روزبه‌روز بر تعداد روزنامه‌ها، نشريات و كتاب‌ها افزوده شد و بدين ترتيب مهم‌ترين رسانه‌هاي تاريخي به صورت گسترده و انبوه باعث متحول شدن صنعت تبليغات شدند. اولين نمونه‌ي پيام‌هاي تبليغاتي در روزنامه‌ها مربوط به استخدام خدمتكار، فروش و خريد برده، نويسندگي براي اعلانات و تنظيم قباله و اسناد و املاك، فروش لوازم آرايشي، دارو و… بودند.
با راه‌اندازي خطوط كشتيراني و راه‌آهن در قرن 19، صنعت تبليغات نيز به دوره‌ي رشد خود رسيد. بازار شهرها بر روي تجار ملل مختلف باز شد و شيوه‌هاي پيام‌رساني ابعاد جديدي به خود گرفت. براي ارتباطات بيشتر مجلات و كتاب‌ها نسبت به روزنامه‌ها و پوسترها اهميت بيشتري پيدا كردند در نتيجه تبليغات نيز جاي خود را در اين رسانه‌ها باز كرد.(همان منبع،35)
2-6 توسعه‌ي آژانس‌هاي تبليغاتي
آژانس‌هاي تبليغاتي از جمله نيروهايي بودند كه در راه تكميل و پيشرفت تبليغات كمك مؤثري داشتند و آغاز توسعه‌ي آن‌ها در آخر نيمه‌ي قرن نوزدهم بود.
در سال 1980 به تدريج تبليغات وسيله‌ي مؤثري براي بازاريابي شد . بازار توليدات وسيع پراكنده شد و بودجه‌ي تبليغاتي شركت‌ها و كارخانه‌ها افزایش يافت در نتيجه آژانس‌هاي تبليغاتي به وجود آمدند كه وظيفه‌ي آن‌ها ایجاد و طرح علائم تجاري، نوشتن متن آگهي‌ها، ترسيم عكس‌ها و نقش‌هاي تبليغاتي بود. حتي در اوايل قرن بيستم بنگاه‌هاي تبليغاتي وظايفي چون طرح‌ريزي، ايجاد و اجراي كامل مبارزات رقابتي پيدا نمودند كه در مقابل كاري كه انجام مي‌دادند كارمزد خود را از آگهي دهنده يا آگهي گيرنده يا هر دو دريافت مي‌داشتند. (همان منبع، 36-35)
2-7 پيشينه گردشگري در جهان:
مسافرت موقت با مقياس وسيعي كه امروزه متداول است، پديده‌اي نسبتاً جديد است. در گذشته افراد معدودي از اوقات فراغت خود لذت مي‌بردند و وقت آزاد مردم عادي عموماً به امور مذهبي اختصاص مي‌يافت به همين دليل در زبان انگليسي كلمه “ايام تعطيل” از تركيب “ايام مقدس” گرفته شده است. بيشتر مسافران هم زائران مكان‌هاي مذهبي بودند. بعدها با افزايش اضطراب و فشارهاي جسمي و رواني زندگي، مردم براي حفظ سلامت خود سفر كردند و با شروع “عصر خرد ورزي20 ” به سفرهاي فرهنگي روي آوردند. (كاظمي، 1385، 8)
انسان ها در اعصار ما قبل تاريخ بيشتر براي يافتن غذا، دوري جستن از خطرات و يافتن چراگاه به مناطق ديگر رهسپار مي‌شدند. در دوره‌هاي بعد به منظور داد و ستد، ارضاي حس كنجكاوي و كشف پديده‌هاي ناشناخته مبادرت به سفر مي‌كردند. پنج هزار سال پيش، سفرها بيشتر با اهداف تجاري،فعاليت‌هاي نظامي و اداره دولتي امپراطوري‌هاي بزرگ مثل سومري‌ها، آشوري‌ها، يوناني‌ها و امپراطوري‌هاي روم در منطقه مديترانه و خاورميانه انجام مي‌گرفت. با گسترش امپراطوري‌ها و نياز به كنترل سرحدات همچنين تسهيل امر تجارت و مبادله كالا، مبادرت به ساخت راه‌هاي ارتباطي نمودند. در اين ميان ايرانيان با ساختن كالسكه‌هاي چهار چرخ و يونانيان باستان با ضرب نخستين سكه و جايگزين كردن آن به جاي كالا و ترويج زبان يوناني همچنین برگزاري مسابقات المپيك باعث رونق مسافرت و گردشگري گرديدند. در قرن دوم بعد از ميلاد، امپراطوري روم جاده‌هايی با اهداف نظامي و تجاري از هادريانفروال در انگلستان تا كناره رود فرات در خاورميانه ساخته بود كه مسافرخانه‌ها در فواصل 30 مايلي اين جاده و هتل‌ها تقريباً در هر شهر وجود داشتند.(تقی زاده انصاری، 1383، 5)
