داراي نتايجي مركب هستند. عموماً تصور مي‌شود كه مسايل اخلاقي مديريت، در تضاد با هزينه‌هاي اجتماعي و عوايد مالي مستقيماً مقابل اين هزينه‌هايند. غير مستقيم رشوه‌اي بده، اما ميزان فروش كالاهاي وارد شده را از طريق تحويل سريع حفظ كن. كمي هوا يا آب را آلوده كن، اما از پرداخت هزينه‌هاي نصب و فعاليت تجهيزات كتنرل آلودگي در امان باش. يك محصول نسبتاً ناايمن را طراحي كن اما هزينه‌هاي نيروي كار و مواد توليد را كاهش بده. همانند چارچوب دوجوابي، مدل ضد و نقيض ويژة ارزيابي نتايج، مسايل اخلاقي را به گونه‌اي حاد معرفي مي‌كند اما به طور دقيق مشكلات مديريتي را بازتاب نمي‌دهد. تقريباً همراه با تمامي جايگزين‌ها در انتخاب‌هاي اخلاقي، منافع و هزينه‌هاي اجتماعي و مخارج و عوايد مالي مشاهده مي‌شوند.
بيشتر تصميمات اخلاقي، عواقبي نامعلوم دارند. عموماً تصور مي‌شود كه مسايل اخلاقي مديريت، فارغ از شك يا خطر هستند و نتيجة هر راه‌حلي كاملاً مشخص است. رشوه بده و كالاهاي وارد شده را به سرعت دريافت كن در تجهيزات كنترل آلودگي سرمايه‌گذاري كن، ضايعات به ميزان x درصد و با صرف y واحد هزينة عمليات كاهش مي يابند. يك محصول كاملاً ايمن با صرف هزينة اضافي z دلار براي هر واحد توليد كن. يك مدل قطعي – يعني مدلي بدون هر گونه احتمال – فرايند تجزيه و تحليل را آسان مي‌كند، اما مشكلات مديريتي را به طور دقيق شرح نمي‌دهد. ابداً مشخص نيست كه پيامدهاي پيروي از راه‌حل‌هاي پيشنهادي ارائه شده به منظور اجتناب از پرداخت غير مستقيم رشوه به مقامات گمركي برزيل چه خواهد بود؛ هم چنين به هيچ وجه مشخص نيست كه پيامدهاي عواقب پيروي از بسياري انتخاب‌هاي اخلاقي چيست؟
بيشتر تصميمات اخلاقي، داراي مفاهيم شخصي هستند. عموماً تصور مي‌شود كه مسايل اخلاقي مديريت، به طور عمده غير شخصي بوده و ارتباطي به زندگي و موقعيت شغلي مديران ندارد. بسياري از مردم بر اين باورند كه تصميمات اخلاقي در نگاه اول و در يك عمليات خاص ممكن است سود شركت را كاهش دهد اما بر حقوق مديران يا فرصت‌هاي ارتقاي مقام آنها بي‌اثر باشد. البته كنترل‌هاي مديريتي به منظور ثبت آثار مالي عمليات و نه كيفيت اخلاقي تصمیماتی که به آن نتايج منجر مي‌شود. طراحي مي‌گردد و بيشتر سيستم‌هاي انگيزشي براساس اين كنترل‌ها ايجاد مي‌شود طراحي مي‌گردد و بيشتر سيستم‌هاي انگيزشي براساس اين كنترل‌ها ايجاد مي‌شود. فروش كالاهاي وارده شده را در سطح مورد انتظار حفظ كن، زيرا با وجود افزايش ناچيز مخارج به علت پرداخت غير مستقيم رشوه، نتيجه وارسي‌هاي سه ماهه مطلوب بوده و افزايش مذكور جبران مي‌شود. نصيب تجهيزات كنترل آلودگي را به تأخير بينداز، در نتيجه عوايد مربوط به سرمايه‌گذاري مالي انجام شده، به درصد برنامه‌ریزی شده نزديك خواهد بود محصول خود را به منظور كاهش هزينه‌هاي مواد و نيروي كار دوباره طراحي كن، به اين ترتيب حاشية سود و فرصت‌هاي ارتقاي شغلي افزايش مي‌يابد. يك مدل غير شخصي بي‌ترديد روند تصميم‌گيري در مورد مسایل اخلاقی را آسان مي‌سازد، اما به سختي قادر به توصيف دقيق مسايل مديريتي است(هازمر،لارتون،1382: 26).
