بالغ بر ???? ميليون ريال بود که در ??-???? به ???? ميليون ريال و در سال ??-???? به ???? ميليون ريال قطرى کاهش يافت. هزينه‌ها معادل ??،??? ميليون ريال و درآمدها معادل ???? ميليون ريال قطرى در نظر گرفته شده بود. پيشنهادهاى بودجه ??-???? در آوريل ???? به تصويب رسيده و هزينه‌اى معادل ??،??? ريال با درآمدى بالغ بر ???? ميليون ريال قطرى پيش‌بينى گرديد. همچنين کسرى بودجه‌اى معادل ???? ميليون ريال قطرى در نظر گرفته شد. در اين بودجه خدمات اجتماعي، پروژه‌هاى زيربنايى و سپس توسعه شبکه آبيارى و برق، راه‌ها و سيستم فاضلاب در اولويت قرار گرفت. منابع اختصاصى به هزينه‌ها، ?/?? درصد بالاتر از سال گذشته بود و سهم بخش‌هاى مختلف به شرح زير بود: ??? ميليون ريال قطرى براى خدمات عمومى و ساختماني، ?/??? ميليون براى امور زيربنايى (شامل توسعه فرودگاه بين‌المللى دوحه و بندر دوحه)، ??? ميليون ريال براى خدمات اجتماعى و بهداشت و ??? ميليون ريال براى آموزش. در سال ???? آژانس مالى قطر QMA (بانک مرکزي) و ?? بانک ديگر در قطر فعاليت داشتند.
سه بانک از بانک‌هاى مذکور يعنى بانک ملى قطر QNB، بانگ بازرگانى قطر و بانک دوحه در مالکيت کامل داخلى قرار داشته و ?? بانک خارجى نيز در اين کشور فعاليت دارند. بانک ملى قطر در سال ???? به‌رغم کاهش کمک‌ها و وام‌ها، داراى سود بود. وام‌هاى (اعطايي) بانک ملى قطر در سال ???? حدود ???/?? ميليون ريال برآورد شده است. در سال ???? کل وام‌هاى پرداختى بانک دوحه ???/? ميليون ريال بوده است. در طول دهه ??، علاوه بر سرمايه‌گذارى جهت تنوع بخشيدن صنعتى در داخل، قطر مبالغ قابل توجهى نيز به صورت کمک‌هاى مالى در اختيار کشورهاى فقير گذاشت. در سال ???? سطح اين کمک‌ها به ??? ميليون دلار رسيد؛ ولى در سال ???? کل اين کمک‌ها به ??? ميليون دلار که ?/? درصد GNP، بود کاهش يافت. در اکتبر سال ???? دولت اعلام نمود که بدهى‌هاى ?? کشور عربى و آفريقايى قطر را لغو کرده است. اين کشورها شامل کامرون، مصر، گينه، مالي، موريتاني، مراکش، سومالي، سوريه، تونس و اوگاندا بودند.
بودجه سال ??-???? :
بودجه سال ??-???? قطر براساس درآمدى معادل ???? ميليون ريال قطرى يعنى پايين‌ترين رقم طى سال گذشته، با ??% کاهش درآمد در مقايسه با ??،??? ميليون ريال در بودجه ??-?? به تصويب امير اين کشور رسيد. هزينه‌هاى کشور در بودجه ??-?? معادل ??،??? ميليون ريال قطرى در نظر گرفته شد که در مقايسه با ??،??? ميليون ريال در سال ??-?? به ميزان ?/? درصد کاهش داشته است. ميزان کسرى بودجه در قانون بودجه ??-?? بالغ بر ???? ميليون ريال يعنى حدود ?? درصد کل هزينه‌هاى کشور در نظر گرفته شده است. کسرى بودجه در سال ??-?? به ميزان ???? ميليون ريال قطرى يعنى معادل ?? درصد کل هزينه‌ها بود. در حاليکه در بودجه ??/?? قطر نه تنها کسرى بودجه وجود نداشت؛ بلکه به ميزان ???? ميليون ريال يعنى ?? درصد هزينه‌ها نيز مازاد درآمد داشته است. مقايسه اين ارقام نشان مى‌دهد سطح درآمد کشور و در نتيجه سطح زندگى مردم قطر طى ? سال گذشته کاهش قابل توجهى داشته است.
