ایمانی متفاوت است، هرچند هر دو هدف واحدی را دنبال میکنند و آن به اسارت کشیدن انسان است و واضح است که شیوه‌های مقابله در برابر این دو دسته نیز متفاوت باشد. همان‌طور که گفته شد بزرگ‌ترین هدف از به وجود آمدن شبکه‌های مختلف ماهواره‌ای تأثیر و نفوذ بر فرهنگ یک جامعه است؛ و مهم‌ترین و اصلی‌ترین هدف آن را باید ایجاد تغییر و دگرگونی در باورها و اعتقادات جامعه هدف دانست اعتقادات و باورها اساس حرکت یک جامعه به شمار می‌آیند و هر انسانی با هر دین و مذهبی بر اساس باورها و اعتقادات خود به زندگی‌اش جهت می‌دهد. تحت این شرایط، اگر کسانی بخواهند در مسیر حرکت یک ملت و جامعه خللی یا تغییری ایجاد کنند باید به سراغ تغییر باورها و اعتقادات آنان بروند بنابراین، اساسی‌ترین هدف، ایجاد تغییر در باورهای دینی و ارزش‌هاست. چرا که اگر بشود با ابزار مختلف در باورها و اعتقادات یک جامعه هدف رسوخ کرد و با ایجاد شک و شبهه آن باورها را مخدوش یا کمرنگ کرد بلافاصله زمینه و بستر برای هدف بعدی، یعنی ایجاد تغییر در چگونگی فکر کردن و اندیشیدن در حوزه‌های گوناگون فراهم می‌شود و از آنجا که رفتارهای یک جامعه مبتنی بر اعتقادات، باورها و چگونگی فکر کردن و اندیشیدن افراد آن جامعه می‌باشد. با تغییرات اساسی در این مبانی، مدل‌های رفتاری در حوزه‌های مختلف تغییر می‌کند. در واقع مدل‌های رفتاری در هر جامعه‌ای، بر اساس نوع باورها و اعتقادات و چگونگی فکر و اندیشه در آن جامعه شکل می‌گیرد. لذا با تغییر در باور و اندیشه‌ای، مدل رفتاری جدید بر اساس باور و افکار جدید جایگزین می‌شود. هدف ما در این تحقیق این است تا بررسی نماییم آیا ماهواره در جهت تغییر باورها و اندیشه‌های دانشجویان به‌عنوان جامعه‌ای هدف مؤثر بوده است یا نه و اصلاً تماشای شبکه‌های مختلف ماهواره‌ای اثراتی که در بالا ذکر شد را روی دانشجویان به‌طور مؤثر داشته است و تغییری در باورهای آنان به‌طور معناداری ایجاد نموده است و اگر این‌طور بوده است چه راهکاری برای این امر پیشنهاد می‌شود.
(1-5) تعریف مفاهیم
(1-5-1) ماهواره
ماهواره وسیله‌ای است که می‌تواند سیگنال‌های دریافتی از نقاط مختلف را به هر نقطه مورد نظر دیگر بفرستد. بر این اساس ساکنین مناطق دور افتاده می‌توانند به‌سادگی با برپایی گیرنده‌های جمعی، ارتباط خود را برقرار میسازند (دادگران،1381: 183).
از اواخر قرن نوزدهم، به دنبال نخستین آزمایش موفقیت‌آمیز مارکنی، ارتباطات رادیویی در انتقال پیام‌های فردی و انتشار برنامه‌های سخن‌پراکنی عمومی اهمیت روزافزونی پیدا کردند. نخستین قمر مصنوعی شوروی موسوم به اسپوتینک که در چهارم اکتبر 1975 به مدار زمین فرستاده شد، عصر جدیدی در تکنیک‌های ارتباطی گشود: سپس ماهواره‌ای در سال 1980 با 12 هزار مدار تلفنی و تنها 2 کانال تلویزیون در مدار قرار گرفت و نسل ششم آن‌ها با 3 برابر ظرفیت نسل پنجم و با سیستم‌های دیجیتالی پیچیده در سال 1986 ساخته و به کار گرفته شد. ماهواره‌های تلویزیونی، ماهواره‌هایی هستند که در واقع به‌عنوان یک فرستنده پرقدرت تلویزیونی در فضا عمل میکنند. مهم‌ترین برتری یک ماهواره تلویزیونی آن است که می‌تواند تمامی نقاط کور یک کشور را که فرستنده‌های زمینی قادر به پوشش آن‌ها نیستند، تحت پوشش درآورد.
