اختيار شرکت‌کنندگان قرار داده شد. همچنين فرم رضايت و توضيحات لازم در خصوص مطالعه، هدف، نحوه اجرا و تاثيرات احتمالي آن بصورت کتبي جهت اخذ رضايت از والدين، به دانش‌آموزان تحويل داده شد. مهلتي4 روزه ( پنجشنبه تا يکشنبه) براي اعلام رضايت به آنان داده شد. شماره تلفن تماسي نيز جهت کسب اطلاعات از پژوهشگر در اختيار دانش‌آموزان و والدينشان قرار گرفت.
پيش از برگزاري جلسات آموزشي، از مشاوره مدرسه و مربي پرورشي خواسته شد جهت برگزاري و آموزش مهارتهاي هوش هيجاني، با پژوهشگر همکاري نمايند. سپس ضمن تشکيل 2 جلسه(2 ساعته) سه نفره ( پژوهشگر، مشاوره مدرسه و مربي پرورشي)، در دفتر مشاور يکي از مدارس و در روزي معين، محتواي آموزشي مورد بررسي و بازبيني قرار گرفته و در محتواي آموزشي به تأييد مشاوره روانشناس مطالعه رسيد. در اين جلسه ابهامات مطرح شده جهت تدريس مهارت‌ها و شيوه برگزاري و اداره جلسات مورد بررسي قرار گرفت تا بدين وسيله نحوه آموزش محتوا، در هر سه کلاس يکسان باشد و هر کدام از افراد
پژوهشگر، معلم پرورشي و مشاور مدرسه مسئوليت تدريس مهارتهاي هوش هيجاني را در يک دبيرستان انتخاب شده برعهده گرفتند. سه روز پس از دريافت رضايتنامه‌ها ( پنجشنبه ) از آزمودني‌هاي گروه مداخله، جلسات آموزشي به مدت 6 جلسه 90 دقيقه‌اي – هفته‌اي دو جلسه – در ساعات غير درسي ساعت 30/9 تا 8 و 10 تا 11:30 دقيقه صبح روزهاي پنجشنبه ، در يکي از کلاس‌هاي آموزشگاه بصورت گروهي و به شيوه سخنراني ، پرسش و پاسخ و بحث گروهي و ايفاي نقش برگزار شد. در هر جلسه محتواي آموزشي که توسط پژوهشگر تدوين و به تأييد مشاوره روانشناس رسيده بود، اجرا گرديد. وسايل کمک آموزشي شامل تخته وايت‌برد، تخته سياه و ماژيک ، استفاده از تصاوير مرتبط براي شناسايي حالات هيجاني بودند.
برنامه آموزشي مهارتهاي هوش هيجاني براساس الگوي هوش هيجاني ماير و سالووي تدوين شده بود. در پايان هر جلسه آموزشي، مباحت تدريس شده به همراه تمرينات متناسب با موضوع در اختيار دانش‌آموزان قرار گرفت و از آنها خواسته شد جلسه آينده، تمرينات انجام شده را با خود به همراه آورده و در کلاس با ميل و انتخاب خود قرائت نمايند و سپس مورد تجزيه و تحليل و بحث گروهي از سوي ساير دانش‌آموزان قرار مي‌گرفت. جلسه آموزشي بدين قرار بودند:
– جلسه اول: شناسايي حالات هيجاني: هوش هيجاني با شناسايي احساسات شروع مي‌گردد . هرکس بايد احساس و هيجان خود را بشناسد و بر آن نامي بگذارد.
–
– جلسه دوم: درک هيجاني در خود و ديگران ؛ توانايي درک هيجانهاي پيچيده و آگاهي از علل آنها و چگونگي تغيير هيجان‌ها از يک حالت به حالت ديگر را درک هيجانهاي مي‌نامند.
– جلسه سوم و چهارم : مديريت هيجاني در خود و ديگران؛ مديريت هيجان‌ها، توانايي کنترل و اداره کردن هيجان‌ها در خود و ديگران است
– جلسه پنجم: آموزش نحوه بکارگيري و استفاده از هيجانات؛ کاربرد هيجان‌ها، توانايي استفاده از هيجان‌ها در کمک به کسب نتايج مطلوب و استفاده از فرصت‌هاس . فرد بايد بتواند هيجانات خود را براي تسهيل فعاليت‌هاي شناختي مانند تفکر و مسأله گشايي، مهار نمايد (1).
