سقيفه ي بني‌ساعد? گرد هم آمدند و بعد از مشورت با يکديگر سرانجام تصميم بر خلافت ابوبکر گرفتند. علي بن ابي‌طالب در ابتدا از بيعت با ابوبکر سرباز زد؛ ولي سرانجام پس از شش ماه با ابوبکر بيعت کرد. حضرت علي (ع)در دوران خلافت سه خليفه ي اول در جنگ‌ها شرکت نمي‌کرد و جز در انتخاب خليفه ي سوم فعاليت سياسي نداشت. البته هر گاه خلفاي سه گانه مي‌خواستند، در امور ديني، قضايي و سياسي به آنها مشورت مي‌داد. پس از کشته شدن عثمان، او به عنوان چهارمين خليفه مسلمانان برگزيده شد. دوران خلافت وي با جنگهاي داخلي ميان مسلمانان و شورش ايرانيان هم زمان بود. او سرانجام در مسجد کوفه به ضرب شمشير يکي از خوارج به نام ابن ملجم مرادي به شهادت رسيد آن حضرت را به دو كنيه “ابوالحسن و ابوالحسين “ناميدهاند.حضرت امام حسن(ع) در حيات جد بزرگوارش پيامبراکرم(ص) پدرش را با كنيه ابوالحسين وحضرت امام حسين(ع) او را با كنيه ابوالحسن مىخواندهاند. پيامبر نيز وى را با هر دو كنيه امام خطاب مىكرده است.(امين عاملي؛ 1374 : 1/8)
مدت کمي پس از آمدن حضرت علي(ع) به مدينه، حضرت محمد (ص)به علي (ع)گفت که خداوند به وي فرمان داده‌است که دخترش فاطمه زهرا (س)را به ازدواج وي درآورد. با اينکه تعدد زوجات مجاز بود،علي(ع)در زمان حيات فاطمه (س)، با زن ديگري ازدواج نکرد. ازدواج حضرت علي (ع)با فاطمه(س)، داراي اهميت معنوي خاصي براي تمام مسلمانان است. زيرا به عنوان ازدواجي ميان مهمترين شخصيتهاي مقدس در طرف پيامبرتلقي مي‌گردد.حضرت محمد (ص)که تقريبا هر روز به ديدار دخترش مي‌آمد، با اين ازدواج به علي (ع)نزديک تر گرديد و يک بار به وي گفت که تو برادر من در اين دنيا و آخرت هستي. پس از مرگ حضرت فاطمه(س)، حضرت علي(ع) با زنان ديگري ازدواج نمود و صاحب فرزندان بسيار ديگري شد،خانواده‌اي که از ازدواج اين دو تشکيل شد، مکرراً از سوي حضرت محمد(ص) مورد ستايش قرار مي‌گرفت و پيامير(ص) از آن در واقعه‌هايي مانند رويداد مباهله و حديث آل عبا، به عنوان اهل بيت ياد کرد. در قرآن نيز در موارد متعددي مانند آيه ي تطهير، از اهل بيت به بزرگي ياد شده‌است. بر طبق منابع تاريخي قديمي تر، حضرت علي (ع)در روز سيزدهم رجب و حدود سال ??? ميلادي در مکه متولد گرديد. پدر وي ابوطالب و مادرش فاطمه بنت اسد است. منابع زيادي، خصوصا منابع شيعه نوشته‌اند که وي تنها کسي است که در خانه ي کعبه به دنيا آمد. علي از طرف پدر و مادر باحضرت محمد (ص)خويشاوند است. وقتي پدرحضرت محمد (ص)درگذشت، ابوطالب که عموي حضرت محمد(ص) بود، قيم وي گرديد. وقتي که مادرحضرت محمد (ص)درگذشت، فاطمه بنت اسد نقش مادر را برايش داشت. مستشرقي مي نويسد مسلمان بودن يا نبودن ابوطالب مورد بحث و مناقشه است و وي نمونه ي خوبي در بحث هاي دين شناسي پيرامون وضعيت افراد پرهيزگار درگذشته قبل از رسالت محمد (ص)است. فاطمه بنت اسد آشکارا اسلام آورد و مورد توجه حضرت محمد (ص)بود و گفته مي شود اولين کسي است که ولايت حضرت علي (ع)را به رسميت شناخت. زماني که علي شش ساله بود، پدر او ابوطالب، رئيس بني‌هاشم، دچار مشکل مالي گرديد. محمد(ص)که خود در کودکي تحت سرپرستي ابوطالب قرار گرفته بود و در اين زمان سنش از ?? سال گذشته بود، براي سبک کردن بار عايله وي به او پيشنهاد