسترده‌اي در گروه‌هاي کنترل‌کننده وجود داشته باشد.
البرينگ و همکاران155 (2013) با استفاده از اطلاعات 1044 شرکتِ تجديد ارائه کننده طي دوره 1997 تا 2009 ميزان رشد داخلي و خارجي شرکت را قبل و بعد از اعلامِ تجديد ارائه صورتهاي مالي بررسي نمودند. نتايج پژوهش نشان ميدهد که شرکت‌هايي که تجديد ارائه‌هاي شديدتر (بيشتري) انجام داده‌اند، پس از تجديد ارائه رشد خارجي پايين‌تري داشتند. يافته‌هاي آنها بيانگر اين بود که در پي تجديد ارائه صورتهاي مالي رشد شرکت کاهش مييابد.
ماند و سون (2013) با بررسي اطلاعات طي سال‌هاي 2001 تا 2006 دريافتند که در مواردي که تجديد ارائه صورتهاي مالي شديدتر (بيشتر) و کيفيت حاکميت شرکتي بالا باشد رابطه مثبت بين تجديد ارائه و تغيير حسابرس قوي‌تر خواهد بود.
2-4- خلاصه فصل
اين فصل به بيان مباني نظري و پيشينه پژوهش اختصاص داشت. در بخش مباني نظري موضوعاتي از قبيل تجديد ارائه صورتهاي مالي، تعريف حسابرس مستقل، تغيير حسابرس و دلايل آن و همچنين، رابطه بين تجديد ارائه صورتهاي مالي و تغيير حسابرس شرح داده شد. سپس، پژوهشهاي انجام شده در داخل و خارج از کشور در ارتباط با موضوع پژوهش، بيان شد. در ادامه، به نقد پژوهشهاي پيشين پرداخته شد.
موضوع فصل بعد، تشريح روش اجراي پژوهش است. بدين ترتيب که، ابتدا به تعريف پژوهش پرداخته ميشود و در ادامه سؤالها، فرضيهها، متغيرها و قلمرو پژوهش بيان ميشود. سپس، نحوه جمعآوري دادهها و روشهاي آماري مورد استفاده براي تجزيه و تحليل اطلاعات و آزمون فرضيههاي پژوهش تشريح ميشود
فصل سوم
روش پژوهش
1-3- مقدمه
در اين فصل ابتدا در خصوص روش تحقيق و جامعه آماري توضيحاتي داده ميشود و سپس مدل مورد استفاده به همراه تعريف عملياتي متغيرها ارائه خواهد شد. در نهايت نيز روش آماري مورد استفاده در تجزيه و تحليل به همراه آزمونهاي پيشفرض مورد نياز جهت استفاده از روشهاي مذکور توضيح داده خواهد شد. يکي از اصلي‌ترين بخشهاي هرتحقيق، روش انجام تحقيق ميباشد. در اين فصل در ارتباط با جامعه آماري، روشهاي جمعآوري اطلاعات، قلمرو زماني تحقيق، فرضيههاي تحقيق و روشهاي آماري آزمون فرضيهها بحث خواهد شد. هرگونه اشتباه در مراحل فوق ميتواند به نتايج گمراهکننده منجر شود. لذا دقت در شناسايي روشهاي صحيح تحقيق به همراه استفاده درست ازآنها به روايي تحقيق و نتايج حاصله کمک خواهد کرد.
3-2- روش تحقيق
اين پژوهش، يک پژوهش کاربردي و در حوزه پژوهشهاي همبستگي است، که مبتني بر اطلاعات واقعي صورتهاي مالي شرکتهاي پذيرفتهشده در بورس اوراق بهادار تهران است. تحقيقات همبستگي، شامل کليه تحقيقاتي است‌که در آنها سعي مي‌شودارتباط بين متغيرهاي مختلف با استفاده از ضرايب همبستگي، کشف يا تعيين شود. هدف اصلي اين پژوهش، بررسي رابطه بين تجديد ارائه صورتهاي مالي و تغيير حسابرس در شرکتهاي پذيرفتهشده بورس اوراق بهادار تهران است. بنابراين، اين پژوهش کاربردي است. طرح پژوهش آن نيمهتجربي و با استفاده از رويکرد پس رويدادي است. از روش پس آزمون زماني استفاده ميشود که پژوهشگر پس از وقوع رويدادها به بررسي موضوع ميپردازد. افزون بر آن امکان دستکاري متغيرهاي مستقل وجود ندارد (نمازي، 1382). اطلاعات مربوط به بخش مباني نظري پژوهش، از مجلات و کتابهاي معتبر تخصصي انگليسي و فارسي استفاده شده است. دادههاي کمي پژوهش نيز از طريق مراجعه به صورتهاي مالي شرکتهاي بورس اوراق بهادار تهران، نرم افزار تدبير پرداز وساير بانک‌هاي اطلاعاتي سازمان بورس اوراق بهادار تهران گردآوري شده است.
