همکاران، 2009).
تئوري نمايندگي- اين تئوري بيانگر وجود رابطه‌ي متضاد بين هيأت مديره و مديرعامل است. وظيفه‌ي هيأت مديره نظارت بر رفتار منفعت‌طلبانه‌ي مدير عامل (مديريت) است تا از تأمين منافع سهامداران (مالکان) اطمينان حاصل شود. در اصل، تئوري نمايندگي بيانگر اين است که منافع اعضاي هيأت مديره با منافع سهامداران همراستا است و آن‌ها در امور نظارتي هوشيارتر هستند. اين امر از طريق فراهم کردن انگيزه‌هايي براي اعضاي هيأت مديره (براي نمونه، مالکيت سهام) و دور نگهداشتن اعضاي هيأت مديره از مديريت (براي نمونه، محدود کردن تعداد اعضاي درون سازماني) ميسر مي‌شود؛ زيرا اعضاي درون‌سازماني وابستگي قابل توجهي به مديريت سازمان دارند.
تئوري وابستگي منابع- تئوري وابستگي منابع بيانگر اين است که هيأت مديره با برقراري رابطه با منابع ضروري براي نمونه، ارائه مشروعيت، پيشنهاد و مشاوره، ارتباط با ساير سازمان‌ها و کمک به دستيابي به منابع در واقع به عنوان منبعي براي سازمان‌ها به شمار مي‌رود. هيأت مديره‌هايي که در فعاليت‌هاي مرتبط با منابع نظير مداخله در امر تأمين وجوه و ارائه کمک‌هاي مالي شخصي مشارکت مي‌کنند، موجب بهبود عملکرد سازمان مي‌شوند(برون19، 2005).
استقلال هيأت مديره به معناي توانايي هيأت مديره جهت اتخاذ تصميم‌ها به گونه‌ي مستقل از مدير اجرايي شرکت است. استقلال هيأت مديره از طريق نسبت اعضاي غيرموظف هيأت مديره به کل اعضاي هيأت مديره اندازه‌گيري مي‌شود. تئوري مباشرت طرفدار وجود تعداد زيادي اعضاي موظف در درون شرکت است. برعکس، تئوري نمايندگي به شدت ترجيح مي‌دهد که تعداد زيادي از اعضاي هيأت مديره مستقل و غيرموظف باشند. به نظر مي‌رسد که تئوري وابستگي منابع نيز با تئوري نمايندگي سازگار باشد، چرا که تعداد بيشتر عضو مستقل ممکن است دستيابي به دانش، سرمايه و انعقاد قراردادهاي با ارزش با شرکا را افزايش دهد. بنابراين، تئوري مباشرت بيانگر وجود رابطه‌ي منفي بين استقلال با کارايي است، اما بر اساس تئوري نمايندگي و تئوري وابستگي منابع انتظار مي‌رود که اين رابطه مثبت باشد(نمازی و ابراهیمی،1392).
2 – 2 – 3 – پیش داوری و درستي پيش‌بيني سود هر سهم
واژه «پیش داوری»20 از واژه لاتینی Praejudicium گرفته شده است که به معنای پذیرش اولیه یا پیش فرض21 است و به نحو تنگاتنگی مرتبط با واژه Prejudge به معنای از پیش قضاوت کردن است. در ادبیات عمومی، واژه پیش داوري مرتبط با مفاهیمی نظیر قضاوت منفی22 و پیش داوري به نفع برخی افراد یا برخی چیزها است. پیش داوري می تواند به عنوان مجموعه اي از واکنش هاي مؤثري باشد که ما درباره افرادي به واسطه عضویت آن ها در طبقه بندي خاص داریم(اشنایدر23، 2004).
پیش داوري، حکم مقدم بر تجربه است، واکنشی است که شخص نسبت به فردي یا چیزي پیش از هر گونه تجربه واقعی دارد و مبتنی بر تجربه نیست. پیش داوري به طور متعارف به عنوان نگرش غیرمنصفانه منفی در رابطه با یک گروه اجتماعی یا فردي است که به عنوان عضو آن گروه تلقی می شود(دوویدیو24، 2001).
