می‌پردازیم.
2-2-3-1- مدل فرآیندی فری
«ویلیام بای گریو» بر این باور است که فرایند کارآفرینی، شامل کلیه‌ی فعالیت‌ها، وظایف و اقدامات مرتبط با درک فرصت‌ها و ایجاد سازمان‌ها برای تعقیب فرصت‌هاست. (احمدپور، مقیمی؛ 1387؛ ص 52)
«فری» در سال 1993 کارآفرینی را فرآیند از عناصر مختلف توصیف نموده و نمودار زیر را به عنوان اجزای فرآیند کارآفرینی ارایه کرد. (احمدپور، مقیمی؛ 1387؛ ص 52)
شکل 2 3- مدل فرآیند کارآفرینی از دیدگاه فری (احمدپور، مقیمی 1387)
2-2-3-2- مدل سیستمی دکتر احمدپور
دکتر احمدپور پس از بررسی مدل‌های مختلف فرآیند کارآفرینی، به کارآفرینی به صورت یک فرآیند سیستمی نگریسته که دارای یک سری ورودی (عوامل فردی، سازمان و محیطی)، فرآیند پردازش (شکل‌گیری تفکر، تدوین برنامه‌ی فعالیت و اجرای ایده) و خروجی (رشد، تغییر و نوآوری) است. (احمد پور داریانی، 1387، صص 237 تا 252) شکل زیر مدل سیستمی دکتر احمدپور را نمایش می‌دهد:
شکل 2 4- مدل سیستمی فرآیند کارآفرینی از دیدگاه دکتر احمدپور
اين مدل داراي اجزايي به شرح زير است:
1- ورودی:
• تواناییهای فردی
o مهارت‌ها (ذهنی، بین فردی، سازمانی)
o سبک‌شناسی (مشارکتی، ارشادی، استبدادی، متمرکز بر وظیفه، دموکراتیک، مردم‌گرا)
o جمعیت‌شناسی (تجربه‌ي کاری، الگوهای نقش، تحصیلات و آموزش، سن، خانواده، شرایط کودکی، محل تولد، جنسیت، مهاجرت)
o انگیزش (نیاز به توفیق، عزم و اراده، نیاز به استقلال، مرکز کنترل)
o ویژگی‌ها (خلاقیت، تمایل به ریسک)
• عوامل سازمانی
o تشویق به نوآوری
o فرصت زمانی
o توسعه تیم‌های کارآفرینی
o تفویض اختیار
o حمایت مدیریت
o شیوه‌های جدید پاداش
• عوامل محیطی
o حمایت‌های مالی و غیرمالی
o شرایط اقتصادی اجتماعی
o سیاست دولت
2- فرآیند پردازش
• مرحله شکل‌گیری تفکر کارآفرینانه
o شکل‌گیری بصیرت کارآفرین
o شناسایی و ارزیابی فرصت
o تصمیم به اقدام کارآفرینانه
• مرحله تدوین برنامه فعالیت کاری در کارآفرینی مستقل
o ساختار فعالیت (مستقل، شراکتی دارای اختیار تام یا محدود)
o منابع (شناسایی، تضمین تأمین اعتبار)
o استراتژی‌ها (اهداف کلی فعالیت، تدوین استراتژی‌ها و برنامه‌های فعالیت)
• مرحله تدوین برنامه فعالیت کاری در کارآفرینی سازمانی
o مهندسی مجدد تفکر سازمانی(توسعه‌ي بینش مشترک، تشویق نوآوری، حمایت مدیریت، شیوه‌های جدید پاداش، تفویض اختیار، توسعه‌ي تیم‌های کارآفرینی، فرصت زمانی)
o استراتژی‌ها
o بسیج منابع
• مرحله اجرای تفکر
o تأمین منابع
o غلبه بر موانع
3- خروجی : موفقیت
• نوآوری
o محصول جدید
o خدمات جدید
o بازار جدید
o فرآیند یا روش تولید جدید
o منابع یا مواد اولیه‌ی جدید
• ایجاد
o ایجاد واحد تحقیق و توسعه
o ایجاد واحد طراحی و مهندسی
o ایجاد توانایی رقابت با شرکت‌های داخلی
