حسابرسی مالیاتی استقلال حسابرسان خدشهدار شود. همچنین هرچه مؤسسات حسابرسی بزرگ‌تر باشند، به دلیل تعدد خدماتی که انجام میدهند، وابستگی مالی کمتری به درآمد حاصل از حسابرسی مالیاتی یک شخص حقوقی خاص دارند؛ بنابراین، با توجه به این توضیحات سؤال چهارم تحقیق به صورت زیر تبیین میشود:
آیا تفاوت بین سود مشمول مالیات تعیین‌شده توسط حسابرسان مالیاتی و مأموران امور مالیاتی، با افزایش اندازه مؤسسه حسابرسی کاهش مییابد؟
موضوع قابل مطرح دیگر که ممکن است بر میزان تفاوت ایجادشده بین حسابرسان مالیاتی و مأموران امور مالیاتی تأثیر داشته باشد، اندازه واحد مورد رسیدگی است. طبق فرضیه هزینه سیاسی، شرکت‌های بزرگ بیشتر تحت نظارت دولت هستند. به این شرکتها هزینه‌هایی تحمیل میشود که ممکن است به شرکت‌های کوچک‌تر تحمیل نشود. شرکت‌های بزرگ برای اینکه کمتر تحت نظارت دولت باشند، راهکارهای زیادی بکار میگیرند که یکی از این راهها این است که کمتر به مدیریت مالیات روی میآورند و در واقع با شفافیت مالی و ساختار کنترل داخلی قوی، سعی میکنند تا مالیات منصفانه پرداخت کنند تا از این طریق هم سود پس از مالیات خود را کاهش دهند و هم اینکه توجه دولت را از خود دور کنند. این رویکرد ممکن است باعث شود که ابهامات کمتری در رسیدگی توسط حسابرسان مالیات و مأموران امور مالیاتی پدید آید؛ بنابراین، با توجه به این توضیحات می‌توان سؤال پنجم و آخر تحقیق را به صورت زیر بیان کرد:
آیا تفاوت بین سود مشمول مالیات تعیین‌شده توسط حسابرسان مالیاتی و مأموران امور مالیاتی با افزایش اندازه واحد مورد رسیدگی کاهش مییابد؟
اهمیت و ضرورت انجام تحقیق
در عمل در اکثر موارد، اختلافات فراوان بین درآمد مشمول مالیات تعیین‌شده توسط حسابرسان مالیاتی موضوع ماده 272 ق.م.م و مأموران سازمان امور مالیاتی وجود دارد. این امر پیامدهای متعددی در پی خواهد داشت. اول اینکه شرکت‌هایی که بنا به در خواست خود و با تقبل هزینه استخدام حسابرس موضوع ماده 272 ق.م.م اقدام به تهیه گزارش حسابرسی مالیاتی می‌نمایند تا مدت طولانی نسبت به درآمد مشمول مالیات تشخیصی خود اطمینان ندارند و بروز اختلافات فراوان باعث تأخیر در تشخیص مالیات شده و ممکن است برخی از تصمیم گیری‌ها و برنامه‌ریزی‌ها و بودجه‌بندی‌های مؤدی را با مشکل روبرو سازد. از طرف دیگر بروز این اختلافات باعث ایجاد مشکلاتی از قبیل اتهام تبانی، کم تجربگی، عدم صلاحیت و … برای حسابرس و تطویل در صدور برگ تشخیص و ایجاد تأخیر طولانی مدت در فرآیند ابلاغ برگ تشخیص، قطعیت و وصول مالیات میگردد. از طرفی واگذاری وظیفه وصول مالیات که از ابزارهای اعمال قدرت حاکمیت دولت است به بخش خصوصی بدون کسب اطمینان از رعایت استقلال حسابرس و صلاحیت حرفهای وی ممکن است در آینده منجر به لغو شدن ماده 272 ق.م.م و از دست رفتن این فرصت برای استفاده از خدمات حرفهای حسابداران رسمی‌گردد.
