پولیتن
(تصویر4-1-8) بازوبند طلا. گالری هنر فریر
بازوبندی دیگر از طلا، متعلق به دوره‌ی سلجوقی، با ملیله‌کاری و برجسته‌کاری بسیار زیبا در موزهی رضا عباسی نگهداری می‌شود. (تصویر4-1-9) نمونه‌ای از این بازوبند، از جنس نقره، در موزهی متروپولیتن دیده می‌شود (تصویر4-1-10) با همان طرح و تکنیک ملیله‌کاری، با حلقه‌ای تو خالی. تفاوت آن‌ها در تزیین حلقه‌های آن‌هاست.
(تصویر4-1-9) بازوبند طلا. موزهی رضاعباسی
(تصویر4-1-10) بازوبند نقره. موزهی متروپولیتن
دو بازوبند یا دستبند دیگر از طلا، متعلق به دوره‌ی سلجوقی، در موزهی رضاعباسی دیده می شود که با حجم‌های حیوانی (یکی شیر و دیگری پرنده) مزین شده است. (تصویر4-1-11) نمونه‌ای از آن در موزهی متروپولیتن نگهداری می‌شود. (تصویر4-1-12)
(تصویر4-1-11) بازوبندهای طلا. موزهی رضاعباسی
(تصویر4-1-12) بازوبند طلا. موزهی متروپولیتن
دو دستبند دیگر از طلا در دو موزهی ملی ایران (تصویر4-1-13) و موزهی متروپولیتن (تصویر4-1-14) نگهداری می‌شوند که از نظر زمان و ساخت تقریبا شبیه هم هستند. هر دو متعلق به قرن ششم هجری/ دوازدهم میلادی بوده و با مرصع‌کاری و برجسته‌کاری و دانه‌سازی، به کمال زیبایی رسیده‌اند.
(تصویر4-1-13) دستبند طلا. موزهی ملی ایران
(تصویر4-1-14) دستبند طلا. موزهی متروپولیتن
وهمچنین دستبندی از جنس طلا در موزهی رضاعباسی نگهداری می‌شود که متعلق به قرون اولیه‌ی اسلام است. (تصویر4-1-15) این دستبند با حکاکی، سیاه قلم، دانه‌سازی و ملیله‌کاری مزین شده است. دستبند طلا تقریبا مشابه به آن در موزهی متروپولیتن (تصویر4-1-16) نگهداری می‌شود که متعلق به قرن ششم- هفتم هجری/ دوازدهم- سیزدهم میلادی بوده و از نظر تزیین از همان تکنیک‌ها در آن استفاده شده است. نمونه‌ی دیگری از این نوع دستبند مربوط به همین تاریخ و کشف شده در گرگان می‌باشد که در موزهی ملی ایران نگهداری می‌شود. (تصویر4-1-17)
(تصویر4-1-15) دستبند طلا. موزهی رضاعباسی
(تصویر4-1-16) دستبند طلا. موزهی متروپولیتن
(تصویر4-1-17) دستبند طلا. موزهی ملی ایران
انگشتری از طلا و نگینی از سنگ عقیق قرمز مستطیل شکل متعلق به اوایل اسلام، کشف شده در نیشابور، در موزهی رضاعباسی نگهداری می‌شود که دارای پایه‌ای بسیار ساده می‌باشد. (تصویر4-1-18) نمونه‌ای از این انگشتر با پایه‌ای از جنس نقره، قابل تنظیم با سایز انگشت و نگینی از سنگ عقیق جگری، متعلق به قرن سوم- پنجم هجری/ نهم- یازدهم میلادی و همچنین انگشتر طلا، مربوط به همان دوره، با همان سادگی و تزیین شده با سنگی سیاه، در موزهی متروپولیتن نگهداری می‌شود. (تصویر4-1-19) محل کشف هر دو انگشتر، نیشابور می‌باشد.