o ایجاد توانایی جایگزینی ماشین آلات
o تعدیل نیروی انسانی
o آموزش
• رشد
o افزایش میزان تولید
o افزایش میزان فروش
o افزایش میزان سود
o افزایش میزان رفاه کارکنان
o افزایش میزان صادرات
o سرمایه‌گذاری
2-2-4- سياست‌هاي توسعه‌ي كارآفريني
پژوهش‌هاي كارآفريني نشان داده است كه عوامل و شرايط محيطي مثل عوامل فرهنگی، اجتماعي، قانوني، سياسي و فناوري تأثير مثبت و يا منفي بر توسعه‌ي كارآفريني دارند (. Deakins & Freel, 2003; Histrich & Drnovsek, 2002)
در دهه‌ی گذشته سياست‌گذاران دولت، خط مشي‌هاي كارآفريني را براي رشد اقتصادي تدوين كرده‌اند. سياست‌هاي دولتي، قوانين و استراتژي‌هايي هستند كه دولت براي هدايت و مدیریت برنامه‌هاي اقتصادي، اجتماعي، اداري و غيره تدوين مي‌كند اهداف خط سياست‌هايي كه سياست‌گذاران دولتي تدوين مي‌كنند عبارت است از: (داوری، رضایی کلیدبری 1385)
• تشويق افراد به كارآفريني و خوداشتغالي
• كمك به كارآفرينان در فرآيند كارآفريني (قبل از شروع، مرحله شروع و مرحله رشد)
• خلق فرصت‌ها و آموزش مهارت‌هاي جديد براي كارآفرينان
برخي از مهم‌ترين سياست‌ها و برنامه‌هاي دولت براي توسعه‌ي كارآفريني عبارت‌اند از: تدوین قوانين و مقررات مرتبط، خط سياست‌هاي مالياتي، ساده‌سازي مراحل اداري، حمايت‌هاي مالي و اعطاي وام، ارتقای كارآفريني و آموزش، اطلاع‌رساني و مشاوره به كارآفرينان و ايجاد زيرساخت‌هاي لازم (Lundstrom & Stevenson, 2001)
الگوها و مدل‌های مختلفی برای تدوین سياست‌هاي دولتی در توسعه‌ی کارآفرینی وجود دارد که جدول زیر مقایسه‌یی بین این الگوها است.
جدول 2 1- مقايسه‌ی الگوهاي خط مشي دولتي در توسعه كارآفريني (داوری، رضایی کلیدبری 1385)
ر
الگو
اجزای مدل
نقاط قوت
نقاط ضعف
1
لوندرسترم واستیونسنس (2001)
• توسعه‌ی شرکت‌های کوچک و متوسط
• تمرکز بر گروه‌های خاص
• تاسیس شرکت جدید
• کل‌گرا
• توجه به گروه‌های متخصص برای کارآفرینی
• توجه به گروه‌های خاص و اقلیت‌ها
• عدم توجه به تسهیل فرآیند انحلال شرکت‌ها
• عدم توجه به زیرساخت‌های کارآفرینی
• عدم نگرش فرآیندی و سیستمی
2
حمایت و تشویق کارآفرینی شرکت‌های کوچک و متوسط پویا (2005)
• قوانین و مقررات
• خط مشی‌های ویژه شرکت‌ها
• توسعه‌ی زیرساخت‌ها
• فرهنگ‌سازی
• حمایتی
• آموزش و ارتباط با صنعت
• کمک‌های مالی
• توجه به موضع حکمرانی
• تعریف و حفظ مالکیت معنوی
• آموزش و ارتباط با صنعت
• عدم توجه به موضع، فناوری و تامین منابع دانش
• عدم نگرش فرآیندی و سیستمی
3
الگوی سازمان همکاری‌های افتصادی و توسعه (2004)
• دسترسی به منابع مالی
• تسهیل ورود و خروج
• برنامه‌های حمایتی
• سرمایه‌گذاری در فعالیت‌های مخاطره‌آمیز
• تسهیل در ورد و خروج شرکت‌ها
