آن‌هاست.
در این پژوهش درصدد هستیم تا با استفاده از معیارهای انحراف معیار بازده‌ها، انحراف‌معیار نامطلوب و نیم واریانس، ریسک شرکت‌های دو گروه صنعت خودرو و مواد شیمیایی را محاسبه و رتبه بندی کنیم و سپس ریسک شرکت‌های ذکر شده را با معیار جدید تسلط تصادفی محاسبه و رتبه بندی کنیم. در ادامه شرکت‌های دو صنعت را به تفکیک، از نظر تسلط تصادفی نوع اول، نوع دوم، نوع سوم بررسی کرده و در پایان همه‌ی رتبه بندی‌های حاصله از تسلط تصادفی را با رتبه بندی‌های مبتنی بر معیارهای دیگر ریسک ذکر شده در بالا، مقایسه کرده و برای آزمون همبستگی میان رتبه بندی‌ها از آماره ناپارامتریک ضریب همبستگی رتبه‌ای اسپیرمن84 استفاده می‌شود. به منظور تعیین همبستگی از نرم افزار spss 22 85 و جهت گردآوری، طبقه بندی داده‌ها و انجام تجزیه و تحلیل‌های مربوط به رتبه بندی‌های شرکت‌ها از نرم افزارهای office 2013 و Matlab R2013a، بهره گرفته شده است.
3-3- جامعه و نمونه آماری پژوهش
با توجه به قلمرو زمانی و مکانی، در این پژوهش جامعه‌ی آماری مورد مطالعه، تمامی شرکت‌های زیرگروه صنعت خودرویی و صنعت شیمیایی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می‌باشد که قبل از سال 1393 فعالیت خود را آغاز کرده‌اند و از ابتدای فروردین ماه تا انتهای اسفند سال 1393 سهام آنها مورد معامله قرار گرفته است. به دلیل محدود بودن حجم جامعه آماری در این بازه ی زمانی، در این پژوهش از سرشماری استفاده شده است.
با توجه به اطلاعات موجود در وب سایت سازمان بورس اوراق بهادار تهران به نشانیwww.tsetmc.ir ، شرکت‌های زیرگروه صنعت خودرو تعداد 31 و شرکت‌های صنعت شیمیایی تعداد 27 شرکت می‌باشد که از ابتدای فروردین تا پایان اسفند ماه سال 1393 همچنان مورد معامله قرار می‌گرفتند. این شرکت‌ها به تفکیک صنعت در جدول3-1 ارائه شده است.
جدول 3-1. فهرست شرکت‌های زیرگروه صنعت خودرو در حال معامله از فروردین تا اسفند ماه سال 1393
ردیف
نماد شرکت
کد صنعت
نام کامل شرکت
1
خکاوه
341004
سایپا دیزل
2
خودرو
341002
ایران خودرو
3
خبهمن
341003
گروه بهمن
4
خاور
341001
ایران خودرو دیزل
5
خزامیا
341007
زامیاد
6
خساپا
341005
سایپا
7
خریخت
343007
صنایع ریخته گری ایران
8
خکار
343011
ایرکا پارت صنعت
9
خنصیر
343019
مهندسی نصیر ماشین
10
خزر
343006
فنرسازی زر
11
خمحرکه
343003
نیرو محرکه
12
خشرق
343015
الکتریک خودرو شرق
13
خکمک
343010
کمک فنر ایند امین
14
خرینگ
343016
رینگ سازی مشهد
15
خچرخش
343004
چرخشگر
16
خمهر
343017
مهر کام پارس
17
خمحور
343020
تولید محور خودرو
18
خاذین
343014
سایپا آذین
19
ختراک
343013
ریخته گری تراکتورسازی ایران
20
خموتور
341009
موتور سازان تراکتور سازی ایران
21
ختور
343008
رادیاتو ایران
22
خلنت
343001
لنت ترمز ایران
23
خوساز
343005
محور سازان ایران خودرو
24
ورنا
341010
سرمایه گذاری رنا
25
خگستر
343021
گسترش سرمایه گذاری ایران خودرو
26
خعتبار
343022
سرمایه گذاری اعتبار ایران
27
ختوقا
343002
قطعات اتومبیل ایران
28
خپارس
341008
پارس خودرو
29
خاهن
343012
آهنگری تراکتورسازی ایرن
30
خفنر
343009
فنر سازی خاور
31
خپویش
343018
سازه پویش
برای یکسان شدن شرایط شرکت‌ها و همگن بودن اطلاعات از میان 31 شرکت ارائه شده در جدول فوق، از شرکت‌هایی استفاده می شود که دارای شرایط زیر باشند:
قبل از سال 1393 فعالیت خود را آغاز کرده باشند و از اول فروردین تا پایان اسفند ماه 1393 مورد معامله قرار گرفته باشند.
