
) روشهای گردآوری اطلاعات :
اطلاعات مورد نیاز از سایت بانک مرکزی و صورتهای مالی بانکها ی پذیرفته شده در سازمان بورس اوراق بهادار تهران ونیز مطالعه نشریات و کتابهای مرجع بانکداری حاصل شده اند.
1-8-3) قلمرو تحقیق :
1-8-3-1) قلمرو مکانی تحقیق
قلمرو مکانی تحقیق شامل بانک های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران میباشد شامل 11 بانک خصوصی که عبارتند از: بانک ملت،اقتصاد نوین،تجارت، دی، سرمایه، سینا، پارسیان، انصار، کار آفرین، پاسارگاد و صادرات.
1-8-3-2) قلمرو زمانی تحقیق
اطلاعات مربوط به سالهای 1387 تا 1391 بانکهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران.
1-9) تعریف واژهها و اصطلاحات تخصصی طرح :
تسهيلات غیر جاری:
وامی که از موعد پرداخت اقساط بهره تعهد شده آن 90 روز گذشته است.این اقساط در وضعیت تعهدی قرار میگیرند.بانک ها به طور مرسوم هنگامی که از موعد اقساط بدهی بیش از 90 روز سپری میشود،از به حساب گرفتن بهره تعهد شده(بهره دریافتنی)خودداری میکنند. مطالبات غیر جاری شامل مطالبات سررسید گذشته،معوق و مشکوک الوصول میباشد. (نوروش،1388)
Non- performing loans (NPL):
A sum of borrowed money upon which the debtor has not made his or her scheduled payments for at least 90 days. A nonperforming loan is either in default or close to being in default. Once a loan is nonperforming، the odds that it will be repaid in full are considered to be substantially lower. If the debtor starts making payments again on a nonperforming loan، it becomes a performing loan، even if the debtor has not caught up on all the missed payments. (www. investopedia. com)
تولید ناخالص داخلی(GDP):
كل ارزش ريالي محصولات نهايي توليدشده توسط واحدهاي اقتصادي مقيم كشور در دوره زماني معين (سالانه يا فصلي) را توليد ناخالص داخلي مينامند. (مفاهیم،تعاریف و روش ها،بانک مرکزی
Gross Domestic Product (GDP)
The monetary value of all the finished goods and services produced within a country’s borders in a specific time period، though GDP is usually calculated on an annual basis. It includes all of private and public consumption، government outlays، investments and exports less imports that occur within a defined territory. (www.investopedia.com)
نرخ بیکاری:
به نسبت جمعیت بیکار به کل جمعیت فعال گفته میشود. (مفاهیم،تعاریف و روش ها،بانک مرکزی)
Unemployment Rate
The percentage of total labor force that is unemployed but actively seeking employment and willing to work. (www.investopedia.com)
نرخ تورم:
تورم از نظر علم اقتصاد اشاره به افزایش سطح عمومی تولید پول، در آمدهای پولی و یا قیمت است. تورم عموماً به معنی افزایش غیرمتناسب سطح عمومی قیمت در نظر گرفته میشود. تورم، روند فزاینده و نامنظم افزایش قیمتها در اقتصاد است. هر چند بر پایه نظریههای گوناگون، تعریفهای متفاوتی از تورم ارائه میشود، اما، تمامی آنها به روند فزآینده و نامنظم افزایش در قیمتها اشاره دارند. نرخ تورم برابر است با تغییر در یک شاخص قیمت که معمولاً شاخص قیمت مصرف کنندهاست.(مفاهیم،تعاریف و روش ها،بانک مرکزی)
Inflation
The rate at which the general level of prices for goods and services is rising، and، subsequently، purchasing power is falling. Central banks attempt to stop severe inflation، along with severe deflation، in an attempt to keep the excessive growth of prices to a minimum. (www.investopedia.com)
بازار سرمایه:
بازار سرمایه بازاری است که ابزارهای مالی بلند مدت با سررسید بیش از یکسال در آن مورد معامله قرار میگیرد . وظایف این بازار در مفهوم گسترده آن به شرح زیر است :
1. تشکیل سرمایه در اقتصاد ملی
2. مسئول تامین سرمایه بنگاهها
3. تعیین ارزش و قیمتهای ذاتی ابزارهای مالی (www.bank1.blogfa.com)
فصل دوم
ادبیات تحقیق
2-1) مقدمه:
امروزه بانكها به عنوان مهمترين عنصر بازار پولي نقش بسيار مهمي را در اقتصاد كشور ما ايفا ميكنند. با گسترش بازارهاي مالي، فعاليت بانكها و موسسات مالي ابعاد گستردهتری به خود گرفته و بدون شك توسعه اقتصادي بدون توجه به نقش بانكداري و بازارهاي پولي امكانپذير نيست.
