
2
74/0
53/1
64/0
6-7 سال
42/2
05/1
57/1
85/0
همانگونه که در جدول شماره (4-2) مشاهدهمیشود، در تمامی گروههای سنی شاهد تفاوت بارزی در رابطه با کاربرد گرههای انسجامی کامل و ناقص هستیم. با توجه به جدول شماره (4-3) و نیز نمودار شماره (4-1)، مشاهدهمیشود این تفاوت بیشتر بین گروه سنی 4-5 سال با دو گروه دیگر است. میان گروه سنی 7-6 سال و گروه سنی 4-5 سال تفاوت مشهودی مشاهده میشود، ولی بین گروه سنی 6-7 سال و گروه سنی 5-6 سال تفاوت زیادی مشاهده نشد. مطابق جدول (4-2)، میانگین کاربرد گرههای انسجامی ناقص در میان کودکان 4-5 سال از میانگین کاربرد گرههای انسجامی کامل بیشتر است، درحالیکه در میان دو گروه سنی دیگر این تفاوت به صورت معکوس میباشد. به عبارت دیگر، همزمان با رشد سنی، کاربرد ناقص این گرههای انسجامی کاهش یافته است. این نتایج را میتوان در نمودار شماره (4-1) نیز مشاهدهنمود. قابل ذکر است که این یافتهها تا حدودی با نتایج دیگر مطالعات نیز همخوانی دارد. لایلز (1985) اشارهکردهاست که کفایت انسجامی234 تا سن 6-7 سالگی حالت ثابت به خود میگیرد. علاوه بر این، هلیدی و حسن (1976) نیز معتقد بودند کفایت انسجامی تا حدود 6 سالگی ثابت میماند و از سن 8 سالگی رشد کاربرد کامل این ابزارها ادامه مییابد.
نمودار شماره(4-1): رشد کاربرد گرههای انسجامی ناقص و کامل
تحلیل دادهها نیز برپایه تحلیل شارون235 (1997) صورتپذیرفتهاست. به اینگونه که ابتدا میانگین و سپس درصد هر یک از زیرمجموعه این ابزارها از طریق تقسیم تعداد هر زیرمجموعه بر تعداد کل ابزارهای مربوطه بهدست آمد. به عنوان نمونه، برای تحلیل انسجام دستوری، تمامی زیرمجموعههای ابزار انسجام دستوری که شامل ارجاع، حذف و جانشینی میشوند، از داستان هر کودک استخراج گردید. ابزارهای بجا از ابزارهای نابجا جداگردید و تعداد کل هرکدام شمارش شد. سپس، تعداد کل همه زیرمجموعههای ابزار انسجام دستوری در آن داستان شمارشگردید و در نهایت تعداد کل آن زیرمجموعه، مثلاً ارجاع بر تعداد کل تمامی زیرمجموعههای ابزار انسجام دستوری، یعنی ارجاع، جانشینی و حذف تقسیمگردید. به این ترتیب، درصد هرکدام از زیرمجموعههای عوامل انسجامی بهدستآمد و سپس در جدولهای جداگانهای یادداشتگردید. تراکم کاربرد هریک از ابزارها به منظور مقایسه با دیگر ابزارهای انسجامی به تفکیک و از طریق تقسیم آن بر تعداد بندها محاسبهگردید و بر طبق آن جداولی طراحیشد. در نهایت، مشخصات هر گروه سنی با توجه به کاربرد هر دسته ازابزارهای انسجامی، در جدولی جداگانه مورد ارزیابی قرارگرفت.
