
بزرگتر باشد”. معمولا حجم نمونه را با n نشان مي دهند. به عبارت ديگر مي توان گفت كه نمونه عبارت است از “تعدادي از افراد جامعه كه صفات آنها با صفات جامعه مشابهت داشته و معرف جامعه بوده از تجانس و همگني با افراد جامعه برخوردار باشند” (شاه محمدي، 1388، ص 90).
نمونه آماری دراين تحقيق با استفاده از روش نمونه گیری حذف نظام مند با اعمال معیارهای گزینشی زیر به دست خواهد آمد:
1- پایان سال مالی 12 اسفند باشد و طی سالهای مورد بررسی تغییر دوره مالی نداده باشد.
2- جزو شرکتهای سرمایه گذاری، بانک و بیمه و هلدینگ نباشند.
3- اطلاعات لازم برای به دست آمدن متغیرها در دسترس باشد.
اطلاعات بيشتر در جدول ذيل آمده است:
تعداد شركتهاي نمونه انتخابي
تعداد شر كتهاي واسطه گري، بانكها، بيمه
تعداد شركتهاي غير سال مالي 29/12
تعداد شركتهاي سال مالي 29/12
تعداد شركتهاي بورسي
115
173
52
186
411
با توجه به شروط فوق، حجم نمونه ی مورد مطالعه شامل 115شرکت میباشد.
3-5 قلمرو تحقیق
قلمرو زمانی:بازه زمانی مورد مطالعه 1391-1386میباشد.
قلمرو مکانی:این تحقیق برای بورس اوراق بهادار تهران انجام گرفته است.
چ3-6چارچوب نظري تحقيق
مديريت سود به كمك مدل تعديل شده جونز اندازه گيري خواهد شد نحوه اندازه گيري آن براي هرشركت به تفكيك به شرح زير است:
جونز در مدلي كه سال 1991 براي بررسي مديريت سود در واحدهاي تجاري ارايه كرد فرض كرد كه اقلام تعهدي غيراختياري درطول زمان ثابت هستند. دراين مدل كه سعي درتفكيك اقلام تعهدي اختياري وغيراختياري دارد سعي شده است كه تأثيرشرايط اقتصادي يك واحد تجاري براقلام تعهدي براي يك دوره زماني مشخص كه به دوره رويداد معروف است با متغيرهاي فروش و اموال و ماشين آلات و تجهيزات به شرح زيربرآوردشود :
دراين رابطه TA معرف مجموع اقلام تعهدي، A مجموع داراييها، REVΔ تغییر درآمد فروش و PPE اموال و ماشين آلات و تجهيزات است.
تغییرات در مطالبات میباشد.
درمرحله آخراقلام تعهدي اختياري یا همان شاخص مدیریت سود به شرح زيرمحاسبه شده است :
اقلام تعهدی اختیاری میباشد.
لازم به يادآوري است كه براساس مباني نظري موجود مجموع اقلام تعهدي به يكي ازدو روش زيربا توجه به اطلاعات موجود محاسبه ميشوند. دراين تحقيق ازفرمول ذیل كه تفاوت بين سود خالص و وجه نقد حاصل ازعمليات را بعنوان كل اقلام تعهدي محاسبه مي كند استفاده مي گردد :
درفرمولهای فوق Eمعرف سود خالص قبل ازاقلام غير مترقبه و OCFوجوه نقد حاصل ازعمليات (طبق استانداردهاي حسابداري ايران) وCA داراييهاي جاري و ΔCASH تغییرات وجوه نقد، ΔCLتغییرات بدهي جاري و ΔSTD تغییرات حصه جاري بدهيهاي بلند مدت و DEPاستهلاك است.
مدل مفهومي تحقيق
متغیر وابسته متغیرهای مستقل
برای تعیین رابطه بین جریان نقد آزاد و مدیریت سود با تعدیل اثر انواع ساختارهای مالکیت، از مدل مورد استفاده توسط تاکیا و همکاران (2012) استفاده شده است :
نوع متغیر
متغیرها
تعریف عملیاتی متغیرها
نماد
نحوه محاسبه متغیرهای تحقیق
وابسته
مدیریت
سود
اقلام تعهدی اختیاری
مستقل
ساختار
مالکیت
مالکیت نهادی
INS
درصد سهام نگهداری شده توسط شرکتهای دولتی و عمومیاز کل سهام سرمایه
مالکیت مدیریتی
MO
درصد سهام نگهداری شده توسط اعضای هیئت مدیره از کل سرمایه
جریان نقد
آزاد
جریان نقد آزاد
FCF
FCF = (INC – TAX – INTEXP – P
DIV – CSDIV) / ASSET
کنترلی
شاخصها
اندازه شرکت
SIZE
اهرم مالی
Liability
بازده داراییها
ROA
نوع صنعت
ND
در اين پژوهش فرضيهها، به تفكيك صنعت نيز مورد آزمون قرار مي گيرند.