• عدم توجه به زیرساخت‌های کارآفرینی
• عدم توجه به فرهنگ‌سازی و آموزش
• عدم نگرش فرآیندی و سیستمی
4
مدل دیده‌بان جهانی کارآفرینی (1999)
• شرایط عمومی
• شرایط ویژه‌ی کارآفرینی
• دسته‌بندی موضوعات کارآفرینی به حوزه‌ی شرایط عمومی و شرایط ویژه
• عدم توجه به قوانین مناسب برای کارآفرینی
• عدم نگرش فرآیندی و سیستمی
5
آدرنچ (2002)
• عرضه‌ی کارآفرینی
• تقاضای کارآفرینی
• دسترسی به دانش و منابع مالی
• ارزش‌های کارآفرینی درفرهنگ
• تقویت ریسک‌پذیری برای کارآفرینی
• تقویت ریسک‌پذیری برای موضوع کارآفرینی
• توجه به کارآفرینی از دیدگاه عرضه و تقاضا
• عدم توجه به فرآیند انحلال و تاسیس شرکت
• عدم نگرش سیستمی و فرآیندی
6
پنگ و لی (2002)
• حداکثرسازی منابع
• حداقل‌سازی زبان
• دسته‌بندی بر اساس شاخص‌های اقتصادی هزینه و منفعت
• عدم توجه به زیرساخت‌های کارآفرینی
• توجه صرف به شاخص‌های اقتصادی
• عدم نگرش سیستمی و فرآیندی
7
نیلی و همکاران (سند استراتژی توسعه‌ی صنعتی) (1383)
• رفع موانع و تسهیل فرآیند رشد صنایع کوچک و متوسط
• ارتقای بهره‌وری شرکت‌ها
• کمک به روابط مناسب پیمانکاری
• رشد شرکت‌های کوچک ومتوسط
• توجه به روابط پیمانکاری
• عدم نگرش سیستمی و فرآیندی
همان طور که مشاهده می‌شود، یکی از نقاط ضعف الگوهاي ارایه شده، نبودن نگرش فرایندي و سیستمی است. به بیان دیگر استقرار نظام کارآفرینی در یک جامعه توسط دولت شامل فرایندي است که با طی شدن مراحل آن، کارآفرینی در سطح جامعه توسعه می‌یابد. براساس این مطالعه داوری و رضایی به طراحی یک الگوي فرایندي سه مرحله‌یي توسعه کارآفرینی پرداخته‌اند که در آن پنج نقش دولت مورد بررسی قرار می‌گیرد. (شکل 2-5) در این الگو مراحل سه گانه اصلی توسعه‌ي کارآفرینی عبارت‌اند از:
• بسترسازي براي کارآفرینی
در این مرحله دولت به ایجاد زیرساخت‌هاي لازم براي توسعه‌ي کارآفرینی می‌پردازد. نقش‌هاي اصلی دولت در این مرحله عبارت‌اند از:
o الف) ارایه‌ی آموزش‌هاي کارآفرینی مثل ارایه‌ی آموزش‌هاي خود اشتغالی، آموزش از طریق رسانه‌ها
o ب) فرهنگ‌سازي مانند ایجاد رویکرد مثبت در دولت نسبت به موضوع کارآفرینی، ایجاد فرهنگ کارآفرینی در سطح ملی و…
• هدایت کارآفرینی در مرحله عمل
پس از این که بسترها و شرایط لازم براي بروز کارآفرینی مهیا شد، باید در بستر ایجاد شده به هدایت کارآفرینی در مرحله‌ي عمل پرداخت. در این صورت است که بذر کارآفرینی در بستر مساعد به مرحله رشد می‌رسد. لذا نقش دولت در این مرحله عبارت است از:
o الف) تدوین قوانین و مقررات مناسب مانند قوانین مربوط به مالکیت معنوي، قوانین مناسب تجاري، گمرکی و مالیاتی و…
o ب) حمایت‌هاي لازم براي توسعه‌ي کارآفرینی مثل ارایه‌ي کمک‌هاي مالی، کاهش موانع تاسیس شرکت.
