
میشود. محل کشف آن ورامین میباشد. کندهکاری شده با نقوش حیوانی، مجوف (توخالی) و قطر آن 4/10 سانتیمتر است. قسمت چفت و بست آن با روش دانهدانه و مرصعکاری تزیین شده که بر زیبایی آن افزوده است. ( تصویر3-1-8)
(تصویر3-1-8) بازوبند طلا. قرن5 ه.ق/11م. ورامین. آرشیو موزهی ملی ایران. شمارهی موزه:3511
دستبند طلای دیگری در موزهی ملی ایران نگهداری می شود. « این دستبند باقیمانده از قرن ششم هجری/ دوازدهم میلادی است که احتمالا به دورهی سلجوقیان برمی گردد. این دستبند ملیلهکاری شده و دارای نقوش برجستهای از گلبرگ و دارای حفرههایی است که نشان میدهد این حفرهها برای نگینهای جواهر جاسازی شده بود. همانطور که هنوز دو نگین بر آن استوار است» (غیبی،1391، 259). بزرگترین قطر آن 6 سانتیمتر و کوچکترین قطر آن 3/5 سانتیمتر میباشد. (تصویر3-1-9)
(تصویر3-1-9) دستبند طلا. قرن 6 ه.ق/12م. آرشیو موزهی ملی ایران. شمارهی موزه:26018
دستبندی مربوط به قرنهای ششم- هفتم هجری/ دوازدهم- سیزدهم میلادی، احتمالا متعلق به خوارزمشاهیان، در موزهی ملی ایران نگهداری میشود. کشف شده در گرگان میباشد. با مفتول تابیده شده، حلقههای کوچک، گویها و همچنین حکاکی تزیین شده است. (تصویر3-1-10)
(تصویر3-1-10) دستبند طلا. قرن 7-6 ه.ق/13-12م. گرگان. آرشیو موزهی ملی ایران. شمارهی موزه:8545
انگشتر زرین متعلق به قرن چهارم هجری/ دهم میلادی، کشف شده در گرگان (گلستان)، در موزهی ملی ایران نگهداری می شود. توسط حکاکی و سیاه قلم و نشاندن نگین عقیق قرمز تزیین شده است. قسمتهایی با استفاده از ورق طلا و تکنیک مشبککاری و چکشکاری، به صورت جداگانه ساخته شده و سپس بر پایه جوش خورده است. تصویر از کاتالوگ نگاهی بر آرایهها و زیورآلات در ایران زمین به روایت آثار موزهی ملی ایران گرفته شده است. (تصویر3-1-11)
(تصویر3-1-11) انگشتر زرین. قرن 4 ه.ق/10م. گرگان. موزهی ملی ایران. شمارهی موزه:8596
انگشتر طلا متعلق به قرن پنجم هجری/ یازدهم میلادی، دورهی سلجوقی، در موزهی ملی ایران نگهداری میشود. با نگین لعل یاقوتی و حکاکی مزین شده و قطر آن 2 سانتیمتر است. (تصویر3-1-12)
(تصویر3-1-12) انگشتر طلا با نگین لعل. قرن 5 ه.ق/11م. آرشیو موزهی ملی ایران. شمارهی موزه:8602
انگشتر طلا مربوط به قرن هفتم هجری/ سیزدهم میلادی، در موزهی ملی ایران با نگهداری میشود. این انگشتری دارای نقوش حیوانی و نگین یاقوت قرمز است. به نظر میرسد نقوش حیوانی به صورت مجزا ساخته شده و سپس بر پایه نشانده شده است ( رضایی،1390). (تصویر3-1-13)
(تصویر3-1-13) انگشتر زرین. قرن 7 ه.ق/13م. آرشیو موزهی ملی ایران. شمارهی موزه ی:8398
