پایان نامه با کلید واژه های دانشگاه تهران، حکمت خداوند

– رحيمي ويشته، مريم، تناسب و ارتباط آيات نيمهي اخيرجزء سيام قرآن مجيد، دانشگاه آزاداسلامي تهران مرکزي، استاد راهنما: سيّدمحمّدباقر حجّتي، 1375.
5- زرسازان خراساني، عاطفه، بررسي نظم آيات و سور از ديدگاه طبرسي درپنج جزء آخر قرآن مجيد، دانشگاه آزاد اسلامي تهران، واحدشمال، استاد راهنما: سيّدمحمّدباقر حجّتي، 1376.
6- سلطاني بنابادي، مهين، بررسي ارتباط آيات در سورهي يس، دانشگاه تهران، استاد راهنما: محمّد حسين برومند، شهريور 1387 ش
7- عرب بافراني، غلام رضا، بررسي ارتباط آيات سوره ي نور، دانشگاه يزد، استاد راهنما: محمّد حسين برومند، اسفند 1390 ش.
8- فلاح پور، فاطمه، بررسي ارتباط آيات سوره ي اسراء، دانشگاه يزد، استاد راهنما: محمّد حسين برومند، اسفند 1390 ش
9- کاميابي، تکتم، بررسي ارتباط آيات سوره ي مائده، دانشگاه يزد، استاد راهنما: محمّد حسين برومند، مهر 1390 ش.
10- کوثريان، زينب، بررسي ارتباط آيات سوره ي توبه، دانشگاه يزد، استاد راهنما: محمّد حسين برومند، اسفند 1389 ش
11- نادعلي، مريم، بررسي ارتباط آيات ابلاغ و اکمال ونقد آراء دانشمندان اهل سنّت، دانشگاه آزاد اسلامي تهران مرکزي، استاد راهنما: مجيد معارف، 1383
12- نوري، فاطمه، بررسي ارتباط آيات سوره ي آل عمران، دانشگاه يزد، استاد راهنما: محمّد حسين برومند، اسفند 1389 ش
13- هاشمي، زهرا، بررسي ارتباط آيات سوره ي کهف، دانشگاه يزد، استاد راهنما: محمّد حسين برومند، اسفند 1390 ش
ج) مقاله
1- ابراهيمي فخّاري، عادله، نگاهي به بحث تناسب آيات، پرتال فرهنگي اطّلاع رساني نور، تير 1389.
2- آقايي، سيدعلي، انسجام قرآن، رهيافت فراهي، اصلاحي درتفسير، مجلّهي بيّنات، فروردين 1388.
3- بيآزارشيرازي، عبدالکريم، ارتباط وتناسب آيات در قرآن، کيهان انديشه، بهمن و اسفند 1368.
4- قانعي، علي، تناسب آيات قرآن کريم، مجلّهي معرفت، شماره 122، خرداد 1388.
5- ميرباقري، سيد محسن، ارتباط آيات درسور قرآن کريم با نگاه به سوره التحريم، مجلّهي پژوهش ديني، شمارهي7، تابستان 1386.
6- همامي، عباس، پژوهشي در تناسب آيات و سوره هاي قرآن، قرآن در آيينه پژوهش،، تهـران، هستي نما،1380.
بررسيهاي انجام شده نشان ميدهدکه تاکنون تحقيق مستقلي درزمينهي ارتباط وتناسب آيات سورهي “نساء” انجام نگرفته و اين موضوع، کاملاً جديد است. بنابراين، با توجه به عدم وجود تحقيق مستقلي در اين زمينه، پژوهش حاضر مي تواند جهت تامين هدف مورد نظر، مفيد واقع گردد.
1-4- فرضيه ها
1- خطوط ارتباطي متفاوت در سوره نساء قابل شناسايي است.
2- اهداف اصلي سوره نساء با شناسايي خطوط ارتباطي اين سوره پديدار مي شود.
3- شبکه ارتباطي سوره نساء که از رهگذر ارتباط مستمر بين خطوط پديد آمده قابل شناسايي است.
1-5- روش
در اين تحقيق که با روش کتابخانه اي انجام گرفته است مراحل ذيل مورد نظر بوده است:
1- بررسي موضوعي يکايک آيات
2- دسته بندي موضوعات و تعيين خطوط ارتباطي
3- سازماندهي هر يک از خطوط به صورت مستقل
4- بررسي نحوه انتقال بين خطوط و يافتن نقاط منقطع
5- جستجوي شبکه ارتباطي حاکم بر سوره
1-6- اصطلاحات
1-6-1- خط ارتباطي
در اين نوشته به مجموعه آياتي که به لحاظ موضوعي با يکديگر وحدت دارند يک خط ارتباطي گفته مي شود، اين مجموعه آيات ممکن است بدون فاصله و پشت سر هم قرار گرفته باشند و يا اينکه به فاصله برخي موضوعات ديگر تشکيل دهنده يک خط ارتباطي باشند.
1-6-2- شبکه ارتباطي
خداوند حکيم خطوط ارتباطي و موضوعات متنوعي را که در سوره وجود دارد با هم پيش مي برد. در نتيجه اين موضوعات و خطوط به صورت شبکه اي رابطه ي تنگاتنگ و چند جانبه اي با يکديگر دارند و دائم بين اين خطوط، جا به جايي صورت گرفته است و علت آن ضرورتهايي مي باشد که عامل انتقال و جابجايي بين موضوعات مي باشد، يعني مطرح شدن و تداعي شدن يک موضوع در آيه اي عامل قطع موضوع قبلي و مطرح شدن موضوع جديدي مي باشد. به تعبير ديگر ضمن اشاره به يک موضوع، موضوعي ديگر تداعي مي شود و پس از آنکه اين موضوع ادامه داده شد موضوعي ديگر تداعي مي شود و اين کار در طول سوره انجام گرفته است لذا خداوند حکيم اين موضوعات را به گونه اي با هم پيش برده است که ظاهراً موضوعاتي پراکنده و بي ارتباط با يکديگر هستند در حاليکه دائماً اين جابجايي ها در سوره مطرح مي باشد که با تدبر و عميق شدن و فهم صحيح آيات مي توان به راز اين جابجايي ها پي برد.
1-6-3- نقاط تلاقي
نقاط تلاقي يعني نقاط اتصال چند خط ارتباطي که هم در ميان خطوط اصلي مطرح مي باشد و هم در ميان خطوط فرعي اما در بررسي ارتباط شبکه اي، نقاط تلاقي ميان خطوط اصلي اهميت ويژه اي دارد.
1-6-4- لفافه ها
از آنجا که حکمت خداوند اقتضا مي کند در قرآن مسائل سياسي (آياتي که به اهل بيت: اشاره دارد) و مسائل علمي که سطح علم مردم عصر پيامبر9 اقتضاي فهم آنها را نداشته اما براي عصر هاي بعد و خصوصاً عصر حاضر قابل فهم باشند در سرپوشي از معاني بيان کند و اين آيات را بطور طبيعي از خطر تحريف حفظ کند. از اين سرپوش ها با عنوان لفافه ها ياد شده است.8

