شود که مجموع سطح بازشو از یک سوم سطح دیوار بیشتر می باشد و این خلاف آئین نامه می باشد. 115
شکل 5 15در شکل بالا مشاهده می شود که مجموع طول بازشو در دیوار باربر از یک دوم طول دیوار بیشتر می باشد. 116
شکل 5 16: فاصله کم بازشو از بر ساختمان 116
شکل 5 17: فاصله کم بازشو از بر ساختمان 117
شکل 5 18: فاصله کم بین دو بازشو 117
شکل 5 19: فاصله کم بین دو بازشو 118
شکل 5 20: عرض بیش از 2.5 بازشو و عدم استفاده از کلاف قائم 118
شکل 5 21: عرض بازشو بیشتر از 2.5 متر است و از کلاف قائم استفاده نشده است. 119
شکل 5 22: اصلاح بازشو 119
شکل 5 23: در شکل بالا مقدار دیوارهای نسبی متناسب می باشد. 120
شکل 5 24: طول دیوار از 8 متر و 30 برابر ضخامت دیوار بیشتر است پس مطابق آئین نامه نمی باشد. 121
شکل 5 25: اصلاح طول زیاد یوار 121
شکل 5 26: مشاهده می شود که طول دیوار غیر باربر از 40 برابر ضخامت دیوار (ضخامت دیوار 30 سانتیمتر می باشد) کمتر و از 6 متر بیشتر می باشد. 122
شکل 5 27: عدم مهار مناسب تیغه به زیر سقف 122
شکل 5 28: اجرای همزمان دیوار وتیغه و هشت گیر کردن تیغه به دیوار و عدم نیاز به میلگرد جهت قفل و بست کردن 123
شکل 5 29: عدم وجود جان پناه در ساختمان های مصالح بنایی موجود 124
شکل 5 30: عدم وجود جان پناه 124
شکل 5 31: بهسازی جان پناهها 124
شکل 5 32: ارتفاع کم دودکش 125
شکل 5 33: تعبیه کلاف در زیر تیغه ها و جداگرها الزامی نیست مگر آنکه برای اتصال کلافهای اصلی ضروری باشد. 126
شکل 5 34: کلاف روی دیوار 126
شکل 5 35: اجرای غلط کلاف 127
شکل 5 36: اجرای صحیح کلاف 128
شکل 5 37: اتصال کلاف قائم به افقی 129
شکل 5 38: دیوار آجری 131
شکل 5 39: ایجاد درز در دیوار 132
شکل 5 40: اجرای نامناسب دیوارچینی و در یک امتداد قرار گرفتن رجها 132
شکل 5 41: بتن ریزی غلط 133
شکل 5 42: سقف با تیر چوبی 133
شکل 5 43: اتصال تیرچه به کلاف 134
شکل 5 44: سقف تیرآهنی 135
شکل 5 45: استفاده از تیر عرضی 136
شکل 5 46: عدم استفاده از اسکوب در نما سازی 137
شکل 5 47: دیوار بلند 138
شکل 5 48: بازشوی زیاد 139
شکل 5 49: عدم استفاده از تیر بالای دیوار 139
شکل 5 50: قرار گیری دیوار طبقه بالا روی دیوار طبقه پایین 140
شکل 5 51: اتصال نامناسب دیوار به دیوار 140
شکل 5 52: پی چینی 141
شکل 5 53: پی نامناسب 142
شکل 5 54: در ساختمان فوق جداشدگی سرتاسری در ارتفاع مشاهده می شود که دلیل آن عدم اتصال مناسب دیوار به دیوار می باشد. 142
شکل 5 55: در دیوار فوق ترک به صورت مورب مشاهده می شود که دلیل آن نشست پی و دیوار وعدم اتصال مناسب دیوار به دیوار می باشد. 143
شکل 5 56: ترک در سقف فوق مشاهده می شود که دلیل آن عدم استفاده از کلاف روی دیوارها(زیر سقف ) می باشد و همچنین نشست دیوار 143
شکل 5 57: ترک در دیوار بالای بازشو مشاهده می شود که دلیل آن عدم استفاده از نعل درگاه مناسب می باشد. 144