در بیانیه ی مفاهیم شماره ی یک هیأت استانداردهای حسابداری مالی هدف از گزارش گری مالی، تهیه ی اطلاعات مفید برای تصمیم گیران اقتصادی و تجاری عنوان شده است. یکی از ابزارهای ارائه ی اطلاعات مفید توسط مدیران، برای استفاده کنندگان که نمی توانند مستقیماً بر رویدادهای شرکت نظارت کنند، صورت های مالی حسابداری است. به عبارتی دیگر برای این اشخاص، اطلاعات حسابداری منتشر شده، چیزی جز جانشین برای پدیده های واقعی نیست. هم چنین در تحقیقات بسیاری، نقش صورت های مالی حسابداری به عنوان یکی از ابزارهای مهمی که تأثیر زیادی بر تصمیمات استفاده کنندگان دارد، به اثبات رسیده است. یکی از اجزای صورت های مالی، سود حسابداری است که مهم ترین معیار از عملکرد شرکت ها و مبنایی است برای تصمیمات سرمایه گذاری، اعتبار دهی و سنجش عملکرد مدیران و در سطح کلان معیاری از عملکرد بخش اقتصادی جامعه است که بر سیاست گذاری های خرد و کلان دولت ها تأثیر زیادی می گذارد و در نهایت می تواند موجب هدایت منابع محدود اقتصادی به سرمایه گذاریهای سودآور و با ارزش افزوده ی بالا گردد و یا این منابع با ارزش را تباه سازد (احمدپور و منتظری، 1390).
پيش‌بيني در تصميم‌گيري‌هاي اقتصادي نقش مهمي را ايفا مي‌کند. در سطح يک بنگاه اقتصادي، سرمايه‌گذاران، اعتباردهندگان، مديريت و ساير استفاده‌کنندگان از صورت‌هاي مالي به پيش‌بيني‌هاي خود يا ديگران اتکا مي‌نمايند. از آنجا که بيشتر استفاده‌کنندگان صورت‌هاي مالي مستقيم به اطلاعات مالي دسترسي ندارند به ناچار به پيش‌بيني‌هاي ارايه شده توسط مديريت اتکا مي‌کنند. در همين راستا سازمان بورس و اوراق بهادار کشور شرکت‌هاي بورسي را ملزم نمود تا پيش‌بيني آتي سود را به صورت پيش‌بيني سود هر سهم ارايه دهند (مشکی و عاصی ربانی،1390).
سود يکي از اقلام مهم و اصلي صورت‌هاي مالي است که توجه استفاده‌کنندگان صورت‌هاي مالي را به خود جلب مي‌کند.
اطلاعات صورت های مالی که در اقلام صورت های مالی منعکس می‌گردند به صورت گسترده‌ای بر پایه‌‌ی پیش بینی ها و برآوردهای مدیریت قرار دارند. بنابراین انتظار می‌رود که به دلیل برآوردهای ناقص مدیران از آینده تجاری شرکت ها، اطلاعات افشا شده از طریق صورت های مالی و خارج از آن دربردارنده خطاهای مشترکی باشند. یکی از اطلاعات افشا شده خارج از صورت های مالی سود پیش بینی شده توسط مدیریت است که منعکس کننده پیش بینی مدیریت درباره چشم انداز آتی است(لطفی و حاجی پور، 1389).
سرمايه‌گذاران، اعتباردهندگان، مديران، کارکنان شرکت، تحليل‌گران، دولت و ديگر استفاده‌کنندگان صورت‌هاي مالي از سود به عنوان مبنايي جهت اتخاذ تصميمات سرمايه‌گذاري، اعطاي وام، سياست پرداخت سود، ارزيابي شرکت، محاسبه ماليات و ساير تصميمات مربوط به شرکت استفاده مي‌کنند(مشايخ و شاهرخي، 1386).
