خاص قرار گرفته و دارای نمود و برجستگی قابل توجه بوده و نقش مهم و سازنده در جوامع بشری و پیشرفت آنها دارند و از مسائل زیربنایی اقتصاد جامعه میباشند بیان شده است. این مشاغل عبارتند از: کشاورزی، دامپروری، دریانوردی، ریسندگی و بافندگی. در انتها نیز به بررسی کارهای ناشایست و حرام در کلام علوی پرداخته است که این امور شامل شراب‌خواری، قمار، ربا، احتکار و… میباشد.
ـ سبحانی نژاد (1389) در پژوهش خود تحت عنوان «تبیین معیارهای اخلاق کاری از منظر امام علی (ع)، ارائه راهبردهای عملی در جهت بهبود عملکرد مدیران دانشگاهی» نشان داد که، کاربست معیارهای اخلاق کار مستخرج از کلام امام علی (ع) میتواند برای همه مدیران راهگشا باشد تا پلکان کمال را به تدریج و تا زمانی که امور به دستشان میباشد، طی کنند. آنها با توانمندیهای خود به شرط اظهار آن، از افراد باهمت محسوب خواهند شد و بر اجرای نقشی که به آنها مربوط است، تواناتر خواهند بود.
ـ تاج‌الدین (1390) در مقاله پژوهشی خود تحت عنوان «جایگاه کار در سیره امیرالمومنین علی (ع)» نشان داد که کار و تلاش رمز اصلی بقا و سرزندگی همه جوامع انسانی است. مردمی که با تکیه بر توانمندی و ذخایر خداداد ملی خویش، بر ضعف و فقر غلبه کرده‌اند، مایه خرسندی درونی و اقتدار ملی خویش را فراهم ساخته‌اند. اگرچه نمی‌توان گفت که امروز روحیه راحت‌طلبی بر عموم جوانان ما حاکم است، اما می‌توان گفت که بسیاری از نسل جوان از انجام کارهایی که مستلزم تلاش و سخت‌کوشی است، کراهت داشته و طالب رفاه و راحتی با کمترین زحمت هستند. سودآوری برخی از مشاغل غیر تولیدی و دلال مآبانه نیز این روحیه را تقویت کرده است. با نگاهی به سیره امامان شیعه علیهم السلام درمی‌یابیم که سخت‌کوشی، تلاش و پرداختن به فعالیتهای تولیدی از برجسته‌ترین ویژگیهای این بزرگواران است. آنان با این روش خویش، درس بزرگی و عزت نفس به شیعیانشان آموختند.
ـ ربیع نتاج (1389) در پایاننامه خود تحت عنوان «کار از منظر قرآن و عهدین» نشان داد که در زندگي چيزي مقدس تر از كار نيست. اگر كار و تلاش نبود زندگي به همان شكلي كه در زمان آدم علیه‌السلام بود باقي می‌ماند. انسان تنها با كار توانسته است پایه‌های تمدن را بر كره خاكي استحكام بخشد، سرزمین‌ها را به آباداني و آبادي تبديل كند. با توجه به نقش كار و عمل در اعتلاي حيات اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي جامعه، و همچنين پديده بيكاري كه از مشكلات جدي جوامع امروزي است، شاهد جايگاه والاي كار در فرهنگ اسلامي می‌باشیم. آيات قرآني درباره‌ی كار و كوشش در قلمرو حيات به قدري زياد است كه به صراحت می‌توان بيان كرد كه اسلام دين فعاليت و كار است، نه دين سستي و خمودي، پيروان خود را به كار و فعاليت وا‌می‌دارد و برخلاف برخي اديان، گوشه‌گیری و رهبانيت را ناروا ميشمارد. چنان كه در قرآن كريم بيش از 90 آيه در مورد عمل صالح آمده است.
