
بررسی ساختار مالی بانک از آن استفاده میکنند. این نسبت درصدی از سپردهها را که به منظور اعطای وام، اعتبار، تسهیلات عقود اسلامی و مشارکتها مصرف شده است، نشان میدهد و شاخصی برای ساختار مالی بانکهاست. تحلیلگران مالی باید این نسبت را با سایر بانکهای مشابه مقایسه نمایند. اگر این نسبت بالاتر از میانگین صنعت باشد، بیانگر این است که بانک در اعطای اعتبارات در قالب وام، عقود اسلامی، و مشارکت زیادهروی کرده است.در این حالت درصورتی که پایه حداقل سپردهها کاهش یابد، ممکن است بانک با مشکلات کمبود نقدینگی مواجه شود. از طرف دیگر پایین بودن این نسبت در مقایسه با میانگین صنعت نیز بیانگر این است که بانک در اعطای اعتبارات فعال نبوده و درنتیجه مدیریت بانک تلاش لازم را به منظور افزایش بازده سهامداران به عمل نیامده است. این حالت همچنین ممکن است بیانگر این باشد که به علت شرایط خاص اقتصادی و یا بالا بودن نرخ سود، تقاضا برای گرفتن وام و تسهیلات از بانک کاهش یافته است که میتوان با کاهش نرخ سود، تقاضا برای اعطای اعتبار را افزایش داد. بررسی نسبت تسهیلات به سپردههای سرمایهگذاری که بیانگر داراییها و بدهیهای حساس به نرخ سود است، بسیار ضروری به نظر میرسد چراکه کارایی بانک در ایجاد درآمد (تسهیلات) از طریق بدهی را مورد ارزیابی قرار میدهد. در واقع این نسبت ریسک اعتباری بانکها را نشان میدهد.
اگرچه مقدار 80-70 درصد این نسبت میتواند بیانگر توازن معقول بین نقدینگی و درآمدها باشد ولی سطح مناسب برای این نسبت از کشور به کشور دیگر متفاوت است. در امارات متحده عربی این نسبت به میزان 92 درصد، بیشترین مقدار در منطقه بوده و پس از آن، عمان با 86 درصد، قطر با 84 درصد و ایران با 79 درصد در رتبههای بعدی قرار دارند (شاهچرا، 1390).
TLTD کل داراییها/کل سپردهها =
Lgta: لگاریتم کل داراییها، استفاده از لگاریتم طبیعی باعث میشود تا ضرایب احتمالی این متغیرها در مدل، تحت تاثیر اثرات مقیاسهای بزرگ قرار نگیرد. دوکاس و همکاران99 (2000)، نشان دادند که شرکتهای بزرگتر، با توجه به پیچیدهتر بودن آنها و مشکلات بیشتری که مالکان آنها در بدست آوردن اطلاعات شرکت دارند، از هزینههای نمایندگی بالاتری برخوردارند. مطابق با فلمينگ و همكاران100 (2000) براي بكارگيري متغير وابسته (ROA) تحقيق، از لگاريتم طبيعي اين متغير براي تعديل نوسانات آن استفاده ميشود.
مدل پژوهش عبارتست از:
ROA_it=α+β_1 OES_it+β_2 TDTA_it+β_3 EPS_it+β_4 SaGr_it+β_5 TAGr_it+β_6 TLTA_it+β_7 TLTD_it+β_8 Logta_it+ε_it
4-3- روش پژوهش
1-4-3- روش پژوهش و دلیل به کارگیری آن
این پژوهش از نظر هدف، کاربردی است زيرا با استفاده از روشها و ابزارهای موجود به دنبال ارتقای بهرهوری عملیاتی يافتههاي تحقيقات بنيادي است. در ارتباط با روش تحقیق نیز باید ذکر گردد که روشهای تحقیق گوناگونی وجود دارد که هریک به تناسب موضوع مرد بررسی و ماهیت زمینه تحقیق در پژوهشهای علوم انسانی ارزشمند هستند؛ استفاده از هریک از روشهای تحقیق به ماهیت و زمینه تحقیق، فعالیتهای لازم برای نتیجهگیری و میزان احساس مسئولیت محقق در مقابل نتایج و اهداف تحقیق بستگی دارد. اصولا تحقیقات از سه بعد مورد بررسی قرار میگیرند.
هدف: از نظر هدف تحقیقات به سه دسته تحقیقات کاربردی، بنیادی و توسعهای تقسیم میشوند. تحقیقات کاربردی، پژوهشهایی هستند در پی یافتن راهکارهایی برای مسائل مبتلا به جامعه آماری میباشند تحقیقات توسعهای در پی افزودن دانش محقق و تحقیقات بنیادی در پی بسط و گسترش تئوریهای موجود در یک رشته علمیاند.
میزان کنترل متغیرها: اگر محققی بتواند تمامی متغیرهای اثرگذار بر پژوهش را کنترل نماید به آن تحقیق آزمایشگاهی، و در غیر این صورت، تحقیق از نوع توصیفی است.