اولين امتياز کاوش نفت در قطر در سال ???? به شرکت نفت ايران و انگليس اعطاء شد. بعداً اين امتياز به شرکت سهامى توسعه نفت منتقل گرديد. اولين ذخاير نفت در اين کشور در سال ???? کشف شد با اينحال برنامه اکتشاف و توليد در طول جنگ دوم جهانى به تأخير افتاد.
در سال ???? شرکت قطر امتيازى جهت توسعه منطقه ساحلى فلات قاره بدست آورد و در سال ???? در عدالشرقي واقع در ??? کيلومترى شرق قطر نيز نفت کشف شد. سپس يک منطقه دريايى در محرم (Mahzam) و در سال ???? سومين منطقه نفتى بولحنين (Bolhnine) کشف گرديد. در سال ???? شرکت توسعه نفت به شرکت نفت قطر تغيير نام داد.
قطر در سال ???? به اوپک پيوست. در سال ???? قطر و ابوظبى با يک برنامه توليد مشترک منطقه‌البندق واقع در منطقه مرزى بين قطر و امارات موافقت کردند. به دنبال استقلال قطر در سال ???? صنعت نفت مجدداً سازماندهى شده و در سال ???? شرکت ملى نفت قطر جهت نظارت بر عمليات نفتى کشور تشکيل شد. در سال ???? شرکت عمومى (دولتي) نفت قطر QGPC تا?سيس شد و موافقت‌نامه‌هايى را با شرکت‌هاى خارجى به منظور اعطاى ?? درصد سودها به دولت به امضاء رساند. توليد نفت قطر در طول دهه ?? و اوايل دهه ??، با توجه به ضرورت ثابت نگه داشتن قيمت‌ها و دلايلى ديگر، تغييرات قابل توجهى پيدا کرده و از ???،??? بشکه در ???? به ???،??? بشکه در روز در سال ???? کاهش يافت. ميانگين توليد نفت در سال ???? بالغ بر ???،??? بشکه، ???? بالغ بر ???،??? بشکه، ???? بالغ بر ??،??? بشکه، ???? به ميزان ???،??? بشکه، ???? به ميزان ???،??? بشکه و در ???? به ميزان ???،??? بشکه در روز بود. در ژوئيه ???? منجر به تعليق سهميه‌ها گرديد. اين تعليق به خاطر اعطاى اجازه به اعضاى اوپک جهت جبران عدم توليد نفت عراق و کويت بود. بين ماه‌هاى اوت ???? و فوريه ???? ميانگين توليد نفت قطر حدود ???،??? بشکه در روز بود. پس از آزادى کويت، سهم توليد نفت قطر توسط اوپک ???،??? بشکه در روز تعيين شد با اين حال سقف توليد در فوريه ???? به ???،??? بشکه در روز تقليل يافت.
تعدادى شرکت خارجى جهت اکتشاف و استخراج نفت در قطر مشغول فعاليت مى‌باشند ذخاير ثابت شد?? نفت خام در قطر در اول ژانويه ???? رسماً بالغ بر ???? ميليون بشکه (چهار ميليارد و پانصد ميليون بشکه) ارزيابى گرديده که با سقف توليد ???? (???،??? بشکه) براى ?? سال ديگر کافى دانسته شد. اولين پالايشگاه اصلى در سال ???? در ام‌سعيد تحت تصدى شرکت ملى توزيع نفت (NODCO) درآمد. اين شرکت در سال ???? به منظور ادار?? امور تصفيه و توزيع فرآورده‌هاى نفتى تأسيس شده بود. پالايشگاه ام‌سعيد ظرفيتى برابر با ???? بشکه در روز، در مقايسه با پالايشگاهى که در سال ???? با ظرفيتى معادل تنها ??? بشکه در روز تأسيس شده بود، داشت. پالايشگاه دوم با ظرفيتى معادل ??،??? بشکه در روز توسط يک شرکت فرانسوى به نام تکنيپ (Technip) احداث و در سال ???? آغاز بکار نمود. در سال ???? دو خط لوله جديد جهت انتقال توليدات سبک و سنگين از ام‌سعيد به ترمينال صادراتى شرکت دولتى نفت قطر احداث شد. گفتنى است که مهمترين منابع نفت قطر در منطقه دخان قرار دارد.