ـ خزاعلی (1390) در پژوهش خود تحت عنوان «کار انسانی: اولین کوشش در تعریف تشریحی آن» نتیجه میگیرد که کار دارای ویژگی‌هایی همچون هدفمندی و معناداری است که از ارتباط بین ساختار رشدی فرد و قالب کاری او منتج گردیده است و عملکرد فیزیکی یا ذهنی شخص در حیطه‌هایی همچون فعالیتهای روزمره زندگی، خواب و استراحت، آموزش، شغل، بازی، اوقات فراغت، مشارکت اجتماعی و با ترکیبی از این‌ها میباشد.
ـ صالحی عمران (1390) در پژوهش خود تحت عنوان «بررسی مقایسهای مولفههای فرهنگ کار در کتاب های درسی دوره ابتدایی و روش تدریس مربیان» نشان داد؛ توجه متعادل و جامعی به همه عناصر و مؤلفه‌های فرهنگ کار نشده به طوری که در بین کتاب‌های درسی، کتاب فارسی بخوانیم با 215 صفحه بیشترین فراوانی و کتاب قرآن با 43 صفحه از کمترین فراوانی برخوردار بوده است. از 3367 صفحه، 667 صفحه از صفحات درسی دوره ابتدایی به مؤلفه‌های فرهنگ کار اشاره داشته هم چنین روش‌های تدریس به کار گرفته در فرایند یاددهی ـ یادگیری به گونهای نبوده که مؤلفه‌های فرهنگ کار را در دانشآموزان تقویت و پرورش دهد.
ـ مشایخی پور (1390) در پایاننامه خود به بررسی «اخلاق کار در نهج البلاغه» پرداخته است. یافتهها نشان میدهد که از منظر امام علی (ع)، خدامحوری، امانت‌داری، انضباط کاری، شایسته‌سالاری، قانون‌گرایی، تعهدمداری، کیفی کاری، استقامت و استمرار، نشان‌دهنده اصول اخلاق کاری میباشد. و عواملی نظیر تقویت خداباوری، توجه به شأن و جایگاه حقیقی انسان، شناخت صحیح دنیا و آخرت، امانت پنداری کار، تأمین نیازهای مالی، توجه به کارایی افراد، تشویق و تنبیه عادلانه، توجه به علایق افراد، نظارت و کنترل و توجه به عواطف و احساسات از جمله مواردی هستند که در گرایش انسان به کار اخلاقی موثر است.
ـ واعظ جوادی (1390) در پایاننامه خود تحت عنوان «تحلیل محتوای نهجالبلاغه با رویکرد ویژگیهای شخصیتی کارآفرینانه» نشان میدهد از منظر حضرت علی (ع)، ویژگی کارآفرینان به ترتیب اهمیت شامل فرصت جویی، کانون کنترل، سخت‌کوشی، تفکر خلاق، و مخاطره پردازی میباشد.
ـ احمدی (1391) در مقاله پژوهشی خود تحت عنوان «بررسی فرهنگ کار و عوامل اجتماعی موثر بر آن» نشان میدهد که مدیریت مشارکتی، عدالت سازمانی، رضایت شغلی، سن و سنوات خدمت بر فرهنگ کار تأثیر مثبت و معنادار دارند.
ـ انصاری (1392) در مقاله خود تحت عنوان «اخلاق کار اسلامی و تعهد سازمانی در میان کارکنان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان» نشان داد که رابطه‌ی مثبت و مستقیمی میان اخلاق کار اسلامی و ابعاد سه‌گانه تعهد سازمانی وجود دارد. لذا با توجه به رابطه‌ی میان اخلاق کار اسلامی و ابعاد تعهد، به مدیران دانشگاه توصیه میشود که با ارائهی کدهای اخلاقی و توسعهی اصول اخلاقی کار اسلامی، تعهد سازمانی را در سازمان افزایش دهند.
