دادند که مديران و مالکان همواره فرصت انتقال ثروت را از اعتباردهندگان به خود دارند. هرچه ميزان بدهي شرکت بيشتر باشد، ثروت بالقوه قابل انتقال بيشتر است. در اين شرايط استقلال حسابرس اهميت بيشتري پيدا مي‌کند تا بتواند از رعايت شرايط قرارداد استقراض اطمينان بيشتري ارائه دهد. لذا مديران و مالکان براي کسب اعتماد اعتبار دهندگان اقدام به استفاده از خدمات حسابرسي مي‌نمايند که از همه لحاظ مورد اعتماد سرمايه‌گذاران باشند (زارعي مروج، 1384).در رابطه با وجود ارتباط معني دار بين اهرم مالي شرکتها و تغييرات حسابرس مي‌توان به پژوهش وو و چاي (2001) اشاره کرد. نسبت اهرم مالي از تقسيم بدهي‌ها به کل دارايي‌ها بدست مي‌آيد. اين متغير در پژوهشهاي ( آقايي و چالاکي، 1388؛ لين و وانگ، 2010) نيز استفاده شده است.
اندازه شرکت:
پالمروز (1984) نشان داد که هرچه اندازه شرکت بزرگتر ميشود، تعداد قراردادهاي کارگزيني نيز افزايش پيدا مي‌کند و اين امر نظارت مالکيت بر مديريت و همچنين نظارت اعتباردهندگان بر مالکيت و مديريت را با دشواري بيشتري مواجه مي‌کند و اين امر ضرورت استقلال حسابرس را بيشتر مي‌کند. لذا مالکين و مديران تا جايي که استقلال کامل حسابرسان براي طرفين حاصل شود، اقدام به تغيير حسابرس مي‌نمايند. همچنين با بالاتر رفتن ميزان دارايي‌ها نياز به حسابرس بزرگتر و معتبرتر نيز احساس ميشود و هرچه مبلغ دارايي‌هاي شرکت بالاتر باشد احتمال تغيير حسابرس بيشتر است.جانسون و لايز (1990) نشان دادند عامل اندازه شرکت بر تغيير حسابرسان اثر قابل ملاحظه اي دارد. مطابق با پژوهش نمازي و شمس الديني (1386) لگاريتم طبيعي فروش شرکت به عنوان معيار اندازه شرکت در نظر گرفته شده است.
نرخ بازده دارايي‌ها:
همانند پژوهش ماند و سون (2013) و گواچين‌تو (2012) نرخ بازده دارايي‌ها به عنوان متغير کنترلي در نظر گرفته ميشود. در اين پژوهش همانند پژوهشهاي بيان شده نرخ بازده دارايي‌ها از نسبت سود عملياتي به کل دارايي‌ها بدست مي‌آيد.
حاکميت شرکتي
همانند پژوهش ماند وسون (2013) متغيرهاي اندازه هيئت مديره، استقلال هيئت مديره، مالکيت نهادي و نرخ بازده دارايي‌ها به عنوان متغيرهاي کنترلي ديگر در نظرگرفته مي‌شوند.همچنين همانند پژوهشهاي حساس يگانه و همكاران (1387)، گرين (2005) تعداد اعضاي هيئت مديره به عنوان معيار اندازه هيئت مديره در نظرگرفته شده است. نسبت تعداد مديران غيرموظف به تعداد كل اعضاي هيأت‌مديره به عنوان معيار استقلال هيئت مديره همانند پژوهشهاي لين و مينگ (2009)، ديميتروپولوس و آستريو (2010)، و قائمي و شهرياري (1388) در نظر گرفته شده است. مالکيت نهادي برابر درصد سهام نگهداري شده به وسيله شرکتهاي دولتي و عمومي از کل سهام سرمايه است که اين شرکتها شامل شرکتهاي بيمه، مؤسسه‌هاي مالي، بانک‌ها، شرکتهاي دولتي و ديگر اجزاي دولت است. اين متغير در پژوهشهاي کومار (2004)، ارن هارت و ليزال (2006)، نمازي و کرماني (1387) و ستايش و کاظم نژاد (1389) نيز با همين تعريف به کار رفته است.