کرد که سرپرستي حضرت علي (ع)را او بر عهده بگيرد. ابوطالب پذيرفت و علي از کودکي در خانه محمد (ص)و تحت نظر او قرار گرفت. حديثي که پس از شجاعت و جنگ‌آوري حضرت علي (ع)در جنگ احد به حضرت محمد(ص) نسبت داده مي‌شود، با اين مضمون: “هيچ جوانمردي هم‌چون علي و هيچ شمشيري هم‌چون ذوالفقار نيست”. اگثرمحققين واسلام شناسان، حضرت علي (ع)را دومين فرد مسلمان بعد از خديجه مي‌دانند. طبري با برشمردن روايت‌هاي مختلفي که به ترتيب حضرت علي(ع)، ابوبکر و زيد پسر حارثه را اولين فرد مذکر اسلام‌آورنده معرفي مي‌کنند، تصميم نهايي در مورد هويت اولين فرد را به خواننده واگذار مي‌کند. بر طبق برخي منابع(ابن سعد، طبقات الکبري؛ طبري، تاريخ الرسل و الملوک)ابوبکر اولين مردي بود که مسلمان شد اين در حالي است که همين ادعا براي علي و زيد بن حارث? هم وجود دارد . هنگامي که محمد(ص) اعلام دريافت وحي الهي نمود، حضرت علي(ع)، که در آن زمان ده ساله بود، به او ايمان آورد و مسلمان شد. طبق گفته مورخين قرون اوليه بعد از اسلام مانند ابن اسحاق و مورخاني چون ابن حزام حضرت علي (ع)اولين فرد مذکري بود که اسلام آورد. وقتي علي اسلام آورد، ابوطالب گرچه از پرستش خدايان دست نکشيد، اما تصميم علي را پذيرفت و به وي گفت چون حضرت محمد (ص)تو را به راهي جز درست کاري هدايت نمي‌کند، از محمد (ص)پيروي کن و به وي نزديک باش. (زرين کوب؛ بي تا: 44 و 56)
3-1-2 القاب على(ع)
متقارن نمايي که با چرخش ??? درجه‌اي نام علي را به محمد تبديل مي‌کند. نام‌ها و عناوين مختلفي در سنّت اسلامي به علي نسبت داده شده‌است که برخي از منعکس کننده ويژگي‌هاي شخصي او و برخي مشتق شده از قسمت‌هاي خاصي از زندگي او است. عناوين عبارتند از ابوالحسن، ابوتراب، مرتضي، اسدالله (“شير خدا”)، حيدر (“شير”) و به طور خاص در ميان شيعه ،اميرالمومنين و مولي المتقين. به عنوان مثال، لقب ابوتراب لحظه‌اي را به ياد مي‌آورد که حضرت محمد(ص) وارد مسجدي شد و ديد حضرت علي(ع) در آنجا که پر از خاک است، خوابيده‌است وحضرت محمد(ص) به وي گفت اي ابوتراب، برخيز. بعضي از محققين غربيدرباب لقب ابوتراب بر اين باورندکه احتمالا توسط دشمنان علي به وي داده شده و رواياتي ساختگي در سده‌هاي بعد به وجود آمده که به اين لقب جلوه افتخار آميز داده شود. شيعيان دوازده‌امامي لقب اميرالمؤمنين را منحصر به حضرت علي (ع)مي‌دانند با توجه به حديثي که از پيامبر اسلام نقل شده‌است. (ابن صباغ؛ 1380 : 65و 122)
3-1-3 از اسلام آوردن تا قبل از هجرت
دعوت حضرت محمد(ص) به اسلام در مکه ?? سال به طول انجاميد که از اين ?? سال، سه سال به طور مخفيانه بوده‌است. در پايان اين سه سال و در ابتداي دعوت علني، حضرت محمد (ص)?? تن از خويشان و بستگان خود را به ميهماني دعوت کرد. در اين ميهماني قسم ياد کرد که اگر خورشيد را به دست راستش و ماه را به دست چپش بدهند از دعوت به اسلام دست بر نخواهد داشت. در پايان از خويشانش پرسيد چه کسي حاضر است او را در اين کار ياري کند و اگر ياري کند جانشين بعد از او خواهد بود اما هيچ يک از بستگانش پاسخ مثبت نداد مگر علي. پيامبر در پاسخ به علي سکوت کرد و براي بار دوم و سوم اين درخواست را تکرار نمود که باز با سکوت خويشان و جواب مثبت علي مواجه شد. پس از