2-5-2. پیشینه خارجی
ـ عبدالسلام (1964) در مقاله خود با عنوان «العمل فی الاسلام» به بررسی قانون کار در اسلام پرداخته است. یافتهها نشان داد که اسلام برای کار جایگاه و شأن ویژه‌ای قائل است به گونهای که کار را مترادف با زندگی دانسته و یکجا نشستن و بیکاری را سلاح شیطان میداند. در باب حقوق کارگر، اسلام معتقد است کسی که کارگری را اجیر کند و به عهد خود وفا نکند در روز قیامت دشمن پیامبر (ص) است.
ـ البحرانی (1984) در مقاله پژوهشی خود تحت عنوان «حول المفهوم العمل» نشان داد که؛ کار به عنوان نیازی اساسی و ضروری به حساب می‌آید که مقتضای فطرت زندگی انسان است. بنابراین اگر کار و کارگر نبود، زندگی بر پا نمیگردید و تمدنها ساخته نمیشد. لذا هر زمان که کار در زندگی انسان گسترده‌تر شد، باعث افزایش نشاط در نیروی کار میگردد.
ـ طنطاوی، محمد (1986) در مقاله پژوهشی خود تحت عنوان «العمل فی الاسلام» نشان داد که؛ در تاریخ بشریت دینی مانند اسلام به کرامت کار، فرمایش به کار و ستایش از کار نپرداخته است. دین اسلام به دو عامل ایمان و کار استوار است، کار نیک میوه‌ای پاکیزه و نشانه‌ی نیکی است که حاصل ایمان صحیح است.
ـ شریدن و ویلمر (1994) در مقاله خود به بررسی «گنجاندن دین و معنویت در برنامه درسی کار اجتماعی» پرداختهاند. نتایج نشان میدهد که نگرش مثبت نسبت به دین و معنویت در کار اجتماعی، مهمترین پیش‌بینی برای حمایت از گنجاندن چنین محتوایی در برنامه درسی است.
ـ جیمسون19 (1994) در دایرةالمعارف بینالمللی آموزش و پرورش، در مورد آموزش برای اشتغال، آورده است؛ 1ـ از تاکید و توجه به آمادهسازی افراد، برای اشتغال در مدرسه کم شده و باید بر مفهوم آموزش همیشگی که بر آموزش شغلی نیز مبتنی است، تأکید گردد. 2ـ این ادراک ایجاد شده است که بازار کار هم به مهارتهای فنی و هم به مهارتهای اجتماعی و میان فردی نیاز دارد و این مهارتها قابل انتقال میباشند. 3ـ مرزبندی قدیمی و کهنه بین آموزشهای نظری، عمومی و آزاد و آموزشهای فنی و حرفهای و کارآموزی در حال فروریختن است. 4ـ تأکید بر آماده سازی دانشآموزان برای زندگی شغلی، آثار و پسایندهایی را بر محتوای برنامه درسی، تعلیم و تربیت و سازمان نظام آموزشی به جا گذاشته و میگذارد. 5ـ تغییرات سریع فن گرایی و سازمانی در دنیای کار آثار و نتایج عمیقی را برای نظام تعلیم و تربیت به دنبال داشته است.
ـ المخزنجی (1995) در مقاله خود به بررسی «اهمیۀ العمل فی الاسلام» پرداخته است. یافتهها نشان داد که کار در اسلام برای کسب روزی بر هر مسلمانی واجب است. کسب درآمد انسان مومن در جامعه بر طبق دستورات اسلام منجر به 1ـ حفظ کرامت نفس و برطرف کردن حاجات خود و خانواده 2ـ سهیم بودن در بینیاز کردن جامعه در مسیر رشد و ترقی و تحقق مصالح مردم، میشود.
ـ رازقی (1998) در مقاله خود تحت عنوان «واردکردن آموزش شغلی در برنامه درسی: (اولین گام جهت حل مشکل ترک تحصیل در آموزش ویژه)» نتیجه میگیرد که با مرتبط کردن دروس به چیزهایی که برای مشاغل آینده دانشآموزان مهم است، معلمان گام بسیار مهمی را در پیشگیری از ترک تحصیل دانشآموزان با ناتوانایی‌ها بر میدارند.