شکل 5 58: ترک در زیر سقف و بالای بازشو مشاهده می شود که دلیل آن عدم استفاده از کلاف زیر سقف و نعل درگاه مناسب می باشد. 144
شکل 5 59: ترک در دیوار و پی مشاهده می شود که دلیل آن عدم استفاده از زیر سازی مناسب می باشد. 145
شکل 5 60: در تصویر فوق سقف چوبی مشاهده می شود که تیرها بصورت غیر اصولی قرار داده شده اند.وممکن است با کوچکترین زلزله ای کل سقف ویران شود. 145
شکل 5 61: در شکل فوق ساختمان آجری با ملات ماسه سیمان مشاهده می شود.تقریبا نصف ارتفاع ساختمان با سنگ وبقیه با آجر ساخته شده است.عدم استفاده از اتصال دیوار به دیوار ویکپارچه نبودن دیوار باعث جداشدگی دیوار شده است. 146
شکل 5 62: ترک 146
شکل 5 63: ترک 147
شکل 5 64: اجرای پوشش بتن مسلح روی بام 148
شکل 5 65: اصلاح بازشو در دال 148
شکل 5 66: استفاده از سیستم های کمکی 149
شکل 5 67: ایجاد روکش بتنی 150
شکل 5 68: اجرای نبشی کشی 151
شکل 5 69: اجرای نبشی کشی 151
شکل 5 70: گزارش مصور بازدید ساختمان 153
شکل 5 71: گزارش مصور بازدید ساختمان 154
شکل 5 72: پلان 154
شکل 5 73: پلان آکس بندی 167
شکل 5 74: مدل ETABS 168
شکل 5 75: ستون گذاری و تیرریزی 170
شکل 5 76: پلان فونداسیون های شناژ قائم و شناژ پای دیوار برای اجرای رویه های بتنی 171
شکل 5 77: ترمیم پوشش سطحی ، اجرای فونداسیون 172
شکل 5 78: پلان رویه بتنی و نبشی کشی 173
شکل 5 79: جزئیات فونداسیون 174
شکل 5 80: اجرای ستون های فلزی درون دیوار 174
شکل 5 81: اتصال ستون جدید و دیوار قدیمی 175
شکل 5 82: اجرای پوشش بتن مسلح دو طرفه 176
شکل 5 83: اجرای پوشش بتن مسلح (یک طرفه) 177
شکل 5 84: اتصال دیوار و رویه بتنی (دتایل یک) 178
شکل 5 85: اتصال دیوار و رویه بتنی (دتایل دو) 179
شکل 5 86: ترمیم ملات های آسیب دیده 180
شکل 5 87: بخیه دوزی با پین و میلگرد 181
شکل 5 88: اجرای دیوار پرکننده 182
شکل 5 89: اجرای شمع بندی برای مهار بار ثقلی 183
شکل 5 90: اجرای فونداسیون های طراحی شده در محل های مشخص 183
شکل 5 91: اجرای عملیات مقاوم سازی 184
شکل 5 92: اجرای شناژهای قائم 184
شکل 5 93: اجرای شناژهای افقی باربز ثقلی در محل هایی که باربری را از دیوار به شناژهای افقی منتقل کرده، و شناژ افقی با مقطع مناسب برای آن طرح شده است. 184
شکل 5 94: اجرای شناژهای افقی باربر ثقلی در محل هایی که باربری را از دیوار به شناژهای افقی منتقل کرده، و شناژ افقی با مقطع مناسب برای آن طرح شده است. 185
شکل 5 95: تعبیه تیر و ستون های لازم برای انجام تغییرات معماری 185
شکل 5 96: اتصالات شناژهای قائم و افقی 186
شکل 5 97: تعبیه اتصالات برشی بین شناژهای قائم و دیوارها 186
شکل 5 98: پرکردن فضاهای خالی بین شناژهای قائم و دیوارها 186
شکل 5 99: اجرای نبشی کشی در مواردی که صرفا نیاز به تعبیه شناژ افقی می باشد و این شناژ نقش باربری ثقلی ندارد. 187
شکل 5 100: اجرای پوشش بتن مسلح تؤام با نبشی کشی 187
