رفتار گسترده سيستم و اينكه چگونه آن رفتار بر تكامل سيستم در آيند تأثير مي‌گذارد، تأكيد دارد و به اين ترتيب تصميم‌گيري را تسهيل مي‌كند(هلمس113،2000). تكنيك پويايي سيستم فرض مي‌كند كه اجزا در يك الگوي پيچيده با يكديگر مرتبط مي‌باشند و جهان از نرخ‌ها، سطوح و حلقه‌هاي بازخور تشكيل شده است و جريان اطلاعات از جريان فيزيكي مهم‌تر مي‌باشد و غيرخطي بودن و تأخير از اجزاي مهم هر سيستمي است(لان،2000)، در واقع رویکرد پویایی سیستم بر این اصل استوار است که بررسی سیستم‌ها بصورت ایستا، به تنهایی تمامی جوانب پدیده ها در نظر نمی گیرد، در این روش تمامی متغیرها از جوانب مختلف بررسی می‌شوند این رویکرد بر این اصل استوار است که نرخ تغییرات کوچک می تواند در دراز مدت سيستم را دستخوش تغییر بزرگی کند.(اخلاصي،1391).
پويايي سيستم روشي‌است براي مطالعه، تحليل، شبيه‌سازي و بهبود سيستم‌هاي پويايي اجتماعي، اقتصادي و مديريتي، با يك ديدگاه بازخوردي. اين روش به شكل امروزي در سال 1960 توسط فارستر و همكارانش در دپارتمان مديريت موسسه فناوري ماساچوست مطرح شد، اين چارچوب روي سيستم‌هايي كه تفكر مي‌كنند، تمركز مي‌كند ولي چند مرحله اضافي در ساختن و تست كردن مدل شبيه سازي كامپيوتري نيز در خود دارند. ويژگي‌هاي اصلي اين روش، وجود سيستم پيچيده، تغيير رفتار سيستم از زماني به زمان ديگر و هم‌چنين وجود بازخورد حلقه بسته هستند. اين بازخورد اطلاعات جديدي را درباره وضعيت سيستم شرح مي‌دهد كه منجر به تصميمات بعدي مي‌شود(مداح، 1390).
هدف اصلي پويايي سيستم، حصول بينش درباره چگونگي كاركرد سيستم‌هاست، بنابراين در بهبود سياست‌ها در زمينه مورد بررسي، كمك بسيار خوبي خواهد بود. پويايي سيستم بر چهار مولفه موجودي‌ها، جريان‌ها، بازخوردها114و روابط غيرخطي استوار است و قابليت آزمون مدل، سبب درك بهتر كاربر از مسائل مي‌شود. هسته اصلي تكنيك، ساختار سيستم است كه شكل‌دهنده رفتار آن است.(اخلاصي،1391).
روش پويايي سيستم براي درك رفتار پيچيده و سيستم‌هاي پويا سياسي، اقتصادي، فناوري و اجتماعي براي نشان دادن ساختار سيستم و سياست‌هاي مورد استفاده در تصميم‌گيري در رفتار سيستم، مورد استفاده قرار مي‌گيرد (آبوراوي115 ، 2009). روش پويايي سيستم شامل دو فاز كمي و كيفي است. در شكل3-2 فاز‌هاي روش پويايي سيستم نشان داده شده‌است. پويايي شامل دو فاز مجزا است، كه مي‌تواند ابزاري براي شناسايي مساله يا دليلي براي نگراني باشد. اين‌ها به ترتيب پويايي سيستم كيفي و كمي هستند. فاز كمي مرتبط با توسعه و تجزيه و تحليل مدل شبيه سازي شده است. مرحله اصلي شامل فاز كيفي در تجزيه و تحليل ورودي – خروجي سيستم، مدل مفهومي و فرمول‌سازي نمودار جريان است. مرحله اول در راستاي ايجاد مدل كمي براي تبديل مدل مفهومي به نمودار جريان مي‌باشد. مدل شبيه سازي توسط افراد مرتبط و داده‌هاي معتبر شناسايي مي‌شوند(آبوراوي، 2009).