اطلاعات ارائه شده توسط شرکت و در نتيجه سود، مبتني بر رويدادهاي گذشته است اما سرمايه‌گذاران، به اطلاعاتي راجع به آينده شرکت نياز دارند. يکي از ديدگاه‌هاي موجود در اين مورد، ارائه صرفاً اطلاعات تاريخي و جاري توسط واحد تجاري است البته به نحوي که سرمايه‌گذاران بتوانند خود پيش‌بيني‌هاي مربوط به آينده را انجام دهند. ديدگاه ديگر اين است که مديريت با در دست داشتن منابع و امکانات به انجام پيش‌بيني‌هاي مربوط به آينده را انجام دهند. ديدگاه ديگر اين است که مديريت با در دست داشتن منابع و امکانات به انجام پيش‌بيني‌هاي قابل اعتماد بپردازند و با انتشار عمومي اين پيش‌بيني‌ها، کارايي بازارهاي مالي را افزايش دهند(شباهنگ،1382).
اهميت سود پيش‌بيني شده به ميزان انحرافي که با مقدار واقعي آن دارد، وابسته است. هر چه ميزان اين انحراف کمتر باشد، پيش‌بيني از دقت بيشتري برخوردار است. پژوهش‌ها نشان مي‌دهد، بازار براي برآورده شدن انتظارات سود هر سهم، ارزش قابل ملاحظه‌اي قائل است و نسبت به برآورده نشدن آن نيز واکنش نشان مي‌دهد (ریس و سیوارم کریشنن25، 2007).
زماني که سود هر سهم فراتر از انتظارات باشد، بازار نسبت به آن ديد خوش‌بينانه‌اي دارد و آن را خبر خوب تلقي مي‌کند. زماني که سود هر سهم پايين‌تر از پيش‌بيني آن باشد، اعتبار شرکت در برآوردن انتظارات کاهش مي‌يابد (پین26، 2008).
در ايران شرکتها موظف هستند که پيش‌بيني درآمد متعلق به هر سهم خود رابه صورت سه ماهه و يک ساله برآورد و حداکثر 20 روز بعد از پايان دوره سه ماهه به مديريت نظارت بر شرکت‌هاي سازمان بورس اوراق بهادار تهران ارسال نمايند. ضمناً در صورت وقوع موارد خاص يا رويدادهاي با اهميتي که داراي آثار قابل توجه در وضعيت مالي، خصوصاً تأثيرگذار بر درآمد هر سهم، از قبيل تغييرات ناشي از قيمت محصولات، نرخ مواد اوليه، تولي محصولات جديد و ساير موارد مربوطه بايد در اسرع وقت اطلاعات لازم به بورس ارائه گردد (جهانخاني و صفاريان، 1382).
2 –3- پيشينه‌ي پژوهش
به جز تحقیقی که توسط سانگ و همکاران27 (2013) تحت عنوان تاثیر “توازن مالکیت و کارایی نظارتی مدیران مستقل بر کیفیت پیش بینی های مدیریت” صورت پذیرفت که نتیجه آن به تاثیرات مثبت مدیران مستقل در شرکت هایی با توازن کمتر مالکیت بر درستی پیش بینی های مدیریت ، تاثیرات منفی مدیران مستقل در شرکت هایی با توازن بیشتر مالکیت بر درستی پیش بینی های مدیریت و همچنین عدم تاثیر مهم و چشمگیری مدیران مستقل بر پیش داوری در مورد پیش بینی های عواید توسط مدیریت ختم شد هیچگونه تحقیقی نه در ایران و نه در خارج در مورد توازن مالکیت و نقش نظارتی مدیران مستقل بر کیفیت پیش بینی های عواید توسط مدیریت صورت نگرفته است.
از ديرباز پژوهش‌هاي زيادي در مورد پيش‌بيني سود در ساير کشورها و ايران انجام شده است. اين پژوهش‌ها از جنبه‌هاي مختلف به بررسي پيش‌بيني سود پرداخته‌اند. در اين پژوهش، فقط به پژوهش‌هايي اشاره مي‌شود که تا حدود زيادي به اين موضوع مرتبط هستند.