شکل 5 101: اضافه کردن یک طبقه جدید ، به وسیله این روش مقاوم سازی می توان با طراحی و محاسبه یک طبقه جدید به ساختمان اضافه نمود. 188
شکل 5 102: عملیات نازک کاری بعد از اتمام عملیات مقاوم سازی 188
شکل 5 103: عملیات نازک کاری بعد از اتمام عملیات مقاوم سازی 189
چکيده
وقوع زمین لرزه های متعدد در ایران و تحقیقات زمین شناسی انجام شده در مورد گسل های موجود همگی مؤید این مطلب است که ما در منطقه ای لرزه خیز زندگی می کنیم. از طرف دیگر به دلیل کم توجهی جامعه مهندسی به ساخت و ساز ایمن، ساختمان های زیادی به جا مانده است که در آنها تمهیدات خاصی برای زلزله در نظر گرفته نشده است. آمار و ارقام نشان می دهد که در کشور اکثر ساختمان ها از نوع ساختمان های بنایی می باشند و از آن مهمتر در زلزله های اخیر بیشترین آمار تلفات و خسارات از جانب همین ساختمانها می باشد و این مطالب ضرورت توجه به امر مقاوم سازی این ساختمانها را بیش از پیش مسجل می سازد.
استفاده از مصالح بنایی در اجرای ساختمانها از قرون گذشته در ایران رواج داشته است و تا کنون در بسیاری از شهرها و تقریبا اکثر مناطق روستایی، ساختمانهای بنایی قسمت اعظم ساختمانهای این مناطق را شامل می شوند. با توجه به آسیب پذیر بودن این ساختمانها در طی زلزله های گذشته وقرار گرفتن بسیاری از روستاها در نواحی لرزه خیز، اهمیت رفتار و عملکرد ساختمانهای بنایی در برابر زلزله به شکل آشکار مشخص است.
کليد واژه: سازه های بنایی، مقاوم سازی، نواحی لرزه خیز، گسل، زمین لرزه
فصل اول
کلیات
کلیات
مقدمه
فلات ایران بر یکی از کمربندهای زلزله واقع شده و از این رهگذرگاه گاه نقطه ای از پهنه میهن اسلامی دستخوش لرزشهای مرگبار زلزله می گردد. نمونه های بارز آن را زلزله (31خرداد 1369) منجیل و زنجان یا زلزله(25شهریور1357) طبس و یا زلزله های قبل از آن در ناغان [1](17 فروردین1356)- بوئین زهرا(1341) و غیره می توان نام برد.
کشور ایران در قسمت میانی کمربند کوه زای آلپ-هیمالیا واقع شده است و هنوز تحت تأثیر حرکات کوه زایی آلپ پایانی می باشد. از طرف دیگر حرکات صفحه عربستان به طور دائمی به صفحه ایران تنش وارد می کند و فرونشینی مکران در جنوب و باز شدن صفحه اقیانوس هند نیز سبب زیر راندگی صفحه اقیانوسی به زیر منطقه مکران می گردد. مجموعه این شرایط سبب به هم خوردن تعادل پوسته ایران می گردد و اثر آن به صورت جابجایی در طول شکستگی های قدیمی و بروز زمین لرزه مشاهده می شود. همانطور که در شکل مشاهده می شود گسل های ایران به طور کلی دارای روند شمالی- جنوبی (امتداد ایران شرقی). شمال غرب- جنوب شرق (امتداد ناحیه زاگرس و شمال شرق-جنوب غرب ، امتداد البرز شرقی) می باشد. گسل هایی که در طول دوره کواترنر (از دو میلیون سال پیش تا کنون) فعالیت نسبتا مهمی داشته اند عبارتند از:
گسل های آغاجاری، دامغان، البرز، آستارا، ترود، شمال تبریز، شاهرود، کازرون، کوه بنان کرمان، عباس آباد.
