شرکتکننده در تحقیق تعداد 46 نفر (44/20 درصد) زیردیپلم و دیپلم، 124 نفر (11/55 درصد) کاردانی و کارشناسی و 42 نفر (66/18 درصد) کارشناسی ارشد و دکترا بودند، همچنین 13 نفر (78/5 درصد) از شرکتکنندگان به این سؤال پاسخ ندادند. با توجه به تجزیه و تحلیل دادهها، بیش از نیمی از افراد پاسخدهنده دارای تحصیلات کاردانی و کارشناسی هستند.
نمودار 2-4) منبع: برگرفته از جدول شماره 2-4
4-1-3) توزیع فراوانی و درصد گروههای سنی افراد نسبت به کل آمار
به منظور آزمون متغیر جمعیتشناختی سن، این شاخص به چهار گروه تقسیم شد که توزیع فراوانی آنها در جدول شماره 4-3 نشان داده میشود.
جدول 4-3) تعداد افراد بر حسب گروه سنی
گروههای سنی
فراوانی
درصد
20 – 30 سال
30
33/13
31 – 40 سال
112
78/49
41 – 50 سال
61
11/27
50 سال به بالا
9
4
بدون پاسخ
13
77/5
جمع کل
225
100
منبع: نتایج تحلیل آماری پژوهشگر
همانطور که ملاحظه میشود، بر اساس جدول بالا تعداد 30 نفر از پاسخدهندگان دارای سن 20 -30 سال بوده معادل (33/13 درصد)، 112 نفر در گروه سنی 31-40 قرار گرفته (78/49 درصد)، تعداد 61 نفر در گروه سنی 41-50 سال (11/27 درصد) و تعداد 9 نفر نیز از 50 سال به بالا قرار دارند معادل (4 درصد). علاوه بر این 13 نفر از شرکتکنندگان معادل (77/5 درصد) به این سؤال پاسخ ندادهاند. با توجه به نتایج توصیفی بیشترین تعداد پاسخدهندگان در گروه سنی 31- 40 سال قرار دارند.
نمودار 4-3) منبع: برگرفته از جدول شماره 4-3
4-2) تحلیل توصیفی ویژگیهای افراد مورد بررسی
به منظور سنجش فرضیههای پژوهش بایستی نخست به تحلیل نتایج گردآوری شده از پرسشنامهها اقدام نمود. بدین منظور همانگونه که در فصل سوم گذشت، پرسشنامه تحقیق متغیرهای اصلی اخلاقکار، هوش سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی را مورد ارزیابی و سنجش قرار میدهد.
4-2-1) شاخصهای آمار توصیفی متغیرهای پژوهش
شاخصهای آمار توصیفی جهت سنجش متغیرهای پژوهش اخلاق کار، هوش سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی در نمونه مورد بررسی (225n=) شامل میانگین و میانه میباشد. به دلیل آنکه توزیع دادهها گسسته بوده است از معیار میانه نیز برای سنجش استفاده شد. امتیاز اخلاقکار با توجه به سؤالات و طیف پنجگانه در بازه 30-150، امتیاز هوش سازمانی در بازه 25-125 و امتیاز رفتار شهروندی سازمانی در بازه 10-50 قرار دارد. همانطور که در جدول 4-4 مشاهده میشود با توجه به مقادیر بدست آمده چولگی و کشیدگی برای متغیرهای پژوهش که بین 1- و 1+ قرار دارد، توزیع تمامی متغیرها نرمال بوده، بنابراین امکان تجزیه و تحلیل دادهها از طریق مدل تحلیل مسیر وجود دارد. علاوه بر این بر اساس قضیه حد مرکزی جامعه به دلیل داشتن تعداد بیش از 30 نفر فرض اصلی مبتنی بر نرمال بودن را داراست.
