
میداد. موسسان این سایت معتقدند که این شبکه فراتر از زمان خود بود. تا سال 2002 یعنی در دوران طفولیت شبکههای اجتماعی مجازی، وبسایتهای شبکههای اجتماعی دیگری با امکانات جدید همچون ایشین اونیو، میگنته، بلک پلانت، کای ورلد6 و غیره پدید آمدند که افراد را به ایجاد صفحات تخصصی، شخصی، حرفهای و دوستیابی ترغیب میکردند. اما دوران رشد و فراگیرشدن آنها با نسل جدید این شبکهها از سال 2001 با پدید آمدن سایتهایی چون ریز7 و فریندستر8 (2002) در امور تجاری، لینکدین9 برای تجار حرفهای، مای اسپیس10 برای سرگرمی و هنری و کوچ سرفینگ11 در امور مسافرت (2003)، فیس بوک12 برای دانشجویان هاروارد، اورکات13 برای دوستان دوران تحصیل، فلیکر14 در حوزه هنری، داگستر15 برای سگها و کتستر16 برای گربهها (2004)، یوتیوب برای فیلم و عکس، یاهو 360، ببو و سانگ برای ارتباط عموم (2005)، مای چرچ17 برای مسیحیان و فیس بوک برای عموم (2006) و موارد دیگر که در نمودار (2) آمده ست ادامه یافته و تخصصیشدن آنها سرعت گرفت (شهابی و بیات، 1391: 68-67).
شکل شماره (2ـ2): روند پیدایش شبکههای اجتماعی اینترنتی در محدوده
زمانی 1997 تا 2008 (شهابی و بیات، 1391: 156).
بهطور کلی رسانههای اجتماعی را میتوان در هفت گروه دستهبندی کرد. شبکههای اجتماعی، وبلاگها، ويکیها، پادکستها، فرومها، کاميونيتیهای محتوايی و ميکروبلاگها هفت نوع رسانههای اجتماعی محسوب میشوند. علاوه بر اینها برخی سایتهای دنيای مجازی از قبيل سکند لايف18 را هم گونه ديگری از رسانهای اجتماعی میدانند که در سالهای آينده گسترش بيشتری خواهند داشت.
کاربران اينترنتی از طريق عضويت در شبکههای اجتماعی میتوانند پروفایلها و صفحات شخصی برای خودشان بسازند .شبکههای اجتماعی از زنجيره به هم پيوستهای از پروفايلها تشکيل شدهاند و اعضا میتوانند در اين محيط با دوستانشان در ارتباط باشند. کاربران میتوانند دوستان و آشنايان قديمیشان را در شبکههای اجتماعی بيابيند، دوستان جديدی پيدا کنند و همچنین دوستان خارج از اين فضا را به برای پيوستن به شبکههای اجتماعی دعوت کنند.
مای اسپیس از جمله معروفترين و محبوبترين شبکههای اجتماعی در دنياست. عضويت در اين سايت امکانات گستردهای را در اختيار کاربران قرار میدهد. بهعنوان نمونه سرويس موسيقی مای اسپيس از جمله بخشهای پرطرفدار اين شبکه اجتماعی محسوب میشود که تعداد زيادی موسيقیدان و گروه موسيقی در آن عضو هستند و کاربران گسترده سايت از آن استفاده میکنند.
فيس بوک که در ابتدا به منظور استفاده در محيطهای دانشگاهی طراحی شده بود و پس از مدتی شبکه اجتماعی برای استفاده همه کاربران عمومی شد، ديگر شبکه اجتماعی محبوب دنيای وب است. بخشی از موفقيت فيس بوک بهخاطر امکانی است که در اختيار کاربران آن قرار دارد و میتوانند در استفاده و توسعه اپليکيشنهای سايت مشارکت داشته باشند.
شکل شماره (2ـ2)
لينکدين ديگر شبکه اجتماعی مطرح دنيای مجازی است. اين شبکه اجتماعی به کاربرانش در مديريت و برقراری ارتباطات آنلاين حرفهای و تجاری کمک میکند.
ببو19 هم از ديگر شبکههای اجتماعی محبوب فضای مجازی است که در بين نوجوانان طرفداران بيشتری دارد و بيشتر محبوب دانشآموزان و دانشجويان است.
وبلاگها به زبان ساده وبلاگ فضای آنلاينی است که در آن مطالب به ترتيب جديدترين پستها منتشر میشوند. چند ويژگی وبلاگها را از ديگر انواع وب سايتها متفاوت و متمايز میکند. نخست لحن نوشتاری وبلاگهاست. مطالب وبلاگها اغلب با لحن شخصی و گاه محاورهای نوشته میشوند و به نويسنده يا گروهی از نويسندگان تعلق دارند. ويژگی ديگر وبلاگها امکانات تعاملی آنهاست. در وبلاگ امکان دريافت نظرات برای هر نوشت هدر وبلاگ امکان دريافت نظرات برای هر نوشته روی هر مطلب وبلاگ از ديگر قابليتهای وبلاگهاست که به کمک آن میتوان بحثی را پيگيری و دنبال کرد. همچنين امکان مشترک شدن در وبلاگها از طريق دريافت مطالب بهوسيله ايميل و يا دنبال کردن مطالب در خبرخوان ها به وسيله آر. اس. اس هم وجود دارد.
