مورد رقص
پرسش: متأسفانه در یکى دو سال اخیر، عدّه‌اى براى عروسى فرزندان خود از افرادى به نام «مُطرِب» که داراى ابزار و آلات موسیقى بوده، و در عروسى‌ها ضمن آواز خواندن به رقص و پایکوبى نیز مى‌پردازند، دعوت به عمل مى‌آورند! با توجّه به آثار منفى حضور مطربان، دعوت از چنین افرادى و پول دادن به آنها شرعاً چه حکمى دارد؟
پاسخ: دعوت کردن از مطرب حرام است، و پول دادن به آنها گناه دیگرى است. علاقه‌مندان به اسلام و شیعیان اهل بیت اطهار (علیهم السلام) بایستى از این اعمال پرهیز کنند.
پرسش: اگر بخواهیم در مجلس عروسی به جای رقص و آهنگ‌های مبتذل با خواندن اشعار ائمه و شعرهای سنتی عروسی دف هم بنوازیم آیا حرام است؟
پاسخ: خواندن شعرهای سنتی اشکالی ندارد ولی نواختن دف اشکال دارد.
پرسش: معمولاً در مراسم عیدالزهرا کف زدن، پایکوبى، رقص و حتّى امورى را که جمیع فقها صریحاً فتوا به حرمت آن داده‌اند، را مستند به حدیث رفع‌القلم که ذیلاً به آن اشاره مى‌شود، جایز مى‌دانید؟ ” وَ اَمَرْتُ الْکِرامَ الْکاتِبینَ اَنْ یَرْفَعُوا الْقَلَمَ عَنِ الْخَلْقِ کُلِّهِمْ ثَلاثَةَ اَیّام مِنْ ذلِکَ الْیَوْمِ، وَ لا اَکْتُبُ عَلَیْهِمْ شَیْئَاً مِنْ خَطا یا هُمْ کَرامَةً لَکَ وَ لِوَصِیِّکَ ” آیا این نوع احادیث از نظر سند معتبر است؟ و بر فرض اعتبار معناى حدیث چیست؟
پاسخ: این روایت از نظر سند اعتبارى ندارد; به علاوه مخالف کتاب الله است، و معاذ الله که ائمّه معصومین (علیهم السلام) اجازه ارتکاب گناه به افراد در این ایّام یا غیر این ایّام داده باشند. و بر فرض اعتبار، معناى حدیث این است که اگر کسى لغزشى از او سر زد خداوند او را مى‌بخشد، نه این که عمداً آلوده گناه شود.
پرسش: نظر آقا در مورد این حرکاتی که دختر و پسرهای کر و لال در گروه‌های سرود با هماهنگی با مربی انجام می‌دهند چیست؟
پاسخ: در صورتی که شکل رقص بدن داشته باشد جایز نیست.
پرسش: می‌خواستم بپرسم نظر حضرت عالی درباره‌ی مولوی چیست؟ آیا واقعاً مولوی عارف بود و رقص سماعش چه بود؟ این درست است که فقهای شیعه با مولوی مخالف هستند؟
پاسخ: مولوی شاعر زبردستی بود و مطالب عرفانی در مثنوی او فراوان است ولی عقیده صوفی‌گری داشت و مسأله سماع و رقص و امثال ذلک ناشی از همین است. و نمی‌توان به همه گفته‌های او اعتماد کرد.
پرسش: تعریف رقص از نظر شرعى چیست؟ و حکم آن به نظر حضرتعالى چه مى‌باشد؟
پاسخ: تنها رقص زن براى شوهرش جایز است، و بقیّه اشکال دارد، و رقص یک امر عرفى است، و آن حرکات موزونى است که افراد مطّلِع تصدیق کنند مصداق رقص است، و اگر مصادیق مشکوکى پیدا کرد حرام نیست.
پرسش: آیا نگاه کردن به رقص جایز است؟
پاسخ: نظر کردن به رقص حکم خود آن را دارد.
پرسش: اگر انسان در تنهایی برقصد و کسی پیش او نباشد رقص او اشکال دارد و حرام است؟
پاسخ: اشکال ندارد (پایگاه اطلاع‌رسانی آیت‌الله مکارم شیرازی، 1393).