(تصویر4-1-18) انگشتر طلا. موزهی رضاعباسی
(تصویر4-1-19) انگشتر نقره و طلا. موزهی متروپولیتن
مهر انگشتری بسیار زیبا از جنس نقره، مربوط به اوایل دوره‌ی اسلامی در موزه ی رضاعباسی نگهداری می‌شود که با سنگ فیروزه مرصع‌کاری و نقوش اسلیمی برآن حکاکی شده است. در عین حال مهر انگشتری دیگر در این موزه نگهداری می شود با نگینی حکاکی شده به رنگ اکر که بر پایه ای چکش کاری شده قرار گرفته است.(تصویر4-1-20)
انگشتری بسیار زیبا از جنس طلا، دارای چهره‌هایی از انسان و سر پرندگان، نقوش اسلیمی و هندسی و دانه‌سازی، متعلق به قرن ششم- هفتم هجری/ دوازدهم- سیزدهم میلادی، در موزهی متروپولیتن به عنوان نمادی از قدرت و محافظ صاحبش، خود نمایی می‌کند. (تصویر4-1-21)
(تصویر4-1-20) انگشترهای نقره. موزهی رضاعباسی
(تصویر4-1-21) انگشتر طلا. موزهی متروپولیتن
انگشتر طلا متعلق به قرن چهارم هجری/ دهم میلادی، کشف شده در گرگان (گلستان)، در موزهی ملی ایران (تصویر4-1-22) نگهداری می‌شود که از نظر ساخت و تزیین مشابه انگشتری از طلا، متعلق به قرن ششم هجری/ دوازدهم میلادی، در موزهی متروپولیتن (تصویر4-1-23) می‌باشد.
(تصویر4-1-22) انگشتر طلا. موزهی ملی ایران
(تصویر4-1-23) انگشتر طلا. موزهی متروپولیتن
آویز یا گوشواره‌های حجمی، با نقش حیوان، در دو موزهی رضاعباسی (تصویر4-1-24) و موزهی متروپولیتن (تصویر4-1-25) دیده می‌شوند که از نظر ساخت و تکنیک شبیه به یکدیگرند و متعلق به اوایل اسلام و دوره‌ی سلجوقی می‌باشند. این زیورها احتمالا به روش قالب‌گیری ساخته شدند و با تکنیک چکش‌خواری، مشبک‌کاری و مرصع‌کاری تزیین شده‌اند.
(تصویر4-1-24) آویزها و گوشواره‌های طلا. موزهی رضاعباسی
(تصویر4-1-25) آویزهای طلا. موزهی متروپولیتن
گوشواره‌هایی شبیه به هم از نظر ساخت و تزیین، در موزهی ملی ایران (تصویر4-1-26) و موزهی متروپولیتن (تصویر4-1-27) دیده می‌شوند که متعلق به قرن پنجم- ششم هجری/ یازدهم- دوازدهم میلادی کشف شده از گرگان می‌باشند.
(تصویر4-1-26) جفت گوشواره‌ی طلا. موزهی ملی ایران
(تصویر4-1-27) جفت گوشواره‌ی طلا. موزهی متروپولیتن
جفت گوشواره‌ی هلالی گوی‌دار، متعلق به قرن پنجم هجری/ یازدهم میلادی، کشف شده در نیشابور، با تکنیک ملیله‌کاری به اوج زیبایی خود رسیده‌اند و در موزهی ملی ایران نگهداری می‌شوند.(تصویر4-1-28) گوشواره‌ای شبیه آن در موزهی متروپولیتن نگهداری می‌شود (تصویر4-1-29) که متعلق به قرن ششم- هفتم هجری/ دوازدهم- سیزدهم میلادی، کشف شده در گرگان می‌باشد. در بین گوی‌ها پایه‌ای قرار گرفته برای نشاندن سنگ روی آن.