– جلسه ششم: جمع بندي مطالب و ارائه تمامي مباحث تدريس شده بصورت کتبي، پاسخ به سوالات
حين و پايان هر جلسه اجازه آموزشي، اجازه بيان سوالات به دانش‌آموزان داده شد. به واحدهاي پژوهش گفته شد در صورت نياز و بروز سوال با شماره تلفن داده شده، تماس برقرار نمايند. پيش‌بيني‌شده بود در صورت عدم برگزاري جلسه آموزشي، به مديران مدارس اطلاع داده شود و جلسه جبراني با هماهنگي مدير برگزار گردد.
طي مدت زمان برگزراي جلسات آموزشي جهت مدارس منتخب در گروه مداخله، هيچگونه مداخله‌اي براي مدارسد گروه کنترل اجرا نگرديد و پس از 2 هفته از برگزاري آخرين جلسه آموزشي، مجددا با حضور در دبيرستان‌ها و توزيع پرسشنامه بين شرکت‌کنندگان، پس آزمون اجرا و نتايج با يکديگر مقايسه گرديد.
لازم به ذکر است طول مدت اجراي طرح، از زمان دريافت معرفي‌نامه و شروع نمونه‌گيري، برگزاري جلسات توجيهي با دانش‌آموزان و مربي و مشاوره مدارس، دريافت رضايت‌نامه از والدين و دانش‌آموزان، اجراي جلسات آموزشي و برگزاري پس‌آزمون ، 2 ماه طول کشيد.
جلسه اول:
1. پژوهشگر ( کمک پژوهشگر) خود را به افراد شرکت کننده معرفي مي‌‌‌‌کند.
2. افراد شرکت‌کننده يک به يک خود را معرفي مي‌کنند تا هم پژوهشگر و هم سايرين با افراد آشنا شوند.
3. پژوهشگر درباره هوش هيجاني و فوايد و اثرات آن توضيح مي‌دهد . ( هوش هيجاني چيست؟ چه اهميتي در زندگي روزمره انسان دارد؟ چه فوايد و کاربردهايي در زندگي فردي و اجتماعي افراد دارد؟)
4. انواع هيجانات را با ذکر نشانه‌ها و رسم جدول هيجانات اصلي شرح مي‌دهد. تصاوير انواع هيجانات تظاهر يافته در صورت آدمک‌ها به دانش‌آموزان نشان داده شد و خواستار نامگذاري آنها از سوي دانش‌آموزان شديم.
5. راهکارها و روشهاي شناسايي هيجانات را توضيح مي‌دهد و با ايفاي نقش از اعضا مي‌خواهد که هيجانات نشان داده شده توسط پژوهشگر را شناسايي و نامگذاري نمايند. از شرکت‌کنندگان داوطلب خواسته شد يکي از انواع هيجانات اصلي را با زبان بدن در حضور جمع اجرا نمايد و ساير اعضا نامگذاري کنند.
6. تمريناتي در اختيار دانش‌آموزان قرار گرفت تا زمان برگزاري جلسه آينده اجرا نموده و جلسه آينده ضمن حضور در کلاس، تمرينات را به همراه داشته باشند. همچنين مطالب تدريس شده در جلسه بصورت کتبي در اختيار دانش‌آموزان قرار گرفت.
تمرين جلسه اول1-1: با تکميل عبارات زير مي‌توانيد از هيجان‌ها و تجارب گذشته خود يک تصويرکلي بدست آوريد. در نظر بگيريدکه چه احساسي داريد، چقدر خوب واکنش نشان مي‌دهيد و اين هيجان‌ها با چه فراواني روي مي‌دهند.
1.من زماني خوشحال هستم که:
2.من زماني غمگين هستم که:
3. من زماني استرس دارم که:
تمرين جلسه اول 2-1:با توجه به تمرين قبلي، به سوالات زير پاسخ دهيد.