2-6-2)برگزيده‌اي از مسايل اخلاقي در مديريت
مشكلات اخلاقي مدیریت به علت پيامدهاي گسترده راه‌حل‌هاي گوناگون، نتايج مركب، رويدادهاي نامطمئن و برداشت‌هاي شخصي پيچيده و فراگيرند، زيرا مديران تصميماتي مي‌گيرند و اعمالي انجام مي‌دهند كه بر مردم اثر مي‌گذارد. اگر اين تصميمات و اعمال ديگران را ناسازگارانه تحت تأثير قرار دهد، و يا اگر به نحوي خارج از كنترل، به ديگران آسيب يا ضرر برساند، در اين صورت ما با يك مشكل اخلاقي كه نيازمند كمي تجزيه و تحليل اخلاقي به همراه ميزان بيشتري تجزيه و تحلیل اقتصادي است، سر و كار داريم. اين مشكلات اخلاقي كدامند؟
اجازه بدهيد به تعدادي از اين مشكلات نگاهي بيندازيم، ضمن آن كه بايد به خاطر داشته باشيم، محتواي اخلاقي هر يك از آنها متفاوت از ديگري بوده و هر يك از ما نيز درباره آن محتوا از ديدگاهي متفاوت با ديگران برخورداريم. به عبارت ديگر با بهره‌گيري از مسايل مطرح شده در پاراگراف معرفي اين فصل، ممكن است تعدادي از ما احساس كنيم كه اخراج كارمندان، با سابقة خدمت بالا به دنبال روي كارآمدن يك مدير جديد، امري اشتباه و نادرست به نظر برسد؛ هم چنين ممكن است همين احساس كنيم كه از ميان اين تصميمات، تعدادي ناردست بوده، اما بقيه – به ويژه احداث سد بر روي منطقة تحت تملك شركت – از نظر اخلاقي قابل پذيرش است. گروه سومي نيز اظهار مي‌دارند كه اگر چه اين تصميمات آثاري ناخوشايند دارند، اما با وجود اين از نظر اخلاقي درست و پسنديده‌اند.
استانداردهاي اخلاقي بين افراد متفاوت است زيرا طرز فكر اخلاقي آنها (ارزش‌ها، اولويت‌ها و عقايدي كه مردم آنها را واقعاً مهم مي‌دانند و براساس آنها، استانداردهاي اخلاقی خود را مي‌سازند) نيز تفاوت مي‌كند(هازمر،لارتون،1382: 27).
اين اعتقادات به عوامل مختلفي وابسته است كه از ميان آنها مي‌توان به زمينه و فرهنگ خانوادگي، ميراث فرهنگي، تعلقات مذهبي و تجارب آموزشي اشاره كرد. در اين مرحله از بررسي، اين تفاوت‌ها در اعتقادات اخلاقي حائز اهميت نيستند. آنچه در اين مرحله اهميت دارد، درك اين مطلب است كه هر يك از تصميمات و رفتارهايي كه به تشریح آنها خواهيم پرداخت؛ مي‌توانند تأثیر عميق بر ديگران داشته باشند؛ خارج از كنترل آنها به آنها آسيب و ضرر برسانند و بالطبع داراي مفهومي اخلاقي باشند. نوع و شرايط آسيب يا ضرر وارده به ديگران خارج از كنترل آنها، عنصري اساسي در مشكلات اخلاقي مديريت است كه در تمام مثال‌هايي كه خواهيم آورد به آن توجه شده است.