راهاندازی وبلاگها بهوسيله سرويسهای ارائه خدمات وبلاگنويسی به سادگی و رايگان ميسر است.
سرويسهای بلاگر20 و وردپرس21 از جمله مشهورترین سرويسهای رايگان وبلاگنويسی محسوب میشوند. وبلاگها گونههای متفاوتی دارند که وبلاگهای شخصی، وبلاگهای سياسی، وبلاگهای تجاری، وبلاگهای نزديک شده به ساختار رسانههای حرفهای و وبلاگهای رسانههای جريان اصلی، برخی از انواع آنها هستند.
ويکیها وبسايتهایی هستند که اجازه میدهند مخاطبان و کاربران عادی اينترنت محتوای آنها را توليد و ويرايش کنند. ويکیها برای کارها و پروژههای مشارکتی مناسب هستند. مثلاً اگر قرار باشد متنی طولانی را افراد مختلفی از نقاط متفاوتی بهصورت تيمی کامل کنند استفاده از مدل ويکی مناسبترين گزينه است.
ويکی پديا مشهورترین سايت ويکی در دنياست. ويکی پديا دانشنامه آزاد آنلاينی است که سال ٢٠٠١ شروع به فعاليت کرد و در حال حاضر بالغ بر دو و نيم ميليون مقاله فقط به زبان انگليسی و حدود يک ميليون کاربر دارد.
شکل شماره (2ـ4)
پادکستها فايلهای صوتی يا تصويری هستند که در اينترنت منتشر میشوند و کاربران میتوانند مشترک آنها شوند. برای فايلهای تصويری گاهی از عنوان وادکست هم استفاده میشود و گاهی نيز پادکستها را هم شامل فايلهای تصويری و هم صوتی میدانند. در اينجا منظور از پادکستها هم فايلهای صوتی و هم تصويری هستند. اين ويژگی و قابليت مشترک شدن است که پادکستها را بهعنوان يکی از شکلهای قدرتمند رسانههای اجتماعی مطرح کرده است. امکان انتشار فايلهای صوتی و تصويری در اينترنت از ابتدای سالهای گسترش اينترنت وجود داشت، اما ويژگی پادکستها اضافه شدن خروجی آر. اس. اس به آنها و قابليت مشترک شدن و دنبال کردن بهروزرسانی از طريق همین نوع خروجی است.
شکل شماره (2ـ5)
فرومها؛ فرومهای اينترنتی قديمیترين نوع از رسانههای اجتماعی آنلاين محسوب میشوند. فرومها معمولاً حول موضوع خاصی شکل میگيرند. مثلاً موسيقی، تکنولوژی، سينما و تلويزيون، اقتصاد و غيره میتوانند موضوعاتی باشند که مبنای ايجاد يک فروم شوند. برخی فرومهای عمومی هم حيطه گستردهتری از موضوعات را شامل میشوند. معمولاً هر فروم از اتاقهای مختلفی تشکيل شده است. کاربران اينترنتی از طريق عضويت در فرومها میتوانند وارد بخشهای مختلف فروم شوند و موضوعات مطرح شده را مطالعه کنند يا موضوع جديدی مطرح کنند.
کاميونيتیهای محتوايی؛ کاميونيتیهای محتوايی اندکی شبيه به شبکههای اجتماعی هستند؛ کاربر برای استفاده بايد ثبت نام کند و پس از ثبت نام دارای صفحه شخصی است و امکان متصل شدن به دوستان را دارد. هر چند اين نوع وبسايتها بر اشتراکگذاری نوع خاصی از محتوا متمرکز هستند. بهعنوان مثال فليکر در حوزه به اشتراکگذاری عکس فعاليت میکند و از محبوبترين سايتهای در زمينه تصوير در دنياست. کاربران میتوانند تصاويرشان را در فليکر قرار دهند و مشخص کنند که اين تصاوير بهصورت عمومی منتشر شود و يا تنها برای شبکه دوستانشان قابل دسترس باشد.
يوتيوب22 نمونه ديگری از اين نوع و بسايتهاست که در حوزه اشتراکگذاری فايلهای ويدئويی فعاليت میکند. روزانه حدود ١٠٠ ميليون ويدئو در يوتيوب ديده میشود. اعضای يوتيوب میتوانند ويدئوهایشان را در سايت آپلود کنند يا کانال شخصیشان را بر اساس ويدئوهای مورد علاقهشان بسازند. علاوه بر هزاران فيلم کوتاه شخصی که با دوربينهای ديجيتالی آماتور يا وبکمها تصويربرداری شده و بهوسيله اعضای يوتيوب در سايت قرار داده شده است، هزاران کليپ هم از برنامههای تلويزيونی يا تکههایی از فيلمهایی سينمايی در يوتيوب قرار دارد و اين سايت را به مخزن عظيمی از تصاوير ويدئويی تبديل کرده است. برخی کاربران هم از يوتيوب برای وبلاگهای تصويری استفاده میکنند. يوتيوب بهعنوان شرکتی مستقل شروع به فعاليت کرد ولی موفقيت چشمگير و رو به رشد آن باعث شد توجه گوگل بدان جلب شود و در سال ٢٠٠۶ بهوسيله گوگل خريداری شد.