2 –

بررسي ارتباط آيات سوره نساء با تکيه بر خطوط ارتباطي نه گانه

1-بررسي خطوط ارتباطي به صورت مجزا
2-بررسي خطوط ارتباطي به صورت شبکه اي

2-1-

بررسي خطوط ارتباطي آيات سوره نساء به صورت مجزا

1- بررسي خط ارتباطي اول : توحيد و ساير ويژگيهاي خداوند
2- بررسي خط ارتباطي دوم: احكام
3- بررسي خط ارتباطي سوم: مخالفان حق
4- بررسي خط ارتباطي چهارم: اهل كتاب
5- بررسي خط ارتباطي پنجم: قوانين تكويني
6- بررسي خط ارتباطي ششم: نبوت
7- بررسي خط ارتباطي هفتم: قيامت
8- بررسي خط ارتباطي هشتم: مومنان
9- بررسي خط ارتباطي نهم: جهاد و هجرت

2 -1-1
بررسي خط ارتباطي اول : توحيد و ساير ويژگيهاي خداوند

1- اعتقاد توحيدي
2 – ارائه براهين و دلايل توحيدي
3- ساير و يژگيها ي خداوند

جدول 1- بخش 2-1-1- تقسيم بندي دسته هاي اصلي و فرعي خط ارتباطي” توحيد و ساير ويژگيهاي خداوند”
اعتقاد توحيدي
171-87-
ارائه دلايل و براهين توحيدي
خالق و رب
1-28-

مالكيت مطلق الهي
126-131-132-134-170-171-

ساير ويژگيهاي خداوند
حسيب
6-86-

عليم
11-12-17-24-26-32-35-39-70-81-92-104-108-111-113-125-127-135-147-148-149-170-176-

حكيم
11-17-24-26-56-92-104-111-130-158-165-170-

حليم
12-

تواب
16-26-27-64-

رحيم
16-23-25-29-64-83-96-100-106-110-113-128-152-

غفور
23-25-43-48-96-99-100-106-110-116-128-152-

قادر
30-47-67-74-78-84-85-90-91-95-100-102-114-133-140-141-146-149-158-162-169-

شاهد
33-79-166-

هادي
26-68-176-175

علي
34

كبير
34

خبير
35-94-128-135-

عادل
40-77-124-146-

عفو
43-99-149-

ولي
45-119-

نصير
45-

عزيز
56-158-165-

سميع
58-134-148-

بصير
58-134-

وكيل
81-132-171-

صادق
87-95-122-

محيط
108-126-

مراقب
1-

واسع
130-

غني
131

حميد
131

حاكم
141

شاكر
147

مشيت
48-49-88-83-90-94-113-116-143-

جدول 2- بخش2-1-1- تقسيم بندي دسته هاي اصلي و فرعي خط ارتباطي” توحيدوساير ويژگيهاي خداوند”