3-6 متغیرهای عملیاتی وتعاريف آنها
متغیر وابسته:
مدیریت سود :
مديريت سود به كمك مدل تعديل شده جونز اندازه گيري خواهد شد نحوه اندازه گيري آن براي هرشركت به تفكيك به شرح زير است:
جونز در مدلي كه سال 1991 براي بررسي مديريت سود در واحدهاي تجاري ارايه كرد فرض كرد كه اقلام تعهدي غيراختياري درطول زمان ثابت هستند. دراين مدل كه سعي درتفكيك اقلام تعهدي اختياري وغيراختياري دارد سعي شده است كه تأثيرشرايط اقتصادي يك واحد تجاري براقلام تعهدي براي يك دوره زماني مشخص كه به دوره رويداد معروف است با متغيرهاي فروش و اموال و ماشين آلات و تجهيزات به شرح زيربرآوردشود :
دراين رابطه TA معرف مجموع اقلام تعهدي، A مجموع داراييها، REVΔ تغییر درآمد فروش و PPEاموال و ماشين آلات و تجهيزات است.
تغییرات در مطالبات میباشد.
درمرحله آخراقلام تعهدي اختياري یا همان شاخص مدیریت سود به شرح زيرمحاسبه شده است :
اقلام تعهدی اختیاری میباشد.
لازم به يادآوري است كه براساس مباني نظري موجود مجموع اقلام تعهدي به يكي ازدو روش زيربا توجه به اطلاعات موجود محاسبه ميشوند. دراين تحقيق ازفرمول ذیل كه تفاوت بين سود خالص و وجه نقد حاصل ازعمليات را بعنوان كل اقلام تعهدي محاسبه مي كند استفاده مي گردد :
در فرمولهای فوق Eمعرف سود خالص قبل ازاقلام غير مترقبه و OCFوجوه نقد حاصل ازعمليات (طبق استانداردهاي حسابداري ايران) وCA داراييهاي جاري و ΔCASH تغییرات وجوه نقد، ΔCL تغییرات بدهي جاري و ΔSTD تغییرات حصه جاري بدهيهاي بلند مدت و DEPاستهلاك است.
متغیرهای مستقل:
جریان نقد آزاد (FCF):
در این تحقیق از مدل لن و پولسن برای اندازه گیری جریانهای نقد آزاد واحد تجاری استفاده میشود بر اساس این مدل جریانهای نقد آزاد از سود عملیاتی قبل از استهلاک و به کسر مجموع مالیاتها به اضافه هزینه بهره و سود تقسیمیپرداختی به دست میآید و با تقسیم بر مجموع داراییها استاندارد میگردد که از طریق رابطه زیر بدست میآید:
FCF = (INC – TAX – INTEXP – PSDIV – CSDIV) / ASSET
PCF : جریان نقد آزاد
INC: سود عملیاتی قبل از کسر هزینه استهلاک
TAX :مالیات بر درآمد
INTEXP: هزینه بهره
PSDIV:سود پرداختی به سهامداران ممتاز
CSDIV :سود پرداختی به سهامداران عادی
ساختار مالکیت ((OS:
در این پژوهش ساختار مالکیت متغیر مستقل میباشد، که از جنبه نوع مالکیت( مالکیت نهادی، مالکیت مدیریتی )
مورد بررسی قرار میگیرد.
مالکیت نهادی (INS) :
برابر درصد سهام نگهداری شده توسط شرکتهای دولتی و عمومیاز کل سهام سرمایه است.
مالکیت مدیریتی (MO):
بیانگر درصد سهام نگهداری شده توسط اعضای هیئت مدیره از کل سهام سرمایه است.
متغیرهای کنترلی :
اندازه شرکت (SIZE):
يكي عوامل دروني شركتها كه بر ساختار مالي و سودآوري شركت تاثير مي گذارد اندازه شركت مي باشد که در این پژوهش از طریق لگاریتم طبیعی فروش محاسبه میشود.
نسبت اهرم مالی:
اهرم مالی بیانگر آن است که شرکت تا چه حد به تامین مالی از طریق ایجاد بدهی( استقراض) به جای افزایش سرمایه متکی است.
نسبتهای اهرمی، ابزارهایی جهت تعیین میزان احتمال قصور( ناتوانی) شرکت در ایفای تعهدات مربوط به بدهیهایش میباشند. این نسبت به صورت زیر محاسبه میگردد:
بازده داراییها (ROA):
رایج ترین شاخص جهت محاسبه ی سودآوری بازده داراییها میباشدکه به صورت زیر اندازه گیری میشود:
نوع صنعت (IND):
در اين پژوهش فرضيهها، به تفكيك صنعت نيز مورد آزمون قرار مي گيرند تا مشخص گردد كه آيا نوع صنعت بر رابطه بين متغيرهاي پژوهش تأثير گذار است؟
3-7 مدل پانل دیتا
اطلاعات آماری مورد استفاده در مباحث اقتصاد سنجی به سه دسته تقسیم میشود که عبارتند از:
الف-اطلاعات سری زمانی که مربوط به اندازه گیری یک متغیر در یک دوره از زمان است نظیر آمار حسابهای ملی.