در قرون وسطی (سده پنجم تا چهاردهم ميلادي) سفرها بيشتر به قصد زيارت اماكن مقدس انجام مي‌گرفت چنانكه مسيحيان به بيت‌المقدس و روم مسافرت مي‌كردند. قديمي‌ترين اشكال رايج گردشگري در اروپا، مسافرت‌هاي اشراف و شاه‌زاده‌هاي جوان به نقاط مختلف براي آشنايي با شيوه‌هاي مختلف حكومت و زندگي مردم بود.
از سده چهارده تا هفده، بيشتر مسافرت‌ها با هدف كسب دانش و تجربه آموزي انجام مي‌شد. انقلاب صنعتي (1850-1750) پايه و اساس گردش‌هاي دسته‌جمعي را (بدان‌گونه كه امروزه ما با آن آشنا هستيم) به وجود آورد. تغييرات ژرف اجتماعي و اقتصادي آن دوره باعث تغييرات اجتماعي،تغيير مشاغل و گسترش طبقه مياني اجتماع گرديد و اين طبقه امكان اين را يافت تا بيشتر به مسافرت و تفريح بپردازد.(همان منبع،6)
در پايان سده نوزدهم كارگران داراي تعطيلات سالانه شدند. آن‌ها براي فرار از مناطق شهري آلوده و شلوغ به كنار درياها مي‌رفتند و تعطيلات خود را در آن نقاط مي‌گذراندند.
حادثه مهم ديگري كه بر صنعت گردشگري اثر گذاشت ايجاد چك مسافرتي بود كه اولين بار آمريكاييان به آن دست زدند. از اين زمان يعني اواخر قرن نوزدهم جهانگردان آمريكايي به اروپا سرازير شدند.
پس از جنگ جهاني دوم، گردشگري به علت تأثير چند فاكتور به صورت يك فعاليت اقتصادي – اجتماعي رشد يافته است :
1ـ دسترسي به درآمد بيشتر براي سفر
2ـ كاهش ساعات كاري و افزايش كارمنداني كه از تعطيلات ساليانه و تعطيلات با دستمزد استفاده مي‌كردند كه باعث افزايش اوقات فراغت براي مسافرت گرديد.
3ـ سطوح بالاي آموزش و آگاهي از نواحي مختلف جهان كه باعث افزايش ميل به مسافرت گرديد.
4ـ توسعه سريع و وسيع اقتصادي منجر به افزايش سفرهاي تجاري شد.
5ـ بهبود كلي سيستم حمل و نقل در خدمات مسافرت‌هاي هوايي و شبكه بزرگ راه‌ها.(همان منبع،9-7)
2-8 تاريخچه‌ي تبليغات در ايران
«پيشينه‌ي تبليغات در ايران به دوره‌ي باستان باز مي‌گردد. در آن زمان تبليغات به صورت ارتباطات شفاهي رواج داشت و مانند ديگر كشورها ديوار نوشته‌ها، جارچي‌ها و نصب تابلو مهم‌ترين شيوه‌هاي پيام‌رساني و آگهي به شمار مي‌رفتند.
با ورود دستگاه چاپ به ايران و انتشار اولين روزنامه (كاغذ اخبار) در عصر قاجار اندك اندك آگهي‌هاي تجاري به نشريات راه يافتند. بدين ترتيب آگهي در رسانه‌هاي جمعي ايران از ديوار كوب‌ها شروع و به نشريه‌هاي ادواري، كتاب، سينما، راديو و سرانجام به تلويزيون و امروزه اينترنت راه يافت. همچنين اشكال مختلف ديگر از جمله انتشار كتابچه يا بروشور و كاتولوگ در كشور ما مرسوم بوده است.