گوشوارهای متعلق به قرن پنجم هجری/ یازدهم میلادی، دورهی سلجوقی، کشف شده در نیشابور، از سه گوی نسبتا کشیدهی مشبک تشکیل شده، که هر یک، نواری به دور خود دارند. دوتای آن در طرفین قرار گرفتهاند که حلقه ی گوشواره به آن ها وصل است و سومی در پایین قرار گرفته و میان هر دو گوی، استوانهای از میله ی طلایی موجود است که آنها را از هم جدا می سازد. در وسط این سه گوی مشبک یک گردی مسطح دیده میشود که روی آن را با هفت دایره از سیم تابیده جوش دادهاند. گوشوارهی مشبک و طلای دیگری از همین دوره نیز از نیشابور و با همین شکل ولی بدون گردی مسطح داخلی در موزهی ملی ایران نگهداری میشود (ضیاء پور،1348). تصویر از صفحهی 341 همین کتاب گرفته شده است. (تصویر3-1-14)
(تصویر3-1-14) گوشوارههای طلای مشبک. قرن 5 ه.ق/ 11م. نیشابور. موزهی ملی ایران
جفت گوشوارهی زیر هم شبیه گوشوارهی قبل است، تنها تفاوت در تعداد حلقههای تزیینی روی دایرهی میانی است. (تصویر3-1-15)
(تصویر3-1-15) گوشوارههای طلایی مشبک. قرن 5 ه.ق/ 11م. نیشابور. موزهی ملی ایران ( گلشنی،1368،235)
گوشوارهی مشبک دیگری، باز از همین دوره و از نیشابور در موزهی ملی ایران نگهداری میشود. این گوشواره شبیه دو گوشوارههای قبل میباشد، تنها تفاوت در گلولهی پایینی است. یک مخروط مشبک به صورت وارونه که در هلال گوشواره قرار گرفته است. به قطعه های استوانهای میان گلولهها، حلقههای جوش داده شده که گویا از آن ها زیوری آویخته میشده است (ضیاء پور،1348). تصویر این گوشواره از همین کتاب صفحهی 342 گرفته شده است. (تصویر3-1-16)
(تصویر3-1-16) گوشوارهی طلای مشبک با آویز هرمی شکل. قرن 5 ه.ق/ 11م. نیشابور. موزهی ملی ایران
سه لنگه گوشوارهی شبیه به هم از طلا، دورهی سلجوقی، از گرگان، در موزهی ملی ایران نگهداری میشود. « حلقهی گوشواره از یک سو به دو نوار دایرهای متقاطع و سوراخدار و از سوی دیگر به یک کاسه که با مفتول تابیدهی طلا نقشبندی شده متصل است. این دو، در ناحیهی پایین به یک مفتول سه لای تابیده و منحنی جوش داده شده اند. بر روی این مفتول سه لا، یک هرم مشبک که انتهای آن به وسیلهی چند دایره به شکل نیمکره در آمده و به فانوس بیشباهت نیست، قرار داده شده است. (تصویر3-1-17) یکی از گوشوارهها در اساس، با آن دو تای دیگر یکی است. ولی به علت شکستن قسمتی از مفتول منحنی سه لایی، هرم فانوسی شکل آن را به دو نوار متقاطع جوش دادهاند» (ضیاء پور،340). (تصویر3-1-18) تصاویر از همین کتاب گرفته شده است. نمونه ای از این گوشواره در موزه ی متروپولیتن نگهداری می شود.
