
در چهره منعکس مىکند. پلاتو انتهائى در واقع کلام آخر را بيان مىکند و معمولاً فاقد اظهارنظر شخصى يا حدس و گمان است.
در مواردى که خبرنگار شخصاً بهدليل بُعد مسافت يا دلايل ديگر در صحنه گزارش حضور ندارد، اغلب مىتوان از پلاتو صرفنظر کرد. البته ممکن است به رغم حضور نداشتن خبرنگار در صحنه رويداد، از پلاتو استفاده کرد. از پلاتو مىتوان براى مجزا کردن قسمتهاى گزارش نيز سود جست و روند گزارش را تغيير داد. در نتيجه تغيير ناگهانى در محل، تصوير و موضوع محسوس نخواهد بود. در مواردى که محيط اجراء پلاتو تأثيرى بر بيننده نمىگذارد يا ارتباط زيادى با متن پلاتو ندارد، تصوير بهصورت محو نشان داده مىشود و بالعکس اگر محيط به متن پلاتو بستگى داشته باشد بهوضوح قابل رؤيت است’ ، (نشريه پژوهش مبادلات خبر صدا و سيما، ۱-۲).
خودباورى و تمرين زياد و تحتتأثير دوربين قرار نگرفتن و مشخص بودن موضوع و گفتار پلاتو، خبرنگار را در گفتن آن يارى مىدهد. (عباسی،1380، 77)
2-6-3 گفتار متن خبر (نريشن)
به گفتار متن خبر نريشن مىگويند و متناسب با ساختار خبر متفاوت خواهد بود که معمولاً به دو شکل نگارش مىشود:
2-6-3-1نريشن کامل:
نريشن کامل به گفتار متنى گويند که براى خبر نگارش مىشود و ابتدا تا انتهاى خبر را بهطور کامل در برمىگيرد. خبرنگار متن خبر را تهيه، تنظيم و سپس آن را در استوديو ضبط مىکند و براى مستند کردن آن تصاوير مناسب با متن انتخاب و در کنار مونتور آنها را مونتاژ مىکند.
2-6-3-2نريشن جزئى:
نريشن جزئى به گفتار متنى گويند که براى بخشى از خبر نگارش مىشود. در اينگونه خبرها، خبرنگار معمولاً از عين کلام مصاحبهشونده يا صحنههاى زنده رويداد استفاده مىکند و نريشن در واقع علاوه بر اطلاعاتى که درباره خبر مىدهد، در انسجام خبر و مرتبط کردن اجزاء آن نقش مهم دارد. پلاتو و نريشن، در صورت امکان، بايد در محيط واحد ضبط شوند تا سطح صدا يکسان باشد. براى تحقق اين امر دو شيوه وجود دارد:
– شيوه اول:
بلافاصله، پس از تهيه خبر، در صورتىکه وقت ايجاب کند، طراحى ساختار خبر انجام و در محيط رويداد، پلاتو و نريشن ضبط شود که چنين شيوهاى بهسرعت کار فراوان نياز دارد.
– شيوه دوم:
در اين شيوه تمام مطالب جمعآورى و در فرصت مناسب دستهبندى و تدوين مىشوند. پس از دستهبندى مطالب و مشخص کردن تصاوير موردنظر، خبرنگار محيط مناسبى را براى دادن پلاتو و نريشن انتخاب و هر دو را ضبط مىکند. (همان منبع،79)
2-6-4 جلوههاى صوتى
جلوههاى صوتى در گزارش خبرى شامل صداى محيط، افکت و بهصورت نادر، موزيک و سرود است که از همه آنها بااهميتتر، صداى واقعى صحنه رويداد يا صداى محيط است که جريان زنده بودن گزارش را بهخوبى نشان مىدهد. اغلب گزارشهاى سر صحنه وقتى براى مخاطب جذاب است که سر و صدايى محيط گزارش نيز ضبط شود که نقش صدابردار در اين قسمت بسيار با اهميت است.