بار سوم، پيامبرحضرت علي(ع) را جانشين و خليفه خود خواند در حالي که در آن زمان، علي نوجواني بيش نبود و اين کار پيامبر باعث تمسخر او در ميان خويشاوندانش و طعنه به ابي طالب پدر علي (ع)شد که در آن مجلس حضور داشت. بنابراين پيامبر جانشيني اش را مزد ياري کننده اش در استقرار اسلام قرار داد که اين مزد در آغاز دعوت علني به علي وعده داده شد. (جرداق؛ 727:1374)در اين دوران(??? تا ??? ميلادي) که محمد(ص) نخستين وحي‌هاي خود را دريافت مي‌کرد، علي به همراه زيد بن حارثه پسر خوانده محمد، ابوبکر از بزرگان قبيله قريش و خديجه از ياران وفادارحضرت محمد (ص)بودند. او کمک کرد که هسته اولين جامعه اسلامي شکل بگيرد. در اين سالها، وي بيشتر وقت خود را صرف تامين مايحتاج مومنان در مکه به خصوص فقرايشان، با تقسيم دارايي خود ميانشان و کمک در امور روزمره آنها مي‌نمود.
3-1-4 مهاجرت به مدينه
منابع شيعي و سني تصديق مي‌کنند که حوادث رخ داده در سال ??? ميلادي، مهمترين بخش از زندگي محمد(ص) را تشکيل مي‌دهد. حضرت محمد(ص) که مي‌دانست دشمنانش در حال کشيدن نقشه براي قتل وي بودند، از علي (ع)خواست که به جاي وي در بسترش بخوابد. شبي که محمد از مکه به مدينه فرار کرد،حضرت علي (ع)جان خود را به‌خطر انداخت و در بسترحضرت محمد (ص)خوابيد؛ محمد به همراه ابوبکر مخفيانه مکه را ترک کرد و چندين روز بعد به مدينه رسيد و اين هجرت مبدا تقويم اسلامي گرديد. وقتي دشمنان با خنجرهاي کشيده وارد خانه حضرت محمد(ص) شدند، با ديدن حضرت علي (ع)بسيار شگفت زده شدند و به وي آسيبي نرساندند. علي در انتظار فرمان جديد، چند روز ديگر در کنار خانواده محمد(ص) ماند. (طالقاني؛ 1362: 168) حضرت محمد (ص)از حضرت علي(ع) خواست که اموالي را که قبلا به وي به عنوان يک تاجر امانت داده بودند به صاحبانش باز گرداند و حضرت علي (ع)اين کار را انجام داد. پس از انجام اين کار، علي مکه را به مقصد مدينه ترک کرد. در آنجا وي با حضرت فاطمه (س)دختر حضرت محمد (ص)ازدواج کرد. به دستور حضرت محمد(ص)، حضرت علي(ع) به قبا در حومه شهر يثرب آمد. بر طبق برخي منابع، علي يکي از اولين کساني از مهاجرين بود که به مدينه آمد. در اين زمان وي ?? يا ?? سال داشت. آيه ??? سوره بقره به اين امر اشاره دارد “از مردم کساني هستند که جان خود را در راه جلب رضايت خداوند تقديم مي‌دارند و خداوند به بندگان خود رئوف است.”. (طبري؛ بي تا : 2/220-217)
3-02 ماموريتهاي مهم
علي (ع)در اين دوران از سوي حضرت محمد(ص)، چندين ماموريت مهم را عهده دار شد. محمد(ص) وي را به عنوان يکي از کاتبان متن قرآن که در دو دهه قبلي بر وي وحي مي‌شد، منصوب نمود. نقش علي (ع)در تدوين نسخه مکتوب قرآن، يکي از مهمترين مشارکتهاي وي در اسلام محسوب مي‌گردد. پس از هجرت، محمد (ص)هنگامي که ميان مهاجرين و انصار پيوند برادري مي‌بست، حضرت علي (ع)را به‌عنوان برادر خودش برگزيد. حضرت علي (ع)در سال نهم هجري مصادف با ??? ميلادي نويسنده متن صلح حديبيه بود. در هنگامي که ابوبکر حج را رهبري مي‌کرد، حضرت محمد(ص) سوره “برائت از مشرکان (توبه)” را در سال ??? ميلادي به وسيله حضرت علي (ع)به مکيان ابلاغ کرد. يک سال بعد از آن حضرت محمد(ص)، حضرت علي (ع)را براي گسترش تعاليم اسلام، به يمن فرستاد.