10

9

8

7

6

5

4

3

2

1

1

11

21

31

41

51

61

71

81

91

101

111

121

131

141

151

161

171

1- اعتقاد توحيدي

2- ارائه دلايل و براهين توحيدي

3- ساير ويژگيهاي خداوند

نمودار بخش 2-1-1- نقاط تلاقي خطوط فرعي

ن

2-1-1- بررسي خط ارتباطي اول” توحيد و ساير ويژگيهاي خداوند”
تعداد 90 آيه در اين سوره مباركه در اين خط ارتباطي قرار دارند كه عبارتند از آيات ” 1-6-11-12-16-17-23-24-25-26-27-28-29-30-32-33-34-35-39-40-43-45-47-48-49-56-58-64-67-68-70-74-77-78-79-80-81-83-84-85-86-87-88-90-91-92-94-95-96-99-100-101-102-104-106-108-110-111-114-116-119-122-124-125-126-127-128-130-131-132-133-134-135-140-141-143-146-147-148-149-152-158-162-165-166-169-170-171-175-176 ” و پس از دسته بندي ذيل 3 عنوان اصلي جاي مي گيرند؛ اعتقاد توحيدي، ارائه دلايل و براهين توحيدي، ساير ويژگيهاي خداوند.
2-1-1-1- اعتقاد توحيدي
در آيه 87 خداوند به همه عالميان يگانگي و وحدت خود را اعلام مي كند و تصريح مي كند خدايي جز او وجود ندارد (اللَّهُ لا إِلهَ إِلاَّ هو). در آيه 171نيز خداوند دستور مي دهد مردم به خدا و پيامبران او ايمان بياورند و شريك براي او قرار ندهند زيراخدا تنها معبود يگانه است و منزه است كه فرزند و يا شريكي داشته باشد (إِنَّمَا اللَّهُ إِلهٌ واحِدٌ سُبْحانَهُ أَنْ يَكُونَ لَهُ وَلَد).
2-1-1-2- دلايل توحيدي
2-1-1-2-1- خالقيت
در آيه 1 اين سوره خداوند به تمام افرادبشر خود را معرفي مي كند ( يا أَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّكُمُ الَّذِي خَلَقَكُمْ مِنْ نَفْسٍ واحِدَة) و براى معرفى خود به يكى از صفاتش دلالت مي كند كه ريشه وحدت اجتماعى بشر است ( الَّذِي خَلَقَكُمْ مِنْ نَفْسٍ واحِدَةٍ وَ خَلَقَ مِنْها زَوْجَها وَ بَثَّ مِنْهُما رِجالاً كَثِيراً وَ نِساء) يعني همان خالقي كه همه شما را از يك انسان پديد آورد و همسر او را نيز از جنس او آفريد و از آن دو، مردان و زنان فراوانى در روى زمين منتشر ساخت‏.9
نظر الميزان در اين مورد اين است كه؛ ” و از ظاهر سياق بر مى‏آيد كه مراد از “نَفْسٍ واحِدَةٍ” آدم(ع) و مراد از ” زوجها”، حوا باشد كه پدر و مادر نسل انسان است كه ما نيز از آن نسل مى‏باشيم و به طورى كه از ظاهر قرآن كريم بر مى‏آيد همه افراد نوع انسان به اين دو تن منتهى مى‏شوند هم چنان كه از آيات زير همين معنا بر مى‏آيد؛ (خَلَقَكُمْ مِنْ نَفْسٍ واحِدَةٍ، ثُمَّ جَعَلَ مِنْها زَوْجَها)،10 (يا بَنِي آدَمَ لا يَفْتِنَنَّكُمُ الشَّيْطانُ كَما أَخْرَجَ أَبَوَيْكُمْ مِنَ الْجَنَّةِ) 11و اين آيه كه حكايت گفتار ابليس است ( لَئِنْ أَخَّرْتَنِ إِلى‏ يَوْمِ الْقِيامَةِ لَأَحْتَنِكَنَّ ذُرِّيَّتَهُ إِلَّا قَلِيلًا ).12-13 در آيه 28 نيز خداوند خود را خالق انسان معرفي كرده است (وَ خُلِقَ الْإِنْسانُ ضَعِيفاً).
2-1-1-2-2- مالكيت مطلق الهي
در تعدادي از آيات اين سوره خداوند مالكيت آنچه در آسمان ها و زمين است را تنها به خود نسبت داده است و از اين طريق دليلي بر توحيد ذكر شده است ( با توجه به حصرذکر شده در آيه و تقديم مسند) . آيه 126 ( وَ لِلَّهِ ما فِي السَّماواتِ وَ ما فِي الْأَرْض ‏)، آيه 131 ( فَإِنَّ لِلَّهِ ما فِي السَّماواتِ وَ ما فِي الْأَرْضِ )، آيه 132 ( وَ لِلَّهِ ما فِي السَّماواتِ وَ ما