شکل 1 1: نقشه صفحات زمین ساخت خاور میانه و حرکات نسبی آنها
شکل 1 2: گسل های مهم ایران
گرچه دلایل بروز زلزله و یا زمان و مکان آن به روشنی مشخص نیست ولی در هر حال تا آنجا که مشخص شده است، تغییر شکلهای ناشی از حرکتهای قاره ها نسبت به یکدیگر(عوامل تکتونیک) باعث افزایش انرژی ذخیره شده در پوسته جامد زمین گردیده و وقتی به حد گسیختگی رسید، به ناچار این پوسته گسیخته شده و بخشی از انرژی ذخیره شده آزاد می گردد، و در این زمان پدیده لرزش زمین به وجود می آید.چون انرژی آزاد شده بسیار زیاد و ناگهانی است، باعث ارتعاش شدید زمین گردیده و ساختمانهایی که برای مقاومت در برابر این ارتعاشها طرح نشده اند دچار گسیختگی و انهدام می گردند.
در ایران عزیز ما به علت اینکه برخی از شهرها و عموما روستاها از بافت قدیمی برخوردار هستند و ساختمانهای با مصالح بنایی فراوان در آنها یافت می شود اینگونه ساختمانها به علت اینکه متاسفانه بطور صحیح اجرا نمی شوند در هنگام زلزله خسارات زیادی را به بار می آورند در این فصل سعی شده در مورد تعریف ساختمانهای مصالح بنایی-عملکرد ساختمانهای مصالح بنایی و دسته بندی اینگونه ساختمانها بحث گردد.
در حال حاضر ساختمانهای ساخته شده با مصالح بنایی (به خصوص ساختمان هاای آجری) درصد بالایی از ساختمان های موجود یا در حال احداث در کشور ما را تشکیل می دهند[2] مهمترین عامل مقبولیت ساختمان های بنایی در ایران ، به ویژه در شهرستان ها در دسترس بودن مصالح،ساده بودن تکنولوژی تولید آجر و بلوک های بنایی،آشنایی سازندگان با نحوه ساخت و ساز با مصالح بنایی و سر انجام ارزان تر بودن قیمت تمام شده این قبیل ساختمان ها نسبت به ساختمان های با اسکلت فولادی و بتن مسلح می باشد. با توجه به اینکه در ساخت بیشتر ساختمان های بنایی ضوابط و معیارهای مهندسی مربوط به مقاومت سازه در برابر زلزله مورد توجه قرار نمی گیرد و معمولا توسط سازندگان محلی و بدون توجه به اثر تخریبی زلزله، طراحی و اجرا می شود.
تعریف سازههای بنایی
ساختمانهای بنایی از دیوارها وکفها هستند که در صورت به کار گیری صحیح از قابلیتهای مصالح، نیازی به عناصراضافه جهت تحمل بارهای وزن و نیروهای جانبی نمی باشد.دیوارهای خارجی و دیوارهای جداکننده فضاهای داخلی ساختمان به تنهایی جهت تحمل بارهای وارده کافی خواهند بود.
در اینگونه ساختمانها علاوه بر آنکه حذف اسکلتهای بتنی و یا فلزی خود موجب صرفه جویی قابل ملاحظه ای در هزینه ها میگردد، بعلت پخش بار بر روی زمین توسط دیوارهای باربر، هزینه شالوده های این ساختمانها نیز به مراتب کمتر از ساختمانهای دیگر خواهد بود.
عملکرد ساختمان های آجری در زلزله های گذشته
در دهه های اخیر در ایران چندین زلزله بزرگ و مخرب روی داده است که موجب تلفات سنگینی شده اند مثل زلزله های منجیل در سال1369 با بزرگی 3/