(تصویر3-1-17) یک جفت گوشواره ی طلا. دورهی سلجوقی. گرگان. موزهی ملی ایران
(تصویر3-1-18) یک لنگه گوشوارهی طلا. دورهی سلجوقی. گرگان. موزهی ملی ایران
گوشوارهی نقره ، مربوط به دوره ی سلجوقی، در موزهی ملی ایران نگهداری میشود. شکل آویز این گوشواره یادآور گوشوارههای طلای مکشوفه از گرگان است. « بعد از حلقهی گوش، دو بست، یک گوی مشبک را از دو سو گرفتهاند و آویزی مشبک و فانوسی شکل از بست پایین آویخته و حلقهای نیز در پایین خود دارد که زیوری از آن آویخته بوده است» (ضیاء پور،1348،344). به نظر میرسد که قسمتهای مشبک، از تکنیک ملیلهکاری استفاده شده باشد. تصویر این گوشواره از همین کتاب گرفته شده است. (تصویر3-1-19)
(تصویر3-1-19) گوشوارهی نقره. دورهی سلجوقی. موزهی ملی ایران
گوشوارهی طلا، متعلق به قرن پنجم- ششم هجری/یازدهم- دوازدهم میلادی، در موزهی ملی ایران نگهداری میشود. کشف شده در کردستان میباشد. از نوع گوشوارههای هلالی شکل گویچهدار است که بر روی گوی ها حکاکی شده است. (تصویر3-1-20)
(تصویر3-1-20) گوشواره زرین. قرن 6-5 ه.ق/12-11م. کردستان. موزهی ملی ایران. شمارهی موزه:4817
« جفت گوشوارهی طلا، منتسب به قرن هفتم هجری/ سیزدهم میلادی در موزهی ملی ایران (ایران باستان) موجود است که فرم آن به صورت نیمکره میباشد و به روش نقطه گذاری برجستهکاری شده است» (گلشنی،1368،237). (تصویر3-1-21)
(تصویر3-1-21) گوشوارهی طلا. قرن 7 ه.ق/ 13م. موزهی ملی ایران
جفت گوشوارهی زیر متعلق به قرن هفتم هجری/ سیزدهم میلادی، از نظر طرح، هلالی و شبیه گوشوارههای توصیف شده در تصویر 15-14 می باشند. تفاوت آن ها در گویهای آن است که از ورقههای طلا و ملیله کاری ساخته شدهاند. (تصویر3-1-22)
(تصویر3-1-22) جفت گوشوارهی طلا. قرن 7 ه.ق/13م. نیشابور. موزهی ملی ایران ( گلشن،1368،236)
«سنجاق تزیینی زرین، متعلق به قرن هفتم هجری/ سیزدهم میلادی، در اصفهان کشف شده است. طرح آن حیوانی است. یک پرندهی حجمی که توسط ملیلهکاری و مرصعکاری با جواهرات، تزیین شده است. این سنجاق تزیینی در موزهی ملی ایران نگهداری میشود» (غیبی،1391،264). طول این سنجاق 5/4 سانتیمتر و عرض آن 4/1 سانتیمتر میباشد. (تصویر3-1-23)
(تصویر3-1-23) سنجاق تزیینی. قرن 7 ه.ق/13م. اصفهان. آرشیو موزهی ملی ایران. شمارهی موزه:20650
جای دعای نقره متعلق به قرن چهارم هجری/ دهم میلادی، در موزهی ملی ایران نگهداری میشود. محل کشف آن نامعلوم است. سورهی توحید بر روی آن به خط کوفی، برجستهکاری و قلمزنی شده است. (جمعی از کارشناسان موزهی ملی،1392،37). (تصویر3-1-24)
(تصویر3-1-24) جای دعای نقره. قرن 4 ه.ق/ 10م. موزهی ملی ایران. شمارهی موزه: 3926
مجموعهی هنرهای اسلامی موزهی ملی ایران، به دلیل بازسازی و تعمیرات در حال حاضر تعطیل میباشد در نتیجه آثار آن به صورت مستقیم در دسترس نمیباشد. زیورآلات توصیف شده در این قسمت برگرفته از عکسهای موجود در آرشیو موزه، کاتالوگ بهجا مانده از نمایشگاه برگزار شده به مناسبت سیوچهارمین سالگرد پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی از 34 اثر برگزیدهی زرین موجود در موزه و همچنین کاتالوگ نگاهی بر آرایهها و زیورآلات در ایران زمین به روایت آثار موزهی ملی ایران و کتاب زیور زنان ایران از دیرباز تاکنون نوشتهی جلیل ضیاءپور همراه با شناسنامه میباشند.