در ايران با توجه به ساختار اقتصادي و مالي كشور و توسعه نيافتگي بازار سرمايه، تأمين مالي در بخشهاي اقتصادي بيشتر بر عهده بانكها ميباشد.
بانكها در طول حيات خود با ريسكهاي مختلفي از جمله ريسك نقدينگي، اعتباري، تجاري، مالي، عدم توانايي در پرداخت، نرخ ارز، نرخ بهره، تورم وغیره روبرو هستند.
از آنجا كه ميزان مطالبات سيستم بانكي كشور در همه بخشها از سال 1380 رو به افزايش بوده است، به نظر ميرسد شرايط اقتصاد كلان ميتواند نقش مهمي در وضعيت پورتفوي اعتباري بانكها و كيفيت مطالبات آنها داشته باشد.
در اين فصل ابتدا به توضيح مختصري پيرامون بانك و وظايف آن ميپردازيم. پس از آن به تاريخچه بانكداري در ايران اشاره مينماييم، سپس به ادبيات موضوع پيرامون تسهيلات اعطايي و مطالبات معوق پرداخته ميشود.
2-2) بانك و بانكداري:
بانك اصطلاحي است قديمي كه از واژه آلماني Bank به معناي نوعي شركت، اخذ و رواج يافته است و شايد هم از كلمه Banko كه يك لغت ايتاليايي و به معناي «نيمكت صرافان» به كار برده ميشد، اشتقاق يافته است (عليزاده،1351). بانك نهادي اقتصادي است كه وظيفههايي چون تجهيز و توزيع اعتبارات، عمليات اعتباري، عمليات مالي، خريد و فروش ارز، نقل و انتقال وجوه و وصول مطالبات اسنادي و سود سهام مشتريان، پرداخت بدهي مشتريان، قبول امانات، نگهداري سهام و اوراق بهادار و اشياي قيمتي مشتريان، انجام وكالت خريد يا فروش را بر عهده دارند (سليمي،1388)
بانک واسطهای مالی است که وجوه مشتریان را جمع آوری و آنها را جهت اعطای وام و اعتبار بکار میگیرد.
2-2-1) بانک تجاری :
بانک تجاری واسطهای مالی است که هدف آن تحصیل سود و منفعت برای سهامداران است و بیشترین حوزه فعالیتی آن جمع آوری سپرده های مشتریان تجاری و سایر افراد این سپرده ها به تجار و سایر صاحبان صنایع به صورت وام و اعتبار میباشد. علت نامیده شدن به نام تجاری بدین شرح میباشند:
برای تجار وام و اعتبار اعطا میکند.
همانند تجار جهت سهامداران دنبال کسب منفعت است .
2-2-2) وظیفه ی کلی بانک های تجاری :
وظایف و خدمات بانک های تجاری(خصوصی یا دولتی) به استثناءبانکهای تخصصی به صورت ساده به قرار زیر است:
جمع آوری وجوه و سپرده های مشتریان و پرداخت مبالغ مربوط به صورت عندالمطالبه یا در سر رسید معین (در حوزه سپرده ها )
اعطای اعتبار و وام به تجار و صاحبان صنایع و مشتریان
انجام معاملات مربوط به ارز، اوراق بهادار، و سایر اسناد تجاری مانند سفته و برات
نمایندگی مالی دولت و شهرداری ها
تنزیل بروات تجاری
تضمین و ارائه ضمانت نامه ها
صدور تراول چک های مسافرتی و کارتهای اعتباری
تأمین منابع مالی تجارت خارجی
حراست وجوه و سایر اشیاء مشتریان
وصول مطالبات مشتریان و پرداخت چک آنها
2-2-3) وظایف عملیات بانک های تجاری :
وظایف بانکهای تجاری در یک تقسیم بندی کلی به دو دسته اصلی و فرعی تقسیم بندی میشوند که در ذیل آورده شده است:
وظیفه اصلی :
الف- تجهیز منابع
الف-1) سپرده های دیداری
الف-2) سپردههای پس انداز(قرض الحسنه)
الف-3) سپردههای پس انداز مدت دار (سرمایه گذاری)
ب-مصارف
ب – 1) اعطای اعتبار اضافه برداشت
ب-2) اعطای اعتبار با تضمین
ب-3) تنزیل بروات تجاری
ب-4) اعطای وام
وظیفه فرعی:
الف – خدمات نمایندگی
الف1) جمع آوری درآمد مشتریان (سود سهام بازنشتگان )
الف-2) پرداخت بدهی های مشتریان
الف3) خرید و فروش اوراق بهادار برای مشتریان
ب – خدمات عام المنفعه
ب-1) حفظ و حراست از وجوه مشتریان (ارائه صندوق – مهر وموم کردن اموال در پاکت سر بسته)
ب-2) انتشار چکهاي مسافرتی و کارتهای اعتباری
ب-3) نقل و انتقال وجوه مشتریان به صورت تلگراف، کتبی، سوئیفت11، فاکس
2-2-3-1) سپرده های دیداری :
به وجوهی اطلاق میشود که مشتریان در اختیار بانکهای تجاری به صورت امانت میسپارند و بانک موظف است به صورت عندالمطالبه نسبت به پرداخت آنها اقدام کند و معمولاً از طریق دسته چک قابل نقل و انتقال میباشد . بخش قابل توجهی از سپرده های موجود در بانکها به صورت سپرده های دیداری است و در عین حال جزء ارزانترین نوع سپرده های برای بانک محسوب میشود. برای این نوع سپرده ها بهرهای تعلق نمی گیرد.
