پایان نامه رایگان با موضوع امام صادق، سوره بقره، حضرت محمد (ص)، رسول اکرم (ص)

یسعی نورهم بین ایدیهم» (حدید، 12).
شمس، منبع ضیاء (و سراج) و قمر، مظهر نور است. «هو الذی جعل الشمس ضیاء و القمر نورا»(یونس، 5). «و جعل القمر فیهن نورا و جعل الشمس سراجا»(نوح، 16)(بلخاری، 1384a، 455).
آیات ذکر شده، هریک به نحوی، جایگاه عظیم نور را در قرآن بیان می‌کند. نور، صفتِ حق و صفتِ نازل‎شدگان اویند. (انبیاء و کتب آن‌ها) اسلام نور است و مؤمنین، جلوۀ نور. قرآن نیز، از آنجاکه وسیلۀ بینایی عقل است، نور نامیده می‌شود: «فامنوا بالله و رسوله و النور الذی انزلنا»(تغابن، 8).
در نهایت، می‌توان آیات مرتبط با نور را به 5 دسته تقسیم‌بندی کرد. همراه این تقسیم‌بندی، سخنان گهربار حضرت علی(ع) در نهج‌البلاغه نیز، بیان می‌گردد. عناوین پنج گانۀ آیات به این شرح است:
1- کتاب آسمانی و قرآن، نور است(نساء آیه 174، مائده آیه 15، مائده آیه 44، مائده آیه 46، انعام آیه 91). در نهج‌البلاغه حضرت علی(ع) نیز، از قرآن به عنوان نور نام برده است(خطبه 5/91، خطبه 5/110، خطبه 1/158، خطبه 1/161، خطبه 5/183، خطبه 16/198، خطبه 19/198).
2- علم و دین، نور است(انعام آیه 122، تغابن آیه 8، اعراف آیه 157). در نهج‌البلاغه دین اسلام به عنوان نور، آمده است(خطبه 2/106، خطبه 2/89، خطبه 11/198).
3- ظلمان و نور، یکسان نیستند(رعد آیه 16، ابراهیم آیات 1 و 5، احزاب آیه 43، فاطر آیه 20، حدید آیه 9، طلاق آیه 11، بقره آیه 157، انعام آیه 1، بقره آیه 17، مائده آیه 16).
4- نورِ مؤمن، راه گشا است(حدید آیات 12 و 13 و 19 و 28 ـ تحریر آیه 8). حضرت علی(ع) در خطبه 10/183 و نامه‌3/45 به این موضوع اشاره کرده‌اند.
5- خداوند نور است و نور می‌بخشد(زمر آیات 22 و 69، شورا آیه 52، نور آیه 40، صف آیه 8، نور 35 آیه، توبه آیه 32) (بهمنی، 1390).

2-2-2 رنگ در قرآن
الله در قرآن، نه تنها نور است، بلکه رنگ نیز نامیده می‌شود. «صِبْغَةَ اللّهِ وَمَنْ أَحْسَنُ مِنَ اللّهِ صِبْغَةً وَنَحْنُ لَهُ عَابِدون» «این، رنگ خدا است و رنگ چه کسی از رنگ خدا زیباتر است؟ ما پرستندگان او هستیم»(بقره، 138).
«كلمۀ (صبغه) از ماده (ص- ب- غ ) است و نوعيّت را افاده مى‌كند، يعنى مى‌فهماند اين ايمان كه در موردش، گفتگو مى‌كرديم، يك نوع رنگ خدائى است كه ما بخود گرفته ايم و اين بهترين رنگ است، نه رنگ يهوديت و نصرانيت، كه در دين خدا تفرقه انداخته، آنرا آنطور كه خدا دستور داده به پا نداشته است»(طباطبایی 1363، ج 1، 472).
