
ن نسبت، گردش موجودی کالای شرکت(یعنی تعداد دفعاتی که شرکت در سال موجودی کالای خود را می فروشد) محاسبه میشود و برای محاسبه آن، بهای تمام شده کالای فروش رفته را بر موجودی کالا تقسیم میکنند.
گردش داراییهای جاری: این نسبت نشان میدهد استفاده یک شرکت از منابعش برای فروش تا چه میزان اثربخش است.
گردش کل داراییها: با این نسبت می توان رابطه بین ارزش داراییها و حجم فعالیت در یک شرکت را محاسبه کرد. به این ترتیب که خالص فروش را برکل دارایی ها تقسیم میکنند.
با استفاده از نسبت گردش دارایی ها میتوان سطح فروش شرکت را (با توجه به ظرفیت تولید آن) محاسبه کرد.با فرض اینکه قیمتها ثابت بماند؛ هنگامی که شرکت به ظرفیت تولیدی خود برسد؛ این نسبت به حداکثر خواهد رسید.
نسبت های سود آوری
حاشیه سود خالص: به وسیله این نسبت، سودآوری هر ریال از فروش را محاسبه میکنند. به این ترتیب که مقدار سود پس از کسر مالیات را بر خالص فروش تقسیم میکنند.
نرخ بازده سرمایه گذاری: نرخ بازده سرمایه گذاری میزان سود به ازای هر ریال از وجوه سرمایه گذاری شده در شرکت را محاسبه میکند؛ به این ترتیب که سود پس از کسر مالیات را بر کل دارایی ها تقسیم میکند.
نسبت های رشد
رشد فروش: این نسبت با استفاده از رابطه زیر محاسبه میشود:
[((S_t – S_(t-1)))/S_(t-1) ] × 100 = رشد فروش
که در آن:
St =فروش خالص در دوره کنونی
St-1 = فروش خالص در دوره قبلی
رشد سود عملیاتی:
[((P_t –P_(t-1)))/P_(t-1) ] × 100= رشد سود عملیاتی
که در آن:
Pt = سود عملیاتی با قیمت های کنونی
Pt-1 = سود عملیاتی در دوره گذشته
رشد حقوق صاحبان سهام : این نسبت بر طبق رابطه زیر محاسبه میشود:
[((E_t –〖 E〗_(t-1)))/E_(t-1) ] × 100= رشد حقوق صاحبان سهام
که در این رابطه:
Et = حقوق صاحبان سهام در دوره کنونی
Et-1 = حقوق صاحبان سهام در دوره قبل
رشد داراییها:
=[((A_t-A_(t-1)))/A_(t-1) ]×100رشد دارایی ها
که در این رابطه:
At = دارایی ها در دوره کنونی
At-1=دارایی ها در دوره قبلی
با محاسبه نسبت های مالی فرعی برای هر شرکت در هر یک از دوره های زمانی 86 تا 90، ماتریس های تصمیم اولیه شکل می گیرند. این ماتریس ها پس از نرمالسازی به شیوه اقلیدسی در وزن های متناظر با هر نسبت مالی ضرب شده و ماتریس های نرمال وزین اولیه تشکیل می شوند. با جمع ارزشهای وزین معیارهای فرعی هر معیار اصلی، ارزش آن معیار اصلی حاصل می شود. بنابراین برای مثال مجموع وزین نسبت جاری و آنی هر شرکت، نسبت نقدینگی را ارائه می دهد. ارزش مقداری نسبت های جاری و آنی هر شرکت پس از ضرب در وزن های متناظر این نسبت ها، با یکدیگر جمع شده، ارزش مقداری نسبت نقدینگی برای آن شرکت حاصل میشود. بدین ترتیب ارزش مقداری پنج نسبت اصلی برای تمامی شرکت ها محاسبه میگردد. شایان ذکر است با معکوس کردن شاخص های منفی که ارزش پایین تر برای آنها مطلوبتر است(مانند نسبت بدهی و داراییهای ثابت به سهم سهامداران) تمامی شاخص ها به صورت مثبت در نظر گرفته شدهاند. جدول زیر مقادیر بدست آمده برای شاخص نقدینگی را در سال 90 نشان میدهد.