پويايي سيستم كيفي مبتني بر ايجاد نمودار علي- معلولي و ايجاد ساختار حلقه بازخورد سيستم با استفاده از نمودار جريان است كه با متغيرهاي نرخ و سطح و جريان‌هاي اطلاعات ارائه مي‌شود و يك ارزيابي كيفي از روابط بين فرآيندهاي سيستم، تخمين رفتار سيستم و طراحي راهبردهاي لازم براي بهبود رفتار ارائه مي‌دهد. مدل‌سازي پويايي سيستم به مديران كمك مي‌كند تا تصميمات خوبي و بي نقصي، مبتني بر مدل‌هاي داده – محور بگيرند. مزيت‌هاي مهم تر پويايي سيستم به عنوان يك ابزار تجزيه و تحليلي مي‌باشد. كه بسياري از روابط داخلي را نمايان مي‌كند كه تحت تاثير رفتار در يك سيستم پيچيده است. بنابراين، كاربرد اصلي پويايي سيستم شناسايي حلقه‌هاي بازخورد اطلاعات است كه توسط ارتباط با جريان اطلاعات و تجزيه و تحليل حلقه‌هايي ايجاد مي‌شود كه درك چگونگي فرآيندهاي اطلاعات و راهبردهايي كه اثر متقابل در رفتار سيستم‌ها دارند را، تسهيل مي‌كند(آبوراوي، 2009).
3-8-1- مراحل مدل پویایی سیستم
مدل‌سازي يك فرآيند بازخوردي يا به عبارتي واكنشي است كه از طريق تكرار و چرخه تكراري پيش برده مي‌شود. اين موضوع در چرخه و سيكل بزرگتر يادگيري و فعاليت كه به طور ثابت در سازمان‌ها اتفاق مي‌افتد جاسازاي شده است، استرمان در سال 2000 عنوان مي‌كند كه، با انجام پنج مرحله مدل پويايي سيستم ايجاد مي‌شود كه اين مراحل به شرح زير است (مداح ،1390).
3-8-1-1- مرحله اول: شناسايي مسئله
در اين مرحله ما نياز داريم كه مساله واقعي را پيدا كنيم، متغيرها و مفهوم‌هاي كليدي را بشناسيم، افق فكري را تعيين كنيم و سياست آن مسئله را بصورت پويا مشخص كنيم.
3-8-1-2- مرحله دوم: فرضيه‌هاي پويا
مدل‌ساز بايد يك نظريه‌اي از چگونگي تحريك و برانگيختن مساله را توسعه و گسترش دهد. اين كار، مدل‌سازي تلاش‌‌ها را از طريق ساختارهاي معيني راهنمايي مي‌كند. در اين مرحله ما نياز داريم كه نمودار حلقوي علت و معلولي كه پيوندهاي سببي بين متغيرها را توضيح مي‌دهد و نمودار علت و معلولي را به نمودار جريان تبديل مي‌كند را بسط و گسترش دهيم.
3-8-1-3- مرحله سوم: فرمول‌بندي
براي تعريف مدل پويايي سيستم، بعد از اينكه ما نمودار حلقوي علت و معلولي را به نمودار جريان تبديل كرديم بايد توصيف و شرح سيستم را به سطح، نرخ و معادلات كمكي تبديل كنيم. ما نياز داريم كه بعضي از پارامترها، روابط رفتاري و شرايط اوليه را تخمين بزنيم. با نوشتن معادلات ما وقفه‌ها و عدم مشموليت‌هايي كه بايد در توصيف و تشريح اوليه اصلاح شوند را روشن سازيم.
3-8-1-4- مرحله چهارم: تست كردن
هدف از تست كردن مقايسه رفتار شبيه‌سازي شده مدل با رفتار واقعي سيستم است.