3-6- جامعه آماري و نمونه پژوهش
شرکتهاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، جامعه آماري پژوهش حاضر را تشکيل ميدهند. در اين پژوهش از نمونهگيري آماري استفاده نميشود؛ اما شرايط زير براي انتخاب نمونه قرار داده شده و نمونه مطالعه به روش حذفي انتخاب خواهد شد:
1. از سال 1383 تا 1392، در بورس اوراق بهادار تهران پذيرفته باشند.
2. سال مالي خود را طي دوره‌هاي مورد نظر تغيير نداده باشند.
3. يادداشت‌هاي همراه صورتهاي مالي در دسترس باشد.
4. جزء شركتهاي سرمايه‌‍گذاري، هلدينگ، بانك‌ها، واسطه‌گري و ليزينگ نباشند.
در نهايت پس از اعمال موارد بالا شركتهاي ارائه شده در جدول زير به عنوان نمونه پژوهش انتخاب و مورد بررسي قرار گرفت.
جدول 3-1: نام شرکتهای نمونه پژوهش
نام شرکت
صنعت
نام شرکت
صنعت
1
البرز دارو
مواد و محصولات دارویی
43
سپنتا
فلزات اساسی
2
الكتريك شرق
خودرو و ساخت قطعات
44
سينا دارو
مواد و محصولات دارویی
3
املاح معدني
محصولات شیمیایی
45
شير پاستوريزه پگاه اصفهان
محصولات غذایی و آشامیدنی به جز قند و شکر
4
آبسال
ماشین آلات و تجهیزات
46
شير پاستوريزه پگاه خراسان
محصولات غذایی و آشامیدنی به جز قند و شکر
5
باما
استخراج معادن
47
شيشه دارويي رازي
سایر محصولات کانی غیر فلزی
6
بهنوش ایران
محصولات غذایی و آشامیدنی به جز قند و شکر
48
شيشه و گاز
سایر محصولات کانی غیر فلزی
7
پارس سوئيچ
سایر ماشین آلات و دستگاه‌های برقی
49
شيميايي پارس پامچال
محصولات شیمیایی
8
پتروشيمي اصفهان
محصولات شیمیایی
50
صنایع سرما آفرین ایران
ماشین آلات و تجهیزات
9
پتروشيمي آبادان
محصولات شیمیایی
51
صنایع شیمیایی سینا
محصولات شیمیایی
10
پتروشيمي خارك
محصولات شیمیایی
52
صنايع آذر آب
ساخت محصولات فلزی
11
پتروشيمي شازند
محصولات شیمیایی
53
صنايع كاشي اصفهان
کاشی و سرامیک
12
پشم و شيشه
سایر محصولات کانی غیر فلزی
54
صنايع مس ايران
فلزات اساسی
13
پلاسكو كار
لاستیک و پلاستیک
55
صنعتی جام دارو
ساخت محصولات فلزی
14
تامين ماسه
استخراج معادن
56
صنعتي اردكان
سایر محصولات کانی غیر فلزی
15
تراكتور سازي ايران
ماشین آلات و تجهیزات
57
صنعتي آما
ساخت محصولات فلزی
16
توسعه صنايع بهشهر
محصولات غذایی و آشامیدنی به جز قند و شکر
58
صنعتي پارس خزر
ماشین آلات و تجهیزات
17
توسعه معادن روي ايران
استخراج معادن
59
صنعتي پارس مينو
محصولات غذایی و آشامیدنی به جز قند و شکر
18
تولیدی لنت ترمز ایران
خودرو و ساخت قطعات
60
فرآورده هاي نسوز ايران
سایر محصولات کانی غیر فلزی
19
چادرملو
استخراج معادن
61
فرآوري مواد معدني
فلزات اساسی
20
چيني ايران
کاشی و سرامیک
62
فروسيليس
فلزات اساسی
21
خاك چيني
سایر محصولات کانی غیر فلزی
63
فنر سازي خاور
خودرو و ساخت قطعات
22
دارو سازي تهران دارو
مواد و محصولات دارویی
64
قطعات اتومبيل ايران