جدول 4-3 مقادیر بدست آمده برای شاخص نقدینگی در سال 90
پس از محاسبه تمام مقادیر مربوط به هر پنج شاخص، جدول نهایی تصمیم بدست میآید که این جدول به منظور رتبه بندی شرکتها مورد استفاده قرار میگیرد. در زیر جدول نهایی تصمیم مربوط به سال 90 آمده است.
جدول 4-4 جدول نهایی تصمیم برای سال 90
4-4 رتبه بندی گزینه ها با استفاده از هر کدام از روشهای تاپسیس، ویکور و پرامتی 2
در این مرحله باید با استفاده از جدول تصمیم نهایی که در پایان مرحله قبل بدست آمده است رتبه بندی شرکت ها را با استفاده از سه روش تاپسیس، ویکور و پرامتی 2 انجام میدهیم.
رتبه بندی به روش تاپسیس
با توجه به اینکه در مرحله قبل تمامی شاخص های فرعی تبدیل به شاخص های مثبت شد؛ در این مرحله نیز تمامی شاخص های اصلی مثبت می باشد.پس در اینجا ابتدا نرمال سازی به روش اقلیدسی انجام گرفته، سپس
ماتریس موزون محاسبه می گردد.در مراحل بعدی به ترتیب Vj+ و Vj- ، سپس di+ و di+، و در آخر نیز cli محاسبه می شود.نتایج حاصل از رتبه بندی برای سال های 86 تا 90 در جداول زیر آمده است.
جدول 4-5 رتبه بندی انجام شده به روش تاپسیس برای سال 86 و 87
جدول 4-6رتبه بندی انجام شده به روش تاپسیس برای سال 88 و 89
جدول 4-7 رتبه بندی انجام شده به روش تاپسیس برای سال 90
رتبه بندی به روش ویکور
رتبه بندی به روش ویکور از نظر شیوه نرمال سازی و مراحل کار با روش تاپسیس تفاوت دارد. نرمال سازی در این روش بر مبنای روش خطی است که با نرمال سازی در روش تاپسیس تفاوت دارد. پس از انجام نرمال سازی مقادیر Sj و Rj محاسبه می شود و در نهایت Qj با در نظر گرفتن ν=0.5 محاسبه میگردد که مبنای رتبه بندی در روش ویکور است و بهترین رتبه به گزینهای تعلق خواهد گرفت که Q کمتری دارد. البته دو شرط ثبات پذیرش و ثبات پذیرش در تصمیم گیری نیز باید تامین شود. شرط اول در اینجا بدین صورت بیان میشود که تفاضل Q گزینه اول از دوم باید بزرگتر از 1/(15-1)=0.071 باشد یعنی:
Q(a[2])-Q(a[1])≥ 1/(15-1)=0.071
که 15 تعداد گزینه هاست.که اگر این شرط برقرار نبود؛ گزینه دوم می تواند به عنوان یک جواب سازشی برای گزینه اول بیان شود. همچنین گزینه های سوم، چهارم و … نیز به همین صورت نسبت گزینه اول سنجیده میشوند و اگر این شرط برای آنها نیز تامین نشد؛ آن گزینه ها نیز میتوانند به عنوان جوابهای سازشی درنظر گرفته شوند.
اگر شرط اول برقرار بود شرط دوم را بررسی خواهیم کرد که در آن باید گزینه اول نسبت به گزینه دوم در S و یا R برتری داشته باشد(کوچکتر باشد).
با توجه به این موارد، رتبه بندی در روش ویکور به صورت زیر است.
جدول 4-8 رتبه بندی انجام شده به روش ویکور برای سال 86 و 87
جدول 4-9 رتبه بندی انجام شده به روش ویکور برای سال 88 و 89
جدول 4-10 رتبه بندی انجام شده به روش ویکور برای سال 90
رتبه بندی به روش پرامتی 2
برای انجام رتبه بندی به روش پرامتی نیاز به تابع ترجیح داریم. که این تابع ترجیح، با توجه به اهمیت و امتیاز گزینه ها نسبت به هم تعیین میشود. با توجه به این موارد، برای تابع ترجیح، معیار عادی در نظر گرفته میشود چون میخواهیم تمام گزینه ها امتیاز برابر داشته باشند.