امروزه شبکه‌های ماهواره‌ای فراوانی به وجود آمده‌اند، از شبکه‌های علمی، تحقیقاتی و ورزشی گرفته تا شبکه‌های رقص و پای‌کوبی در آن یافت می‌شود و شبکه‌های فارسی‌زبان نیز به آن پیوسته‌اند. آن‌هم به‌طور وسیع، این پایگاه‌ها اغلب متعلق به گروه‌های ایرانی خارج از کشور هستند و برای جذب مخاطب بیشتر از انواع و اقسام حربه‌ها استفاده میکنند (احمدزاده کرمانی، روح‌الله،1390: 158).
ماهواره ارتباطی تله استار که نخستین آزمایش‌های آن‌ها در سال 1962 به‌وسیله‌ی دانشمندان آمریکایی صورت گرفت، از این قبیل می‌باشند. به کمک این ماهوارهها برای نخستین بار جریان بازی المپیک جهانی 1964 توکیو، از طریق تلویزیون در سراسر جهان پخش شد. ماهواره‌های ارتباطی از جهت چگونگی استقرار و گردش آن‌ها در اطراف کره‌ی زمین به (ماهواره‌های ثابت) و ماهواره‌های مداری معروف می‌باشند (معتمدنژاد،1386: 242).
ماهواره‌های ثابت: ماهواره‌هایی که در مدار استوایی زمین قرار می‌گیرند و سرعت آن با سرعت گردش زمین برابر و ارتباط آن دائمی است. مثل ماهواره‌های آمریکا سینکام 1963 به فضا فرستاده شد.
ماهواره‌های مداری: ماهواره‌هایی که در مدار بیضی‌شکل زمین در فضا حرکت میکنند 12 ساعت یک‌بار در بالای مناطق معین قرار می‌گیرند مثل ماهواره‌ی مولینا توسط شوروی به فضا پرتاب شد (معتمدنژاد،1386: 243).
(1-5-1-1) ماهواره از لحاظ کاربرد
1- ماهواره‌های ارتباطی نقطه‌به‌نقطه: این ماهوارهها پیام‌هایی را از یک فرستنده نیرومند به یک ایستگاه گیرنده نیرومند میرسانند تا از آنجا برای استفاده عموم پخش گردند.
مهم‌ترین موارد استفاده این قبیل ماهوارهها:
– توسعه ارتباطات تلفنی و تلگرافی
– انتقال صفحات روزنامه‌ها
– تقویت فرستنده‌های رادیویی
– تقویت فرستنده‌های تلویزیونی
2- ماهواره‌های توزیع‌کننده: این نوع ماهوارهها برنامه‌های تلویزیونی را مستقیماً از فرستنده اصلی به فرستنده‌های محلی منتقل میکنند. این ماهوارهها، برنامه‌های تلویزیونی جهانی را به‌صورت شبه مستقیم در میآورده‌اند.
3- ماهواره‌های پخش مستقیم: این نوع ماهوارهها از ماهواره‌های قبلی نیرومندترند و به همین جهت می‌توانند برنامه‌های تلویزیونی را در سراسر جهان مستقیماً از فرستنده‌ها به ماهواره‌هایی که بین اکثر کشورهای دنیا ارتباط برقرار میکنند و به ماهواره‌های جهانی موسوم‌اند و ماهواره‌هایی که نیازهای ارتباطی داخل کشور را باوجود فواصل جغرافیایی به سبب همبستگی‌های فرهنگ و سیاسی باهم ارتباط دهند ماهواره‌های منطقه‌ای نامیده می‌شوند (معتمدنژاد،1386: 624).
