پلان ها که علاوه برتامین نور وتابش مناسب استقلال بخشها را ازیکدیگر نیز تامین می نماید بادو اشکال مواجه است یکی افزایش مساحت بنا ودیگری تطویل راههای دسترسی درونی ( راهروهای داخلی ) است که با وضعیت جسمانی بیمار سازگار نیست وازسوی دیگر راهپیمایی مداوم طویلی را به آن دسته از پرسنل خدماتی که براسا س شغل خود باید به همه نقاط بیمارستان سرکشی نمایند تحمیل میکند که این موضوع از بازده کاراین پرسنل کا سته وآنهارا زودتر ازموعد فرسوده مینماید.
فرم متمرکز می تواند از افزایش به رویه مساحت جلوگیری کرده و طول راهروها را به میزان قابل توجهی کاهش دهد اما این فرم با مشکل دیگری که تامین نوروتابش برای مرکزیت بنا است مواجه می شود، این نقیصه را می توان با بهره گیری ازنورگیرهای داخل باسطوح مناسب ویاحیاطهای مرکزی به میزان قابل توجهی کاهش داد.
در اين سيستم اجزاء مهم مجموعه در يك بنا متمركز مي‌گردند. فكر اساسي يك بلوكي قرار دادن بخش‌هاي مروبط به تخصص‌هاي مختلف و سرويس‌هاي علاج و تشخيص در طبقات است.
تمركز سرويس‌هاي عمومي مربوط به بخشها در طبقات بر روي يك خط قائم و رساندن و دور كردن مواد به وسيله خطوط قائم و مخلوط قائم افقي يكي ديگر از مشخصات و امتيازات اين سيستم مي‌باشد.
از طرف ديگر سرعت كار و كوتاهي مسير و تهيه مناسب در طبقات بالا- سكوت- نورگيري بهتر و نيز نبودن ترس از سايه بلوك‌هاي ديگر اين روش را براي احتياجاتي كه نمي‌توانند سرمايه‌هاي زياد در اين را بگذارند آسان مي‌كند و در مخارج زيرزمين‌سازي- سقف‌سازي- تأسيسات- لوله‌كشي- سيم‌كشي و تهويه و از دست ندادن حرارت زياد و صرفه‌جويي در پرسنل و همچنين امكان مراقبت بيشتر و بالاخره صرفه‌جويي در مخارج نگهداري ساختمان را مي‌توان نام برد. علاوه بر اين‌ها توزيع مناسب و ايجاد ارتباطات منطقي در اين روش از ديگر دلايل مي‌باشد. (موسویان، 1363).
4-1-2- استانداردهای طراحي ساختمان بيمارستان:
1- سبك ساختمان، پوشش گل‌ها و مبلمان همگي بايد مقاوم به آتش باشد.
2- دستگاه‌هاي خودكار آبپاشي و حساس به آتش به همراه وسايل اطفا حريق بايد در بيمارستان‌ها پيش‌بيني شود.
3- هر يك از بخشها و مناطق بيمارستان بايد طوري طراحي شود كه به پلكان يا مسير فرار متصل شده و راه خروجي به طور واضح مشخص باشد.
4- مناطقي از بيمارستان كه از نظر آتش‌سوزي داراي خطر بالايي‌اند نبايد در زير مناطق يا بخش‌هايي قرار بگيرند كه بيماران بد حال در آنجا به سر مي‌برند.
5- وجود نرده‌هاي حفاظ در اطراف بيمارستان و پنجره‌ها لازم و ضروري به نظر مي‌رسد.
6- محل استقرار ايستگاه پرستاري بايد طوري انتخاب شود كه پرستاران كنترل رفت و آمد افراد را به بخش به خوبي به عهده گيرند.
7- اتاق‌هاي معاينه و درمان در بخش اطفال بايد به اندازة كافي بزرگ باشد تا والدين و همراهان بيماران نيز بدانند در آنجا حضور داشته باشند.
8- در بخش اطفال به توالت‌هاي كوچك، دستشويي، صندلي و ميزهاي اختصاصي نياز است.