جدول شماره ی 1: زیورآلات در موزهی ملی ایران
شماره موزه
مکان کشف
تاریخ اثر
جنس
اثر
نام اثر
ردیف
8416
ایران- کرمان
اوایل اسلام
نقره
گردنبند
1
8635
ایران- گرگان
قرن 4 ه.ق/10م
طلا
گردنبند
2
3494
ایران
قرن 6-5 ه.ق/ 12-11م
نقره
بازوبند
3
4470
ایران
قرن 6-5 ه.ق/ 12-11م
نقره
بازوبند
4
_
ایران
قرن5 ه.ق/11م
نقره
بازوبند
5
_
ایران
قرن5 ه.ق/11م
نقره
دستبند
6
_
ایران
قرن5 ه.ق/11م
نقره
دستبند
7
3511
ایران- ورامین
قرن5 ه.ق/11م
طلا
بازوبند یا دستبند
8
26018
ایران
قرن 6 ه.ق/12م
طلا
دستبند
9
8545
ایران- گرگان
7-6 ه.ق/ 13-12م
طلا
دستبند
10
8596
ایران- گرگان
قرن 4 ه.ق/10م
طلا
انگشتر
11
8602
ایران
قرن 5 ه.ق/11م
طلا
انگشتر
12
8398
ایران
قرن 7 ه.ق/13م
طلا
انگشتر
13
_
ایران- نیشابور
قرن 5 ه.ق/11م
طلا
گوشواره
14
_
ایران- نیشابور
قرن 5 ه.ق/11م
طلا
گوشواره
15
_
ایران- نیشابور
قرن 5 ه.ق/11م
طلا
گوشواره
16
_
ایران- گرگان
قرن 5 ه.ق/11م
طلا
گوشواره
17
_
ایران- گرگان
قرن 5 ه.ق/11م
طلا
گوشواره
18
_
ایران- گرگان
قرن 5 ه.ق/11م
نقره
گوشواره
19
4817
ایران- کردستان
قرن 6-5 ه.ق/ 12-11م
طلا
گوشواره
20
_
ایران- نیشابور
قرن 7 ه.ق/13م
طلا
گوشواره
21
_
ایران
قرن 7 ه.ق/13م
طلا
گوشواره
22
20650
ایران- اصفهان
قرن 7 ه.ق/13م
طلا
سنجاق
23
3926
ایران
قرن 4 ه.ق/ 10م
نقره
جای دعا
24
3-2-2- موزهی رضاعباسی
موزهی رضاعباسی، واقع در خیابان شریعتی، نرسیده به پل سید خندان، در 25 شهریور 1356 گشایش یافت. نام موزه به افتخار یکی از نگارگران چیره دست زمان صفویه تعیین شده است. موزه دارای پنج تالار نمایشگاهی دائم است. طبقهی اول، تالار نگارگری و تالار خوشنویسی است. طبقهی دوم، تالار اسلامی یک و تالار اسلامی دو است. طبقهی سوم، تالار پیش از اسلام (پیش از تاریخ و عصر تاریخی) است و همچنین کتابخانهی موزه در آن قرار دارد. در طبقهی همکف نمایشگاه موقت میباشد که به صورت دورهای به نمایش آثار معاصر میپردازد.
دو تالار اسلامی نگهدارندهی ظروف سفالین، اشیاء فلزی، عناصر معماری و منسوجات دورههای سلجوقی، تیموری و صفوی است. جواهرات دوران اسلامی این موزه در گنجینهی آن حفظ و نگهداری میشود و دور از دسترس و دید بازدید کنندگان میباشند. با توجه به این مسئله، از بین زیورآلات موجود که مربوط به دورههای مختلف، از ورود اسلام به ایران