4-7) محدودیتها و دشواریهای پژوهش
از آنجاییکه آزمودنیهای این پژوهش کودکان پیشدبستانی هستند، فرایند کار با آنها کمی دشوار بود، زیرا برخی از آنها حین اجرای آزمونها، همکاری لازم را نداشته و باعث میشدند روال اجرای آزمونها دچار اختلال شود. به عنوان نمونه، کودکان 4-5 سال که کمسنترین آزمودنیهای این پژوهش بودند، گاه نسبت به داستانهای آزمونگر علاقه کافی نشاننمیدادند و بدون هیچ دلیل اتاق آزمون را ترکمیکردند و یا با ایجاد سروصدا فرایند اجرای آزمون را مختل میکردند. ازاینرو، آزمونگر ناچارمیشد تا آزمون مدنظر را دوباره تکرارکند و یا آزمون کودک موردنظر را حذف کند و کودک دیگری را جایگزین وی نماید و این خود باعث اتلاف وقت در اجرای آزمونها میشد.
4-8) تجزیه و تحلیل دادهها
در این بخش، دادههای بهدستآمده در آزمونها تجزیه و تحلیل خواهندشد. این تحلیلها شامل هر دو نوع تحلیلهای کمّی با استفاده از اعداد و آمار و نیز تحلیل کیفی کاربرد ابزارهای انسجامی به تفکیک است.
4-8-1) تجزیه و تحلیل دادههای آزمون بازگویی داستان برپایه کاربرد ابزارهای انسجام واژگانی
با بررسی و محاسبه دادههای بهدستآمده از آزمون بازگویی داستان، میانگین، درصد، انحراف معیار و تراکم (تقسیم تعداد هر کدام از زیرمجموعهها بر تعداد کل بندهای تولید شده) زیرمجموعههای انسجام واژگانی که شامل “تکرار” و “باهم آیی” میشود، محاسبه و در جدولهای (3) و (4) ارائهگردیدهاست.
4-8-1-1) کاربرد تکرار
همانگونه که در جدول (4-3) مشاهده میشود، میانگین کاربرد تکرار در میان کودکان 5-4 ساله 6/23، (118 بار در 89 بند تولیدشده)، در میان کودکان 6-5 ساله 4/37، (187 بار در 93بندتولیدشده) و در میان کودکان 7-6 ساله 4/44، (222 بار در 110 بند تولیدشده) بودهاست. این نشاندهنده آن است که کودکان در همه گروههای سنی، تمایل بالایی نسبت به کاربرد “تکرار”داشتند. بنابراین، میتوان گفت میانگین کاربرد تکرار در گروههای سنی بالاتر بیشتر بوده است که نشان از الگوی رشدی فزاینده در بین سه گروه سنی دارد.
نمونه کاربرد تکرار:
گروه سنی 4-5 سال: بابابزرگش اومده بود خونشون، بعد مامانش گفت بابابزرگتو اذیت نکن چون بابابزرگت اومده تا ما مراقب اون باشیم. ( کیانا، 5/4 ساله)
گروه سنی 5-6 سال: به بابابزرگه گفت چند روز با ما بمون بعد بابابزرگش گفتش نمیتونم باید برم ولی از بابابزرگش قول گرفت سال بعد چند روز پیشش بمونه. (هستی، 8/5 ساله)
گروه سنی 6-7 سال: یک روز مملی دید بابابزرگش اومد خونشون بعد مملی خیلی خوشحال بود بعد بابابزرگشو بوس کرد. (دیبا، 7/6 ساله)
جدول شماره (4-3): کاربرد تکرار در آزمون بازگویی داستان در سه گروه سنی کودک
سن
تعداد آزمودنیها
تکرار
میانگین
درصد
انحراف معیار
تراکم
تعداد کلبندها
5-4
5
118
6/23
89/0
70/9
32/1
89
6-5
5
187
4/37
87/0
23/14
01/2
93
7-6
5
222
4/44
89/0
76/17
01/2
110
4-8-1-2) کاربرد باهمآیی
آن گونه که در جدول (4-4) مشاهدهمیشود، کاربرد باهمآیی در مقایسه با تکرار دارای میانگین بالایی نیست. میانگین کاربرد آن در میان کودکان 4-5 ساله 3، (15 بار در 89 بند تولیدشده)، در میان کودکان 5-6 ساله 4/5، (27 بار در 93 بند تولیدشده) و در میان کودکان 6-7 ساله 8/5، (29 بار در 110 بند تولیدشده) میباشد. از مقایسه این دادهها مشخص است که با توجه به افزایش سن، رشد در کاربرد باهمآیی در میان کودکان 4-5 ساله و 5-6 ساله مشاهدهمیشود، ولی در میان دو گروه سنی 5-6 سال و 6-7 سال رشد قابل توجهی دیدهنمیشود.