9- در اتاق‌هايي كه در آنجا رايانه قرار دارد، رعايت موارد زير الزامي است:
كف اتاق از كاشي، سراميك يا پاركت پوشيده شود، زيرا وجود فرش يا قاليچه موجب جذب گرد و غبار و ذرات شده كه خود موجب نقص و خرابي اين دستگاه‌ها مي‌گردد.
سيستم تهويه هوا بايد بتواند دود ناشي از استعمال سيگار را كه سبب خرابي دستگاه‌هاي رايانه‌اي مي‌شود از اتاق خارج كند. اگرچه تدوين قانون عدم استعمال دخانيات و اجراي دقيق آن به اين امر كمك مي‌كند.
10- وسايل و تجهيزات سنگين يا وسايلي كه بالاتر از سطح زمين قرار دارند به لحاظ وقوع احتمالي حوادث و سوانح غيرمتقربه بايد در محل استقرار خود محكم و ثابت قرار گيرد.
11- حوادث غيرمتقربه در بيمارستان‌هايي كه ساختمان‌هاي جداگانه دارند يا يك ساختمان به چند واحد جداگانه و مجزا تقسيم شده است، تأثير كمتري دارد.
12- سطح ديوارها و سقف اتاق‌ها بايد تميز و عاري از هرگونه منفذ باشد تا در آنجا ميكروب‌ها تجمع پيدا نكنند. لوله‌كشي‌ها بايد درزگيري شوند و پنجره‌ها منافذ و دريچه‌ها نياز به بررسي و كنترل دارند تا از ورود حشرات و جانوران موذي جلوگيري شود.
13- در سالن كنفرانس و اتاق زايمان (اتاق درد) از ديوارهاي داراي عايق ضد صدا استفاده شود. وسايل مكانيكي سنگين و لوله‌كشي‌هاي آب نيز نياز به عايق‌كاري دارند. در مجموع، عايق‌كاري ساختمان از ورود و خروج هواي سرد و گرم جلوگيري مي‌كند، گسترش آتش‌سوزي را مهار كرده، سر و صداي اضافي و ارتعاش و لرزه را جذب مي‌كند و مانع از هدر رفتن انرژي مي‌شود.
14- مناطق استقرار بيماران بايد به دور از نواحي پر سر و صدا در بيمارستان مثل آشپزخانه و آسانسور قرار گيرند.
15- براي كاركنان بيمارستان بسته به بخش يا قسمت مربوطه دستشويي، توالت، اتاق رختكن قفل‌دار و اتاق استراحت به تفكيك زنان و مردان به ويژه در نزديكي محل ورودي به بخش در نظر گرفته شود.
16- براي بيماران در هر اتاق، حمام همراه با كليه وسايل و ضمائم مثل سيفون، روشنايي، قفسه يا كيت بهداشتي دستشويي، جا لباسي، سطل زباله دردار، صندلي،آينه و غيره پيش‌بيني شود.
17- در هر بخش باليني، صندوق خانه مخصوص كاركنان نظافتچي با كلية تسهيلات و وسايل و اثاثيه در نظر گرفته شود.
18- قفسه، كمد و گنجه به صورت جداگانه براي نگهداري از وسايل و مواد در هر بخش بايد پيش‌بيني شود.
19- طراحي ورودي اصلي بيمارستان به شكل زير انجام شود:
به طور مستقيم به هال اصلي ارتباط داشته باشد.
اندازه در ورودي بايد به اندازه كافي بزرگ باشد تا عبور برانكارد، ترولي و صندلي چرخدار به آساني انجام شود.
پله‌هاي اصلي ورودي ساختمان بيمارستان به نرده داشته باشد.
ورودي ساختمان به صورت مسقف و سرپوشيده باشد تا از ورود و خروج گرما يا سرما جلوگيري شود و در عين حال ورودي را از گزند باد، باران، آفتاب و گرد و غبار حفظ كند.