(تصویر4-1-28) جفت گوشواره‌ی طلا. موزهی ملی ایران
(تصویر4-1-29) گوشواره‌ی طلا. موزهی متروپولیتن
سنجاق تزیینی سر از جنس نقره و برنز، متعلق به قرن پنجم و ششم هجری/ یازدهم و دوازدهم میلادی، کشف شده در نیشابور، به شکل دست و به روش قالب‌سازی ساخته و مزین به نقوش اسلیمی شده است، در موزهی متروپولیتن نگهداری می‌شود. (تصویر4-1-30) سنجاق تزیینی زرین، متعلق به قرن هفتم هجری/ سیزدهم میلادی، کشف شده در اصفهان، به شکل پرنده‌ای ملیله‌کاری شده، در موزهی ملی ایران نگهداری می‌شود. (تصویر4-1-31)
(تصویر4-1-30) سنجاق تزیینی از برنز و نقره، موزهی متروپولیتن
(تصویر4-1-31) سنجاق تزیینی از طلا. موزهی ملی ایران
به طور کلی آثار ارزشمند هنری و تاریخی، ویژگی‌های فرهنگی و ساختار شکلی منحصر به فردی از ادوار گذشته را در نقوش و فرم خود به یادگار گذاشته‌اند که با مطالعه و جستجو در آن‌ها می‌توان به مفاهیم بسیاری از شیوه‌ی تولید، کاربرد، باورهای مذهبی و اعتقاد گروه‌های اجتماعی و کاربران این زیورآلات در دوران اسلامی پی برد و به یافته‌های ارزشمندی متناسب با مشاهدات و مطالعات تطبیقی و تاریخی دست پیدا کرد.
جدول شماره‌ی 4: تطبیق آثار
ردیف
نام موزه
اثر
جنس
تاریخ اثر
مکان کشف
شباهت آثار
1
ملی ایران
نقره
اوایل دوره‌ی اسلامی
ایران
کرمان
تکنیک ساخت استفاده از گوی‌ها روش‌های تزیین چکش‌کاری
ملیله‌کاری
دانه‌سازی همچنین تطبیق آنان از نظر تاریخ نگاری
2
متروپولیتن
طلا
قرن 6 ه.ق/ 12م
ایران
3
رضاعباسی
طلا
اوایل دوره‌ی اسلامی
ایران
4
متروپولیتن
طلا
قرن 7-6 ه.ق/ 13-12م
ایران
5
رضاعباسی
طلا
اوایل دوره‌ی اسلامی
ایران
تکنیک ساخت
چکش‌کاری
روش‌های تزیین
ملیله‌کاری
مشبک‌کاری
تطبیق از نظر تاریخ‌نگاری
6
متروپولیتن
طلا
قرن 6-5 ه.ق/ 12-11م
ایران
7
رضاعباسی و متروپولیتن
طلا
دوره‌ی اسلامی
قرن 5 ه.ق/ 11م
ایران
تکنیک ساخت
قالب‌گیری
تو خالی بودن حلقه
روش‌های تزیین
ملیله‌کاری
مرصع‌کاری
تطبیق از نظر تاریخی
8
گالر
ی هنر فریر
طلا
قرن 6-5 ه.ق/ 12-11م
ایران
9
رضا عباسی
طلا
قرن 6-5 ه.ق/ 12-11م
ایران
تکنیک ساخت
قالب‌گیری
چکش‌کاری
دانه‌سازی
تطبیق از نظر تاریخ‌نگاری
10
متروپولیتن
نقره
قرن 6-5 ه.ق/ 12-11م
ایران
11
رضاعباسی
طلا
قرن 6-5 ه.ق/ 12-11م
ایران
تکنیک ساخت
نقوش حجمی حیوانی
ملیله‌کاری
دانه‌سازی
12
متروپولیتن
طلا
قرن 5-4 ه.ق/ 11- 10م
ایران
13
ملی ایران
طلا
قرن 6 ه.ق/ 12م
ایران
تکنیک ساخت
برجسته‌کاری سیاه قلم
حکاکی
مرصع‌کاری
14
متروپولیتن
طلا
قرن 6 ه.ق/ 12م
ایران
15
رضا عباسی
طلا
اوایل دوره‌ی اسلامی
ایران
تکنیک ساخت
ملیله‌کاری
دانه‌سازی
حکاکی
سیاه قلم
تطبیق از نظر تاریخ‌نگاری
16
متروپولیتن
طلا