2-10-2 قمار
2-10-2-1 استفتائات مقام معظم رهبری در مورد قمار
پرسش: آيا اگر افراد بدون شرط‌بندى و قصد قمار و بُرد و باخت و کسب درآمد بلکه فقط براى سرگرمى و مشغول بودن، مبادرت به بازى با ورق کنند، آن افراد مرتکب حرام شدهاند؟ حضور در مجالس بازى با ورق براى تفريح چه حکمى دارد؟
پاسخ بازى با ورقى که عرفاً از آلات قمار محسوب مى‌شود، به‌طور مطلق حرام است و جايز نيست انسان با اختيار در مجلس قمار يا بازى با آلات قمار شرکت کند.
پرسش: آيا استفاده از ورقهاى پاسور در صورتى که براى بازي‌هاى فکرى محض که بدون شرط‌بندى بوده و متضمّن مفاهيم علمى و دينى باشند، جايز است؟ بازى با ورقهايى که با چيدن آنها به نحو خاصى، بعضى از شکل‌ها مثل موتورسيکلت يا ماشين و مانند آن ايجاد مى‌شود و در عين حال استفاده از آنها براى شرط‌بندى و مسابقه هم ممکن است، چه حکمى دارد؟
پاسخ: بازی با ورق‌هایی که عرفاً، آلات قمار محسوب می‌شوند، مطلقاً جایز نیست ولی بازی با ورق‌هایی که عرفاً آلت قمار محسوب نمی‌شوند، بدون شرطبندی اشکال ندارد. و به طور کلی بازی با هر چیزی که مکلف تشخیص دهد از آلات قمار است و یا در آن شرطبندی شود، به هیچ وجه، جایز نیست. و بازی با هر وسیله‌ای که جزء آلات قمار به حساب نیاید، بدون شرطبندی، اشکال ندارد.
پرسش: بازى با گردو و تخممرغ و چيزهاى ديگرى که شرعاً ماليّت دارند، چه حکمى دارد؟ آيا اين بازي‌ها براى کودکان جايز است؟
پاسخ: اگر بازى قمار و شرط‌بندى باشد، شرعاً حرام است و طرف برنده، مالک چيزى که برده و از طرف مقابل گرفته است، نمىشود. ولى اگر بازىکنندگان غيربالغ باشند شرعاً مکلّف نبوده و تکليفى ندارند، هرچند که مالک چيزى که مىبرند نمىشوند.
پرسش: آيا شرط‌بندى با پول يا غير آن در بازى با غير آلات قمار جايز است؟
پاسخ: شرط‌بندى در بازى جايز نيست هرچند بازى با غير آلات قمار باشد.
پرسش: بازى با آلات قمار مانند پاسور و غير آن از طريق کامپيوتر چه حکمى دارد؟
پاسخ: حکم بازى با آلات قمار را دارد.
پرسش: بازى با «أنو» چه حکمى دارد؟
پاسخ: اگر به نظر عرف از آلات قمار محسوب شوند، بازى با آنها جايز نيست هرچند بدون شرط‌بندى باشد.
پرسش: اگر بعضى از وسيلههاى بازى در شهرى از آلات قمار محسوب شوند ولى در شهر ديگرى از آلات قمار محسوب نشوند، آيا بازى با آنها جايز است؟
پاسخ: بايد عرف هر دو مکان رعايت شود به اين معنى که اگر آن وسيلهها در يکى از دو شهر از آلات قمار محسوب شوند و در گذشته هم در هر دو مکان از آلات قمار بودهاند، در حال حاضر هم بازى با آنها حرام است (پایگاه اطلاع‌رسانی مقام معظم رهبری، 1393).
2-10-2-2 استفتائات آیت الله سید علی حسینی سیستانی در مورد قمار
پرسش: بازى كردن با شطرنج و نرد بدون برد و باخت چه حكمى دارد و كلاً اگر عرف جامعه وسيله‌اى را آلت قمار نداند كافى است يا در تشخيص آلت قمار نظر مرجع تقليد شرط است؟
پاسخ: بازى با شطرنج و نرد گرچه بدون برد و باخت هم باشد حرام است و همچنين بازى با آلاتى كه در عرف محل از آلات قمار شمرده شود چنانچه بدون برد و باخت باشد بنابر احتياط واجب جايز نيست.