شامل شرکت‌های سرمایه‌گذاری و هلدینگ نباشد.
بیش از دو ماه کامل معاملاتی نماد آنها بسته نباشد.
بنابراین با توجه به محدودیت‌های ذکر شده، در این پژوهش شرکت‌های صنعت خودرو تعداد 23 شرکت می‌باشد که عبارتند از:
سایپا دیزل، ایران خودرو، گروه بهمن، ایران خودرو دیزل، زامیاد، سایپا، صنایع ریخته‌گری ایران، ایرکا پارت صنعت، مهندسی نصیر ماشین، فنرسازی زر، نیرو محرکه، الکتریک خودرو شرق، کمک فنر‌آیند امین، رینگ سازی مشهد، چرخشگر، مهرکام پارس، تولید محور خودرو، سایپا آذین، ریخته‌گری تراکتور سازی ایران، موتور سازان تراکتور سازی ایران، رادیاتور ایران، لنت ترمز ایران و محور سازان ایران خودرو.
جدول3-2 فهرست شرکت‌های زیر گروه صنعت شیمیایی در حال معامله از فروردین تا اسفند ماه سال 1393
ردیف
نماد شرکت
کد صنعت
نام کامل شرکت
1
شکربن
242901
کربن ایران
2
شمواد
241104
تولید مواد اولیه و الیاف مصنوعی
3
شخارک
241106
پتروشیمی خارک
4
شپاکسا
242403
پاکسان
5
شپدیس
241102
پتروشیمی پردیس
6
پاکشو
42408
گروه صنعتی پاکشو
7
شکلر
241110
نیرو کلر
8
شپترو
241301
پتروشیمی آبادان
9
کرماشا
241202
صنایع پتروشیمی کرمانشاه
10
شفن
241111
پتروشیمی فناوران
11
شاراک
241108
پتروشیمی شازند
12
شفارس
241109
صنایع شیمیایی فارس
13
شگل
242407
گلتاش
14
شیراز
241201
پتروشیمی شیراز
15
شفارا
241101
پتروشیمی فارابی
16
شاملا
241102
معدنی املاح ایران
17
شسینا
241105
صنایع شیمیایی سینا
18
شدوص
242902
دوده صنعتی پارس
19
شلعاب
242205
لعابیران
20
شپلی
243003
پلی اکریل
21
شپمچا
242202
پارس پامچال
ردیف
نماد شرکت
کد صنعت
نام کامل شرکت
22
فارس
241193
صنایع پتروشیمی خلیج فارس
23
شپارس
242402
بین المللی محصولات پارس
24
وپترو
242903
سرمایه‌گذاری صنایع پتروشیمی
25
پارسان
241203
گسترش نفت و گاز پارسیان
26
تاپیکو
241194
سرمایه‌گذاری نفت، گاز و پتروشیمی تاًمین
27
شیران
241103
سرمایه‌گذاری صنایع شیمیایی ایران
همانطور که ذکر شد، برای یکسان شدن شرایط شرکت‌ها و همگن بودن اطلاعات از تعداد 27 شرکت صنعت شیمیایی با اعمال محدودیت‌های ذکر شده در بالا، در این پژوهش به تعداد 20 شرکت پرداخته می‌شود. به شرح زیر:
کربن ایران، تولید مواد اولیه و الیاف مصنوعی، پتروشیمی خارک، پاکسان، پتروشیمی پردیس، گروه صنعتی پاکشو، نیرو کلر، پتروشیمی آبادان، صنایع پتروشیمی کرمانشاه، پتروشیمی فناوران، پتروشیمی شازند، صنایع شیمیایی فارس، گلتاش، پتروشیمی شیراز، پتروشیمی فارابی، معدنی املاح ایران، صنایع شیمیایی سینا، دوده صنعتی پارس، لعابیران و پلی اکریل.