احمدپور و منتظری (1390) به پژوهشی تحت عنوان “نوع مدیریت سود و تأثیر اندازه شرکت، ساختار مالکیت و حاکمیت شرکتی بر آن” پرداختند. نتایج بدست آمده حکایت از بکارگیری مدیریت سود کارا دارد. اندازه شرکت و مالکان خانوادگی دو عاملی هستند که بر گرایش مدیران در انتخاب نوع مدیریت سوء، تأثیرگذارند و همچنین در مقابل بین مدیران غیر موظف، سهامداران نهادی و کیفیت حسابرس مستقل با گرایش مدیران در انتخاب نوع مدیریت سود رابطه ی معناداری مشاهده نگردید.
جهانخاني و صفاريان (1382) به پژوهشی تحت عنوان” بررسي واکنش بازار نسبت به اعلان سود برآوردي هر سهم در بورس اوراق بهادار تهران” پرداختند و دريافتند که سود برآوردي انتشار يافته هر سهم داراي محتواي اطلاعاتي بوده و باعث تغيير قيمت و حجم معاملات سهام در شرکت‌هاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران شده است.
حساس یگانه و همکاران (1388)، به بررسی رابطه ی بین کیفیت حاکمیت شرکتی و بررسی اثر آن بر عملکرد شرکت می باشد. این معیارها برگرفته از مفاد آیین نامه ی نظام راهبری شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و در سه طبقه ی شفافیت اطلاعاتی، ساختار هیأت مدیره و ساختار مالکیت است. نتایج حاکی از آن است که هیچ گونه رابطه ی معناداری بین کیفیت حاکمیت شرکتی و عملکرد شرکت وجود ندارد.
صادقی و رحیمی (1391) پژوهشی تحت عنوان “بررسی رابطه بین ساختار مالکیت وعملکرد شرکت های پذیرفته شده در بورس با استفاده ازسیستم معادلات همزمان” و با هدف اینکه آیا تمرکز و ساختار مالکیت تاثیری بر عملکرد شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران دارند، انجام دادند و به این نتیجه رسیدند که تمرکز و ساختار مالکیت تاثیری بر عملکرد شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران ندارند، اما عملکرد شرکتها تاثیری معنی داری بر ساختار مالکیت دارد.
لطفی و حاجی پور (1389) پژوهشی تحت عنوان «تأثیر محافظه کاری بر خطای مدیریت در پیش بینی سود» پرداختند. نتایج بدست آمده حکایت از این دارد که در شرکت هایی که حسابداری محافظه کارانه تری دارند، خطای مدیریت در پیش بینی سود کمتر است.
مشايخ و شاهرخي (1386) به پژوهشی تحت عنوان” بررسي پيش‌بيني سود توسط مديران و عوامل مؤثر بر آن” پرداختند. براي اين منظور پيش‌بيني‌هاي 279 شرکت طي دوره 1381-1384 شامل 639 مشاهده با استفاده از روش تفاوت ميانگين‌ها بررسي شده است. يافته‌هاي اين پژوهش نشان مي‌دهد، بين اشتباه مديران و اشتباه پيش‌بيني بر اساس گام تصادفي تفاوت معناداري وجود دارد. به علاوه مقايسه اختلاف ميانگين‌هاي دو مدل بيانگر دقت بالاتر پيش‌بيني مديران نسبت به پيش‌بيني بر اساس گام تصادفي است. همچنين، نتايج آزمون ساير فرضيه‌هاي پژوهش نشان مي‌دهد، پيش‌بيني‌هاي مديران، انحراف خوش‌بينانه دارد و دقت پيش‌بيني با توجه به اندازه شرکت، سودده يا زيان‌ده بودن شرکت و نوع صنعت متفاوت است.
مشکی و عاصی ربانی (1390) در پژوهشی تحت عنوان «بررسی رابطه بین خطای پیش بینی سود مدیریت با بازده