لذا این ضرورت احساس میشود که پژوهش‌های آکادمیک جهت شفاف‌سازی دلایل ایجاد تفاوتهای مذکور صورت گیرد و پس از مشخص شدن این موارد اقدام به ارائه راهکارهای مناسب جهت رفع این مشکل نمود تا به جای پاک کردن صورت مسئله استفاده از خدمات حرفهای حسابداران رسمی، بتوان به نحو شایسته جهت پیشبرد اهداف سازمان امور مالیاتی اقدام نمود تا در سایه آن نتایج زیر حاصل گردد:
تسریع در وصول مالیات و امکان کاهش خلأ کمبود نیروی انسانی سازمان امور مالیاتی بدون تحمل هزینههای هنگفت استخدام و تربیت مأموران مالیاتی بیشتر.
ایجاد زمینه فعالیت مناسب برای بهره مندی از خدمات حرفهای حسابداران رسمی.
اطلاع سریع‌تر شرکتها از مالیات تشخیصی و به تبع آن وجود اطلاعات کافی موثر بر تصمیمات اشخاص حقوقی از قبیل تقسیم سود، اخذ تسهیلات، بودجه‌بندی و …
نتایج مورد انتظار و اهداف اساسی پژوهش
انتظار میرود از آنجا که به اعتقاد بسیاری از صاحب‌نظران قوانین مالیاتی پیچیده و دارای ابهام در تفسیرپذیری و دارای آیین‌نامه‌های مختلفی هستند، تفاوت برداشت نسبت به مواد 147 و 148 قانون مالیاتهای مستقیم باعث ایجاد تفاوت معنادار بین سود مشمول مالیات تعیین‌شده توسط حسابرسان مالیاتی و مأموران امور مالیاتی گردد. همچنین انتظار میرود که با توجه به سطح دانش و تخصص حرفهای حسابرسان مالیاتی و مأموران امور مالیاتی، بحث دیدگاه ممیزان مالیاتی در خصوص کتمان درآمد و متورم کردن هزینهها، باعث ایجاد تفاوت معنادار بین سود مشمول مالیات تعیین‌شده توسط حسابرسان مالیاتی و مأموران امور مالیاتی نشود. علاوه بر این موارد، با توجه به توضیحات بخش بیان موضوع، انتظار میرود که اندازه مؤسسه حسابرسی کننده و اندازه واحد مورد رسیدگی با مقدار تفاوت ایجادشده بین سود مشمول مالیات تعیین‌شده توسط حسابرسان مالیاتی و مأموران امور مالیاتی رابطه عکس داشته باشد.
هدف اصلی این پژوهش، بررسی دلایل ایجاد تفاوت بین سود مشمول مالیات تعیین‌شده توسط حسابرسان مالیاتی و مأموران امور مالیاتی است.
استفادهکنندگان از نتایج پایان‌نامه
با توجه به اینکه موضوع اصلی پژوهش به چالش بین سازمان امور مالیاتی و جامعه حسابداران رسمی میپردازد، نتایج حاصل از این پایان‌نامه میتواند مورد استفاده سازمان امور مالیاتی به عنوان متولی وصول درآمدهای مالیاتی، جامعه حسابداران رسمی ایران و سازمان حسابرسی به عنوان متولی اجرای ماده 272 و همچنین سایر نهادهای قانون‌گذار جهت وضع مقرراتی که ایرادات کنونی را رفع نماید تا دولت بتواند با سهولت از حق خود مبنی بر اعمال حاکمیت از طریق نظارت بر مالیات ستانی دفاع نماید، قرار گیرد.
فرضیات تحقیق
بین سود مشمول مالیات تعیین‌شده توسط حسابرسان مالیاتی و مأموران امور مالیاتی اختلاف معنادار وجود دارد
تفاوت دیدگاه در خصوص رعایت ماده 147 ق.م.م سبب ایجاد تفاوت معنادار بین سود مشمول مالیات تعیین‌شده توسط حسابرسان مالیاتی و مأموران امور مالیاتی میگردد.