از دیدگاه قرآن، رنگ و کیفیت‌های رنگی، نشان‌هایی هستند از وجود ذات باری تعالی، برای کسانی که نعمت‌ها و آیت‌های خداوند را یاد آور می‌شوند و به آن‌ها می‌اندیشند و این‌گونه پدیده‌ها را سرسری نمی‌گیرند. این افراد معمولا علما و متفکّرانند: «و ما ذرالکم فی الارض مختلفا الوانه، ان فی ذلک لایه لقوم یذکرون» و آنچه رنگارنگ در زمین برای شما آفرید، همانا در این نشانه‌ای است برای گروهی که (خداوند و نعمت‌هایش را) یادآور می‌شوند(نحل،13)…«و من ایاته خلق السموات و الارض و اختلاف السنتکم و الوانکم، ان فی ذلک لایات للعالمین» و از نشانه‌هایش آفرینش آسمان‌ها و زمین و گوناگونی زبان‌های شما و رنگ‌های شماست، همانا در این، نشانه‌هایی برای دانایان است(روم،22) (آيت‌اللهي،1377، 140).
در قرآن، رنگ زرد، شادی آفرین معرفی شده است،”بَقَرَةٌ صَفْراءُ فاقِعٌ لَوْنُها تَسُرُّ النَّاظِرينَ” «ای موسی از پروردگار خود برای ما بخواه که برای ما روشن سازد آن گاو چه رنگی داشته باشد؟ گفت همانا او (خداوند) می‌فرماید، گاوی باشد زردِ یکدست، که رنگش بینندگان را شاد و مسرور سازد(بقره،69).
«رنگ در قرآن، بهشت صلح و صفا است. این بهشت شامل باغ‌های سبزی است که جوی‌ها از زیر آن‌ها روان است. انعکاس سبز در آب، سبز آبی یا تیره فام است. از سوی دیگر مؤمنین آسوده، بر بالش‌های سبز یا زر تارهای نیکو لمیده‌اند. رنگ شعله‌های سرکش دوزخ، رنگ شتر بچه‌ای زرد (سرخ فام) سرکش است»(مهرخوان، 1380، 69).
در آیات 80 سوره صافات، 64 سوره الرحمن و 5 سوره الاعلی، به رنگ سبز اشاره شده است. رنگ زرد -همان‌طور که اشاره شد- در آیه 69 سوره بقره، رنگ قرمز در آیه 27 سوره فاطر و رنگ سفید و رنگ سیاه در آیه 187 سوره بقره مطرح شده است.

2-2-3 نور در کلام ائمه اطهار و بزرگان دین
قرآن و پیامبران به طور اعم، پیامبر اکرم به طور اخص و ائمه اطهار علیهم‌السلام، اعیان و مراتب را، با لفظ نور توصیف کرده‌اند. حدیث «إنّ للّه‏ سبعین حجاباً من نور و ظلمه، لو کشفها لاُحرقت سبحات وجهه ما انتهى إلیه بصره» (خداوند هفتاد حجاب از نور و ظلمت دارد و چون پرده‌ها برگیرد، شکوه ذاتش دیدۀ هر بیننده را بسوزاند) به حدیث نور مشهور است و سهروردی به این حدیث استناد کرده است(نوربخش،1391).
«حضرت صادق(ع) به نقل از حضرت علی(ع)، خداوند را نور الحق، نور مع نور، نور من نور، نور فی نور، نور علی نور، نور فوق کل نور، نور یضیء به کل ظلمه توصیف کرده است»(نوربخش، 1391، 57).
حضرت محمد (ص) نیز، به نوری متعالی تبدیل شد. نظیر خورشید که همه مخلوقات، حول او در گردشند. «یکی از القاب پیامبر(ص) نورالهدی بوده است و اشارت به وجود نور ایشان، در سورۀ احزاب آیه 145 و مائده آیه 15 و هم‌چنین در احادیثی نظیر مشارق‌الانوار، مصابیح‌السند و مشک‌المصابیح اشاره شده است»(معمارزاده، 1386، 35_36).
در احادیث، علاوه بر نورخدا و ائمه، به نور مؤمنین نیز، اشاره شده است. يونس بن ظبيان می‎‌‌گويد: «امام صادق (ع) فرمودند: شما (شيعيان) را نوريست كه به وسيلۀ آن، در دنيا شناخته شويد، تا آنجا كه هرگاه يكى از شما، برادرش را ملاقات كند، محل نور را در پيشانى او بوسد»(کلینی 1369، ج3، 266).