ب-اطلاعات مقطعی که مربوط به اندازه گیری یک متغیر در یک زمان معین برای واحدهای مختلف است. همانند آمار بودجه خانوار که در هر سال از خانوارهای نمونه مناطق مختلف کشور تهیه میشود.
ج-اطلاعات تلفیقی سری زمانی و مقطعی، بسیاری از مطالعات اخیر که در زمینه اقتصاد صورت گرفته از مجموعه دادهای تلفیقی استفاده کرده اند. در این گونه اطلاعات چندین بنگاه، خانوار، کشور و. . . از لحاظ کمیو کیفی در طول زمان مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار میگیرند. در بسیاری از موارد، محقق میتواند از پانلدیتا13 برای مواردی که مسائل را نمیتوان به صورت سری زمانی و یا مقطعی بررسی کرد استفاده کند. مثلا در بررسیهای تابع تولید مسئله این است که بتوان تغییرات تکنولوژیکی را از صرفههای ناشی از مقیاس تفکیک کنیم. (رسولی، 1381، ص22) حالا سؤال این است که چرا ما از مدلهای تلفیقی استفاده میکنیم. در ذیل به مزایا و محدودیتهای این مدل میپردازیم.
حالا سؤال این است که چرا ما از مدلهای تلفیقی استفاده میکنیم. در ذیل به مزایا و محدودیتهای این مدل میپردازیم.
3-8 محاسن استفاده از مدل پانلدیتا
1- به دلیل افزودن به مشاهدات، درجه آزادی را زیاد میکند لذا استنتاج آماری قویتر میشود. استنتاج براساس 20 مشاهده ضعیفتر از 100 مشاهده است. تغییرات مشاهدات را زیاد میکند که باعث کاهش واریانس برآوردگر میشود. در مدل مرسوم دو متغیره:
(4-1) Var(
لذا به یافتن نتایج معنادار کمک میکند: زیرا:
الف- با افزایش درجه آزادی، مقدار جدول توابع آزمون کم شود، مقدار بحرانی t,F کم میشود.
ب – با افزایش در تغییرات مشاهدات، و لذا کاهش Var برآوردگرها، t محاسباتی زیاد میشود.
لذا 2 نیروی بالا باعث معنادار شدن بسیاری از نتایج میشود که با دادههای سری زمانی یا مقطعی صرف
غیرمعنا دارند.
2- Panel Dataعلاج بسیار مناسبی برای مشکل همخطی است. زیرا هم خطی زمانی است که نتایج را (براساس کمیتt) غیر معنا دارند که لذا این تکنیکها یکی از بهترین روشهای درمان هم خطی است.
تفکیک پدیدههای اقتصادی مختص زمان (پیشرفت تکنولوژی) از مختص مقاطع در هر زمان (حرفه اقتصادی مقیاس) را امکان پذیر میکند. هر دو باعث کاهش AC ,PAC میشوند. اما با دادههای حروف مقطعی یا سری زمانی امکان تفکیک ندارد اما در این مدلها میتوان متغیرهای مختص زمان را تعریف کرد و براساس آنها اثر بر متغیر وابسته (LAC) را تفکیک کرد.
بسیاری روشهای اقتصاد سنجی که نیازمند اطلاعات بیرونی نسبت به پارامترها هست و بر دادههای صرف مقطعی و ســری زمانی باید از بیرون مدل داده شوند ( مثلاً yt= β1+β2Xt+ut جهت رفع واریانس ناهمسانی باید اطلاعات بیرونی مثل تا بتوان با تقسیم کل مدل بر ، GLS یا WLS را اجرا کرد. اما در Panel Data امکان اعمال روش GLS یا WLS بدون وزن دهی از بیرون توسط خود نرم افزار اجرا میشود. (تیمورمحمدی، 1389)
3-9 محدودیتهای پانلدیتا
1- دادههای پانلدیتا هزینه بر است یعنی هزینههای جمعآوری دادهها از جمله مسائل طراحی و گردآوری این نوع دادهها که البته ممکن است همه آنچه لازم است پوشش داده نشود.
2- تحریفات خطاهای اندازه گیری مثلاً اگر در پرسشنامه سؤالات شفاف نباشد.
3- مسائل گزینشی که شامل خود گزینشی(معمولا اطلاعاتی ارائه میشود که به صورت شاخص است نه واقعی). یا مسئله بدون پایه است یعنی مشاهدات بدون پاسخ بماند و یا مسئله اصطکاک است یعنی اگر اشکال در مشاهدات ایجادشود موجی را ایجاد میکند که دامنه آن به مشاهدات دیگر کشیده میشود. به طور کلی نرخ اصطکاک از یک موج به موج دیگر افزایش مییابد، اما این موج افزایشی طی زمان کاهش مییابد.
4- بعد سری زمانی ممکن است خیلی کوتاه باشد.
3-10 روشهای تخمین
برآورد روابطی که در آنها از دادههای ترکیبی استفاده میشود، غالباً با پیچیدگیهایی مواجه است. در
حالت کلی،