2-2-3-2) سپرده های قرض الحسنه:
این نوع سپرده ها بیشتر با نیات خیرخواهانه توسط مشتریان و یا به قصد بهره مندی از جوایز متعلقه بانک ها صورت میگیرد . به این نوع سپرده ها نیز بهرهای تعلق نمی گیرد. البته گردش سپرده های پس انداز قرض الحسنه نسبت به سپرده های دیداری از چرخش پایین تری برخوردار است.
2-2-3-3) سپرده های سرمایه داری :
این نوع سپرده ها در حقیقت بر اساس قرارداد کتبی است که بین بانک و مشتری منعقد میشود و بانکها موظف هستند بر طبق سر رسید سپرده های مورد نظر مبالغ مورد نظر را همراه با بهره متعلقه به مشتری پرداخت نماید. به این نوع سپرده ها بهره بر اساس تاریخ سر رسید پرداخت میشود.
2-2-3-4) اعطای اعتبار اضافه برداشت :
بانک به مشتریان اجازه میدهد تا حساب جاری خویش را تا سقف معین بدهکار نماید البته بانک به
مانده بدهکار حساب مشتری بهره دریافت میکند در واقع یک نوع اعتبار کوتاه مدت و موقتی است که بانک برای جلب مشتری و تجار اقدام به ارائه آن مینماید.
2-2-3-5) اعطای اعتبار با تضمین :
بانک با اخذ تضمین مادی به صورت اوراق بهادار یا سایر اسناد با سر رسید معین به صاحبان صنایع و تجار وام اعطا میکند به این نوع اعتبار بهره تعلق میگیرد.
2-2-3-6) تنزیل بروات تجاری :
یعنی خرید نقدی طلب مدت دار به مبلغی کمتر به عبارت دیگر در تنزیل بروات تجاری بانک سند طلب مدت دار تجار را به مبلغی کمتر از مبلغ مندرج در سند خریداری و وجه نقدی به مشتری پرداخت میکند.
2-2-3-7) اعطای وام :
یعنی در این حالت مشتری برای اخذ وام از طریق ارتباط با بانک مورد نظر و دریافت شرایط اخذ وام و تسهیلات مانند مبلغ وام دوره پرداخت محل مصرف وام، وثیقه و …… و قبول این شرایط توسط بانک و مشتری مراحل اعطای وام عملی میشود.
2-2-4) مدیریت منابع و مصارف بانکهای تجاری :
مديريت بدهيها و داراييها توسط بانك به شرح ذيل ميباشند:
2-2-4-1) بدهی ها:
الف – سپرده های مشتریان
ب- استقراض از بانک های دیگر
ج- استقراض از بانک مرکزی
د- سرمایه
ه- سود توزیع نشده
و- بروات پذیره نویسی شده
ز- پرداخت وصولی
ح- بروات پرداختی
ط- سود و زیان
ی- وجوه اداره شده
2-2-4-2) دارایی ها :
الف- وامهای اعطایی به مشتریان
ب- بروات
ج- تنزیل
د- سرمایهگذاری ها
ه- ساختمان، اثاثیه و لوازم
و – سایر دارایی ها (پرداخت حق بیمه – مطالبات مشکوک وصول)
2-2-5) اصول و خط مشي بانکهای تجاری :
2-2-5-1) اصل نقدینگی :
طبق اين اصل بانكدار بايد توجه خاصي به توزيع منابع مالي بين اشكال مختلف مصارف آن
منابع مبذول دارد تا هر لحظه كه خواست بتواند به سرعت اقلام مختلف دارايي ها را به وجه نقد تبديل نمايد تا پاسخگوي سپرده گذاران و ساير طلبكاران بانك باشد.
رعايت اين اصل قابليت مديران بانك در ارضاء تقاضاي سپردهگذاران و ساير طلبكاران به وجه نقد است.
2-2-5-2) اصل منفعت :
با توجه به