3-4- روش جمع آوری اطلاعات
روش جمع‌آوری اطلاعات و نحوه‌ی استخراج داده‌ها از منابع مختلف، گام مهمی در جهت انجام پژوهش و پاسخ دادن به سوالات مورد نظر می‌باشد. در این مطالعه مبانی تئوریک و ادبیات پژوهش بر‌اساس مطالعات کتابخانه‌ای و استفاده از کتب و مقالات علمی مرتبط با موضوع فعالیت های شرکت‌های بورسی و جهت جمع‌آوری اطلاعات آماری، از مستندات منتشره شرکت‌ها در وب سایت رسمی بورس اوراق بهادار تهران و اطلاعات سایت www.codal.ir86، بهره برده شده است.
3-5- متغیرهای پژوهش
در این بخش ابتدا به تعریفی دقیق از متغیرهای مورد استفاده در این پژوهش پرداخته، سپس نحوه‌ی محاسبه‌ی متغیر‌ها و روش تصمیم‌گیری بر اساس تسلط تصادفی را ارائه می‌دهیم.
3-5-1- متوسط مجذور انحرافات(واریانس)
با توجه به نمونه مورد پژوهش این مقوله به‌منظور نادیده گرفتن علامت بازدهی‌ها استفاده گردید تا با انجام مجذور آنها تاثیر منفی آن از بین برود. متوسط مجذور انحرافات در مباحث آماری از خانواده گشتاور محسوب می‌شود.
σ^2 =(∑_(t=1)^N▒(r_pt-(r_p ) ̅ )^2 )/(n-1) (3-1)
در این معادله، σ^2 بیانگر واریانس، r_pt بیانگر بازده شرکت های صنایع خودرویی و شیمیایی در هفته t و (r_p ) ̅ بیانگر میانگین بازدهی شرکت‌ها در دوره یکساله که شامل 52 هفته می‌باشد.
3-5-2- انحراف معیار
برای جلوگیری از صفر شدن حاصل جمع انحرافات مشاهدات از میانگین، از مجذور انحرافات استفاده می‌شود. در عین حال برای مقایسه مشاهدات با مشخصه پراکندگی، باید هر دو کمیت، بعد مشابه داشته باشند. به‌همین علت مجذور واریانس مجدداً حساب می‌شود و شاخص انحراف معیار را می‌سازد.
σ=√(σ^2 )(3-2)
3-5-3- نیم واریانس
(3-3)
(3-4)
که SVM نیم واریانس زیر میانگین بازده شرکت‌های بورسی و نیم واریانس زیر نرخ بازده هدف می‌باشد. تعداد شرکت‌ها، نرخ بازدهی هدف و امید ریاضی نرخ بازدهی است(تهرانی و سیری، 1388).