1. علت بروز هريک از احساسات و هيجانهايتان(ذکر شده در تمرين قبل) چيست؟
2. بطور کلي، بين آنچه احساس مي‌کنيد با آنچه مي‌گوييد يا انجام مي‌دهيد، ارتباطي وجود دارد؟
3. آنچه احساس مي‌کنيد چگونه بر روابطتان با ديگران اثر مي‌گذارد؟
1.
جلسه دوم
1. از دانش‌آموزان خواسته شد خلاصه‌اي از مباحث جلسه قبل را بيان کنند.
2. پژوهشگر ( کمک پژوهشگر) گام دوم مهارت هوش هيجاني را شرح مي‌دهد.
3. روشهاي درک هيجاني را توضيح مي‌دهد. همچنين به شيوه ايفاي نقش ( توسط پژوهشگر و افراد داوطلب) و بحث گروهي و پرسش و پاسخ از شرکت‌کنندگان را به مشارکت در بحث دعوت مي‌نمايد.
4. طي برگزاري کلاس آموزشي به سوالات پاسخ مي‌دهد.
5. تمريناتي به دانش‌آموزان ارائه شد تا در طول روز و تا زمان برگزاري جلسه آينده اجرا نموده و جلسه آينده آنها را به همراه داشته باشند. همچنين مطالب تدريس شده بصورت کتبي در اختيار دانش‌آموزان قرار گرفت.
تمرين جلسه 1-2: نگاه کردن از ديد ديگران را به اينصورت تمرين کنيد: با تظاهرکردن به اينکه شما، شما نيستيد. يک نفر را که با شما بسيار متفاوت است يا يک نفر را که درباره يک موضوع، عقيده متفاوتي با عقيده شما دارد انتخاب کنيد. از لحاظ ذهني خودتان را جاي او قرار دهيد و به اين فکر باشيدکه انگيزه، افکار و احساسات او را درک کنيد. به سوالات زير طوري جواب دهيدکه فکر مي‌کنيد او جواب خواهدداد:
1. تفکر و احساس من چه اثري بر رفتار من مي‌گذارند؟
2. در يک موقعيت هيجاني معمولا من چه واکنشي نشان مي‌دهم و چرا؟
3. وقتي من در موقعيت هيجاني قرار دارم،دوست دارم ديگران چه واکنشي نشان دهند؟
تمرين جلسه 2-2: آخرين باري را که در يک موقعيت هيجاني قرارگرفتيد، در نظر بگيريد:
با توجه به اطلاعاتي که کسب کرده‌ايد،کداميک از روشهاي زير را بکارگرفته‌ايد؟ نتيجه آنچه بود؟
1. آيا امکان داشت که موقعيت را به روش ديگري تفسير يکنيد؟
2. آيا اگر موقعيت را به شيوه ديگري تفسير مي‌کرديد باز هم احتمال داشت که همانگونه عمل نماييد؟
3. آيا تفسيرهاي اصلي شما دقيق بوده‌است؟
جلسه سوم
1. از دانش‌آموزان خواسته شد خلاصه‌اي از مباحث جلسه قبل را بيان کنند.
2. از 3 نفر از شرکت‌کنندگان خواسته شد تمرينات جلسات قبل را روي تخته يادداشت نموده و سپس با کمک دانش‌آموزان پاسخ‌هاي داده شده را مورد بررسي و تجزيه و تحليل قرار دهند.
3. پژوهشگر ( کمک پژوهشگر)مديريت هيجاني در خود و روشهاي کنترل و مديريت احساسات را شرح مي‌دهد. همچنين به شيوه ايفاي نقش(توسط پژوهشگر و افراد داوطلب) و بحث گروهي و پرسش و پاسخ شرکت‌کنندگان را به مشارکت در بحث دعوت مي‌نمايد. از يکي از اعضا خواسته شد نقشي از يک موقعيت هيجاني را ايفا نمايد و سپس نسبت به آن هيجان عکس‌العمل نشان دهد، سپس از ساير اعضا خواسته شد واکنش وي را تجزيه و تحليل نموده و عکس‌العمل خود را در موقيعت فرضي بيان دارند.
4. طي برگزاري کلاس آموزشي به سوالات پاسخ مي‌دهد.