بخش‌هاي اورژانس، درمانگاه سرپايي، انبار مركزي و آشپزخانه مي‌توانند ورودي جداگانه داشته باشند.
20- طراحي راهروي اصلي بيمارستان به صورت زير انجام شود:
به اندازه كافي براي عبور و مرور افراد، مراجعان و برانكارها، صندلي‌هاي چرخدار و چرخش آنها بزرگ باشد.
ديوارها به لحاظ جلوگيري از خرابي در اثر عبور وسايل نقليه داراي حفاظ باشد.
در راهروهاي طبقات زير زمين عبور لوله‌كشي بايد به صورت روكار انجام شود.
21- طراحي پلكان اصلي بيمارستان به صورت زير انجام شود:
به طور مستقيم و غيرمستقيم به راهروي اصلي منتهي شده و به نحوي ساخته شود كه عرض آن به اندازه عرض راهروي اصلي باشد.
ارتفاع هر يك از پلكان‌ها با يكديگر همطراز، ثابت و بدون سرخوردگي باشد و حداقل دو پلكان جداگانه و عريض براي تخلية بيماران اورژانس، همچنين براي توسعه طبقات اضافي در نظر گرفته شود.
22- مشخصات آسانسورها:
تعداد آسانسورها در بيمارستان بستگي به فعاليت بخش جراحي، زمان تغيير و تحول شيفت‌ها، ساعات كاري كاركنان، تعداد دفعات و زمان در نظر گرفته شده براي ملاقات با بيماران، تعداد و زمان پذيرش و ترخيص بيماران دارد.
هر يكصد تخت حداقل يك يا دو آسانسور پيش‌بيني مي‌شود.
از آسانسورهاي حمل بار فقط به منظور انتقال وسايل و تجهيزات سنگين استفاده شود.
از بعضي آسانسورهاي كوچك نيز مي‌توان براي حمل و نقل سيني‌هاي غذا و ملحفه‌هاي تميز استفاده كرد.
23- مشخصات رامپ يا سكوي شيب‌دار:
براي عبور معلولان در بين طبقات مختلف به كار مي‌رود.
بايد فضاي زيادي براي آنها در نظر گرفته شود.
در صورتي كه در خارج از ساختمان بيمارستان به منظور دسترسي به بخش اورژانس يا درمانگاه سرپايي سكوي شيب‌دار قرار داشته باشد بايد آن را در مقابل باد، باران و تغييرات جوي حفظ كرد.
24- انجام طراحي بيمارستان به صورتي كه در آينده قابل بسط و توسعه باشد (درگاهی،1390).
4-1-3- الزامات طراحی بیمارستان:
– ديوارهاي داخلي ساختمان:
1- ديوارهايي كه بر روي آنها بار وجود ندارد بايد قابل تغيير باشند.
2- وسايل ضد حريق يا كمد و قفسه‌ها را بهتر است بر روي ديوارهايي كه بر روي آنها بار وجود دارد، قرار داد.
3- ديوارها، بهتر است داراي خاصيت ضد صدا باشند.
– كف:
1- مجهز به سيستم تخلية فاضلاب باشد به خصوص در رختشويخانه و آشپزخانه.
2- سطوح هر طبقه بايد همطراز و يكنواخت و بدون پله باشد.
– پنجره:
1- داراي چشم‌انداز به سمت خارج باشد.
2- اندازه آنها بايد به صورتي باشد تا حداكثر جريان هوا از آن عبور و در عين حال اتاق را از پرتو نور اضافي حفظ كند.
3- پنجره‌هاي توالت داراي شيشه‌هي تيره رنگ باشد.
4- بخش‌هاي مراقبت ويژه، اتاق عمل و انبار مركزي نياز به پنجره ندارد.
– در:
1- در اتاق بيماران به اندازه كافي پهن و عريض باشد تا عمل نقل و انتقال برانكارد و ديگر وسايل نقليه به راحتي انجام شود.
2- مقاوم به آتش باشند.
3- در مقابل ضايعات ناشي از نقل و انتقال وسايل سنگين مقاومت نمايند.