مطابق معیار نیمه واریانس زیر نرخ میانگین (s.Vm) که مارکوئیتز ارائه کرد، در این پژوهش نیمه واریانس و نیز انحراف معیار زیر نرخ میانگین بازدهی (نامطلوب) و بالای نرخ میانگین بازدهی (مطلوب) محاسبه و استفاده می‌شود. باید ذکر کنیم که نوسانات زیر نرخ میانگین در این پژوهش بررسی می‌شوند و نوسانات نسبت به نرخ هدف بررسی نمی‌شوند، چون به نظر می‌رسد، نوسانات نسبت به نرخ هدف مختص هر سرمایه‌گذار است و نمی‌تواند برای کل بازار استفاده شود، دلیل بعدی این است که محاسبه و تخمین نرخ هدف برای سرمایه‌گذاران می‌تواند بسیار چالش برانگیز و حتی غیر‌ممکن باشد.
مهترین روش محاسبه ریسک در بین روش‌های فوق، روش محاسبه ریسک نامطلوب می‌باشد.
3-5-4- انحراف معیار نامطلوب
در این پژوهش از نرخ بازده بدون ریسک( به عنوان نرخ بازده هدف)، جهت محاسبه‌ی انحراف معیار نامطلوب استفاده شده است.
semi-Std. =√(〖sv〗_t )(3-5)
3-5-5- بازده
قابل ذکر است در علم مالی محاسبه ریسک عمدتاً مربوط به بازدهی ناشی از دارایی‌های مالی است(راعی، 1391). سرمایه‌گذاری با هدف اولیه کسب بازده صورت می‌گیرد. بازده در فرآیند سرمایه‌گذاری نیروی محرکی است که ایجاد انگیزه می‌کند و پاداشی برای سرمایه‌گذاران است. اولین گام در ارزیابی پرتفوی محاسبه نرخ بازده بدست آمده در طول دوره نگهداری است.
بازده دوره نگهداری87 عبارتست از مجموع جریانات نقدی در سرمایه‌گذاری مورد نظر، به گونه ای که شامل درآمد حاصل از بهره یا سود تقسیم شده و هم‌چنین سود سرمایه یا زیان سرمایه‌ای ناشی از فروش اوراق بهادار مورد نظر(سهام) باشد. در صورتی که t (t=1,2… N) دوره برای سرمایه‌گذاری در نظر بگیریم، بازده مالی ناشی از سرمایه‌گذاری در دوره t عبارتست از (کوئری و همکاران88، 2005: 393):
که اجزا آن عبارتند از:
Rt: بازده دوره t
Pt : قیمت سهام در پایان دوره نگهداری
Pt-1: قیمت سهام در ابتدای دوره نگهداری
Dt : سود نقدی پرداختی طی دوره نگهداری.
3-5-6- بازده بدون ریسک
بازده بدون ریسک بازدهی است که سرمایه‌گذاران بدون تحمل ریسک انتظار کسب آن را دارند. در ایران از نرخ بازده اوراق مشارکت صادر شده توسط بانک مرکزی به عنوان بازده بدون ریسک استفاده می‌شود که طی دوره مورد بررسی در این پژوهش این نرخ با نرخ سود سپرده‌های بانکی برابری می‌نماید و با توجه به بخشنامه‌ها و اطلاعات موجود در وب سایت رسمی بانک مرکزی 22 درصد می‌باشد.
در این پژوهش برای محاسبه نرخ بدون ریسک هفتگی، نرخ اوراق مشارکت در سال 1393 به صورت هفتگی مورد محاسبه قرار گرفت که ارزش عددی آن با دقت هفت رقم اعشار0042307/0تعین و برای تحلیل های بعدی استفاده شده است.
3-6- مفاهیم آماری تسلط تصادفی مرتبه اول
در این قسمت مفاهیم آماری تسلط تصادفی مرتبه اول شامل قوانین تصمیم‌گیری تسلط تصادفی مرتبه اول، شرح نموداری تسلط تصادفی مرتبه اول و شرح مفهومی تسلط تصادفی مرتبه اول ارائه شده است.
3-6-1- تابع احتمال89، تابع چگالی90 و تابع توزیع تجمعی91
اگر x پیامد مورد نظر