3-8-1-5- مرحله پنجم: فرمول بندي و ارزيابي خط مشي
وقتي كه مدل‌سازان اطمينانشان را در ساختار و رفتار مدل گسترش دادند ما مي‌توانيم از آن براي طراحي و ارزيابي سياست‌ها براي پيشرفت و بهبود استفاده كنيم. فعل و انفعالات و تاثيرات متقابل سياست‌هاي مختلف نيز بايد در نظر گرفته شوند چون سيستم‌هاي واقعي غيرخطي هستند(مداح،1390).
مرحله اول
مرحله دوم
مرحله سوم
مرحله چهارم:
مرحله پنجم:
شكل3-2 مراحل مدل پويايي سيستم(مداح مرتضي،1390)
3-8-2- ابزارهای مورد استفاده درپویایی سیستم
درپویایی سیستم برای مدل‌سازی از ابزارهایی استفاده می‌گردد که در ذیل به معرفی آنها پرداخته شده است.
3-8-2-1- نمودار علت – معلولی
سیستم داینامیک با استفاده از رویکرد سیستمی ، اولین و ابتدایی‌ترین نمودار لازم یعنی (نمودار علت- معلولی116) را رسم می‌کند. در این نمودار سعی می‌گردد ارتباط پویا و داینامیک بین عوامل رسم شود تا با این کار در مراحل بعد بتوانیم تأثیر این روابط را بر رفتار سیستم بهتر درک کنیم. همچنین در این نمودار با تعیین نحوه‌ی اثرگذاری عوامل بر یکدیگر (مثبت یا منفی) بازخور حلقه‌های تشکیل شده مشخص می‌شود که این کار این امکان را به ما می‌دهد که با اعمال نیروهای اهرمی رفتار سیستم را کنترل کنیم.
3-8-2-2- نمودار موجودی – جریان یا نرخ – حالت
نمودار موجودی – جریان یا نرخ – حالت117، از نمودارهای علت – معلولی اقتباس می‌گردند. در واقع این نمودار را با توجه به ویژگی‌های هر یک از عوامل درگیر رسم می‌کنیم و سپس روابط کیفی تعیین شده در نمودارهای علت – معلولی را با معادلات ریاضی به مقادیر کمی تبدیل می‌کنیم. با بررسی رفتار یک متغیر در یک حالت پویا، پیش بینی روندها و تعاملات انجام می‌شود .
3-8-2-3- نمودار رفتاری
نمودارهای رفتاری118 سیستم، در انتها با کمک نرم‌افزارهای مرتبط، استخراج می‌شوند که تحلیلگر با استفاده از این نمودارها و مشاهده‌ی رفتار سیستم در برابر تغییرات اعمال شده بر روی آن، به تحلیل و بررسی رفتار سیستم می‌پردازد و مناسب‌ترین استراتژی‌ها را برای سیستم برمی‌گزیند(آذر وخدیور،1389)؛( افشارکاظمی و همکاران،1388).
3-9- جمع بندي
در اين فصل در مورد اصول روش تحقيق و روايي و اعتبار روش مورد استفاده بحث گرديد، سپس پيرامون جامعه آماري و متغيرهاي تحقيق مطالبي بيان شد. در دو فصل آينده تجزيه و تحليل مدل و پيشنهادات كاربردي و پژوهشي ارائه مي‌شوند.
فصل چهارم
جمع‌‌آوري و تجزيه و تحليل داده‌ها
4-1- مقدمه
در اين فصل در مورد مراحل اجراي اين پژوهش توضيحاتي داده مي‌شود. ابتدا در مورد اينكه چگونه با استفاده از روش دلفی فازی عوامل مؤثر بر شکل‌گیری برند نهایی گردیدند مطالبی عنوان خواهد شد و سپس درباره مدل علي- معلولي که با استفاده از ادبیات تحقیق و با استفاده از نتایج بدست آمده شكل گرفته مطالبي عنوان خواهد شد. در ادامه در مورد نمودار جريان مباحثي ارائه خواهد شد و در نهايت سناريوهاي مورد نظر مطرح و بررسي مي‌شود.