جدول 4-4) شاخصهای آمار توصیفی متغیرهای پژوهش
متغیر
میانگین
میانه
چولگی
کشیدگی
اخلاقکار
5333/121
122
865/0
095/0
هوش سازمانی
1467/74
74
526/0
082/0
رفتار شهروندی سازمانی
6489/35
35
218/0
025/0
منبع: نتایج تحلیل آماری پژوهشگر
4-3) تحلیل استنباطی فرضیههای پژوهش
در این قسمت فرضیههای پژوهش که با توجه به آزمون مناسب مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند، گزارش میشود. ترتیب ارائه گزارش بدین صورت است که در ابتدا وضعیت متغیرها و ابعاد آنها مورد بررسی قرار میگیرد سپس بحث ارتباط و میزان همبستگی میان متغیرها و ابعاد تحلیل میشود.
4-3-1) بررسی وضعیت اخلاقکار، هوش سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی
برای پاسخ به فرضیههای اصلی پژوهش و بررسی وضعیت و سطح متغیرهای اخلاقکار، هوش سازمانی و متغیر میانجی رفتار شهروندی سازمانی در دانشگاه شیراز؛ پس از جمعآوری دادهها، با استفاده از آزمون تی – تک نمونهای اقدام به مقایسه میانگین بدست آمده با متوسط میانگین جامعه مورد نظر شد. بر همین اساس نتایج تحلیلهای صورت گرفته در جدول شماره 4-5 خلاصه شده است.
جدول 4-5) نتایج بررسی وضعیت متغیرهای اصلی با استفاده از آزمون تی – تک نمونهای
متغیر مورد بررسی
تعداد
میانگین
آماره t
درجه آزادی
اختلاف میانگین
سطح معناداری
اخلاقکار
225
5333/121
202/37
224
5333/31
000/0
هوش سازمانی
225
1467/74
822/0-
224
8533/0-
412/0
رفتار شهروندی سازمانی
225
6489/35
974/18
224
6489/5
000/0
سطح معناداری آماره تی در سطح خطای 05/0.
منبع: نتایج تحلیل آماری پژوهشگر
با توجه به نتایج بدست آمده، سطح اخلاقکار و رفتار شهروندی سازمانی مطلوب و 95/0 از میانگین دادههای جمعآوری شده بالاتر از سطح میانگین مورد نظر جامعه است؛ امّا سطح هوش سازمانی 8533/0 پائینتر از سطح میانگین جامعه میباشد و نشان از نامطلوب بودن سطح هوش سازمانی دارد. همچنین بر اساس همین نتایج میتوان استنیاط نمود که با توجه به بالاتر بودن اختلاف میانگین در متغیر اخلاقکار نسبت به متغیر رفتار شهروندی سازمانی، سطح اخلاقکار در جامعه بالاتر از رفتار شهروندی سازمانی میباشد.
4-3-2) بررسی وضعیت ابعاد اخلاقکار، هوش سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی
همانطور که پیشتر نیز اشاره شد، به جهت بررسی وضعیت و سطح ابعاد مورد بررسی اخلاقکار (دلبستگی و علاقه به کار، پشتکار و جدیت در کار، روابط سالم و انسانی در محل کار و روح جمعی و مشارکت در کار)، هوش سازمانی (چشمانداز راهبردی، سرنوشت مشترک، میل به تغییر، روحیه، اتحاد و توافق، دانش کاربردی و فشار عملکرد) و رفتار شهروندی سازمانی (نوع دوستی یا رفتار یاریدهنده، رفتار مؤدبانهکاری، وظیفهشناسی و وجدان کاری، جوانمردی و مروت و اخلاق اجتماعی) از آزمون تی – تک نمونهای استفاده گردید؛ نتایج به شرح زیر است.
4-3-2-1) بررسی وضعیت ابعاد اخلاقکار
نتایج بررسی وضعیت ابعاد چهارگانه اخلاقکار با توجه به آزمون تی – تک نمونهای در جدول شماره 4-6 نمایش داده میشود.