3-2-1 جنگ‌ها
علي(ع)، به جز يک جنگ تقريبا در تمام لشکرکشي‌هاي دوران حضرت محمد (ص)شرکت داشت. او معمولا علم دار سپاه حضرت محمد(ص) بود و در دو لشکرکشي (فدک در سال ششم هجري مصادف با ??? ميلادي و لشکرکشي يمان بسال ده هجرت و مصادف با ??? ميلادي) فرمانده سپاه اسلام بود. شجاعت حضرت علي(ع) در سفرهاي نظامي مبدل به افسانه گرديده‌است. وي به همراه حمزه، ابودجان? و زبير به حملاتش به دشمن شناخته مي‌گريد. گفته مي‌شود که در جنگ بدر وي به تنهايي بيش از يک‌سوم افراد دشمن را کشت. در سال ? هجري/??? ميلادي، او به دست خود، دشمناني را که از سوي محمد (ص)به مرگ محکوم شده‌بودند، اعدام کرد و به همراه زبير، بر کشتار قبيله بني‌قريظ? نظارت نمود. او به طور محکم و قاطع در جنگهاي احد مصادف با ??? ميلادي و حنين مصادف با ??? ميلادي از محمد (ص)محافظت کرد. پيروزي مسلمانان در خيبر، که در آن حضرت علي(ع) در سنگين آهني اي را به عنوان سپر خود به کار برد، به شجاعت وي نسبت داده مي شود. بر طبق روايتي، جبرئيل در اين جنگ با محمد(ص) صحبت کرده و به شمشير ذوالفقار که حضرت علي (ع)از حضرت محمد (ص)گرفته بود، اشاره کرد و گفت جوانمردي جز علي و شمشيري جز ذوالفقار وجود ندارد. علي با جنگ‌جوي بزرگ قريش، طلحه بن ابي‌طلحه که رجز مي‌خواند که هر مسلماني را که به مصافش بيايد را شکست مي‌دهد، جنگيد. وقتي که طلحه بن ابي‌طلحه، از علي شکست خورد، با بيان جمله “کرم الله وجهه” از وي تقاضاي رحمت کرد. اين دعاي خير، يکي از القاب علي گرديد که بيشتر توسط اهل سنت به کار برده مي‌شود. اين عبارت که معمولا با کلمات ديگري همراه مي‌گردد، به منظور درود فرستادن و دعاي خير کاربرد دارد. در يکي از نبردهاي تن‌به‌تن وي که با عمرو بن عبدود يکي از پهلوانان بزرگ عرب در جنگ احزاب بود علي(ع) بر او پيروز شد. (ابن اثير؛ 1379: 2/ 90-85)
3-2-2 غدير خم
هنگامي که حضرت محمد (ص)از آخرين حج خود در سال ??? ميلادي باز مي‌گشت. خطابه‌اي در مورد حضرت علي (ع)ايراد نمود که توسط شيعه و سني بسيار متفاوت تفسير شده‌است. مطابق با روايت هر