4- بخش جراحي نياز به درهاي خودكار دارد.
5- درهاي دوطرفه كه داراي ورود و خروج همزمان هستند بايد از شيشه باشند.
– لوله‌كشي:
1- در داخل ديوار، كف و سقف جهت عبور سيم‌كشي‌هاي تلفن و برق، لوله به كار مي‌رود.
2- لوله‌كشي‌هاي جداگانه به منظور تهويه هوا و گرمادهي در نظر گرفته مي‌شود.
– روشنايي:
1- روشنايي طبيعي خاصيت ضدعفوني كنندگي دارد.
2- نباد خيره كننده يا زننده باشد.
3- روشنايي‌هاي اورژانس در طول شب در اتاق نگهباني، درهاي ورودي به بيمارستان، راهروها و درهاي ورودي به اتاق‌هاي عمل و بخش‌هاي باليني لازم و ضروري است.
– سيستم تهويه:
1- نبايد جريان هوا يا وزش باد ايجاد كند.
2- حداقل تغيير درجه حرارت را ايجاد كند.
3- هوايي كه از اتاق خارج مي‌شود نبايد در ديگر نواحي اتاق مجدداً گردش كند.
– تزئينات:
1- استفاده از گياهان و گل‌هاي تزئيني محيط داخل ساختمان را زنده، زيبا، جذاب و شيرين مي‌نمايد.
2- وجود مناظر و چشم‌اندازهاي آرام و موضوعات و مطالب خانوادگي محيط را بشاش و شاداب مي‌نمايد.
3- تابلوهايي كه تمام طول ديوارها را دربر مي‌گيرند، موجب مي‌شوند كه فضاي اتاق بيشتر به نظر مي‌رسد.
4- احداث حوض يا حوضچه‌هاي مصنوعي و آكواريوم با ماهي‌هاي داراي رنگ‌هاي مختلف در هر طبقه به افراد احساس آرامش مي‌دهد.(وزارت بهداشت،1390)
4-1-1- استانداردهای طراحی محوطه بیمارستان:
– محل ورود:
1- فقط يك محل ورود براي ورود به بيمارستان در نظر گرفته مي‌شود. اين امر به كنترل ترافيك و راحتي عبور و مرور وسايل نقليه كمك مي‌كند.
2- ورودي بيمارستان بايد نزديك به بخش اورژانس و درمانگاه‌هاي سرپايي باشد.
3- در محل ورود اصلي بيمارستان وجود ايستگاه اتوبوس يا ساير وسايل نقلية عمومي ضروري است. (درگاهی،1390)
– مسير ماشين‌رو:
1- مسير ماشين‌رو بايد در بين ورودي اصلي و ساير ورودي‌ها مانند بخش اورژانس، درمانگاه‌هاي سرپايي، بخش‌هاي باليني يا خوابگاهي، انبار مركزي و محل توقف (توقفگاه) اتومبيل‌هاي شخصي قرار گيرد.
2- مسير ماشين‌رو بايد به دور از بخش‌هاي باليني يا خوابگاهي باشد.
– مسير پياده‌رو:
1- مسير پياده‌رو به صورت مستقيم در بين نواحي كه عبور و مرور در آنجا به صورت معمول وجود دارد، ساخته مي‌شود.
2- اگر مسير پياده‌رو با رنگ سبز پوشيده شود، شفافيت درخشندگي ناشي از برخورد نور آفتاب با سطح پياده‌رو را كاهش مي‌دهد.
3- عرض پياده‌روها به اندازه‌اي باشد كه يك صندلي چرخدار به راحتي از آن مسير عبور كند، همچنين به منظور جلوگيري از شكسته شدن چرخ صندلي نبايد داراي درز و شكاف باشد. (درگاهی،1390)
– باريك‌راه:
1- باريك‌راه‌هاي منتهي به داخل فضاي سبز يا باغ بيمارستان بايد از سنگ پوشيده از سيمان- خاك درست شده باشد.
2- مسير باريك‌راه‌ها چنانچه داراي پيچ و انحراف باشد از