قبل از پرداختن به اين جنبه از مشكلات اخلاقي مديريت، اجازه دهيد انگيزه‌ها و توضيحات خود را ارائه كنم. نخست آن كه هدف، تشريح تمامي حالات ممكن كه در آنها تصميمات و رفتارها و اعمال مدير به ديگران به شكلي خارج از كنترل آنها آسيب برساند نيست؛ بلكه هدف. ارائه تعداد محدودي نمونه است كه ماهيت فراگير مشكلات اخلاقي مديريت را نمايش مي‌دهند و سرفصل‌هاي كلي را براي بررسي آتي ابزارهاي مختلف تجزيه و تحليل فراهم مي‌كنند.
دوم آن که، هدف اين نيست كته به تشريح آن دسته از تصميمات غير اخلاقي و اغلب اوقات غير قانوني مديريت كه به خوبي نيز درباره آنها تبليغ شده، بپردازيم. رئيس شركت لاكهيد، 2/3 ميليون دلار به مقامات دولتي و نمايندگان نخست وزير ژاپن پرداخت تا بدين وسيله خريد 2- فروند هواپيماي مسافربري توسط خطوط هواپيمايي ژاپن را تضمين كند. مدير عامل جنرال دايناميكس 63 ميليون دلار ديگر صرف مخارج نامناسب (حق عضويت در باشگاه هشر و ديگر مراكز عيش و نوش) كرده است تا به اين وسيله از قراردادهاي امضا شده طي سال‌هاي 1979-1982 حمايت كند. مدير منطقه‌اي شركت اي اف.هاتن، مجوزهايي براي دريافت وام صادر كرد كه به اين شركت اجازه مي‌داد تا 250 ميليون دلار، بدون پرداخت بهره از بانك‌ها پول دريافت كنند كه اين امر براي بانك‌ها 8 ميليون دلار هزينه در برداشت.
مديران بازاريابي يك شركت توليد کنند لنزهاي مصنوعي چشم، كه در عمل جراحي آب مرواريد مورد استفاده مي‌باشد؛ بنابر گزارش منتشره توسط يك كميتة فرعي كنگره، در مقابل خريد لنزهاي شركت آنها به جاي لنزهاي ساخت شركت‌هاي رقيب، خدمات زير را در اختيار خريداران خود قرار مي دهند: استفادة مجاني از قايق تفريحي در سواحل فلوريدا، مسافرت به اروپا، شركت در همايش‌هاي يك هفته‌اي و رايگان در باهاما، داشتن منزل دوم و تخفيف‌هاي نقدي. اين اعمال غير اخلاقي روي داد، اما تنها معدودي از مردم، اين گونه اعمال را تأييد مي‌كنند مگر اين كه عده‌اي بگويند هنگام انجام كاري تجاري در خارج بايد روش‌هاي تجاري آن محل را پذيرفت، يا اين كه وزارت دفاع آن قدر بزرگ است كه نمي‌توان، به طور مناسب آن را اداره و كنترل نمود، يا اين كه بانك ها بايد از آنچه روي مي‌داده است از مدت‌ها قبل آگاه می‌شدند، يا اين كه هزينه‌هاي مربوط به مراقبت‌هاي مشخصاً خارج از كنترل مي‌باشند. در اين بخش، هدف، بررسي چنين رفتارهايي نيست، بلكه برآنيم كه طيفي از مسايل را در سطوح عملياتي، مياني و راهبردي مديريت و ويژگي‌هاي فني و كاربردي آن بررسي كنيم. تعدادي از اين مسايل نيازمند تصميمات مديران ارشد است، اما بيشتر آنها تصميماتي يكنواخت و حتي عادي است كه مديران سطوح پايين‌تر – و تازه فارغ‌التحصيلان مداري بازرگاني – تقريباً هر روز با آنها مواجه مي‌شوند.