روش گردآوری دادهها: صاحبنظران روشهای زیادی برای گردآوی دادههای مورد نظر در پژوهش ارائه نمودهاند که عبارتند از روشهای میدانی (پرسشنامه و مصاحبه)، مشاهده مستقیم، روش کتابخانهای، مراجعه به اسناد و مدارک و … .
با توجه به موارد ذکر شده، این پژوهش از نوع تحقیقات توصیفی است و از میان تحقیقات توصیفی، از نوع تحقیقات همبستگی میباشد. چون رابطه متغیر مستقل و وابسته را مورد بررسی قرار میدهد. تحقیق توصیفی آنچه را که هست، بدون دخل و تصرف توصیف و تفسیر مینماید. این نوع از تحقیق شامل جمعآوری اطلاعات برای آزمون فرضیه یا پاسخ به سوالات مربوط به وضعیت فعلی موضوع مورد مطالعه میشود. در تحقیقات همبستگی هدف اصلی، آن است که مشخص گردد آیا رابطهای بین دو یا چند متغیر کمی وجود دارد؟ و اگر این رابطه وجود دارد، اندازه و شدت آن به چه میزان است. تحقیق همبستگی ممکن است اثبات برقراری یک رابطه و بکارگیری آن رابطه، در انجام پیشبینیها باشد. تحقیق همبستگی رابطه علت و معلولی را روشن نمیکند، بلکه صرفا وجود یک رابطه را توصیف مینماید.
5-3- جامعهي آماري و نحوهي نمونهگيري از آن
1-5-3- جامعهي آماري
کلیه بانکهای ایرانی جامعه آماری این تحقیق را تشکیل میدهند.
2-5-3- نمونهگيري
در اين تحقيق، براي انتخاب نمونه، از کل دادههاي در دسترس به روش نمونهگیری هدفمند استفاده شده است به طوری که کلیه بانکهای دولتی و خصوصی که اطلاعات آنها در دسترس باشد به عنوان نمونه این تحقیق در نظر گرفته میشوند. بطور کلی 19 بانک طی یک دوره 6 ساله از 1387-1392 مورد بررسی قرار میگیرند.
6-3- روش گردآوري اطلاعات و دادهها
در اين تحقيق به منظور تدوین مبانی نظری و بررسی پژوهشهای پیشین از روش کتابخانهای استفاده میشود. به منظور جمعآوری دادههای لازم برای آزمون فرضیهها از نرم افزار رهاورد نوین، آرشیو آماری بورس و در موارد لازم از صورتهای مالی منتشره توسط بانکها استفاده میشود.
براي آمادهسازي اطلاعات از نرم افزار اکسل استفاده شده است؛ و پس از استخراج اطلاعات مربوط به متغيرهاي مورد بررسي از منابع ذکر شده، اين اطلاعات در کاربرگهاي ايجاد شده در محيط اين نرم افزار وارد گرديده و سپس محاسبات لازم براي دستيابي به متغيرهاي مورد بررسي انجام شده است.
7-3- استفاده از رايانه براي آزمون فرضيهها
پس از آماده سازي متغيرها با استفاده از نرمافزار اکسل و انجام محاسبات لازم بررسي دستيابي به متغيرهاي مورد نياز بررسي انجام تحقيق، با توجه به اينکه دادههاي تحقيق از نوع دادههاي ترکيبي بوده براي تخمين مدلهاي اقتصادسنجي با استفاده از دادههاي گردآوري شده از نرمافزار minitab و E views استفاده شده است.
8-3- چگونگي انجام آزمون فرضيه
براي بررسي رابطه بين دو متغير کمي ، متداول ترين روش ، استفاده از تحليل رگرسيوني است. در تجزيه و تحليل رگرسيون، هدف بر اساس ميزان تاثير يک يا چند متغير مستقل بر روي يک يا چند متغير وابسته است. از آنجايي که مباني نظري رگرسيون هاي چند گانه مشابه رگرسيون ساده خطي است به تجزيه و تحليل رگرسيون ساده پرداخته مي شود.
در تحليل رگرسيون ساده، معادله خط به صورت زير است:
که فرض مي شود ها داراي توزيع نرمال با ميانگين صفر و واريانس است.
در اين تحقيق، براي آزمون فرضيه با استفاده از رگرسيون از دادههاي ترکيبي استفاده شده است، که ترکيبي از داده هاي سري زماني و مقطعي مي باشد. همچنين از آزمون t براي بررسي معناداري ضرايب و آزمون F براي معناداري کل مدل استفاده شده و همچنين از تعديل شده براي ارتباط بين متغيرهاي وابسته و مستقل استفاده شده است.
يا همان ضريب تعيين نسبت يا درصد تغييرات کل در متغير وابسته را اندازه ميگيرد، که به وسيلهي مدل رگرسيون توضيح داده شده است. يا ضريب همبستگي معيار اندازهگيري ميزان همبستگي بين دو متغير است. در زمينهي رگرسيون، معيار پر معناتري از است، زيرا نسبت تغييرات متغير وابسته توضيح داده شده به وسيلهي متغيرهاي توضيحي را بيان ميکند و لذا معيار عملي وسيعتري را در رابطه با توضيح تغييرات متغير وابسته توسط متغيرهاي توضيحي ارائه ميدهد، در حالي که فاقد چنين خصوصيتي است (آذر،88).