تفاوت دیدگاه، در خصوص رعایت ماده 148 ق.م.م سبب ایجاد تفاوت بین سود مشمول مالیات تعیین‌شده توسط حسابرسان مالیاتی و مأموران امور مالیاتی میگردد.
دیدگاه ممیزان مالیاتی در خصوص متورم کردن هزینهها، باعث ایجاد اختلاف بین سود مشمول مالیات تعیین‌شده توسط حسابرسان و مأموران امور مالیاتی میشود.
دیدگاه ممیزان مالیاتی در خصوص کتمان درآمد از طریق تغییر عنوان حساب، باعث ایجاد اختلاف بین سود مشمول مالیات تعیین‌شده توسط حسابرسان و مأموران امور مالیاتی میگردد.
تفاوت بین سود مشمول مالیات تعیین‌شده توسط حسابرسان مالیاتی و مأموران امور مالیاتی با افزایش اندازه مؤسسه حسابرسی کاهش مییابد.
تفاوت بین سود مشمول مالیات تعیین‌شده توسط حسابرسان مالیاتی و مأموران اداره امور مالیاتی با افزایش اندازه واحد مورد رسیدگی کاهش مییابد.
روش تحقیق
این تحقیق، از جهت همبستگی و روش‌شناسی تحقیق، از نوع شبه تجربی و پس رویدادی در حوزه تحقیقات اثباتی حسابداری است. روش پس رویدادی معمولاً به تحقیقاتی اطلاق میشود که در آن‌ها پژوهشگر با توجه به متغیر وابسته به بررسی علل احتمالی وقوع آن میپردازد.
اطلاعات مورد نیاز این تحقیق، با مطالعه پرونده‌های مالیاتی اشخاص حقوقی موجود در ادارات امور مالیاتی شهرستان‌های استان کردستان (6 شهرستان) به دست آمده است. جهت آزمون فرضیه‌های تحقیق، پس از انتخاب پرونده‌های نمونه و جمع‌آوری اطلاعات مربوطه، این اطلاعات با استفاده از نرمافزار صفحه گسترده اکسل پردازش‌شده و سپس با استفاده از نرمافزار Eviews6 و Spss داده‌های تحقیق مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفته‌اند. مدل مورد استفاده در این تحقیق نیز از نوع رگرسیون خطی چندگانه است.
جامعه و نمونه آماری
جامعه آماری عبارت است از کلیهی عناصر و افرادی که در یک مقیاس جغرافیایی (جهانی یا منطقهای) دارای یک یا چند صفت مشترک باشند (حافظ نیا، 1382، ص 119). جامعه آماری این تحقیق کلیه شرکت‌هایی است از سال 1384 تا 1390 در موعد مقرر اظهارنامه مالیاتی، گزارش حسابرسی مالی و مالیاتی را به ادارات امور مالیاتی شهرستان‌های استان کردستان (6شهرستان) تسلیم نمودهاند.
نمونه آماری عبارت است از تعداد محدودی از آحاد جامعه آماری که بیان‌کننده ویژگی‌های اصلی جامعه باشد (عادل آذر، 1384). در این تحقیق جهت بررسی دلایل ایجاد اختلاف بین سود مشمول مالیات تعیین‌شده از دیدگاه حسابرسان مالیاتی و مأموران امور مالیاتی، از اطلاعات پرونده‌های مالیاتی استفاده‌شده است.
نمونه مورد استفاده در این تحقیق با استفاده از روش حذفی سیستماتیک انتخاب شده است، بدین صورت که شرکت‌هایی که دارای شرایط زیر باشد در نمونه قرارگرفته‌اند:
سال مالی شرکتها 29 اسفند باشد.
در سال مورد رسیدگی، شرکت اظهارنامه، گزارش حسابرسی مالی و مالیاتی را در موعد مقرر به اداره دارایی تسلیم نموده باشد.
پس از حذف پرونده‌های فاقد شرایط مذکور، 98 پرونده باقی‌مانده که به عنوان مشاهدات پژوهش در نظر گرفته میشود.