برای رتبه بندی کامل، نیاز به استفاده از روش پرامتی 2 داریم که بدین منظور باید جریان های (a)+ϕ و (a)-ϕ و در نهایت ϕ(a) محاسبه گردد. و در نهایت گزینه ای که ϕ بزرگتری داشته باشد به عنوان بهترین گزینه انتخاب میشود.
رتبه بندی گزینه ها برای سال های 86 تا 90 با استفاده از نرم افزار ویژوال پرامتی به صورت زیر است.
جدول 4-11 رتبه بندی انجام شده به روش پرامتی برای سال 86 و 87
جدول 4-12رتبه بندی انجام شده به روش پرامتی برای سال 88 و 89
جدول 4-13 رتبه بندی انجام شده به روش پرامتی برای سال 90
4-5 رتبه بندی تلفیقی با استفاده از روشهای میانگین حسابی، بردا یا کوپلند
جهت تلفیق رتبه ها و بدست آوردن یک جدول رتبه بندی واحد، بایستی رتبه های بدست آمده توسط هر شرکت با استفاده از روش های ترکیبی با یکدیگر تلفیق شوند. جهت انجام این کار از سه روش میانگین حسابی، بردا و کوپلند استفاده شده و برای هر یک از سال های 86 تا 90 یک جدول رتبه بندی بدست میآید. نتایج حاصل از تلفیق رتبه ها به صورت زیر است.
جدول 4-14 رتبه بندی تلفیقی سال 86 و 87 به روش میانگین حسابی
جدول 4-15 رتبه بندی تلفیقی سال 88 و 89 به روش میانگین حسابی
جدول 4-16 رتبه بندی تلفیقی سال90 به روش میانگین حسابی
در روش بردا هر کدام از گزینه ها با گزینه دیگر مقایسه می شود و رتبه بندی بر اساس بیشترین برد محاسبه
می گردد.
جدول 4-17 رتبه بندی تلفیقی سال86 و 87 به روش بردا
جدول 4-17 رتبه بندی تلفیقی سال88 و 89 به روش بردا
جدول 4-18 رتبه بندی تلفیقی سال90 به روش بردا
روش کوپلند شبیه به روش بردا است با این تفاوت که علاوه بر شمارش بردها، باخت ها نیز شمارش می شود و در پایان تعداد باخت ها از بردها کسر می گردد.
جدول 4-19 رتبه بندی تلفیقی سال86 و 87 به روش کوپلند
جدول 4-20 رتبه بندی تلفیقی سال88 و 89 به روش کوپلند
جدول 4-21 رتبه بندی تلفیقی سال 90 به روش کوپلند
در جداول بعدی رتبه های کسب شده در بین سال های 86 تا 90 در سه جدول با توجه به روش های ادغام آمده است.
جدول 4-22 رتبه بندی تلفیقی بین سال های 86 تا 90 به روش میانگین حسابی
جدول 4-23 رتبه بندی تلفیقی بین سال های 86 تا 90 به روش بردا
جدول 4-24 رتبه بندی تلفیقی بین سال های 86 تا 90 به روش کوپلند
پس از محاسبه رتبه ها به هر سه روش با تشکیل یک مجموعه رتبه بندی جزئی 35به اجماع دست مییابیم.
در اینجا رتبه بندی جزئی برای 4 شرکت بالای جدول رتبه بندی انجام شده است.
برای سال 86
به روش میانگین حسابی:
به روش بردا:
به روش کوپلند:
شکل 4-1 رتبه بندی جزئی برای سال 86
برای سال 87:
به روش میانگین حسابی:
به روش بردا:
به روش کوپلند:
شکل 4-2 رتبه بندی جزئی برای سال 87
برای سال 88:
به روش میانگین حسابی:
به روش بردا:
به روش کوپلند:
شکل 4-3 رتبه بندی جزئی برای سال 88
برای سال 89:
به روش میانگین حسابی:
به روش بردا:
به روش کوپلند:
شکل 4-4 رتبه بندی جزئی برای سال 89
برای سال 90:
به روش میانگین حسابی:
به روش بردا:
به روش کوپلند:
شکل 4-5 رتبه بندی جزئی برای سال 90