هم‌چنین در کتاب نور اشاره شده که جیم گور دعای نور را این چنین تفسیر می‌کند:
1- من تمامی گذشتۀ خود_ترس‌ها، مرگ، پول، روابط، آینده و تمامی احساسات و حالت‌های منفی_را به نور می‌سپارم. 2- من موجود نور هستم. 3- من نور را از مرکز درونم به سراسر وجودم منتشر می‌کنم. 4- من نور را از مرکز درونم به همۀ انسان‌ها منتشر می‌کنم. 5- من نور را از مرکز درونم به هر آنچه هست، منتشر می‌کنم. 6- من حبابی از نور هستم. فقط نور می‌تواند به سوی من بیاید و فقط نور می‌تواند در اینجا باشد. 7- خدایا! برای همه کس، برای همه چیز و برای خودم تو را شکر می‌گزارم(باسانو، 1385، 36).
امام خمینی نیز، معتقد است «همه‌ی موجودات، جلوه‌ی خدا هستند و نورند و اگر این جلوه را از موجودات بگیرند، چیزی باقی نمی‌ماند»(خوش‌نظر و رجبی، 1388b، 38).

2-2-4 رنگ در کلام ائمه اطهار و بزرگان دین
آفرینش، با رنگ آغاز شد. رنگ در تنوعِ بی‌نهایتش، دلیل دیدن، درک و تشخیص اجسام و اشیاء و ویژگی‌های آن‌هاست. در حدیثی از امام صادق (ع) این معنا به صراحت بیان شده است. هنگامی که یکی ار اصحاب از ایشان پرسید: آیا خدا را می‌توان دید؟ امام صادق علیه‌‌السلام فرمودند: آنچه ما می‌بینیم، به وسیله رنگ‌ها و کیفیت‌های رنگی آن‌هاست و خداوند خود آفریننده رنگ و کیفیت‌های رنگی است.
مسلم است وقتی نورهای رنگی، با یکدیگر ترکیب شوند، نور سفید ایجاد می‌کنند. نور سفید، نور خدا، نور محمّد و علی علیهما‌‌السلام است. در روایتی از امام علی بن موسی‌الرضا علیه‌‌السلام اشاره شده است که نور خدا، سبز و سرخ و سفید و رنگ‌های دیگر است(آیت‌اللهی، 1387).
رنگ سبز -که در روایات به طور مکرر آمده است- رنگ معصوميت، تطهير و پاكي است. در فرهنگ اسلامی، سبز متضمّن عالی‌ترین معانی عرفانی است و به این صورت، بالاخص در وصف حضرت خضر(ع) تجلّی می‌کند. رنگ محبوب پيامبر نيز، سبز بوده است. امام علی علیه‌السلام دربارۀ یوم‌الخلاص می‌فرماید: «مهدیِ آخر‌الزمان را می‌بینم که ظهور کرده و سوار بر اسب سبز تیره‌رنگ و در مقابلش پرچم‌های پیروزی سپاه، به رنگ‌های زرد و سپید در اهتزار است(آیت‌اللهی،1373، 143).
بر اساس روایات، هنگام نزول وحی افق به رنگ سبز در میآمد. هم‌چنین، در آخرین مرحلۀ سفر، در زمان معراج نیز، پیامبر اکرم(ص) با پارچه دیبای سبزی موسوم به رف رف که از آسمان آویزان بود، به حضور پروردگار عروج کردند. ابوالفتوح رازی، در تفسیر خود چنین می‌نویسد: «آنان مرا از ستری به ستر دیگر گذراندند، چنان‌که هفتاد ستر را گذرانده‌ام که هر یک سفری پانصد ساله می‌طلبد. در آنجا دیبای سبزی (رف رف) آویخته بود که نورش از نور خورشید تابناک‌تر بود و چشمانم را خیره کرده، مرا بر آن دیبا گذراندند و من به عرش الهی رسیدم»(نصر، 1375، 64).
امام علی‌النقی(ع) در همین مورد می‌فرماید: «پروردگار، این شال را از زمرد سبز ساخت. آسمان رنگ سبز خود را از این شال وام می‌گیرد. این آسمان چون چادر است، اما پروردگار ورای این چادر، هفتاد هزار جهان با تمام ساکنانش در اختیار دارد که شمارۀ آن از تمام جن و انس فزون‌تر است»(نصر، 1375، 65).