خودرو و ساخت قطعات
23
داروسازي ابوريحان
مواد و محصولات دارویی
65
كاربراتور ايران
خودرو و ساخت قطعات
24
داروسازي اسوه
مواد و محصولات دارویی
66
كارتن ايران
چوب، کارتن، کاغذ و بسته بندی
25
داروسازي اكسير
مواد و محصولات دارویی
67
كارخانجات داروپخش
مواد و محصولات دارویی
26
داروسازي امين
مواد و محصولات دارویی
68
كاشي پارس
کاشی و سرامیک
27
داروسازي جابر ابن حيان
مواد و محصولات دارویی
69
كاشي سينا
کاشی و سرامیک
28
داروسازي زهراوي
مواد و محصولات دارویی
70
كاشي نيلو
کاشی و سرامیک
29
داروسازي فارابي
مواد و محصولات دارویی
71
كاغذ سازي كاوه
چوب، کارتن، کاغذ و بسته بندی
30
داروسازي كوثر
مواد و محصولات دارویی
72
كالسيمين
فلزات اساسی
31
دارويي لقمان
مواد و محصولات دارویی
73
كربن ايران
محصولات شیمیایی
32
داملران
مواد و محصولات دارویی
74
كشت پياذر
محصولات غذایی و آشامیدنی به جز قند و شکر
33
دوده صنعتي
محصولات شیمیایی
75
گروه صنعتي بارز
لاستیک و پلاستیک
34
ذغال سنگ نگین طبس
استخراج معادن
76
گروه صنعتي بوتان
ماشین آلات و تجهیزات
35
رادياتور ايران
خودرو و ساخت قطعات
77
گروه صنعتي سپاهان
فلزات اساسی
36
رنگين
محصولات شیمیایی
78
گروه صنعتي سديد
فلزات اساسی
37
روزدارو
مواد و محصولات دارویی
79
گل گهر
استخراج معادن
38
ريخته گري تراكتور سازي
خودرو و ساخت قطعات
80
لاستيكي سهند
لاستیک و پلاستیک
39
سازه پويش
خودرو و ساخت قطعات
81
لامپ پارس شهاب
سایر ماشین آلات و دستگاه‌های برقی
40
سالمين
محصولات غذایی و آشامیدنی به جز قند و شکر
82
لبنيات كالبر
محصولات غذایی و آشامیدنی به جز قند و شکر
41
سايپا
خودرو و ساخت قطعات
83
لعابيران
محصولات شیمیایی
42
سايپا شيشه
سایر محصولات کانی غیر فلزی
3-7- قلمرو تحقيق
3-7-1- قلمرو موضوعي
باتوجه به اينکه موضوع اين پژوهش بررسي ارتباط ميان تجديد ارائه صورتهاي مالي و تغيير حسابرس ميباشد مي‌توان گفت که قلمرو موضوعي اين پژوهش مربوط به حوزه مالي و بازار سرمايه ميباشد.
3-7-2- قلمرو مکاني
قلمرو مکاني تحقيق، شامل کليه شرکتهاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران ميباشد. دسترسي آسان به اطلاعات اين شرکتها، همچنين استاندارد بودن و همگن بودن اطلاعات اين شرکتها دليل انتخاب اين شرکتها به‌عنوان جامعه آماري تحقيق است.
3-7-3- قلمرو زماني تحقيق
افق زماني پژوهش، يک دوره 10 ساله از سال 1383 تا 1392 ميباشد.
3-8- روش جمعآوري دادهها
در اين تحقيق بخشي که براي تدوين مباني نظري بوده است از طريق روش كتابخانهاي يعني مطالعه كتب، مقالات و پاياننامهها انجام گرفته است. بخشي نيز كه در ارتباط با متغيرها ميباشد، از طريق روش ميداني يعني استفاده از لوح فشرده و نرم افزارهاي موجود استخراج شده است. منبع مورد استفاده براي جمعآوري دادههاي مورد نياز، صورتهاي مالي شركتها بوده است.