صداى محيط، مخاطب را به صحنه رويداد مىبرد و او احساس مىکند در محيط گزارش حضور دارد که در اين صورت تأثيرگذارى پيام در مخاطب افزايش پيدا مىکند؛ از اينرو، ضرورت دارد که خبرنگران را نيز بهخوبى توجيه و از قبل آنها را وادار کنند که لوازم و تجهيزات براى ضبط انواع صداها در محيط رويداد را همراه داشته باشند.
‘در فيلم خبرى محض، کاربرد خلاقه صدا و موسيقى بىربط است. بهرغم کمبود وقت براى ايجاد نوارهاى صدا و صداگذارى مناسب، جلوه کلى مصنوعى خواهد بود … اگر اضافه کردن اثرات صوتى به فيلم خبرى بدون صدا ضرورت پيدا کند آنها بايد تا حد امکان طبيعى باشد، صداى غيرقابل قبول روى فيلم خبرى به اعتبار کلى برنامه ضرر مىزند. يک روش براى اجتناب از مردگى فيلم صامت، پخش يک صداى تقريباً طبيعى در سطح پائين است، صداى زمزمه روى اتاق کنفرانس، صداى ماشينها روى صحنه خيابان’ ، (تيرل رابرت، ژورناليسم تلويزيوني، ۱۲۷).
2-6-5 جلوههاى تصويرى
تنوع تصوير، جذابيت، چگونگى حرکات فيلم و در يک کلام تدوين آن، بسيار با اهميت است. در کنار اينها مجموعهاى از کارهاى گرافيکي، اسلايد، حرکات رايانهاى و دوربين و استفاده از تصاوير آرشيوى نيز مىتواند در کار تصويربردارى مهم تلقى شود.
يکى از راههاى متنوع کردن برنامههاى خبري، تهيه نماها از زواياى مختلف است و چون در بعضى از رويدادها فرصت کافى براى تهيه اينگونه تصاوير نيست، بهتر است قبل از آغاز برنامه از آن تصوير، خبرى تهيه شود. مثلاً فرض کنيد رئيسجمهور قصد دارد پنج طرح عمرانى بزرگ ملى کشور را يک روز در منطقهاى افتتاح کند؛ چون به لحاظ ضرورت و با توجه به ضيق وقت، مدت حضور رئيسجمهور در هر برنامه کوتاه است و محور موضوع نيز شخص رئيسجمهور است، از اينرو امکان تهيه تصاوير از جلوههاى يک طرح امکانپذير نخواهد بود و در چنين شرايطى بهتر است قبل از افتتاح برنامه، تصاوير جذاب از طرحها تهيه شود. اين موضوع درباره گرفتن اطلاعات از مسئولان طرح نيز صدق مىکند و بهتر است در صورت امکان خبرنگاران از قبل اطلاعات و آمار و ارقام اين طرحها را داشته باشند تا بتوانند بهسرعت خبر خود را تهيه و ارسال کنند.
نکته مهم در خبر تلويزيونى اين است که تصوير و حرکات آن نيز به تنهائى و بدون کمک گرفتن از عامل صدا و متن، بتواند پيام خبر را در مخاطب القا کند و بيانگر رويداد باشد. (عباسی،1380،82)
2-6-6 انسجام صدا و تصوير
عوامل دستاندر کار برنامه بايد تعريف واحدى از برنامه و مسير حرکت تصوير و صدا داشته باشند تا بتوانند بهطور هماهنگ يک خبر واحد را تهيه کنند و لازمه چنين مهمى اين است که وقتى موضوع خبر تعيين شد، اعضاء گروه در يک هماهنگى مشترک درک شفافى از موضوع پيدا کنند تا بتوانند در اجراء وظايف موفق باشند. مطلب ديگرى که در اين راه اهميت فراوانى دارد اين است که تصويربردار و صدابردار نقش خود را بهخوبى ايفا کنند، اما خبرنگار نتواند ترسيم خوبى از صحنه رويداد ارائه دهد، در اين صورت مخاطب با گزارش خبرى با تصوير جذاب، اما مطالب نارسا، مواجه خواهد شد و بهرغم ديدن تصوير جذاب و شاتها و فريمهاى متنوع اطلاعات کاملى درباره آن بهدست نمىآورد که اين خود موجب ملال مخاطب خواهد شد. عکس اين حالت نيز صادق است و آن حالتى است که گزارشگر در بيان و ترسيم صحنه گزارش و جزئيات تشکيلدهنده آن، روى بخشهاى کليدى تکيه کند، اما تصويربردار نتواند اهميت اين موارد را هماهنگ با گزارشگر به تصوير کشد که حالت اخير يک نوع پارازيت در ادراک مخاطب ايجاد مىکند و مطلوب او نخواهد بود. از اينرو ضرورت دارد بين عوامل تهيه خبر هماهنگى ايجاد شود، در غير اين صورت، مفهوم يکسانى از عملکرد هر يک از عوامل بهدست نمىآيد و يک نوع آشفتگى در برنامه ايجاد مىشود.