(1-5-1-2) اثرات مثبت و منفی ماهوارهها
اکثر پدیده‌های جهان دو بعد دارند و می‌توان از آن‌ها در جهت مثبت یعنی در جهت اعتلا و ترقی در زمینههای مختلف یا در جهت منفی یعنی در جهت نابودی یا انحطاط فکری و فرهنگی استفاده کرد. رسانه‌ها نیز از این قاعده مستثنی نیستند، به ویژه پدیده‌ای چون ماهواره که به عنوان یک رسانه (و حتی به عنوان یک وسیله مخابراتی و…) از ماهیت چند سویگی برخوردار است و یکی از کاربردهای وسیع به‌ویژه در چند سال اخیر، سرعت بخشیدن و بسط دادن به جنگ نرم است. شبکه‌های خبری رادیویی و تلویزیونی ماهواره‌ای، شبکه‌های ویژه طرفداران و مخالفان کشور، و حتی شبکه‌هایی که به‌ظاهر برای سرگرمی و پر کردن اوقات فراغت مخاطب به‌طور شبانه‌روزی فعالیت میکنند، در کنار دیگر رسانه‌های مکتوب و اینترنتی به‌راحتی به ابزاری برای به راه انداختن جنگ نرم در قالب عملیات روانی، شایعه‌پراکنی، ایجاد جنگ روانی و تبلیغات سیاسی و… تبدیل‌شده‌اند.
یکی از مهم‌ترین کارکرد ماهوارهها هم‌جوار کردن فرهنگ‌ها و سرزمین‌های دور از هم است. در سال‌های قبل فرهنگ‌ها و سرزمین‌های دوردست هیچ اطلاعی از هم نداشتند ولی ماهوارهها سبب شدهاند که آن‌ها این اطلاعات را به دست آوردند. ماهوارهها با دلیل در دسترس بودن، ارزان بودن و تکیه بر توانایی بصری می‌توانند علاوه بر نخبگان همه گروه‌های دیگر را تحت پوشش قرار دهند. تمام افراد فقیر امروزه در معرض امواج گسترده دانش‌ها و آگاهی‌های فرهنگی قرار گرفته‌اند که ماهواره به آن‌ها منتقل می‌کند.
ماهواره فراتر از قدرت سیاسی و محلی قرار دارد و این قدرت را به مردم می‌دهد که یک نقش نظارت بر کارهای دولت خود داشته باشند. یعنی نه‌تنها به‌عنوان یک شهروند که در کشور خود زندگی می‌کند و قوانین آن را رعایت میکنند، بلکه سعی می‌کند که به فرد بفهماند که در جهان گسترده زندگی می‌کند و در آن نیز نقش دارد؛ یعنی هر شهروند احساس قدرت می‌کند و به او می‌فهماند که او دارای قدرت زیادی است. این شبکه‌ها این امکان را فراهم کرده که هر شهروندی احساس کند که صدای خود را به گوش جهانیان برساند. یکی از کارکردهای مهم دیگر ماهواره لو دادن اعمال زور و قدرت در جامعه جدید است. با توجه به فراگیر بودن، این امکان را فراهم می‌کند که تبعیض‌های جنسیتی، قومی، سیاسی، فرهنگی، اجتماعی که علیه شهروندان اعمال می‌شود به راحتی افشا کند.