پرسش: بازى كردن بيليارد و دایر كردن مراكز و سالن‌هاى بازى بيليارد چه حكمى دارد؟
پاسخ: اگر بازى با برد و باخت نباشد و خود آن هم از وسائل قمار درآن شهر شناخته نشود بازى اشكال ندارد ولى داير كردن آن جایز نیست.
پرسش: بازى كردن پاستور با كامپيوتر به صورت تك نفره چه حكمى دارد؟
پاسخ: بنا بر احتياط واجب جايز نيست.
پرسش: منظور از عرف در محل در بازي با كارت ( پاسور) چيست؟
پاسخ: مقصود اين است كه در آن منطقه معمولاً با آن برد و باخت مالي شود و معارف بازي با آن بدون برد و باخت مالي باشد كه در اين صورت بازي با آن بدون برد و باخت مالي اشكال ندارد.
پرسش: بازي با منچ چه حکمي دارد (در منچ از تاس استفاده مي‌کنند)؟
پاسخ: چنانچه در عرف حمل از آلات قمار شمرده شود بازي با آنها بدون برد و باخت هم بنابر احتياط واجب جایز نيست.
پرسش: مصرف پول در بازي‌هايي که بستگي به شانس دارد آيا درست است؟ اکثر اين بازي‌ها را با دقت مي توان در آن برنده شد و ربطي به شانس ندارد حکم اين بازي‌ها چگونه است ؟
پاسخ: بازي با برد و باخت جايز نيست.
پرسش: تصرف در جايزه‌اي که از حساب قرض‌الحسنه بانک‌ها برده مي‌شود چگونه است؟
پاسخ: بعد از اين‌که نصف جايزه را به فقير متدين صدقه داديد از نصف ديگر آن مي‌توانيد استفاده کنيد (پایگاه اطلاع‌رسانی آیت‌الله سیستانی، 1393).
2-10-2-3 استفتائات آیت الله مکارم شیرازی در مورد قمار
پرسش: شخصی است که کارهای غیرعاقلانه انجام می‌دهد. مثلاً پول‌های خود را در اختیار افراد قمارباز قرار می‌دهد و فقط به گرفتن چک بی‌محل از قمارباز اکتفا می‌کند یا با اینکه زن و بچه‌ی او به خانه احتیاج دارند خانه را به دیگری واگذار می‌کند.
الف) آیا می‌توان او را از این دخل و تصرفات بازداشت. نظر شارع در مورد این معضل چیست؟
ب) آیا فرزندان او می‌توانند به محاکم قضایی شکایت کنند؟
ج) آیا حاکم شرع و نماینده ولی فقیه خود (با نبود شاکی) می‌تواند رأساً اقدام نماید؟
پاسخ: الف) در فرض مسأله بالا چنین کسی سفیه است و حق دخالت مستقیم در اموالش را ندارد.
ب) حق شکایت دارند.
ج) حاکم شرع و کسانی که از طرف او برای این‌گونه کارها مأذون هستند در مواردی مانند مورد فوق می‌توانند دخالت کنند.
پرسش: چنانچه از اهل کتاب (مسیحى، یا یهودى) مشروبات الکلى یا آلات قمار کشف شود، آیا شرعاً مى‌توان حکم به معدوم نمودن آن اشیا نمود؟
پاسخ: اگر تظاهر به این امور نکنند، معدوم نمودن جایز نیست.
پرسش: آیا بازى با پاسور بدون برد و باخت جایز است؟
پاسخ: اگر پاسور در عرف عام از آلت قمار خارج شده و صرفاً به عنوان یک سرگرمى استفاده مى‌شود بازى با آن بدون برد و باخت مالى اشکال ندارد.
پرسش: چه نوع بازی‌هایى قمار محسوب مى‌شود؟ اخیراً در این مناطق بازی‌هایى به نام «رُمینو» که مشکوک به نظر مى‌رسد رواج یافته، آیا مى‌توان بازى فوق را انجام داد؟
پاسخ: آنچه در میان مردم به عنوان قمار شناخته مى‌شود حرام است و موارد مشکوک اشکالى ندارد به شرط این که پول یا چیز دیگرى برد و باخت نکنند.