خبرنگار بايد بتواند ايده و هدف خود را بهخوبى براى تصويربردار و صداربردار بيان کند، در غير اين صورت احتمال آن وجود دارد که بين تصوير و صداى برنامه هماهنگى وجود نداشته باشد و بهعبارت ديگر، تصوير نتواند خبر را پشتيبانى کند که در اين صورت زبان تصوير و زبان متن و صدا، دو هدف متفاوت را القا خواهد کرد.(همان منبع،82-83)
2-6-7پرداخت تکنيکى خبر
تهيه خبر جذاب تنها با تهيه مناسب اطلاعات اوليه خبر تحقق نمىيابد و استفاده هوشمندانه از منابع و رعايت نکات فنى در ابعاد گوناگون، مىتواند به تأثيرگذارى خبر بر مخاطب بيفزايد. از جمله مسائل مهم در پرداخت تکنيکى خبر موارد زير است:
۱. دقت در نورپردازى و ميزان نور صحنه رويداد
۲. زواياى مختلف تصوير و کادربندى آن
۳. طول مدت پلانها و رعايت تقدم و تأخر آنها
۴. تأکيد بر مفاهيم کليدى صحنه رويداد
۵. انتخاب مناسب شاتهاى ابتدائى و انتهائى تصوير
‘هر برنامه داراى مشخصات ويژهاى است که از مقدمه برنامه براى بيننده روشن مىشود. بدين لحاظ چگونگى شروع برنامه از نظر روانى و هنرى تأثير مهمى بر روند آن دارد’ ، (ميلرسون جرالد، فن برنامهسازى تلويزيون، ۲۹۱).
همچنين شاتهاى انتهائى بايد به شکلى انتخاب شوند که خبر يا گزارش خبرى را بهخوبى به انتها برسانند.حرکات در فيلم بهوسيله سه عنصر اصلى بهوجود مىآيد، حرکت دوربين، تدوين و حرکت موضوع در محدوده کادر فيلم’ ، از اينرو تدوين مناسب و معنادار آنها بسيار مهم است. (شهبازيان فرامرز، تصوير و صدا، ۲۸).
2-6-8 مدت خبر
مدت مشخص و استاندارد براى خبر تعريف نشده است و برحسب اهميت زمانى و مکانى موضوع و ارزشهاى خبرى متفاوت خواهد بود. اکثر خبرهاى تلويزيونى در ۴۵ ثانيه (حدود ۱۰۰ کلمه) فشرده شده است .در هر حال کشش و جاذبه خبر براى مخاطب تعيينکننده است. (تيرل رابرت، ژورناليسم تلويزيوني، ۷۲)
2-6-9 انواع خبر تلویزیون
خبر تلويزيون از لحاظ برخوردارى از صدا و همچنين از حيث موضوع و اجرا به انواع مختلفى تقسيم مىشود:
۱. خبرها از لحاظ برخوردارى از صدا به دو دسته تکباند و دوبلباند تقسيم مىشوند که خبر و گزارشهاى خبرى تلويزيونى تکباند به مواردى مىگويند که تصوير صحنه رويداد، بدون صدا (صامت) تهيه شود.