3-3- سؤال تحقيق
با توجه به مباني نظري و پيشينه پژوهش، مسئله اصلي اين مطالعه، بررسي رابطه بين تجديد ارائه صورتهاي مالي و تغيير حسابرس در بورس اوراق بهادار تهران ميباشد. در واقع سؤال اصلي پژوهش حاضر اين است که: آيا رابطه معناداري بين تجديد ارائه صورتهاي مالي و تغيير حسابرس در شرکتهاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران وجود دارد؟
3-4-فرضيه تحقيق
با توجه به مباني نظري، پيشينه پژوهش بالا و اهداف اين پژوهش، فرضيههاي پژوهش حاضر به شرح زير تدوين گرديد:
فرضيه اول: بين تجديد ارائه صورتهاي مالي و تغيير حسابرس رابطه معناداري وجود دارد.
فرضيه دوم: بين شدت تجديد ارائه صورتهاي مالي و تغيير حسابرس رابطه معناداري وجود دارد.
3-5- متغيرهاي تحقيق و شاخص اندازهگيري آنها
در اين پژوهش تجديد ارائه صورتهاي مالي و شدت تجديد ارائه صورتهاي مالي به عنوان متغيرهاي مستقل، تغيير حسابرس به عنوان متغير وابسته و اظهار نظر حسابرسي، اندازه شرکت، رشد واحد مورد رسيدگي، اهرم مالي، اندازه هيئت مديره، استقلال اعضاي هيئت مديره و نرخ بازده داراييها به عنوان متغيرهاي کنترلي در نظر گرفته شده اند.
تجديد ارائه صورتهاي مالي
متغير مستقل تحقيق بيانگر تغييرات انجام شده در صورتهاي مالي (بويژه تغييرات در سود) در نتيجه تجديد ارائه ناشي از انجام تعديلات سنواتي ميباشد. تعديلات سنواتي يعني اقلام مربوط به سنوات قبل كه در تعديل مانده سود (زيان) انباشته ابتداي دوره منظور ميگردد، به اقلامي محدود ميشود كه از ” تغيير در رويه حسابداري “ و ” اصلاح اشتباه “ ناشي گردد. اثر تعديلات سنواتي بايد از طريق اصلاح مانده سود (زيان) انباشته ابتداي دوره در صورتهاي مالي منعكس گردد . اقلام مقايسهاي صورتهاي مالي نيز بايد ارائه مجدد شود، مگر آنكه اين امر عملي نباشد. در چنين شرايطي موضوع بايد در يادداشتهاي توضيحي افشا شود . همچنين ميزان و ماهيت اقلام تشكيل دهنده تعديلات سنواتي و دلايل توجيهي تغيير در رويه حسابداري و همچنين اين امر كه اقلام مقايسهاي صورتهاي مالي ارائه مجدد شده است، بايد در يادداشتهاي توضيحي افشا گردد (سازمان حسابرسي، 1390).
در اين پژوهش همانند پژوهشهاي البرينگ و همکاران (2013) و وانگ و هو156 (2011) تجديد ارائه صورتهاي مالي به عنوان يک متغير مجازي ميباشد، که در صورت تجديد ارائه صورتهاي مالي عدد «يک» و در مقابل آن عدم تجديد ارائه صورتهاي مالي با عدد «صفر» در نظر گرفته ميشود.
شدت تجديد ارائه صورتهاي مالي
از آنجا که اکثر شرکتهاي ايراني اقدام به تجديد ارائه صورتهاي مالي خود ميکنند؛ بنابراين در اين پژوهش بهمنظور در نظر گرفتن اهميت تجديد ارائه، علاوه بر بررسي تأثير تجديد ارائه صورتهاي مالي بر تغيير حسابرس، تأثير شدت تجديد ارائه صورتهاي مالي بر تغيير حسابرس نيز مورد بررسي قرار ميگيرد. لازم به ذکر است در پژوهش حاضر همچون پژوهشهاي ليوانت و تان157 (2004) و هيرشي و همکاران158 (2012) شدت تجديد ارائه، بهوسيله فرمول زير محاسبه ميشود.
RESM=|〖RESNI〗_(i, t)-〖NI〗_(i, t) |/A_(i, t)
RESM: شدت تجديد ارائه
RESNI: سود خالص تجديد ارائه شده
NI: سود خالص گزارششده اوليه
A: کل داراييها
تغيير حسابرس
متغير وابسته در اين پژوهش، تغيير حسابرس ميباشد. تغيير حسابرس يک متغير مجازي ميباشد که همانند پژوهشهاي ماند و سون (2013) و گواچين‌تو (2012) در صورت تغيير حسابرس عدد «يک» و در صورت عدم تغيير حسابرس عدد «صفر» در نظر گرفته ميشود.
اظهار نظر حسابرسي
جانسون و لايز159 (1995) و وو و چاي160 (2001) در پژوهش خود به اين نتيجه رسيدند که شرکتها زماني که اظهارنظر مشروط دريافت ميکنند حسابرسان خود را تغيير مي‌دهند. در اين پژوهش مطابق با پژوهشهاي جانسون و لايز (1995) ، وو و چاي (2001) و ماند و سون (2013) در صورت گزارش مشروط به غير از دليل فرض تداوم فعاليت عدد «يک» و در غير اين صورت عدد «صفر» قرار مي‌دهيم.
اهرم مالي
جنسن و مکلينگ161 (1976) نشان