روايتي از اميرالمؤمنين علي(ع) است با اين مضمون كه:
خداوند، عرش را از نوري با 4 رنگ خلق كرده است كه بنياد تمامي رنگ‌ها در عالم محسوب مي‌شوند: از نور سرخ كه هر سرخي، رنگ خويش را از آن گرفت و از نور سبز كه بنياد هر نوع سبزي در عالم شد و از نور زرد كه هر زردي نيز، زردي خود را از آن گرفت و نهايت نور سفيد كه اين نيز، بنياد هر سفيدي در عالم شد. در روايتي ديگر نيز حضرت رسول اكرم رنگ‌هاي اشربه و نيز ابواب جنت را شرح مي‌دهند. در متن اين روايت باروي بهشت با خشت‌هايي از طلا، نقره و ياقوت تصوير مي‌شود، در حالي كه ملاطش مشك اذفر و كنگره‏هايش از ياقوت سرخ و سبز و زرد است. وقتي هم درباره ابواب بهشت سؤال مي‌شود، حضرت پاسخ مي‌دهند: باب‌الرحمه از ياقوت سرخ است، باب‌الصبر نيز داراي مصرعي از ياقوت سرخ است، باب‌الشكر رنگي به ياقوت سبز دارد و باب‌البلا از ياقوت زرد است و در ابتداي باب‌العظم ملائكه‌اي از نور با پوشينه‌هايي به شدت سبز حضور دارند. از حضرت سؤال مي‌شود آيا نور آن‌ها سبز است و حضرت پاسخ مي‌دهند آري لباس‌ها سبزند لكن نور آن از حق‌ تعالي است(بلخاری، 1390، 7).
رنگ آبی نیز در معارف دینی، آرامش دهنده و تقویت کننده معرفی شده است. نور سرخابی و سبز آبی، نورهای نبوّت و امامت است. عیسی مسیح (ع) آبی را نشانۀ امید، عشق به امور الهی، صداقت و پرهیزگاری می‌داند و آبی کمرنگ را آیت صلح، آگاهی، دوراندیشی مسیحی و عشق به جمال می‌داند(سپهری، 1390).
در خصوص رنگ زرد «امام علی (ع) معتقد است که رنگ زرد، رنگ پیروزی است»(آیت‌اللهی و دیگران، 1373، 143). در احادیثی از معدن علم رسول اکرم (ص) به استفاده از رنگ‌هاي طلايي اشاره شده و نيز اهميت دادن به طلا از ديد معنوي حايز اهميت است. زیرا پيشينيان مخصوصاً كيمياگران، طلا را نورِ متجسم و يا نورِ جامد مي‌پنداشتند. درخشش طلا به چشم زيبا مي‌آمد. هم‌چنین، طلا تيره نمي‌شود و زنگ نمي‌زند. فلزي مقاوم و تجزيه‌ناپذير است. طلا همان نور متجسم است و همه‌ي خواص نور را در خود دارد.
در روایات متعددی، الوان جامه‌های یک فرد مؤمن نیز ذکر شده است. یک هنرمند ایرانی می‌تواند برای اثر معنوی خود، از این رنگ‌ها استفاده کند.
بهترين رنگ‌ها، در جامه سفيد بیان شده است. بعد از آن، زرد و بعد از آن، سبز و بعد از آن، سرخ نيم‌رنگ و كبود و عدسى. سرخ تيره خصوصا در نماز مكروه است و پوشيدن جامه سياه كراهت شديد دارد در همه حال، مگر در عمامه و عبا و موزه7 و اگر عمامه و عبا هم سياه نباشد بهتر است.
در چند حديث معتبر از حضرت رسول صلّى‌اللّه عليه وآله وسلّم منقول است كه: بپوشيد جامۀ سفيد كه آن نيكوتر و پاكيزه ترين رنگ‌ها است و مرده‌هاى خود را در آن كفن كنيد. در حدیثی از همان بزرگوار منقول است كه مكروه است سياه، مگر در سه چيز: در موزه و عمامه و عبا(مجلسی و عابدینی مطلق، 1391، 20_21).
و به سند معتبر از حضرت صادق عليه‌السلام منقول است كه شخصى از حضرت اميرالمؤمنين عليه‌السلام پرسيد كه با كلاه سياه نماز بكنم؟ فرمودند كه درآن نماز مكن كه لباس اهل جهنم است.
بهترين رنگ‌ها در نعل و