دولت قطر طى سال‌هاى اخير فعاليت‌هاى فشرده‌اى را در رابطه با اکتشاف و استخراج گاز طبيعى به عمل آورده است. تا اواسط دهه ?? بخش اعظم گاز طبيعى به هدر مى‌رفت ولى در سال ???? از اين امر به طور کامل جلوگيرى شد. فعاليت‌هاى اکتشافى در اواخر دهه ?? نشان مى‌داد که منطقه ساحل شمالى قطر که قبلاً به نام گنبد شمال‌غربى معروف بوده، داراى يکى از بزرگترين منابع گاز طبيعى در جهان مى‌باشد. در سال ???? ذخاير ثابت شده گاز شمال قطر بالغ بر ??? تريليون فوت مکعب بود. با توجه به ذخاير بادوام گاز قطر، پروژه گاز منطقه شمال به عنوان يک پروژ?? حياتى براى اقتصاد کشور محسوب شده است. در اواخر دهه ???? برنامه‌هايى جهت توسعه منطقه شمال و تأسيس يک کارخانه مايع‌سازى گاز طبيعى در نظر گرفته شد ولى کاهش قيمت‌هاى نفت که منبع تأمين مالى اين پروژه‌ها بود، موجب تجديدنظر در اين برنامه‌ها گرديد. اولين مرحله در اين خصوص ساخت يک لوله ?? کيلومترى جهت انتقال گاز طبيعى به رأس لافان (Ras Lafan) و ساخت يک لوله ديگر براى گازهاى مايع بود که در سال ???? آغاز شد. هزينه مرحله? اول بالغ بر ???? ميليون دلار تخمين زده مى‌شد.
در اواسط سال ???? اعلام شد که ?? درصد اولين مرحله به اتمام رسيده ولى کار تکميل آن به دليل تجاوز عراق به کويت و مشکلات ناشى از آن به تأخير افتاد. جريان توليد گاز رسماً در سوم سپتامبر ???? آغاز گرديد. دولت قطر در نظر دارد که مرحله دوم را تا سال ???? با هزينه‌اى معادل ???? ميليون دلار (يک ميليارد و هشتصد ميليون دلار) به اتمام برساند و براى اين کار قراردادهايى را با شرکت‌هاى ژاپني، ايتاليايى و فرانسوى به امضاء رسانده است. با تکميل مرحله دوم، ظرفيت توليد منطقه شمال به ?? ميليون مترمکعب در روز افزايش خواهد يافت. اولين کارخانه مايع‌سازى در سال ???? در ام‌سعيد با ظرفيت سالانه ???،??? تن متريک پروپان، ??? هزار تن بوتان و ??? هزار تن گازولين طبيعى تأسيس شده بود ولى با آتش‌سوزى سال ???? از بين رفت. فاز دوم که همزمان با آتش‌سوزى فاز ? در دست احداث بود به‌همراه دو کارخانه در سال ???? به مرحله عملياتى رسيد. شرکت دولتى نفت قطر در نظر داشته است که در اوايل دهه ?? يک خط لوله انتقال گاز طبيعى از ام‌سعيد به جبل على در دبى با ظرفيت ??? ميليون فوت مکعب در روز احداث کند. در اواسط ???? شرکت فرانسوى ELF AQUITANE و شرکت ژاپنى SUMITOMO مطالعه‌اى مشترک با هزينه ??? ميليون دلار جهت مايع‌سازى مشترک گاز و توزيع آن آغاز کردند. آنها در نظر دارند که گار منطقه شمال قطر را به ژاپن، تايوان و جمهورى کره تحويل دهند. قرار است کار اجراى اين پروژه در سال ????? آغاز شود.