پرسش: آیا ورق بازی کردن با دوستان یا فامیل در خانه و فقط برای تفریح بدون مطرح بودن برد و باخت حرام است؟ اگر حرام است لطفاً علت را نیز برایم بنویسید.
پاسخ: در صورتی که از آلت قمار بودن خارج شده باشد و در نزد توده مردم به عنوان یک وسیله تفریحی یا ورزشی شناخته شود بازی با آن بدون برد و باخت مالی اشکال ندارد در غیر این صورت اشکال دارد.
پرسش: آلات قمار چیست؟
پاسخ: آلات قمار ، آلاتی را می‌گویند که در عرف معمولاً با آن قمار انجام می‌دهند و با این عنوان شناخته می‌شود.
پرسش: قمار یعنی چه؟
پاسخ: قمار یعنی قربانی کردن مال و شرف برای بدست آوردن مال غیر با خدعه و تزویر، و احیاناً به عنوان تفریح. شرح بیشتر را در جلد دوم تفسیرنمونه ذیل آیه 219 سوره بقره مطالعه فرمایید.
پرسش: مراجع بزرگوار در رساله‌هاى خود پیرامون «ورزش‌ها» چنین بیان داشته‌اند: «هر گاه بازى یا ورزشى، از آلت قمار بودن خارج شده باشد، اشکال ندارد.» سؤال حقیر این است که: ملاک خروج از آلت قمار بودن چیست؟
1- آیا ملاک همه مردم دنیا هستند، یا اکثریت مردم؟
2- آیا ملاک همه مردم مسلمان هستند، یا اکثریت مسلمانان، یا کشور ایران؟
3- آیا نباید احدی در این دنیا با وسیله مذکور، قمار کند، یا ملاک چیز دیگری است؟
پاسخ: ملاک این است که در منطقه‌اى که با آن بازى مى‌کنند مردم به عنوان یک آلت قمار به آن نگاه نکنند، بلکه آن را یکى از انواع ورزش بشمارند.
پرسش: چرا در مسابقه بین دو نفر یا دو گروه، اگر فرد سومی جایزه را بپردازد قمار محسوب نمی‌شود؟ در حالی که فلسفه قمار در آن موجود است!
پاسخ: اگر با نفر سوم قرارداد ببندند ، آن هم حکم قمار را دارد ولی اگر فرد سوم به عنوان هدیه و جایزه ، بدون قرارداد بدهد، اشکالی ندارد.
پرسش: حکم قمار و شرطبندی از نظر اسلام چیست؟ آیا حکم آن دو با هم متفاوت است؟ با توجه به اینکه امام خمینی (ره) حکم آن را حرام می‌دانسته‌اند، آیا اگر فرزند با پدر و مادرش و یا همسر با همسر خود بخواهد برای بازی شرطبندی کند، حکم آن فرق می کند؟
پاسخ: قمار مطلقاً حرام است و شرطبندی نیز جایز نیست حتی برای اعضای خانواده، مگر در مسابقات اسب‌سواری و تیراندازی آن هم در بین مسابقه‌دهندگان (پایگاه اطلاع‌رسانی آیت الله مکارم شیرازی، 1393).
2-10-3 ورزش
2-10-3-1 استفتائات آیت الله سیستانی در مورد ورزش
پرسش: آيا بيليارد و ورق يا تخته و امثال آنها اگر بين افراد خانواده يا دوستان انجام گيرد اما بدون هيچ‌گونه شرط‌بندى و قمار آيا مجاز است؟ با توجه به اين‌كه مي‌شود براى هر نوع بازى و ورزش همچون شنا يا اسب سوارى هم شرط‌بندى كرد بفرمائيد حكم انجام اين‌گونه ورزش‌ها بدون شرط‌بندى و قمار چگونه است ؟
پاسخ: بازى با آلاتى كه در عرف محل از آلات قمار شمرده مى‌شود بنا براحتياط واجب