ديگ23 سايت ديگری از اين نوع است که به منظور به اشتراکگذاری اخبار و محتوای متنی تأسيس شده و فعاليت میکند اعضا به اخبار و مطالبی که به نظرشان جالب میآيد در سايت ديگ، لينک میدهند. ساير کاربران میتوانند به مطالب لينک داده شده رأی بدهند تا جايگاه و ارزش هر مطلب در سايت مشخص شود. هر لينک ارسال شدهای که حائز حد نصاب مشخصی از رأی ساير کاربران شود به صفحه اول سايت منتقل میشود و در معرض بازديد تعداد بيشتری از کاربران قرار میگيرد. ديگ مدعی است که ماهیانه ٢٠ ميليون بازديدکننده مستقل دارد که آمار مناسبی برای سايتی از اين نوع محسوب میشود.
ميکروبلاگها؛ ميکروبلاگها ابزاری هستند که مولفههایی از وبلاگنويسی با پيامهای فوری و شبکههای اجتماعی را ترکيب کردهاند. سايت پيشرو در عرصه ميکروبلاگها توييتر24 است که بالغ بر يک ميليون کاربر دارد. از جمله ديگر ميکروبلاگهای قابل اشاره و مهم در دنيای وب میتوان به پاونس25 و جايکو26 اشاره کرد که هر کدام تفاوتها و شباهتهایی با توييتر دارند.
اعضای توييتر با عضويت در سايت میتوانند مطالب کوتاهشان را منتشر کنند. اين مطالب بايد حداکثر ١۴٠ کاراکتر باشند و معمولاً شامل شرح وضعيت فعلی نويسنده آن هستند. ٩٠ درصد مطالبی که در توييتر منتشر میشوند از طريق سايت اصلی توييتر ارسال نمیشوند بلکه کاربران به جهت سهولت از امکانات و ابزارهای واسطه برای ارسال توییتهایشان استفاده میکنند. پيامکهای موبايل، پيامهای فوری و ابزارها و افزونههایی که در مرورگرها يا در محيط کامپيوتر کاربران قابل نصب هستند از جمله ابزارها برای توييت کردن محسوب میشوند. هر کاربر توييتر دارای صفحهای شخصی است که با مراجعه به آن میتوان از جديدترين مطالبش مطلع شد. همچنين امکان پيگيری توييتهای هر شخص با مشترک شدن در آدرس آر. اس. اس خروجیاش وجود دارد (www.bartarbin.ir).
ـ بررسی شبکههای اجتماعی وطنی:
کلوب27: جامعه مجازي ايرانيان، تارنمايی براي ارتباط ايرانيان و فارسي زبانان جهان و بستري جهت تبادل اطلاعات، نیازها، کالا و خدمات، آشنا شدن با همکاران، دوستان قديمي و . . . میباشد.
همکلاسیها28: شبکهای برای همکلاسیهای دوران تحصيل و خاطرات به يادماندنی آن دوران در ايران است.
زورپيا29: اين شبکه در سال 2003 توسط گروهی در هنگ کنگ ايجاد شده و يکی از اهداف اصلی ايجاد مکانی برای ابراز عقيده، علايق و . . . توسط کابران در سرتاسر جهان است که سرویسهای ويژهای مانند آلبوم عکس، ويدئو، ژورنال آن لاين و غيره را ارائه میدهد.
وي٢4: شبکه اجتماعی متخصصان ايران.
يوپلاس: يک شبکه اجتماعی فارسی است برای کليه ايرانيان سراسر جهان با هدف ايجاد يک بستر مناسب برای به اشتراکگذاری مطالب، عکسها و موسيقی. نظر ديگران را بدانيد، برای ديگران نظر بدهید، بحث گروهی کنيد، پروفايل بسازيد و يا به گفتگوی زنده با يکديگر بپردازيد. حلقههای دوستی با آشنايان و بستگان ايجاد کنيد و برای آنان هدایای الکترونيکی ارسال کنيد.
اسپيکفا: شما میتوانيد گروه بسازيد، دوستان جديد بيابيد، فعاليت اجتماعی داشته باشيد و در آينده نزديک از قابلیتهای منحصر به فردی که تاکنون در سایتهای مشابه وجود نداشته استفاده کنيد.
فيس بکس: کاربران میتوانند يک ارسال با طول ١٠٠٠ کاراکتر به همراه تصوير، ويدئو، لينک و فايل داشته و با دنبال کردن کاربران، افکار و نظرات خود را با سايرين به اشتراک بگذارند. گروهها، کارمندان، همکاران و انجمن ها با ايجاد يک گروه اختصاصی قادر به ارتباط با يکديگر بوده و به کمک تکنولوژی آر اِس اِس و يا ابزارک سايت که از ای. پی. آی30 بهره میگیرد، تازهترینهای سايت را پيگيری نمايند. فيس بکس توسط هر وسیلهای