ويژگي مهم آن است که تابعي غير نزولي از تعداد متغيرهاي توضيحي موجود در مدل است. با افزايش تعداد متغيرهاي توضيحي، تقريباً به طور يکنواختي افزايش مييابد و هرگز کاهش نمييابد.
براي مقايسهي دو بايد به تعداد متغيرهاي مستقل موجود در مدل توجه کرد. يي که بدين صورت تعريف ميشود را ي تعديل شده مينامند. اصطلاح تعديل شده به اين معني است که براي درجهي آزادي تعديل شده است.
استفاده از ي تعديل شده بهتر از است زيرا ي تعديل شده تصوير خوش بينانهتري از برازش رگرسيون را نشان ميدهد، به ويژه هنگامي که تعداد متغيرهاي توضيحي در مقايسه با تعداد مشاهدات اندک باشد. شايان ذکر است که در مقايسهي دو مدل بر اساس ضريب تعيين، خواه تعديل شده يا تعديل نشده، متغير وابسته بايد يکسان باشد، متغيرهاي توضيحي ميتوانند متفاوت باشند (گجراتي، 1988؛ 252-254).
به منظور تخمين الگوي رگرسيون، از دادههاي ترکيبي استفاده شده است. در اين روش دادههاي سري زماني و مقطعي با هم ترکيب ميشوند و براي مواردي که نميتوان مسائل را به صورت سري زماني يا مقطعي بررسي کرد و يا زماني استفاده ميگردد، که تعداد دادهها کم است. دادههاي ترکيبي بيشتر بخاطر افزايش تعداد مشاهدات، بالابردن درجه آزادي، کاهش ناهمساني واريانس و مطالعه پويايي تغييرات استفاده ميگردند (افلاطوني و نيک بخت،1389).
سه الگوي متداول مورد استفاده در دادههاي ترکيبي به شرح زير مي باشند:
الگوي داده هاي ترکيبي
الگوي داده هاي تابلويي با اثرات ثابت
الگوي داده هاي تابلويي با اثرات تصادفي
ساده ترين روش، تخمين با داده هاي تلفيقي، الگوي داده هاي ترکيبي مي باشد که مدل را با استفاده از روش حداقل مربعات معمولي تخمين مي زند. در الگوي اثرات ثابت فرض مي شود که عرض از مبدا براي هريک از مقاطع(شرکت ها)، متفاوت است. در الگوي اثرات تصادفي به جاي آنکه فرض شود عرض از مبدا ثابت است، فرض مي شود که عرض از مبدا، يک متغير تصادفي با ميانگيني برابر با عرض از مبدا است.
هنگام استفاده از الگوي رگرسيوني بايد تعيين شود که از بين دادههاي مقطعي يا ترکيبي کداميک ميتواند بهتر رابطه بين متغيرهاي وابسته و مستقل را بيان کنند. براي انتخاب از بين روشهاي الگوهاي رگرسيوني ترکيبي و الگوي دادههاي تابلويي از آزمون F ليمر استفاده شده است. اين روش متکي بر ضريب تعيين دو روش بوده و به بررسي اين آزمون ميپردازد که آيا ضريب تعيين رگرسيون دادههاي تابلويي به طور معناداري بزرگتر از ضريب تعيين الگوي رگرسيون ترکيبي است يا خير. فرض H0وH1 اين آزمون به شرح زير است.
{█( H0=است ارجح ترکیبی های داده روش@ H1=است ارجح ثابت اثرات با تابلویی های داده روش)┤
1-8-3- آزمون فروض کلاسيک رگرسيون
در اين تحقيق، براي آزمون هريک از فرضيهها با استفاده از رگرسيون از دادههاي ترکيبي که ترکيبي از دادههاي سري زماني و مقطعي ميباشد، استفاده شده است. همچنين از آزمون t براي بررسي معناداري ضرايب و آزمون F براي معناداري کل مدل استفاده شده و همچنين از تعديل شدهي براي ارتباط بين متغيرهاي وابسته و مستقل استفاده شده است. که به توضيح هريک به تفضيل مي پردازيم.
2-8-3- آزمون معني دار بودن در الگوي رگرسيون
در رگرسيون چندگانه دو يا چند متغير مستقل وجود دارد و لازم است که براي مشخص شدن معني دار بودن آنها، دو آزمون انجام گيرد. ابتدا آزمون معني دار بودن معادله رگرسيون و در مرحله بعد آزمون معني دار بودن هر کدام از ضرايب متغيرهاي مستقل در معادله.
1-2-8-3- آزمون معنيدار بودن معادله رگرسيون
در يک معادله رگرسيون چندگانه، چنان چه هيچ گونه رابطه اي ميان متغير وابسته و متغيرهاي مستقل وجود نداشته باشد، ميبايست تمامي ضرايب متغيرهاي مستقل در معادله، مساوي صفر باشند. بدين ترتيب ما مي توانيم معني دار بودن معادله رگرسيون را آزمون کنيم. اين کار با استفاده از آمارهF با فرضهاي