قرن 6 ه.ق/ 12م
ایران گرگان
17
ملی ایران
طلا
7-6 ه.ق/
13-12م
ایران گرگان
18
رضاعباسی
طلا
اوایل دوره‌ی اسلامی
ایران
تکنیک ساخت
مرصع‌کاری
نگین عقیق
19
متروپولیتن
نقره
قرن 5-3 ه.ق/ 11-9م
ایران نیشابور
20
رضاعباسی
نقره
اوایل دوره‌ی اسلامی
ایران
تکنیک ساخت
قالب‌گیری
چکش‌کاری
ملیله‌کاری حکاکی
سیاه قلم
تطبیق از نظر تاریخ‌نگاری
21
متروپولیتن
طلا
قرن 7-6 ه.ق/ 13-12م
22
ملی ایران
طلا
قرن 4 ه.ق/
10م
ایران گرگان
تکنیک ساخت
قالب‌گیری
مرصع‌کاری
چکش‌کاری
حکاکی
سیاه قلم
23
متروپولیتن
طلا
قرن 6 ه.ق/ 12م
ایران
24
رضاعباسی
طلا
اوایل دوره‌ی اسلامی
ایران
تکنیک ساخت
قالب‌گیری
چکش‌کاری
مشبک‌کاری
مرصع‌کاری
طرح حیوانی
25
متروپولیتن
طلا
دوره‌ی سلجوقی
ایران
26
ملی ایران
طلا
قرن 5 ه.ق/
11م
ایران گرگان
تکنیک ساخت
ملیله‌کاری
مرصع‌کاری
طرح اصلی
27
متروپولیتن
طلا
قرن 6 ه.ق/ 12م
ایران گرگان
28
ملی ایران
طلا
قرن 5 ه.ق/
11م
ایران نیشابور
تنیک ساخت
طرح هلالی و گوی
ملیله‌کاری
29
متروپولیتن
طلا
قرن 7-6 ه.ق/ 13-12م
ایران گرگان
30
متروپولیتن
نقره و برنز
قرن6-5 ه.ق/ 12-11م
ایران نیشابور
استفاده از نقوش اسلیمی
کاربرد استفاده
31
ملی ایران
طلا
قرن 7 ه.ق/ 13م
ایران اصفهان
نتیجه‌گیری
کاوش‌های باستان شناسی و کشف زیورآلات، گواه این مطلب است که زیورسازی در میان عام و خاص به تناسب رواج داشته است. بر اساس آثاری که به دست آمده به این نتیجه می‌توان رسید که، شکل و نوع استفاده از زیورآلات تقریبا از قدیم تا کنون تغییری نکرده است و هنوز زیورآلات به اشیایی اطلاق می‌شود که برای آویختن به گردن، گوش، بستن بر مچ و بازو و در بانوان در تزیین مو و … به کار می‌رود. مس اولین فلزی بوده که برای ساخت اشیاء و زیورآلات به کار می‌رفته و بعد از آن با گذشت زمان فلزاتی چون نقره و طلا و آلیاژهای دیگر کشف شدند که مورد استفاده زرگران و فلزکاران قرار گرفتند.
بر اساس مطالعات انجام گرفته می‌توان به طور خلاصه بیان کرد که با ظهور اسلام و ممنوعیت استفاده از برخی فلزات مانند طلا و نقره در ساخت ظروف و منع شدن مردان از استفاده‌ی زیورآلات طلا و جایگزین شدن فلزاتی چون برنز و یا ترکیب آن‌ها با یکدیگر، فلزکاران را بر آن داشت تا با رعایت اصول حاکم بر جامعه و تکیه بر سنت، به ساخت شاهکارهای خود ادامه دهند. این مسأله باعث شد که اغلب محققان، قسمت اعظم آثار دوره‌ی نخستین اسلام تا دوره‌ی سلجوقی را به دوران ساسانی نسبت دهند. در دوران اسلامی، خصوصا بعد از قرن چهارم هجری هنر ساخت اشیاء فلزی به روش ریخته گری و قالب‌گیری مخصوصا قالب های دوتیکه، رشد چشمگیری پیدا نمود و هنرمندان ظروف و اشیاء گوناگونی را که به شکل جانوران، مجسمه‌های