نمونه کاربرد باهمآیی:
گروه سنی 4-5 سال: مملی دلدرد زیادی گرفت و رفت دکتر آمپول زد. ( پارسا، 6/4 ساله)
گروه سنی 5-6 سال: پدربزرگش از باغ انارش براش یک سبد انار آوردهبود سوغاتی. ( آرمین، 9/5 ساله)
گروه سنی 6-7 سال: اون قرصهای پدربزرگشو خورد و دلدرد گرفت، مامانش اونو برد دکتر. (دیبا، 7/6 ساله)
جدول شماره (4-4): کاربرد باهمآیی در آزمون بازگویی داستان در سه گروه سنی کودک
سن
تعدادآزمودنیها
باهمآئی
میانگین
درصد
انحراف
معیار
تراکم
تعدادکلبندها
5-4
5
15
3
11/0
41/1
16/0
89
6-5
5
27
4/5
13/0
8/0
29/0
93
7-6
5
29
8/5
11/0
72/1
26/0
110
4-8-1-3) مقایسه کاربرد تکرار و باهمآیی
مطابق تحلیل دادهها و با مقایسه کاربرد دو زیرمجموعه انسجام واژگانی، یعنی تکرار و باهمآیی، این نتیجه بهدستآمد که الگوی عملکردی مشابهی در میان هر سه گروه سنی وجوددارد؛ به این معنا که کاربرد باهمآیی نسبت به کاربرد تکرار برای همه گروههای سنی دشوارتر بودهاست و “تکرار” پربسامدترین زیرمجموعه شمردهمیشود. این یافته در نمودار زیر به روشنی ترسیمشدهاست.
نمودار شماره (4-2): مقایسه کاربرد تکرار و باهم آیی
4-8-1-4) کاربرد کلی ابزار انسجام واژگانی (تکرار و باهم آیی) برپایه متغیر سن
آنچه از مشاهده نمودار (4-3) بهدستمیآید این است که درمجموع گروه سنی 4-5 سال 133 بار(میانگین=6/26)، گروه سنی 5-6 سال 214 بار (میانگین=8/42) و گروه سنی 6-7 سال 251 بار(میانگین=2/50) از ابزارهای انسجام واژگانی (تکرار و باهمآیی) بهرهبردند. با مقایسه عملکرد سه گروه سنی این نتیجه مورد تأیید قرارمیگیرد که با افزایش سن، میزان کاربرد کلی ابزار انسجام واژگانی نیز در روند تصاعدی پیشمیرود.
نمودار شماره (4-3): کاربرد کلی ابزار انسجام واژگانی برپایه متغیر سن
4-8-2) تجزیه و تحلیل دادههای آزمون بازگویی داستان برپایه کاربرد ابزارهای انسجام دستوری
با بررسی و محاسبه دادههای بهدستآمده از آزمون بازگویی داستان، میانگین، درصد، انحراف معیار و تراکم زیرمجموعههای انسجام دستوری که شامل ارجاع، حذف و جانشینی میشود، محاسبه و در جدولهای (4-5)، (4-6) و (4-7) ارائهگردیدهاست.