ماهواره باعث توانمند کردن شهروندان در برابر قدرت‌هایی است که فکر میکنند همه قدرت‌ها در اختیار آن‌هاست. کارکرد دیگر ماهواره در نقش یاد دهنده و آموزشی برای شهروندان است. یعنی آموزش مهارت زندگی، شغلی، کسب‌وکار، حرفه و قابلیت‌های ذهنی (آموزش زبان‌های گوناگون) این امکان را فراهم می‌کند که اگر توانایی آموزش‌های رسمی را ندارند به تقویت مهارت‌های خود بپردازند. کارکرد دیگر آن ایجاد تعامل مبتنی بر دوستی و صلح بین فرهنگ‌هاست. تعصبات و بسیاری از خشونت‌های فرهنگی را تبدیل به احساس تعلق می‌کند. فرهنگ‌ها را باهم آشنا می‌کند و تبعیض‌ها و تضادهایی که بین فرهنگ‌ها به دلیل دور بودن وجود دارد را برطرف می‌کند. ماهواره با ترسیم این فرهنگ‌ها این امکان را به وجود می‌آورند که افراد ابتدا فرهنگ‌های مختلف را ببیند و بعد در مورد آن‌ها قضاوت کنند. همچنین یک گفتگوی تمدنی بین تمدن‌ها به وجود می‌آورد. ماهواره یک دیالوگ بین تمدن‌ها و فرهنگ‌های مختلف به وجود می‌آورد. ماهوارهها یک حس زیباشناختی را در مردم به وجود می‌آورد. توده‌های مردم عادی اگر کانال‌های تلویزیون و ماهواره نباشد عمر خود را صرف هنرهای دیگر میکنند، می‌توانند بالقوه این امکان را فراهم کنند که مردم عادی در فرهنگ مشارکت کنند. ماهواره به دلیل تکثر و تنوع شبکه‌ها خودخواسته یا ناخواسته امکان گفتگوی جهانی بین فرهنگ‌ها را به وجود می‌آورد. ماهوارهها بالقوه این امکان را دارند که گفتگوی بین فرهنگی را افزایش دهند. ماهوارهها همچنین ارتباطات گسترده عاطفی بین آحاد مردم را برقرار میکنند. ماهواره می‌تواند پیامدهای ویرانگرانه‌ای داشته باشند.
اگر بخواهیم ماهواره را بفهمیم باید نگاه دوسویه داشته باشیم. پیامدهای ماهواره پیچیده‌تر از آن است که با قضاوت‌های اخلاقی خوب یا بد بتوان در مورد آن قضاوت کرد. ماهواره بی‌نهایت تأثیرات پیچیده‌ای را به وجود آورد (زمانی،1381: 10)
ماهوارهها تشابهات متفاوت‌ها را وسعت می‌دهد. همچنین دسترسی ما به شیوه‌های گوناگون فرهنگ را آسان کرده است. بر این اساس باعث شده که تعصب‌ها در همه جای جهان کاهش یابد و چند فرهنگگرایی در حال گسترش است. همچنین امکان انتخاب برای تک‌تک مردم جهان افزایش‌یافته است. در عرصه فرهنگی ماهواره‌ای، عدالت وجود ندارد برخی از کشورها از امکانات بیشتری برخوردارند و نابرابری‌های سیاسی و اقتصادی خودش را در فرهنگ نشان می‌دهد. بی‌نظمی جهانی حاکم بر شبکه‌های ماهواره‌ای یک نوع فقدان نظم جهانی را به وجود می‌آورد چیزی که می‌تواند به عملکرد بهتر ماهوارهها کمک کند شکل‌گیری یک سواد رسانه‌ای و سواد ماهواره‌ای است که در این فضا به کدام کانال‌ها مراجعه کند و انتخاب کند.
به عبارتی توانمندسازی شهروندان نسبت به نحوه استفاده از برنامه‌هاست، پس توانمندسازی شهروندان، آگاهی شهروندان، آموزش آن‌ها و گفتگوی بین آن‌ها نیز از اهمیت زیادی برخوردار است. در غیر این صورت فیلتر کردن و… در نهایت با موفقیت همراه نخواهد بود. هرچند در یک مقطع کوتاهی جواب می‌دهد و دولت در مدت کوتاه نظارت و کنترل داشته باشد ولی آنچه ماهواره را توانمند می‌سازد آگاهی دادن و آموزش دادن شهروندان است. در واقع، پخش مستقیم ماهواره‌ای متضمن بعد مثبت و منفی بسیاری است. از جمله جنبه‌های مثبت آن می‌توان به برنامه‌های فرهنگی، آموزشی و اطلاع‌رسانی همگانی اشاره کرد. از سوی دیگر، امکان سوءاستفاده از این فناوری برخی ملت‌ها را نگران کرده است. مداخله در امور داخلی، تبلیغات سیاسی و تجاری، تهاجم به اخلاقیات و ارزش‌های