خبرها و گزارشهائى خبرى تصوير رويداد همراه صدا باشد، دوبلباند است.
۲. خبرها و گزارشهاى خبرى از لحاظ موضوع به اقتصادي، اجتماعي، سياسي، فرهنگي، علمي، هنرى و ورزشى تقسيم مىشوند.
۳. خبرها و گزارشهاى خبرى در مرحله اجرائى از سوى يک يا چند خبرنگار تهيه مىشوند و يا يک خبرنگار، رويداد را در حالات مختلف براى بخشهاى متعدد خبرى بيان و اجرا مىکند. سردبيران خبر متناسب با اهميت و گستردگى حيطه موضوع خبر، يک گروه خبرى يا دو گروه خبرى يا دو گروه خبرى و حتى تا ده گروه خبرى براى يک موضوع اعزام مىکنند.
مثلاً در مصاحبه با وزير صنايع تنها يک گروه خبرى اعزام مىشود، در مصاحبه مطبوعاتى رئيسجمهور دو گروه خبرى و در يک راهپيمائى عظيم ملى مانند راهپيمائى ۲۲ بهمن در تهران، حدود ۵ تا ۷ گروه خبري، و در يک مانور عظيم زميني، هوائى و دريائى در يک منطقه بسيار گسترده بين ۸ تا ۱۰ گروه خبرى اعزام مىشود که هر يک وظايف خاصى را بهعهده دارند.
مثلاً در راهپیمایی بزرگ ملى که شش گروه خبرى حضور دارند، ۴ گروه در ۴ نقطه اساسى مثل جايگاه سخنرانی و مسير حرکت يا استقرار راهپيمايان مستقر مىشوند. همچنين يک گروه، کار تهيه تصوير از طريق هوا و يک گروه هم در طول مسير جلوههاى ويژه راهپیمایی را تهيه مىکند. در چنين شرايطى سردبير از قبيل يک سناريو آماده مىکند و تا جایی که قابل پيشبينى است، برنامهريزى را انجام مىدهد و تلاش مىکند که از هرگونه تکرار در مطالب و تصاوير پرهيز کند. او به خبرنگاران توصيه مىکند که پلاتوهاى خود را طورى تنظيم کنند که در انتها نهتنها هیچیک تکرارى نباشند، بلکه نکات کليدى و برجسته بيان و توصيف شوند، تا به هنگام مونتاژ آن، انسجام خبر يا گزارش خبرى حفظ شود. اينگونه گزارشها و خبرها بر اساس تقسیمکار بين خبرنگاران تهيه مىشود و تصويربرداران نيز متناسب با آنها تصاوير را تهيه مىکنند.
در اين خبرها و گزارشها، جلوههاى ويژه به مواردى گفته مىشود که ويژگى خاصى به گزارش يا خبر مىدهند و جاذبه آن را افزايش مىدهند. مثلاً در مراسم راهپیمایی که پيرمردى مُسن با عصا حرکت مىکند يا مادرى فرزند خردسال خود را در بغل گرفته است و يا معلولى که با ويلچر حرکت مىکند و يا موارد متعدد ديگر از مظاهر جلوههاى ويژه محسوب مىشوند. مثلاً کار دو گروه خبر اين است که در بخش مردان يا زنان يا ابتدا و انتهای راهپیمایی، خبر تهيه کنند.
گروههاى خبرى معمولاً تلفن همراه يا بىسيم دارند و اقدام خود را با يکديگر و بهطور کنفرانس با سردبير هماهنگ مىکنند.
سردبير متناسب با زمان پخش خبر، ساعت پايانى را به گروههاى خبرى اعلام مىکند و بر اساس برنامه زمانبندى از آنها مىخواهد محصول خود را به پخش خبر برسانند تا از آنها بهطور هماهنگ استفاده شود.
خبر و گزارشهاى تهیهشده متناسب با سناريو از قبل آمادهشده، به مسئول تدوين فيلم تحويل داده