آخرين نكته اين كه قصد داريم از اظهارات ديگران و بدون اشاره به اسم آنها جهت حمايت و تقويت توضيحات ارائه شده در مورد مشكلات اخلاقي مديريت استفاده كنم. اين امر در تناقض مستقيم با قواعد تحقيق است كه براساس آنها ، هميشه بايد منابع را معرفي نمود تا بتوان اعتبار يافته‌هاي تحقيق را به اثبات رساند. البته من معتقدم كه در اين مورد، استفاده از اظهارات ديگران بدن معرفي آنها قابل توجيه است. به دست آوردن نمونه‌هايي از مسايل اخلاقي در سطوح پايين‌تر و مياني مديريت مشكل است. مديران اين سطوح دوست ندارند درباره مشكلات اخلاقي كه با آنها مواجه شده‌اند صحبت كنند. دليل اين امر هم كاملاً مشخص است، اين گفت و گو مي‌تواند عميقاً بر موقعيت شغلي آن ها تأثير بگذارد. اين دسته از مديران، مشكلات ياد شده را تنها با افرادي شناخته شده كه در اين زمينه منافعي دارند، يا با افرادي كه شايد بتوانند در حل مشكل به آن ها كمك كنند، يا افرادي مطمئن و رازنگهدار مطرح مي‌كنند.
2-6-2-1) آلودگي محيط زيست
دود خارج شده از اگزوز يك موتور دیزل، تقريباً حاوي 900 تركيب شيميايي است. بيشتر اين تركيبات شناخته شده‌اند، اما فقط اثرات محيطي تعداد اندكي از اين تركيبات مطالعه و بررسي شده است . به ظاهر پذيرش اين مسئله كه تعدادي از اين تركيبات شيميايي براي سلامت بدن يا كيفيت هوا زيان‌آور هستند، معقول است. هم چنين به نظر مي‌رسد كه فرض اين نكته كه به طور كلي ضرر دود خارج شده از موتور ديزلي، از دود خارج ده از موتور بنزینی به علت نبود تركيبات سود سرب (لازم به ذكر است كه در «بنزين‌هاي بدون سرب» نيز كمي سرب وجود دارد) و ميزان پايين‌تر اكسيدهاي نيتروژن كمتر است، قابل پذيرش باشد. هر توليد کننده موتور ديزلي، يك گروه تحقيقاتي دارد كه اثر گازهاي خارج شده بر روي سيستم كلي زيست محيطي را مطالعه مي‌كند. فرض كنيم در يكي زا اين شركت‌ها، گروه تحقيقاتي كشف كند كه يك تركيب شيميايي خاص براي پوشش گياهي كنار جاده‌ها بسيار زيان‌آور است. مديران از اين شركت چه بايد بكنند؟
مديران اين شركت توليد كننده موتور ديزلي، چند انتخاب دارند كه پيامد هر يك از اين انتخاب‌ها كاملاً نامعلوم است و به عوامل اقتصادي، اجتماعي، محيطي و شخصي بستگي دارد. اگر آنها توليد موتورهاي ديزلي را متوقف كنند، به كارمندان، فروشندگان، واسطه‌ها، مشتريان و مالكان خود ضرر زده و حتي ممكن است باعث آلودگي بيشتر هوا شوند زيرا در غياب موتورهاي بنزيني جايگزين مي‌شوند. اگر آنها با صرف هزينه‌اي بسيار، يك مبدل كاتاليزوري را به منظور كاهش يا حذف تركيب شيميايي زيان‌آور نصب كنند و سپس قيمت توليدات خود را افزايش دهند، توان آنها براي رقابت در بازار كاهش خواهد يافت. اگر آنها هزينه‌هاي نصب مبدل كاتاليزوري را به عنوان كمك به رفاه ملي منظور كنند، سود كاهش يافته موجب افزايش مقاومت در مذاكرات مربوط به دستمزد كارگران خواهد شد. به هر حال آيا انتقال اين مشكل از جامعه به كارگران، عملي اخلاقي است؟ شما پاسخ خواهيد داد: البته اين كار ضرورتي ندارد، شما مي‌توانيد اين مسئله را به افراد مسئول در دولت انتقال داده و از مراكز قانون‌گذاري بخواهيد استانداردهاي صنعتي وضع كنند، بنابراين تمام شركت‌ها و توليد كنندگان، با همان هزينه و قيمت رقابت خواهند كرد.
خوب، اما اكنون در مورد بازار بين‌المللي چه بايد كرد؟ 40 درصد موتورهاي ديزلي توليد شده در آمريكا، صادر يا در تجهيزات داخلي نصب و سپس صادر مي‌شوند. اگر اين گونه استاندارد‌ها در سطح جهاني و براي توليد كنندگان