ـ رابینسون20 (1999) در پژوهشی طولی با عنوان «اثرات کار نیمه‌وقت بر روی دانشآموزان» که بر روی دانشآموزان 17 ساله و برای موسسه تحقیقات آموزشی استرالیا انجام داد اشاره میکند که؛ تنها وجه مادی کار برای دانشآموزان مهم نیست بلکه احساس استقلالی که در اثر کار کردن در آنها ایجاد میشود بسیار حائز ارزش بوده و هم چنین تجاربی که از کارهای نیمه‌وقت به دست میآورند میتواند تأثیرات بسیار مهم و مثبتی در کار کردن آینده آنها داشته باشد. به علاوه ارتباطات اجتماعی ایجادشده در این مشاغل، دانشآموزان خصوصاً دختران را برای دنیای فردا آماده خواهد کرد.
ـ شریدن و آموتوـ ون (1999) در مقالهی خود به بررسی «نقش دین و معنویت در آموزش کار و عمل اجتماعی» پرداختهاند. یافتهها نشان میدهد که به طور کلی موضع مناسبی نسبت به نقش دین و معنویت در کار اجتماعی و بهرهبرداری از مداخلات معنوی گرا با مشتری وجود دارد.
ـ بود و سالامون21 (2000) در پژوهشی با عنوان «کار به عنوان برنامه درسی: دلالتهای آموزشی و هویتی» اشاره داشتهاند که؛ با تغییر در دنیای اقتصاد باید تغییرات بسیار زیادی نیز در برنامه درسی دانشگاهها ایجاد شود. امروزه کارفرمایان به داشتن کارگرانی باتجربه و کارآمد نسبت به کارمندانی دارای مدرک بیشتر نیاز دارند. بود و سالامون در پژوهش خود «برنامه آموزشی کار محور22» را پیشنهاد دادند که بر اساس آن دانشجویان با سازمانها نیز در ارتباط بوده و برخی از واحدهای خود را به صورت عملی در آن سازمانها بگذرانند.
ـ هادسون و اسپورس23 (2001) در مقالهای با عنوان «کار نیمه‌وقت و آموزش و پرورش تمام وقت در بریتانیا: ظهور یک برنامه درسی و یک سیاست» که حاصل پژوهش آنها بر روی دانشآموزان 16 تا 19 ساله بوده است اذعان میدارند که از دهه 1990 ادبیات کار نیمه‌وقت به صورت محلی، ملی و بینالمللی رو به رشد گذاشته است. از این رو، برای احراز موفقیت در اقتصاد دانشمحور آینده باید برنامه درسی نیز هم زمان با تغییرات اقتصادی اصلاح گردیده و بهبود پیدا نماید.
ـ نتایج مقاله کورتیس و لوکاس24 (2001) با عنوان «یک نیاز همزمان: کارفرمایان و دانشجویان تمام وقت» که در رابطه با ماهیت رابطه اشتغال است، نشان میدهد که؛ کارفرمایان خواهان نیروی کار ارزان و قابل‌انعطاف هستند که بتواند چندین کار مانند تصمیم‌گیری، انجام دقیق کار و با مسئولیت‌پذیری بالا را بر عهده بگیرد که این اعمال برای دانشجویان قابل تصور است. اشتغال دانشجویان علاوه بر پول برای آنها مزایای دیگری را نیز فراهم میکند؛ تجربه باارزش کار، فرصت دیدار با مردم و تعاملات اجتماعی و مسئولیت‌پذیری.
ـ والش25 (2002) در پژوهشی با عنوان «آموزش حرفهها، اینجا نقشی برای یک رویکرد مبتنی بر شایستگی وجود دارد؟» نشان داد که یک برنامه درسی میتواند به گونهای طراحی شود که فارغالتحصیلان را برای کار آماده سازد، تأکیدش بر مهارتهای تفکر انتقادی و حل مسئله باشد، مراحلی را برای یادگیری