اطلاعات صورتهاي مالي نيز از طريق پايگاههاي زير تأمين ميگردد:
نرم افزار اطلاعاتي تدبير پرداز و رهاورد نوين،
صورتهاي مالي حسابرسي شده شركتهاي پذيرفته شده در بورس كه نزد كتابخانه سازمان بورس تهران موجود است،
بانك اطلاعاتي جامع شركتهاي پذيرفته شده در بورس (سايت اينترنتي سازمان بورس تهران).
همچنين به منظور اطمينان از صحت دادههاي نرمافزارهاي مذکور، به صورت نمونهاي اقلامي از اين دادهها انتخاب و با اقلام واقعي در صورتهاي مالي مطابقت داده شده است.
سرانجام پس از اعمال محدوديت‌هاي فوق و به روش حذفي تعداد 83 شرکت به‌عنوان نمونه انتخاب شد.
3-8- تشريح مدل‌هاي مورد استفاده در آزمون فرضيه‌ها
مدل شماره 1: آزمون فرضيه اول
Auditor Changes i,t = β0 +β1 RESTi,t-1 + β2 MODOP i,t-1+ β3 ROA i,t-1 + β4 LVRG i,t-1 + β5 GROWTH i,t-1+ β6 SIZE i,t-1 + β7 NUMBDi,t-1+ β8 RINDBD i,t-1 + β9 %INOWN i,t-1 +ε
مدل شماره 2: آزمون فرضيه دوم
Auditor Changes i,t = β0 +β1 RESMi,t-1+ β2 MODOPi,t-1+ β3 ROAi,t-1+ β4 LVRGi,t-1+ β5 GROWTHi,t-1 + β6 SIZEi,t-1+β7 NUMBDi,t-1+ β8 RINDBDi,t-1+ β9 %INOWNi,t-1 +ε
که در مدل‌هاي بالا
نماد
نام متغير
Auditor Changes
تغيير حسابرس
REST
متغير دو وجهي تجديد ارائه در صورتهاي مالي
MODOP
متغير دووجهي اظهارنظر مشروط حسابرس
ROA
نرخ بازده دارايي‌ها
LVRG
اهرم مالي
GROWTH
رشد شرکت
SIZE
اندازه شرکت
NUMBD
اندازه هيات مديره
RINDBD
استقلال اعضاي هيئت مديره
INOWN
مالکيت نهادي
3-9- آزمون‌هاي آماري مورد استفاده و روش‌ها و ابزار تجزيه و تحليل دادهها
براي تجزيه و تحليل اطلاعات بدست آمده از روش‌هاي آماري توصيفي و استنباطي استفاده شده است. از آمار توصيفي براي نشان دادن شاخصهاي آماري مرکزي و پراکندگي و جداول استفاده شده است. از آمار استنباطي براي آزمون فرضيه‌هاي پژوهش استفاده مي‌کنيم. در اين تحقيق براي آزمون فرضيه‌ها از مدل رگرسيون چند متغيره استفاده ميشود. براي طبقه بندي دادهها از نرم افزار Excel و همچنين در تحليل دادههاي پژوهش از نرم افزار Eveiws 7 اسفاده شده است. همچنين در تحليل رگرسيون، براي تجزيه و تحليل دادهها و بررسي رابطه بين متغيرهاي مورد مطالعه از روش دادههاي ترکيبي استفاده ميشود. آزمون‌هاي مورد استفاده در آزمون فرضيه‌هاي پژوهش به شرح زير ي‌باشد.
3-9-1- آمار توصيفي
در تحقيق حاضر ابتدا آمارهاي توصيفي براي متغيرهاي مدل رگرسيون ارائه ميشود. شاخصهاي توصيف دادهها، شامل شاخصهاي مرکزي (مانند ميانگين و ميانه)، شاخصهاي پراکندگي (مانند واريانس و انحراف معيار) و شاخصهاي شکل توزيع (مانند شاخص چولگي و کشيدگي) براي تکتک متغيرهاي تحقيق محاسبه خواهد شد. اين آمارهها شماي کلي