جدول 4-6) نتایج بررسی وضعیت ابعاد چهارگانه اخلاقکار با استفاده از آزمون تی – تک نمونهای
ابعاد مورد بررسی
تعداد
میانگین
آماره t
درجه آزادی
اختلاف میانگین
سطح معناداری
دلبستگی و علاقه به کار
225
52/37
973/24
224
52/7
000/0
پشتکار و جدیت در کار
225
2444/26
834/38
224
2444/8
000/0
روابط سالم و انسانی در محل کار
225
3156/16
501/32
224
3155/4
000/0
روح جمعی و مشارکت در کار
225
4533/41
290/33
224
4533/11
000/0
سطح معناداری آماره تی در سطح خطای 05/0.
منبع: نتایج تحلیل آماری پژوهشگر
با توجه به جدول بالا، سطح تمامی ابعاد چهارگانه اخلاقکار در جامعه مورد بررسی (دانشگاه شیراز) بالا بوده و همچنین با توجه به اختلاف میانگین به ترتیب سطح بعد روح جمعی و مشارکت در کار و بعد روابط سالم و انسانی در محل کار نسبت به مابقی ابعاد در جامعه بالاتر و پائینتر میباشد.
4-3-2-2) بررسی وضعیت ابعاد هوش سازمانی
ابعاد هفتگانه هوش سازمانی نیز همانند ابعاد چهارگانه اخلاقکار مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت و نتایج به شرح زیر بدست آمد.
جدول 4-7) نتایج بررسی وضعیت ابعاد هفتگانه هوش سازمانی با استفاده از آزمون تی – تک نمونهای
ابعاد مورد بررسی
تعداد
میانگین
آماره t
درجه آزادی
اختلاف میانگین
سطح معناداری
چشمانداز راهبردی
225
2578/9
884/1
224
2577/0
061/0
سرنوشت مشترک
225
36/11
601/11
224
36/2
000/0
میل به تغییر
225
9289/10
740/5-
224
0711/1-
000/0
روحیه
225
8089/8
161/1-
224
1911/0-
247/0
اتحاد و توافق
225
0533/13
743/5
224
0533/1
000/0
دانش کاربردی
225
3822/14
357/2-
224
6177/0-
019/0
فشار عملکرد
225
8311/8
110/1-
224
1688/0-
268/0
سطح معناداری آماره t در سطح خطای 05/0.
منبع: نتایج تحلیل آماری پژوهشگر
تحلیلها نشان میدهد میانگین سطح ابعاد سرنوشت مشترک، میل به تغییر، اتحاد و توافق و دانش کاربردی در جامعه مورد مطالعه (دانشگاه شیراز) بالا و سطح ابعاد چشمانداز راهبردی، روحیه و فشار عملکرد پائین است. همچنین وضعیت بعد سرنوشت مشترک و دانش کاربردی نسبت به بقیه ابعاد به ترتیب مطلوبتر و ضعیفتر است.
4-3-2-3) بررسی وضعیت ابعاد رفتار شهروندی سازمانی
این ابعاد نیز همانند ابعاد دو متغیر پیشین مورد بررسی قرار گرفت و نتایج آن به شرح زیر استخراج شد:
جدول 4-8) نتایج بررسی وضعیت ابعاد پنجگانه رفتار شهروندی سازمانی
ابعاد مورد بررسی
تعداد
میانگین
آماره t
درجه آزادی
اختلاف میانگین
سطح معناداری
نوع دوستی و رفتار یاریدهنده
225
7911/7
033/18
224
79111/1
000/0
رفتار مؤدبانهکاری
225
2267/8
066/24
224
22667/2
000/0
وظیفه شناسی و وجدان کاری
225
1067/7
485/13
224
10667/1
000/0
جوانمردی و مروت
225
8400/6
252/7
224
84000/0
000/0
اخلاق اجتماعی
225
6844/5
173/3-
224
31556/0-
002/0
سطح معناداری آماره t در سطح خطای 05/0.