در هشتم دى ???? راديو تهران گزارش داد که قطر يک قرارداد ? ميليون دلارى را با يک شرکت خارجى جهت بهره‌بردارى از گار منطقه شمال و انتقال آن به کشورهاى ديگر منعقد نموده است. در اواخر دهه ?? و اوايل سال ???? اخبارى حاکى از طرح کشور ترکيه و شوراى همکارى جهت انتقال آب‌شيرين‌کن ترکيه به اين کشورها از طريق يک خط لوله و انتقال گاز از قطر طى يک لوله ديگر به موازات آن کشيده مى‌شد، منتشر گرديد ولى بعداً اعلام شد که اين امر، با توجه به هزينه ?? ميليارد دلارى آن، مقرون به صرفه نيست. همچنين همزمان با تحوّلات صلح اعراب و رژيم صهيونيستى در سال ???? اعلام گرديد که يک هيئت بازرگانى ضمن بازديد فلسطين اشغالى موضوع احداث يک خط لوله جهت انتقال گاز قطر به فلسطين اشغالى را مورد گفتگو قرار داده است. شرکت دولتى قطر داراى دستگاه‌هاى مدرن حفارى به ارزش ?? ميليون ريال قطرى به نام راند است که مى‌تواند در دريا تا عمق ??،??? پا حفارى کند. مهمترين چاه‌هاى نفتى قطر در شهرک دخان در قسمت ميانه غربى شبه‌جزيره قرار دارد. در اين منطقه دستگاه‌هائى نصب شده که گار حاصله از نفت خام را قبل از انتقال به بندر ام‌سعيد، از نفت جدا مى‌کند و در طول مسير لوله‌هاى نفتى نيز پمپ‌هاى فشار قوى نصب گرديده است. در حال حاضر مهمترين بندر بارگيرى نفتکش‌ها، ام‌سعيد است که در ?? کيلومترى جنوب اين کشور واقع مى‌باشد. ديگر چاه‌هاى مهم نفت عبارتند از: العدالشرقي، ميدان محزم، بولخينى که نفت استخراجى از اين چاه‌ها به جزيره حالول انتقال يافته و ضمن ذخيره در انبارها، به خارج صادر مى‌گردد.
بخش کشاورزي
کشاورزي در قطر داراي اهميت اندکي است، زيرا کمتر از 2 درصد از توليد ناخالص ملي را تشکيل مي دهد؛ اما برنامه هاي دولتي براي ارتقاي اين بخش از طري ق آبي اري وجود دارند. قطر نزديک به 50 درصد از مصرف سبزيجات خود را توليد ميکند.
بند سوم:موقعيت منطقه اي و سيستم دفاعي قطر
شبه‌جزيره قطر از يک‌سو با قرار گرفتن در قلب منطقه خليج‌فارس و دسترسى آسان آن به دو طرف اين منطقه، در مقايسه با ساير کشورها به استثناى بحرين، و همچنين همسايگى با عربستان، نزديکى به ايران و برخوردارى از منابع عظيم گاز و نفت از نظر سياسى و اقتصادى داراى اهميت استراتژيک مى‌باشد. از سوى ديگر به دليل جمعيت کم و وسعت محدود داراى عمق استراتژيک نمى‌باشد. هر چند که طى سال‌هاى اخير اعتماد به نفس رهبران ملى اين کشور در زمينه‌هاى سياسى و امنيتى روز به روز بيشتر شده است ولى شکى وجود ندارد که ضعف‌هاى فوق از عوامل گرايش اوليه اين کشور به تشکيل فدراسيونى از امارات خليج‌فارس به هنگام استقلال در سال ???? و پيوستن بعدى آن به شوراى همکارى خليج‌فارس در سال ???? بوده است. قرار گرفتن قطر در مرکز خليج‌فارس مى‌تواند مکان مناسبى براى تجمع نظامى شوراى همکارى باشد.
قطر علاوه بر موقعيت حساس جغرافيايى از دهه ?? به بعد به دليل کشف يکى از بزرگترين منابع گاز طبيعى جهان و