در عهد قاجار آگهی را ابتدا”اعلامنامه”و”اشتهار نامه” و سپس اعلان می نامیدند تا اینکه بعدها واژه آگهی جایگزین این واژگان شد.» (قاسمی،102،1377)
پيشينه‌ي آگهي در مطبوعات ايران به عهد ناصرالدين شاه قاجار برمي‌گردد و تبليغات تجاري اولين بار در ايران توسط روزنامه‌ي اطلاعات در دهه‌ي 1300 هجري شمسي منتشر شد.
در اين موقع هنوز تبليغات بازرگاني در ايران شناخته نشده بود و صاحبان فروشگاه‌ها و كالاها در تنها وسيله تبليغاتي آن زمان يعني روزنامه اطلاعات، آگهي‌هاي ساده‌ي خود را چاپ مي‌كردند. در آن موقع آگهي دهنده‌ها براي تبليغ كالاي خود نه خط مشي تبليغاتي از پيش تعيين شده، نه بودجه تبليغاتي تنظيم شده و نه انديشه تبليغاتي روشني داشتند. در اين دوره مؤسسات تبليغاتي نيز وجود نداشتند و وسائل پخش آگهي محدود به روزنامه اطلاعات و يكي دو روزنامه كم اهميت تر مي‌شد.
شروع واقعي تبليغات بازرگاني در ايران را مي‌توان سال 1325 به حساب آورد و اين تاريخ را بايد تاريخ شروع به كار مؤسسات تبليغاتي در ايران دانست كه بسيار ديرتر از همكاران خود در غرب پا به عرصه گذاردند.(فروزفر،1386،35)
ازسال 1335 كشور، يك دوره رونق توليد داخلي را آغاز كرد و به دنبال آن وسائل و روش‌هاي جديد تبليغات و ميزان فعاليت‌هاي آن افزايش يافت. در عين حال تعداد زيادي از مؤسسات تبليغاتي با سابقه‌ي كم که قدرت مالي و علمي كافي در شرايط جديد را نداشتند هم يكي پس از ديگري تعطيل شدند.
در دوراني كه هر روز حداقل يك واحد توليدي فعاليت خود را شروع مي‌كرد كمبود دانش تبليغات در همه جا محسوس بود. تبليغات آن زمان ايران (قبل از انقلاب) متكي به مقداري تجربه و مقداري ذوق و ابتكاربود و زمينه‌هاي علمي در كار تبليغ به ندرت مشاهده مي‌شد. تبليغات محلي معمولاً در روزنامه‌هاي شهرستان‌ها درج مي‌شد و اغلب آگهي‌هاي آن‌ها را آگهي‌هاي دولتي تشكيل مي‌داد. تبليغات ملي (در سطح مملكتي) بيشتر در نشريات اصلي و پر تيراژ پايتخت درج مي‌گرديد. بزرگترين آگهي دهندگان در مطبوعات ايران سازمان‌هاي مختلف دولتي بودند كه آگهي‌هاي خود را از طريق وزارت اطلاعات و جهانگردي در مطبوعات مختلف درج مي‌كردند همچنين سازمان راديو و تلويزيون ملي ايران تنها سازمان توليد و پخش كننده برنامه‌ها بود و از لحاظ توليد و پخش تبليغات بازرگاني نيز جايگاه ويژه‌اي داشت. (همان منبع،36)
بعد از پيروزي انقلاب اسلامي، به علت شرايطي كه بر اقتصاد كشور حاكم بود از جمله تحريم‌ها و همچنين جنگ تحميلي كه شرايط اقتصادي كشور را تحت الشعاع خود قرار داده بود، تبليغات بازرگاني چندان مورد توجه واقع نشد و در حال ركود قرار گرفت.