• تثبیت و نهادینه کردن کارآفرینی
پس از این‌که چرخ‌هاي هدایت کارآفرینی در مرحله عمل به جریان افتاد باید فعالیت‌هایی انجام شود که تداوم و توسعه کارآفرینی را تثبیت و نهادینه کند. در این راستا نقش تشویق کارآفرینی توسط دولت مطرح می‌شود که به نهادینه کردن موضوع کارآفرینی در سطح جامعه کمک می‌کند مثل برگزاري جایزه‌هاي کارآفرینی، ایجاد مراکز نوآوري و غیره
با بررسی الگوهای فوق داوری و رضایی الگویی را برای سازمان‌های مسوول در توسعه‌ی کارآفرینی ارایه نموده‌اند که در ادامه آمده است.
شکل 2 5- الگوی پیشنهادی برای سازمان‌های مسؤول توسعه‌ی کارآفرینی(داوری، رضایی کلیدبری 1385)
2-3- بررسي نقادانه پيشينه تحقيق
2-3-1- مروري بر پژوهش‌های خارجي
با توجه به این که این سیاست‌ها برای کشور ایران باید نوشته شود مسلماً در هیچ سازمان یا دانشگاه خارجی در این خصوص مطالعه‌ي خاصی صورت نگرفته است. در ادامه به بررسی برخی مطالعات در خصوص تأثیر فناوری اطلاعات و سرویس‌های آن بر کارآفرینی پرداخته می‌شود.
جدول 2 2- خلاصه‌یی از برخی از پژوهش‌های خارجي مرتبط با موضوع
رديف
عنوان مقاله
نویسنده
سال
متدولوژی
نتایج
1
کارآفرینی دیجیتال مقایسه‌یی بین بخش‌های صنعت
دوتانگ ترانگ، محمد بهیان
2010
جمع‌آوری داده‌ها و
نظرسنجی
• بررسی رشد بالقوه‌ی بازار الکترونیکی به عنوان یک مدل کارآفرینی الکترونیکی.
• تفاوت‌های بازار الکترونیکی در بخش‌های صنعت از دو منظر سطح استفاده از بازار الکترونیکی و سطح آمادگی الکترونیکی بررسی می‌کند و نشان می‌دهد که موفقیت بازار الکترونیکی طیف وسیعی از بخش‌های صنعت را تحت پوشش قرار می‌دهد.
2
شناسایی پتانسیل کارآفرینی مبتنی بر فناوری اطلاعات در دانش‌آموزان
جانستون کوین، آندرسون باری، پیتس جنیفر،
استنسون مارک
2009
—-
• تعیین این که آیا بین کارآفرینان حوزه‌ی فناوری‌اطلاعات و ارتباطات بالقوه و غیربالقوه اختلافی از نظر شخصیت و… وجود دارد.
• آیا مردان در این حوزه نسبت به زنان پتانسیل بیش‌تری دارند.
• بررسی موردی توسط دانشگاه کیپ تاون در آفریقای جنوبی
3
نقش دولت الکترونيکی در کارآفريني دولتي
ريچاد هکز
2009
—-
• عصر مجازي و رسيدن بشر به دنياي سه بعدي
• توسعه و پيشرفت فناوري اطلاعات
• ارايه کليه خدمات به صورت مجازي
• راه‌اندازي دفاتر دولت الکترونيکی در استان‌ها
• سوق دادن مشتريان به استفاده از خدمات
4
مطالعه‌یی در خصوص پرورش کارآفرینی در ارتباطات و فناوری اطلاعات
ژئوف دی. اسکینر
2009
کیفی
• نوآوری با سه عامل خلاقیت، نیاز و فرصت برانگیخته می‌شود.
• یک ایده‌ی خوب در صنعت ICT ایده‌یی است که محصولی را تولید یا مشکلی را حل می‌کند یا ارزشی را ایجاد می‌کند
• خلاقیت، نوآوری و کارآفرینی ذاتاً با هم مرتبط هستند.
• تشخیص فرصت مهم‌ترین کاراکتر در موفقیت کارآفرینی مبتنی بر فناوری اطلاعات است.
5
کارآفرینی‌های مبتنی بر فناوری: نوآوری فناوری اطلاعات در استرالیا
ژئوف دی. اسکینر
2008
کیفی – مطالعه‌ی موردی
• بررسی پیچیدگی‌های کارآفرینی مبتنی بر فناوری اطلاعات
• ارایه‌ی