منبع: نتایج تحلیل آماری پژوهشگر
نتایج حاکی از این مطلب هستند که میانگین سطح تمامی ابعاد در دانشگاه شیراز بالا است. همچنین وضعیت بعد رفتار مؤدبانه کاری و اخلاق اجتماعی نسبت به بقیه ابعاد به ترتیب مطلوبتر و ضعیفتر است.
4-3-3) بررسی نحوه ارتباط متغیرهای پژوهش
به منظور بررسی ارتباط متغیرهای اخلاقکار، هوش سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی از شاخص ضریب همبستگی اسپیرمن استفاده شد.
نتایج این بررسی در جدول 4-8 خلاصه شده و نشان میدهد متغیر رفتار شهروندی سازمانی دارای رابطه معنیدار با متغیرهای اخلاقکار و هوش سازمانی است. بدین معنی که با افزایش رفتار شهروندی سازمانی در کارکنان اخلاقکاری و همچنین هوش سازمانی آنها نیز افزایش خواهد یافت. با در نظر گرفتن متغیر رفتار شهروندی سازمانی به عنوان متغیر میانجی میان متغیرهای اخلاقکار و هوش سازمانی ارتباط غیرمستقیم این متغیرها نیز تأیید میگردد. امّا، بر اساس همین نتایج متغیرهای اخلاقکار و هوش سازمانی دارای رابطه معنیدار نبوده و ارتباط میان آنها تأیید نمیشود. بنابراین رابطه مستقیمی نیز میان آنها قابل تصور نیست.
با توجه به جدول زیر، همبستگی میان متغیرهای هوش سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی از همبستگی میان اخلاقکار و رفتار شهروندی سازمانی بیشتر است و رابطه میان آنها قویتر میباشد.
جدول 4-9) ماتریس همبستگی متغیرهای پژوهش
اخلاقکار
هوش سازمانی
رفتار شهروندی سازمانی
اخلاقکار
ضریب همبستگی
1
سطح معناداری
هوش سازمانی
ضریب همبستگی
110/0
1
سطح معناداری
100/0
رفتار شهروندی سازمانی
ضریب همبستگی
**405/0
**487/0
1
سطح معناداری
000/0
000/0
** معناداری همبستگی در سطح خطا 05/0.
منبع: نتایج تحلیل آماری پژوهشگر
4-3-4) بررسی ارتباط میان ابعاد متغیرهای پژوهش
در این قسمت نیز با استفاده از شاخص ضریب همبستگی اسپیرمن ارتباط میان ابعاد اخلاقکار، ابعاد هوش سازمانی و ابعاد رفتار شهروندی سازمانی بررسی گردید؛ همچنین در ادامه ارتباط میان ابعاد اخلاقکار و رفتار شهروندی سازمانی؛ ابعاد رفتار شهروندی سازمانی و هوش سازمانی و در نهایت ارتباط ابعاد اخلاق کار و هوش سازمانی با هم مورد تحلیل قرار میگیرد.
4-3-4-1) بررسی ارتباط میان ابعاد اخلاقکار
همانطور که پیشتر نیز اشاره شد، متغیر اخلاقکار در پژوهش بر اساس نظر پتی دارای چهار بعد دلبستگی و علاقه به کار، پشتکار و جدیت در کار، روابط سالم و انسانی در محل کار و روح جمعی و مشارکت در کار میباشد. با استفاده از تجزیه و تحلیلهای صورت گرفته، نتایج حاکی از این مطلب است که میان تمامی ابعاد اخلاقکار رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. جدول شماره 4-10 خلاصه نتایج را به تفکیک ارائه میدهد.
جدول 4-10) ماتریس همبستگی ابعاد اخلاقکار
دلبستگی و علاقه به کار
پشتکار و جدیت در کار
روابط سالم و انسانی در محل کار
روح جمعی و مشارکت در کار
دلبستگی و علاقه به کار
ضریب همبستگی
1
سطح معناداری
پشتکار و