4-2- چارچوب تحقيق
براي انجام اين تحقيق، ابتدا با مطالعات كتابخانه‌اي و بررسي ادبيات تحقيق، عواملی که در شکل‌گیری برند موثر هستند استخراج گرديد، با توجه به زیاد بودن تعداد عوامل از بین این متغیرها با نظر استاد مشاور 37 عامل شناسایی و انتخاب گردید و در قالب پرسشنامه و طی سه مرحله روش دلفی فازی 34 عامل از بین این عوامل توسط خبرگان نهایی شدند. در مرحله بعد ارتباط بين اين متغيرها در قالب نمودار علي- معلولي طراحي شد. در ادامه اين نمودار توسط خبرگان دانشگاه و صنعت تاييد و اصلاح شد. با توجه به روابط متغيرها در نمودارعلي- معلولي، نمودار جريان طراحي شد. براي تعيين ميزان نسبت متغيرها با يكديگر، مصاحبه با خبرگان صورت گرفت. سپس با توجه به اين مقادير و مقادير ثابت برخي از متغيرها كه از آمار و مستندات موجود در صنایع غذایی زرین غزال استخراج گرديد، فرمول نويسي مدل جريان در نرم افزار ونسيم صورت گرفت. براي متغيرها در نمودار جريان فرمول نويسي شد.
در اين تحقيق سال مبنا، سال 1387 در نظر گرفته شد، تا به اين سوال پاسخ داده شود كه آيا اين مدل مي‌تواند با پيش‌بيني صحيح مقادير در زمان حاضر(سال 1391)، مقادير سال‌هاي آتي را نيز به درستي پيش‌بيني كند؟
براي بررسي اعتبار خروجي‌هاي مدل ضمن بررسي اينكه آيا مدل توانسته برآورد خوبي در زمان حاضر داشته باشد، نمودارها و خروجي‌ها مورد تاييد نظر خبرگان قرار گرفت. مراحل انجام كار در نمودار 4-1 نشان داده شده است.
نمودار 4-1 مراحل انجام تحقيق
4-3- گام‌های عملیاتی روش دلفی فازی
از آنجا که تدوین عوامل مؤثردر شکل‌گیری برند دشوار است و ضمناً تجربه چشمگیری نیز در این زمینه در کشور وجود ندارد. لذا ماهیت مسأله و حل آن به‌گونه‌ای است که حصول به دستاوردهای عینی، مستلزم همفکری و همکاری خبرگان است. لذا در این مقاله از روش دلفی فازی برای تعیین عوامل مؤثر بر شکل‌گیری برند استفاده می‌شود هسته اولیه پژوهش تعیین عوامل موثر بر شکل‌گیری برند از طریق روش دلفی فازی، با مطالعات کتابخانه‌ای شکل گرفت. پس از آن گام‌های عملیاتی روش دلفی فازی به شرح زیر برداشته شد.
4-3-1- انتخاب خبرگان
ابتدا باید خبرگان انتخاب شده و در خصوص مسئله توجیح شوند. برخی ویژگی‌های اصلی برای انتخاب خبرگان بدین شرح است: با مسئله مورد بحث درگیر باشند، اطلاعات مداوم از مسئله را برای همکاری داشته باشند، دارای انگیزه برای شرکت در فرایند دلفی باشند و احساس کنند اطلاعات حاصل از یک توافق گروهی برای خود آنها نیز ارزشمند خواهد بود(اصغرپور،1382). باتوجه به سطح کلان مسئله گروه‌های متعددی در حل این مسئله ذی‌نفع هستند. لذا باید تا حد امکان خبرگان به نحوی انتخاب شوند که نماینده خوبی از صاحبان منافع باشند. عمده‌ترین صاحبان منافع برند: صاحبان صنایع، مدیران ارشد وکارکنان صنایع ،متخصصان واستادان مرتبط در دانشگاه‌ها، انجمن‌ها وتشکل‌های مربوط به برند است. ویژگی دیگر خبرگان منتخب، لزوم داشتن نگرشی جامع و از ابعاد مختلف تخصصی و جایگاهی نسبت به برند است.