مدل و متغیرهای تحقیق
در این تحقیق برای آزمون فرضیه اول از آزمون مقایسه میانگینهای جفت شده (Pared T-test) استفاده میشود. همچنین با توجه به اینکه تحقیق دیگری با موضوع تحقیق حاضر انجام نشده است، بنابراین برای آزمون فرضیه‌های دوم تا هفتم تحقیق، با مساعدت استاد راهنما از مدل رگرسیون خطی چندگانه به شرح زیر استفاده میکنیم:
(1) Df_it=α_0+β_1 〖DCAP〗_it+β_2 〖DACT〗_it+〖β_3 IC〗_it+〖β_4 UI〗_it+β_5 〖AUDITOR SIZE〗_it+β_6 FIRM 〖SIZE〗_it+ε
که در این مدل:
Df_it: تفاوت بین سود مشمول مالیات تعیین‌شده توسط حسابرسان و مأموران امور مالیاتی شرکت i در سال t و متغیر وابسته تحقیق است که از طریق تقسیم مبلغ تفاوت بر ارزش دفتری داراییهای شرکت به دست همگن شده است.
〖DCAP〗_it: تفاوت دیدگاه در خصوص رعایت هزینههای مرتبط با فعالیت اصلی شرکت (ماده 147 ق.م.م) شرکت i در سال t است که از طریق تقسیم مبلغ تفاوت ایجادشده ناشی از این متغیر بر ارزش دفتری مجموع داراییهای شرکت محاسبه و همگن شده است.
〖DACT〗_it: تفاوت دیدگاه در خصوص رعایت هزینههای قابل‌قبول مالیاتمالیاتی (48 ق.م.م) شرکت i در سال t است.
〖IC〗_it: متورم نمودن هزینهها از طریق تغییر عنوان حساب شرکت i در سال t است که از طریق تقسیم مبلغ تفاوت ایجادشده ناشی از این متغیر بر ارزش دفتری مجموع داراییهای شرکت محاسبه و همگن شده است.
〖UI〗_it: کتمان درآمد به وسیله مؤدیان شرکت i در سال t است که از طریق تقسیم مبلغ تفاوت ایجادشده ناشی از این متغیر بر ارزش دفتری مجموع داراییهای شرکت محاسبه و همگن شده است.
〖AUDITOR SIZE〗_it: بیانگر اندازه موسسه حسابرسی کننده شرکت i در سال t است.
FIRM 〖SIZE〗_it: بیانگر اندازه واحد مورد رسیدگی i در سال t است که از طریق لگاریتم طبیعی مجموع ارزش دفتری داراییهای شرکت محاسبه‌شده است.
تعریف واژگان عملیاتی
حسابرسان موضوع ماده 272: منظور حسابداران رسمی عضو جامعه حسابداران رسمی ایران و سازمان حسابرسی است که به موجب ماده 272 قانون مالیاتهای مستقیم اجازه رسیدگی و تعیین سود مشمول مالیات اشخاص حقوقی را دارند.
گزارش حسابرسی مالیاتی: گزارشی است که باید توسط حسابرسان مالیاتی بر اساس فرم تهیه‌شده از سوی سازمان امور مالیاتی تکمیل‌شده و در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار گیرد.
ماده 147 و 148 ق.م.م: دو مورد از مواد قانون مالیاتهای مستقیم است که مربوط به هزینههای قابل قبول مالیاتی بوده و در اکثر شرکتها موضوعیت دارد.
کتمان درآمد و متورم کردن هزینهها: منظور از کتمان درآمد تلاشهای مؤدی با استفاده از روشهای تکنیکی و پیچیده برای فرار مالیاتی و کم نشان دادن سود مشمول مالیات است. منظور از متورم کردن هزینهها، روشهای گوناگون مؤدیان برای بیشتر نشان دادن هزینهها و در نتیجه کم نشان دادن سود مشمول مالیات است.
خلاصه فصل
در این فصل به ارائه کلیات تحقیق پرداخته شد و طرح کلی تحقیق مشخص گردید. موارد ذکرشده در این فصل شامل مقدمه، بیان موضوع تحقیق، اهمیت و ضرورت انجام تحقیق، اهداف اساس