4-8-2-1) کاربرد ارجاع
بر اساس جدول (4-5)، میانگین کاربرد ارجاع در میان کودکان 4-5 سال 8/11 (59 بار در 89 بند تولیدشده)، در میان کودکان 5-6 سال 8/17 ( 89 بار در 93 بند تولیدشده) و در میان کودکان 6-7 سال 21 (105 بار در 113 بند تولیدشده) است. این دادهها نشاندهنده آن است که تمامی گروههای سنی از انواع ارجاع، که بر طبق تقسیمبندی هلیدی وحسن (1976) شامل سه زیرمجموعه ضمیری236، اشارهای237 ، و مقایسهای238 میشوند، بهرهبردند. البته بیشترین کاربرد مربوط به ارجاع از نوع ضمیری و اشارهای بود. از سویی دیگر، میتوان گفت میانگین کاربرد آن در گروههای سنی بزرگتر بیشتر بوده است که نشان از الگوی رشدی فزاینده در بین سه گروه سنی دارد.
نمونه کاربرد ارجاع:
گروه سنی 4-5 سال: مامانش بهش گفتش بابابزرگتو اذیت نکن، اون اومده پیش ما تا ازش مراقبت کنیم. (کیانا، 5/4 ساله)
گروه سنی 5-6 سال: مملی بابابزرگش بهش گفتش تو باید درستوخوب بخونی تا من برات یک جایزه بخرم. (آرمین، 8/5 ساله)
گروه سنی6-7 سال: اینجا بابابزرگش واسش انار آورده اون هم با بابابزرگش داره بازی میکنه. (نازنین، 8/6 ساله)
جدول شماره(4-5): کاربرد ارجاع در آزمون بازگویی داستان در سه گروه سنی کودک
سن
تعداد آزمودنیها
ارجاع
میانگین
درصد
انحراف معیار
تراکم
تعداد کل بندها
5-4
5
59
8/11
81/0
11/5
66/0
89
6-5
5
89
8/17
89/0
96/6
95/0
93
7-6
5
105
21
92/0
36/5
95/0
110
4-8-2-2) کاربرد حذف
طبق دادههای مندرج در جدول (4-6)، میانگین کاربرد حذف در میان کودکان 4-5 سال 4/1 ( 7بار در 89 بند تولیدشده)، در میان کودکان 5-6 سال 6/1 (8 بار در 93 بند تولیدشده) و در میان کودکان 6-7 سال 1 (5 بار در 110 بند تولیدشده) میباشد. بررسی این دادهها نشانمیدهد که کاربرد حذف در میان دو گروه سنی 4-5 سال و 5-6 سال تفاوت قابل ملاحظهای ندارد و کودکان 5-6 سال تا حدی از میزان حذف بیشتری استفادهکردهاند. در مقابل با مقایسه عملکرد دو گروه سنی 5-6 و 6-7 سال درمییابیم که در میزان کاربرد این ابزار در گروه سنی بزرگتر کاهش وجوددارد.
نمونههای کاربرد حذف:
گروه سنی 5-4 سال: مملی اون قرصها رو خورد. (دلش) درد گرفت. (اون)رفت دکتر.( کیانا، 5/4 ساله)
گروه سنی 6-5 سال: آقای دکتر بهش گفت دیگه از این (قرصها) نخور. اون هم دیگه (از اون قرصها) نخورد. (آرمین، 8/5 ساله)
گروه سنی 7-6 سال: گفت این کار اشتباهه ولی بعد (ازشون) خورد. (نازنین، 8/6 ساله)
جدول شماره (4-6): کاربرد حذف در آزمون بازگویی داستان در سه گروه سنی کودک
سن
تعدادآزمودنیها
حذف
میانگین
درصد
انحراف معیار
تراکم
تعدادکل بندها
5-4
5
7
4/1
09/0
01/1
07/0
89
6-5
5
8
6/1
08/0
35/1
08/0
93
7-6
5
5
1
04/0
63/0
04/0
110
4-8-2-3) کاربرد جانشینی
مطابق دادههای جدول (4-7)، میانگین کاربرد جانشینی در میان کودکان 4-5 سال 2/1 (6 بار در 89 بند تولیدشده)، در میان کودکان 5-6