پس از پايان جنگ تحميلي و با ورود به مقطع جديد از تاريخ كشورمان، نياز به توليد بيشتر، فعال‌تر كردن كارخانه‌ها، دادستد با دنياي خارج و سرعت بخشيدن به فعاليت‌هاي آباداني كشور، ضرورتي جدي يافت و يكي از سياست‌هايي كه مي‌توانست در اين زمينه مثمر ثمر واقع شود تبليغات بازرگاني بود. در واقع لازم بود فعاليت‌هاي اقتصادي كه در جامعه انجام مي‌گيرد به مردم شناسانده شود و نشان داده شود که كشور در حال تلاش و سازندگي است. در چنين شرايطي، زمينه‌هاي لازم براي رشد و گسترش تبليغات بازرگاني در رسانه‌هاي مختلف اعم از راديو تلويزيون، مطبوعات، تابلوهاي شهري، وسائل حمل و نقل عمومي و… پيدا شد. تبليغات تجاري اينك جايگاه مهمي در فعاليت‌هاي اقتصادي، فرهنگي و اجتماعي پيدا كرده است و ضرورت ساماندهي آن‌ها براساس نظريه‌هاي علمي و ارزش‌هاي حاكم بر جامعه اسلامي بيش از پيش احساس مي‌شد. (همان منبع،37-36)
2-9پيشينه گردشگري در ايران:
سابقه تاريخي ايران به گونه‌اي است كه نه تنها از لحاظ ملي بلكه از بعد بين‌المللي نيز براي ساير كشورهاي جهان داراي اهميت فراواني است. اكتشافات انجام شده در كوه‌هاي زاگرس و البرز نشان دهنده سابقه زندگي غارنشيني در اين نواحي از دوران نئولتيك هستند. اين پيشينه ديرينه تاريخي زمينه‌هاي مساعدي براي رشد تمدن عصر باستان بوده است. تاريخ اسكان در فلات ايران اگر چه از دوران نوسنگي تا مهاجرت اقوام آريايي داراي ابهاماتي است اما شواهد روشني در دست است كه ايران از دير باز مسكوني بوده است.
شباهت‌هاي ميان آثار بدست آمده در سيلك و تپه حصار و برخي ديگر از نقاط باستاني فلات ايران نشان مي‌دهد كه از ديرباز رفت و آمد ميان اقوام پيش از تاريخ ساكن اين فلات برقرار بوده و بي‌ترديد در اثر همين ارتباط خصوصياتي از يك تمدن به تمدن ديگر منتقل شده است. پيدايش برخي از اشياء نظير صدف در سيلك كاشان كه پس از آزمايش‌هاي دقيق آن‌ها را از نوع صدف‌هاي خليج فارس تشخيص داده‌اند و از طرفي بعضي سنگ‌هاي رنگين به ويژه سنگ‌هاي استان خراسان مانند لاجورد، دليل محكمي است كه ثابت مي‌كند در هزاره‌هاي پيش از ميلاد انسان‌هايي بوده‌اند كه جهت داد و ستد و معاوضه اجناس، رنج سفر را بر خويش هموار مي‌ساختند و صدها كيلومتر راه را روزها و شب‌ها پاي پياده طي مي‌كردند تا كالايي را از ناحيه دوردستي به ناحيه ديگر ببرند و با اجناس آنجا معاوضه كنند. در دوران ايران باستان، انديشه‌هاي ايراني در سرتاسر گيتي پراكنده بود و اين پراكندگي انديشه، خود نشاني از سير و سفر دارد.
در زمان هخامنشيان راه‌هاي ارتباطي دوران به قدرت رسيدن كوروش كبير همان راه‌هاي باقي‌مانده از دوره ماد بود كه بعدها اين شبكه ارتباطي گسترش يافت. اولين مهمانخانه به سبك امروزي در قزوين براي پذيرايی از سفراي خارجي و اولين هتل پايتخت به سال 1261 خورشيدي در اين دوره ی ”قاجاريه” ساخته شده است. اوج سير و سياحت و ميل به گردشگري در دوران مشروطيت كه درهاي فرنگستان به روي ايرانيان باز شد، صورت گرفت. در دوران رضا شاه با اعزام دانشجويان ايراني به فرنگ و گسترده شدن ارتباطات سياسي و تجاري، ايجاد هتل‌هايي به سبك