5. تمريناتي در اختيار دانش‌آموزان قرار گرفت و از آنها خواسته شد تمرينات را انجام داده و آنها را به همراه داشته باشند. مطالب تدريس شده نيز در اختيار دانش‌آموزان قرار گرفت.
تمرين جلسه سوم 3 : اخرين باري راکه در يک موقعيت هيجاني با شخصي قرارگرفتيد، در نظر بگيريد:
1. باتوجه به اطلاعاتي که کسب کرده‌ايد،کداميک از روشهاي مذکور را براي تنظيم هيجاني استفاده نموده‌ايد؟نتيجه آنچه بود؟
2. آيا امکان داشت که موقعيت را به روش ديگري اداره کنيد؟
3. آيا اگر موقعيت را به شيوه ديگري اداره مي‌کرديد باز هم احتمال داشت که همانگونه نتيجه بگيريد؟
4. آيا تفسيرهاي اصلي شما از احساسات طرف مقابل دقيق بوده‌است؟
جلسه چهارم
1. از دانش‌آموزان خواسته شد خلاصه‌اي از مباحث جلسه قبل را بيان کنند.
2. پژوهشگر( کمک پژوهشگر) مهارت سوم، مديريت و کنترل هيجانات در ديگران را تشريح نموده و به شيوه ايفاي نقش ( توسط پژوهشگر و افراد داوطلب) و بحث گروهي و پرسش و پاسخ از شرکت‌کنندگان را به مشارکت در بحث دعوت مي‌نمايد.
3. به سوالات پاسخ مي‌دهد.
4. تمرينات در اختيار دانش‌آموزان قرار داده شد تا در طول روز و تا زمان برگزاري جلسه آينده اجرا نموده و جلسه آينده ضمن حضور در کلاس، تمرينات را به همراه داشته باشند. همچنين مطالب تدريس شده در جلسه بصورت کتبي در اختيار دانش‌آموزان قرار گرفت.
تمرين جلسه چهارم 1-4: موقعيت هيجاني ( خشم، غم، استرس )را تصور نماييد که توسط شما براي ديگران ايجاد شده است، در چنين شرايطي چگونه هيجانات شخص مقابل را کنترل مي‌نماييد.
جلسه پنجم
1. از دانش‌آموزان خواسته شد خلاصه‌اي از مباحث جلسه قبل را بيان کنند.
2. از 4 نفر از شرکت‌کنندگان خواسته مي‌شود تمرينات دو جلسه قبل را روي تخته يادداشت نموده و سپس با کمک دانش‌آموزان پاسخ هاي داده شده را مورد بررسي و تجزيه و تحليل قرار دهند.
3. پژوهشگر ( کمک پژوهشگر)مهارت چهارم ، استفاده از هيجانات و نحوه بکارگيري آنها و روشهاي بکارگيري را توضيح مي‌دهد و به شيوه ايفاي نقش ( توسط پژوهشگر و افراد داوطلب) و بحث گروهي و پرسش و پاسخ از شرکت‌کنندگان را به مشارکت در بحث دعوت مي‌نمايد.
4. تمريناتي در اختيار دانش‌آموزان قرار مي‌گيرد تا زمان برگزاري جلسه آينده اجرا نموده و جلسه آينده ضمن حضور در کلاس، تمرينات را به همراه داشته باشند. همچنين مطالب تدريس شده در جلسه، بصورت کتبي در اختيار دانش‌آموزان قرار گرفت.
5. تمريني همه جانبه جهت بکارگيري چهار مهارت تدريس شده در اختيار دانش‌آموزان قرار مي‌گيرد.
1.
تمرين جلسه 1- 5:موقعيتي در گذشته، را در نظر بگيريد که در آن در خصوص موضوعي، با شخصي دچار بحث و مخالفت شده‌ايد و به سوالات زير پاسخ دهيد؟
•درآن لحظه چه احساسي داشته‌ايد؟ چه واکنشي نشان داده‌ايد؟
•آيا قادر بوده‌ايد به نحو مناسبي، احساس و هيجان خود را به طرف مقابل نشان دهيد يا بيان نماييد؟
•چگونه مشکل پيش آمده را حل نموده‌ايد؟
•مجددا همان موقعيت را تصورکنيد، با توجه به دانسته هاي فعليتان، چگونه با
